אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אטאמיזם"

יעצטיגע רעוויזיע זינט 08:45, 8 יולי 2024

דער אַרטיקל איז א יתום, קיין אַרטיקל לינקט צו עס. איר זענט געלאדנט צו ביישטייערן צו המכלול און פארבינדן צו עס פון ארטיקלען וואס אנטהאלטן "אטאמיזם".

דער קאפיטל איז אומפארענדיגט. ביטע ביישטייערט צו המכלול און פארענדיגט דאס.

אטאמיזם (ענגליש: Atomism, פון גריכיש ἄτομον, "אומשניידבאר, אומטיילבאר"^[1]) איז א נאטירליכע פילאזאפיע וועלכע נעמט אן אז די פיזישע אוניווערס איז צוזאמגעשטעלט פון פונדאמענטאלע חלקים וועלכע קענען נישט ווערן ווייטער צעטיילט, גערופן אטאמען.

דער קאנצעפט ווערט ערווענט סיי אין די אלט גריכישע און סיי אין די אלט אינדישע פילאזאפישע טראדיציעס. לוקיפוס איז דער ערשטער פיגור וועמענ'ס שטיצע פאר אזא טעאריע איז קלאר באצייכנט, און ער ווערט געווענליך באטראכט דער גרינדער פון אטאמיזם^[2]. די טעאריע איז ווייטער אנטוויקלט געווארן דורך זיין תלמיד דעמאקריטוס.

לויט די גריכישע אטאמיסטן, זענען פארהאן אין נאטור בלויז צוויי פונדאמענטאלע פרינציפן: אטאם און ליידיגקייט. צווישן איין אטאם און דער אנדערער איז גארנישט פארהאן, נאר עס איז דורכאויס ליידיג. די אטאמען פארמאגן העקלעך און גריבלעך דורך וועלכע זיי באהעפטן זיך; גרופעס פון פארשידענע פארמען, אויסשטעלונגען, און פאזיציעס ברענגען די פארשידענע מעקראסקאפישע סובסטאנצן אין דער וועלט^[2].

ווען כעמיקער און אנדערע נאטור פארשער האבן אין אנהייב 19טער יארהונדערט געטראפן עקספערימענטאלע באווייזן צום ערשיינונג פון עלעמענטארע חלקים אין כעמישע מאטעריאל, האבן זיי גערעכנט אז די חלקים זענען אומטיילבאר, און זענען דעריבער געגעבן געווארן דעם אלטן נאמען "אטאם". כאטש דער שייכות צו היסטארישע אטאמיזם איז היבש ווייט, זענען סוב-אטאמישע חלקים געווארן א מאדערנע אנאלאג צו פילאזאפישע אטאמען.

דרויסנדיגע לינקס

Atomism: Antiquity To The Seventeenth Century, אין "Dictionary of the History of Ideas"

רעפערענצן

↑ "atom". Online Etymology Dictionary.
↑ ^2.0 ^2.1 Berryman, Sylvia, "Ancient Atomism", The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.)

זען • שמועס • ענדערן

פילאזאפיע

געביטן

אנטאלאגיע • טעאלאגיע • לאגיק • מעטא-עטיק • מעטאפיזיק • מעטאפילאזאפיע • עסטעטיק • עטיק • עפיסטעמאלאגיע • פאליטישע פילאזאפיע • פילאזאפיע פון היסטאריע • פילאזאפיע פון בילדונג • פילאזאפיע פון וויסנשאפט • פילאזאפיע פון מאטעמאטיק • פילאזאפיע פון שפראך

שטרעמונגען/שולעס

טאאיזם • האסכולה הפיתגוראית • האסכולה האלאטית • אטאמיסטישע שולע • מוהיזם • לעגאליזם • נאטוראליזם • האסכולה הפריפטטית • האסכולה הסטואית • האסכולה הצינית • נעאפלאטוניזם• האסכולה האפיקוראית • קאנפוציאניזם • סכולסטיקה • ראציאנאליזם • עמפיריציזם • עקזיסטענציאליזם • נעא-קאנפוציאניזם • פענאמענאלאגיע • אנאליטישע פילאזאפיע • פראגמאטיזם • פאסטמאדערניזם • בודהיסטישע פילאזאפיע • הינדואיסטישע פילאזאפיע • דזשייניזם • פילאזאפיע יהודית

פראמינענטע מענטשן
פילאזאפן פון דער אוראלטער תקופה	לאא צי • קאנפוציוס • טאלעס • פיטאגאראס • העראקליטוס • מו דזה • בודהא • פארמענידעס • פראטאגאראס • דעמאקריטוס • סאקראטעס • פלאטאן • אריסטא • זענאן פון קיטיון • טימאן פון פליוס • פירון מאליס • פלוטינוס • שון דזה • קונדה-קונדה
פילאזאפן פונעם מיטל אלטער	אויגוסטינוס • דזשאן דנס סקוטוס • אוויצענא • ג'ו שי • רמב"ם • טאמאס פון אקווינא • וויליאם פון אקאם • ניקאלא מאקיאוועלי • טאמאס האבס • פראנסיס בייקאן
מאדערנע פילאזאפן	רענע דעקארט • ברוך שפינאזא • גאטפריד לייבניץ • דזשאן לאק • דזשארדזש בארקלי • דעיוויד היום • זשאן-זשאק רוסא • אימאנועל קאנט • דזשערעמי בענטאם • געארג העגל • דזשאן סטיוארט מיל • ארטור שאפנהאוער • סרן קירקגור • קארל מארקס • פרידריך ניצשע
היינטיקע פילאזאפן	גאטלאב פרעגע • דזשאן דיואי • עדמונד הוסרל • מארטין היידעגער • בערטראנד ראסל • רודאלף קרנפ • לודוויג וויטגנשטיין • קארל המפל • זשאן-פאל סארטרע • ווילארד וואן אורמאן קוויין • דזשאן רולס • יורגן האברמאס • מישל פוקו

טערמינען

גרונטליכע טערמינען

אורזאכליכקייט • אינסוף • אמת און שקר • אפאסטעריארי • אפריארי • דיאלעקטיק • הנחה • זמן • חומר ורוח • חוק הזהות • גוט און שלעכטס • ישות • כשל לוגי • לוגוס • מהות • רעאליטעט • ערך • פאראדאקס • צדק • תכונה

טעאריעס/תפיסות

אוטיליטאריזם • אוניווערסאליזם • אימננטיות • אמנה חברתית • בחירה חופשית • בעיית הראוי-מצוי • הבעיה הפסיכופיזית • דעאנטאלאגיע • דואליזם • העדאניזם • האליזם • היסטאריציזם • השכל הפועל • טיעון השפה הפרטית • כשל נטורליסטי • לאגיציזם • מאטעריאליזם • מאניזם • מונאדה • מעכאניזם • מעטאפיזישער נאטוראליזם • ניהיליזם • נאמינאליזם • סוביעקטיוויזם • סאליפסיזם • ספקנות • על-אדם • עשרת הכבלים • פאזיטיוויזם • פטליזם • פאנטעאיזם • הפרא האציל • הצו הקטגורי • הקוגיטו • רעדוקציאניזם • רעלאטיוויזם • תערו של אוקאם

פילאזאפיע פארטאל

דאס איז א דרעפט ארטיקל. עס איז אַן אַרבעט אין פּראָגרעס וואָס איז אָפן פאַר רעדאַגירונג דורך סיי וועם. ווען דער דרעפט איז פארטיג, ביטע גייט איבער דעם אריבערפירן טשעקליסט, זיכער צו מאכן אז עס איז גרייט. דערנאך קענט איר בעטן פון די דרעפט אריבערפירער אז זיי זאלן עס איבערגיין און אריבערפירן צום הויפט געביט. (אייער בקשה וועט פובליצירט ווערן אין המכלול:אריבערפירן דרעפטס, און דארט וועט אויך ערשיינען דער ענטפער - אויב פעלט אויס).

ביטע אריבערפירן

[1] "atom". Online Etymology Dictionary.

[SEP-2] 2.0 ^2.1 Berryman, Sylvia, "Ancient Atomism", The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.)

[1]

[2]

@@ שורה 1: / שורה 1: @@
-([[ענגליש]]: '''Atomism''', קומט פון דאס גריכיש ווארט '''ἄτομον''') איז א אלטע נאטירלעכע פילאזאפיע וועלכע באנעמט זיך מיט באגיין אלע יסודות פון דער וועלט.
+{{דעסקריפציע|פילאזאפיע לויט וועלכע מאטעריאל באשטייט פון אומטיילבארע חלקים}}
+{{Orphan|date=דעצעמבער 2022}}
+{{להשלים|נושא=נאטור וויסנשאפט}}
+'''אטאמיזם''' ([[ענגליש]]: Atomism, פון [[גריכיש]] ἄτομον, "אומשניידבאר, אומטיילבאר"{{הערה|{{cite web|title= atom|url= http://www.etymonline.com/index.php?term=atom&allowed_in_frame=0|publisher= Online Etymology Dictionary}}}}) איז א נאטירליכע פילאזאפיע וועלכע נעמט אן אז די פיזישע אוניווערס איז צוזאמגעשטעלט פון פונדאמענטאלע חלקים וועלכע קענען נישט ווערן ווייטער צעטיילט, גערופן [[אטאם|אטאמען]].
-== לינקען ==
+דער קאנצעפט ווערט ערווענט סיי אין די [[אוראלט גריכנלאנד|אלט גריכישע]] און סיי אין די [[אינדיע|אלט אינדישע]] [[פילאזאפיע|פילאזאפישע]] טראדיציעס. [[לוקיפוס]] איז דער ערשטער פיגור וועמענ'ס שטיצע פאר אזא טעאריע איז קלאר באצייכנט, און ער ווערט געווענליך באטראכט דער גרינדער פון אטאמיזם{{הערה|שם=SEP|Berryman, Sylvia, "Ancient Atomism", ''[http://plato.stanford.edu/archives/fall2008/entries/atomism-ancient/ The Stanford Encyclopedia of Philosophy]'', Edward N. Zalta (ed.)}}. די טעאריע איז ווייטער אנטוויקלט געווארן דורך זיין תלמיד [[דעמאקריטוס]].
-* http://xtf.lib.virginia.edu/xtf/view?docId=DicHist/uvaBook/tei/DicHist1.xml;chunk.id=dv1-21
-* http://plato.stanford.edu/entries/atomism-modern/
+לויט די גריכישע אטאמיסטן, זענען פארהאן אין נאטור בלויז צוויי פונדאמענטאלע [[פרינציפ]]ן: אטאם און ליידיגקייט. צווישן איין אטאם און דער אנדערער איז גארנישט פארהאן, נאר עס איז דורכאויס ליידיג. די אטאמען פארמאגן העקלעך און גריבלעך דורך וועלכע זיי באהעפטן זיך; גרופעס פון פארשידענע פארמען, אויסשטעלונגען, און פאזיציעס ברענגען די פארשידענע מעקראסקאפישע סובסטאנצן אין דער וועלט{{הערה|שם=SEP}}.
+ווען [[כעמיקער]] און אנדערע נאטור פארשער האבן אין אנהייב [[19טער יארהונדערט]] געטראפן עקספערימענטאלע באווייזן צום ערשיינונג פון עלעמענטארע חלקים אין [[מאטעריאל|כעמישע מאטעריאל]], האבן זיי גערעכנט אז די חלקים זענען אומטיילבאר, און זענען דעריבער געגעבן געווארן דעם אלטן נאמען "אטאם". כאטש דער שייכות צו היסטארישע אטאמיזם איז היבש ווייט, זענען סוב-אטאמישע חלקים געווארן א מאדערנע אנאלאג צו פילאזאפישע אטאמען.
+== דרויסנדיגע לינקס==
+* [http://xtf.lib.virginia.edu/xtf/view?docId=DicHist/uvaBook/tei/DicHist1.xml;chunk.id=dv1-21 Atomism: Antiquity To The Seventeenth Century], אין "Dictionary of the History of Ideas"
+==רעפערענצן==
+{{רעפערענצן|יישור=שמאל}}
+{{פילאזאפיע}}
+{{דרעפט}}
+[[קאַטעגאָריע:פילאזאפיע]]
 [[קאַטעגאָריע:נאטור-וויסנשאפטן]]
-[[קאטעגאריע:אומבאקוקט]]
+[[he:האסכולה האטומיסטית]]
-[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]
-{{קרד/ויקי/יידיש}}

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אטאמיזם"

יעצטיגע רעוויזיע זינט 08:45, 8 יולי 2024

דרויסנדיגע לינקס

רעפערענצן

נאוויגאציע מעניו

זוכן