אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:זלמן שניאור"

פון המכלול
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
 
 
(32 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע|שרייבער (1887–1959)}}
{{יתום}}
{{יתום}}
[[טעקע:Zalman Shneor.jpg|קליין|250px|זלמן שניאור אין 1949]]
[[טעקע:Zalman Shneor.jpg|קליין|250px|זלמן שניאור אין 1949]]
'''זלמן שניאור''' (1887- דעם 20סטן פֿעברואַר 1959) איז דער פּסעוודאָנים פון שניאור זאַלקינד, אַ [[ייִדיש]]־[[העברעיִש|העברעיִשן]] פּראָזאַיִקער און דיכטער. זייַנע ווערק ווערן באַטראַכט ווי אַ מייַלשטיין אין דער מאָדערנער העברעיִשער ליטעראַטור און אין דער ייִדישער ליטעראַטור.
'''זלמן שניאור''' (1887- דעם 20סטן פעברואַר 1959) איז דער פּסעוודאָנים פון שניאור זאַלקינד, אַ [[אידיש]]־[[העברעאיש|העברעאישן]] פּראָזאַיִקער און דיכטער. זיינע ווערק ווערן באַטראַכט ווי אַ מיילשטיין אין דער מאָדערנער העברעאישער ליטעראַטור און אין דער ייִדישער ליטעראַטור.


== לעבן ==
== לעבן ==
שניאור איז געבוירן אין [[שקלאָוו]] אין מאָהילעווער (מאָליעווער) גובערניע, אין מזרח תּחום־המושב אין דער צאַרישער אימפּעריע (הייַנט: [[װײַסרוסלאַנד|ווייַסרוסלאַנד]]). ער האָט אָפּגעשטאַמט פֿון דער באַקאַנטער [[חב"ד|ליבאַוויטשער חסידישער (חב"ד)]] שניאורסאָן־משפּחה, איז אויסגעוואַקסן אין אַ טראַדיציאָנעלער סבֿיבֿה און האָט באַקומען אַ רעליגיעזע און וועלטלעכע דערציִונג. שוין צו 8־9 יאָר אָנגעהויבן שרייַבן לידער אויף ייִדיש און העברעיִש.
שניאור איז געבוירן אין [[שקלאָוו]] אין מאָהילעווער (מאָליעווער) גובערניע, אין מזרח תּחום־המושב אין דער צאַרישער אימפּעריע (היינט: [[ווייסרוסלאַנד|ווייסרוסלאַנד]]). ער האָט אָפּגעשטאַמט פון דער באַקאַנטער [[חב"ד|ליבאַוויטשער חסידישער (חב"ד)]] שניאורסאָן־משפּחה, איז אויסגעוואַקסן אין אַ טראַדיציאָנעלער סביבה און האָט באַקומען אַ רעליגיעזע און וועלטליכע דערציאונג. שוין צו 8–9 יאָר אָנגעהויבן שרייבן לידער אויף ייִדיש און העברעאיש.


אין אַלטער פֿון 13 יאָר איז ער אַוועקגעפֿאָרן קיין [[אָדעס]] וווּ חיים נחמן ביאַליק האָט אים וואַרעם אויפֿגענומען. דאָרטן האָט ער זיך באַקענט מיט [[מענדעלע מוכר ספרים|מענדעלע מוכר־ספֿרים]], מיט משה־לייב ליליענבלום און מיט יהושע־חנא ראַבֿניצקי. אין 1902 איז ער אַוועק קיין [[וואַרשע]] וווּ ער האָט געאַרבעט אין דאָרטיקן  "תּושיה־פֿאַרלאַג" און וווּ דוד פֿרישמאַן האָט אים מקרבֿ געווען. אַ קורצע צייַט איז ער געווען דער פּערזענלעכער סעקרעטאַר פֿון [[יצחק לייבוש פרץ|יצחק לייבוש פּרץ]]. אין 1903 זיך אומגעקערט קיין שקלאָװ און אין 1904 האָט ער זיך באַזעצט אין [[ווילנע]], וווּ ער האָט געשריבן פֿאַר אַ לאָקאַלער העברעישער צייַטשריפֿט. די שטאָט ווילנע האָט ער שפּעטער באַשריבן אין דער פּאָעמע וילנה. אַ יאָר נאָך דעם איז שניאור אַוועק קיין [[שווייץ]], שפּעטער קיין [[פּאַריז]] וווּ ער האָט שטודירט אין דער סאָרבאָנע ליטעראַטור, פֿילאָסאָפֿיע און נאַטור־וויסנשאַפֿט.
אין אַלטער פון 13 יאָר איז ער אַוועקגעפאָרן קיין [[אָדעס]] וואוּ חיים נחמן ביאַליק האָט אים וואַרעם אויפגענומען. דאָרטן האָט ער זיך באַקענט מיט [[מענדעלע מוכר ספרים|מענדעלע מוכר־ספרים]], מיט משה־לייב ליליענבלום און מיט יהושע־חנא ראַבניצקי. אין 1902 איז ער אַוועק קיין [[וואַרשע]] וואוּ ער האָט געאַרבעט אין דאָרטיקן  "תּושיה־פאַרלאַג" און וואוּ דוד פרישמאַן האָט אים מקרב געווען. אַ קורצע צייט איז ער געווען דער פּערזענליכער סעקרעטאַר פון [[יצחק לייבוש פרץ|יצחק לייבוש פּרץ]]. אין 1903 זיך אומגעקערט קיין שקלאָוו און אין 1904 האָט ער זיך באַזעצט אין [[ווילנע]], וואוּ ער האָט געשריבן פאַר אַ לאָקאַלער העברעישער צייטשריפט. די שטאָט ווילנע האָט ער שפּעטער באַשריבן אין דער פּאָעמע וילנה. אַ יאָר נאָך דעם איז שניאור אַוועק קיין [[שווייץ]], שפּעטער קיין [[פאַריז]] וואוּ ער האָט שטודירט אין דער סאָרבאָנע ליטעראַטור, פילאָסאָפיע און נאַטור־וויסנשאַפט.


צווישן 1908 און 1913 איז ער אַרומגעפֿאָרן איבער אייראָפּע און [[צפון אפריקע|צפֿון־אַפֿריקע]]. במשך קירצערע פּעריאָדן האָט ער זיך געלערנט אין דער שווייץ און אין דייַטשלאַנד.
צווישן 1908 און 1913 איז ער אַרומגעפאָרן איבער אייראָפּע און [[צפון אפריקע|צפון־אַפריקע]]. במשך קירצערע פּעריאָדן האָט ער זיך געלערנט אין דער שווייץ און אין דייטשלאַנד.


די [[ערשטע וועלט מלחמה|ערשטע וועלט־מלחמה]] האָט ער דורכגעמאַכט אין [[בערלין]] פֿון וואַנען ער האָט, ווי אַ רוסישער בירגער, נישט געטאָרט אַרויספֿאָרן. דאָרטן האָט ער איבערגעריסן די שריפֿטשטעלערישע טעטיקייט, שטודירט [[מעדיצין]] און געאַרבעט אין אַן אָרטיקן [[שפיטאל|שפּיטאָל]]. אין 1919 איז ער געפֿאָרן קיין [[אמעריקע|אַמעריקע]], זיך שפּעטער אומגעקערט קיין בערלין.
די [[ערשטע וועלט מלחמה|ערשטע וועלט־מלחמה]] האָט ער דורכגעמאַכט אין [[בערלין]] פון וואַנען ער האָט, ווי אַ רוסישער בירגער, נישט געטאָרט אַרויספאָרן. דאָרטן האָט ער איבערגעריסן די שריפטשטעלערישע טעטיקייט, שטודירט [[מעדיצין]] און געאַרבעט אין אַן אָרטיקן [[שפיטאל|שפּיטאָל]]. אין 1919 איז ער געפאָרן קיין [[אמעריקע|אַמעריקע]], זיך שפּעטער אומגעקערט קיין בערלין.
אין 1923 האָט שניאור זיך באַזעצט אין [[פראנקרייך|פֿראַנקרייַך]], וווּ ער האָט געלעבט ביז 1941 מחמת דער אינוואַזיע פֿון די [[נאציס|נאַציס]] אין 1940. ער איז אַנטלאָפֿן קיין [[שפאניע|שפּאַניע]] און פֿון דאָרטן קיין אַמעריקע ([[ניו יארק|ניו־יאָרק]]). אין 1925 און אין 1936 האָט ער געפּרוּווט זיך באַזעצן אין [[ארץ ישראל|ארץ־ישׂראל]] וווּ ער האָט נישט באַקומען די געהעריקע הילף זיך אייַנצואָרדענען. דאָס האָט אין אים איבערגעלאָזן אַ פֿאַרביטערטקייט קעגן [[ציוניזם]].
אין 1923 האָט שניאור זיך באַזעצט אין [[פראנקרייך|פראַנקרייך]], וואוּ ער האָט געלעבט ביז 1941 מחמת דער אינוואַזיע פון די [[נאציס|נאַציס]] אין 1940. ער איז אַנטלאָפן קיין [[שפאניע|שפּאַניע]] און פון דאָרטן קיין אַמעריקע ([[ניו יארק|ניו־יאָרק]]). אין 1925 און אין 1936 האָט ער געפּרוּאווט זיך באַזעצן אין [[ארץ ישראל|ארץ־ישׂראל]] וואוּ ער האָט נישט באַקומען די געהעריקע הילף זיך איינצואָרדענען. דאָס האָט אין אים איבערגעלאָזן אַ פאַרביטערטקייט קעגן [[ציוניזם]].
סוף 1949 האָט ער עולה געווען קיין ישׂראל, און זיך באַזעצט אין [[תל אביב-יפו|תּל־אָבֿיבֿ]] און שפּעטער אין [[רמת גן|רמת־גן]]. נאָך זייַן עליה האָט שניאור אָנגעהויבן שרייַבן פֿאַר די טאָגצייַטונגען און אַרויסגעגעבן פֿאַרשיידענע ביכער. צוליב זייַן פֿאַרדינסט פֿאַר דער העברעיִשער קולטור האָט שניאור באַקומען דעם "פרס ביאליק" (1951) און דעם "פרס ישראל" (1955). צוליב געזונט־טעמים צוריקגעפֿאָרן קיין אַמעריקע אין 1955.  
סוף 1949 האָט ער עולה געווען קיין ישׂראל, און זיך באַזעצט אין [[תל אביב-יפו|תּל־אָביב]] און שפּעטער אין [[רמת גן|רמת־גן]]. נאָך זיין עליה האָט שניאור אָנגעהויבן שרייבן פאַר די טאָגצייטונגען און אַרויסגעגעבן פאַרשידענע ביכער. צוליב זיין פאַרדינסט פאַר דער העברעאישער קולטור האָט שניאור באַקומען דעם "פרס ביאליק" (1951) און דעם "פרס ישראל" (1955). צוליב געזונט־טעמים צוריקגעפאָרן קיין אַמעריקע אין 1955.  


זלמן שניאור איז נפֿטר געוואָרן אין 1959 אין ניו־יאָרק.
זלמן שניאור איז נפטר געוואָרן אין 1959 אין ניו־יאָרק.


== ווערק ==
== ווערק ==
שניאורס וויכטיקסטער ליטעראַריש־קינסטלערישער אויפֿטו איז אין דער העברעיִשער [[פאעזיע|פּאָעזיע]], אָבער זייַנע הויפּטווערק אין [[פראזע|פּראָזע]] זענען אין ייִדיש. זייַנע ווערק, צווישן אַנדערע ''שקלאָווער ייִדן'' און ''נח פּאַנדרע'', זענען איבערגעזעצט געוואָרן  אין עטלעכע אייראָפּעיִשע שפּראַכן.
שניאורס וויכטיגסטער ליטעראַריש־קינסטלערישער אויפטו איז אין דער העברעאישער [[פאעזיע|פּאָעזיע]], אָבער זיינע הויפּטווערק אין [[פראזע|פּראָזע]] זענען אין ייִדיש. זיינע ווערק, צווישן אַנדערע ''שקלאָווער ייִדן'' און ''נח פּאַנדרע'', זענען איבערגעזעצט געוואָרן  אין עטליכע אייראָפּעיִשע שפּראַכן.


אין 1901 האָט ער דעביוטירט מיט לידער אין מרדכי ספּעקטאָרס "יודישע פֿאָלקסצייַטונג".
אין 1901 האָט ער דעביוטירט מיט לידער אין מרדכי ספּעקטאָרס "יודישע פאָלקסצייטונג".
אין זייַן ווילנער תּקופֿה האָט ער זיך אַלץ מער גענומען שרייַבן אין ייִדישע אויסגאַבעס. אין "דער נייַער וועג", "דאָס ייִדישע פֿאָלק" האָט ער פֿארעפֿנטלעכט די פאָעמעס פֿייַער, מעשׂה בראשית, די פֿרייַהייט און די [[דערציילונג|דערציילונגען]] ''נקמה'', ''אויף ביידע זייַטן פֿון דניעסטער''. אויכעט אין אַנדערע ייִדישע [[זשורנאל|זשורנאַלן]] פּובליקירט לידער און דערציילונגען. ער איז געווען אַ שטענדיקער מיטאַרבעטער פֿון "מאָמענט", "צוקונפֿט" א"אַ.
אין זיין ווילנער תּקופה האָט ער זיך אַלץ מער גענומען שרייבן אין ייִדישע אויסגאַבעס. אין "דער נייער וועג", "דאָס ייִדישע פאָלק" האָט ער פארעפנטליכט די פאָעמעס פייער, מעשׂה בראשית, די פרייהייט און די [[דערציילונג|דערציילונגען]] ''נקמה'', ''אויף ביידע זייטן פון דניעסטער''. אויכעט אין אַנדערע ייִדישע [[זשורנאל|זשורנאַלן]] פּובליקירט לידער און דערציילונגען. ער איז געווען אַ שטענדיקער מיטאַרבעטער פון "מאָמענט", "צוקונפט" א"אַ.


שניאורס וויכטיקסטע שאַפֿערישע פּראָזע־תּקופֿה אין ייִדיש האָט זיך אָנגעהויבן אין 1927. ער איז געוואָרן אַ שטענדיקער מיטאַרבעטער פֿון [[פארווערטס|"פֿאָרווערטס"]] און דאָרטן האָט ער פּוביליקירט קלענערע פּראָזע־ווערק און גרויספֿאַרנעמיקע ראָמאַנען, וואָס זענען  אָפּגעדרוקט געוואָרן אין אַנדערע ייִדישע צײַטונגען ("מאָמענט", "צייַט", א"אַ). צו גלייַך האָט ער געשריבן זכרונות און אַרטיקלען וועגן ייִדישע [[שריפטשטעלער|שריפֿטשטעלערס]] (מענדעלע מוכר ספֿרים, [[שלום עליכם (שרייבער)|שלום־עליכם]], חיים נחמן ביאַליק, א"אַ).
שניאורס וויכטיגסטע שאַפערישע פּראָזע־תּקופה אין ייִדיש האָט זיך אָנגעהויבן אין 1927. ער איז געוואָרן אַ שטענדיקער מיטאַרבעטער פון [[פארווערטס|"פאָרווערטס"]] און דאָרטן האָט ער פּוביליקירט קלענערע פּראָזע־ווערק און גרויספאַרנעמיקע ראָמאַנען, וואָס זענען  אָפּגעדרוקט געוואָרן אין אַנדערע ייִדישע צייטונגען ("מאָמענט", "צייט", א"אַ). צו גלייך האָט ער געשריבן זכרונות און אַרטיקלען וועגן ייִדישע [[שריפטשטעלער|שריפטשטעלערס]] (מענדעלע מוכר ספרים, [[שלום עליכם (שרייבער)|שלום־עליכם]], חיים נחמן ביאַליק, א"אַ).
אַ סך ווערק פֿון שניאורן פֿאַרמאָגן אַ גרויסן דראַמאַטישן שטאָף. אין די דרייַסיקער יאָרן איז בייַ שניאורן אויפֿגעקומען דער פֿאַרלאַנג צו זען זייַנע ווערק אויף דער ייִדישער אָדער העברעיִשער [[בינע]]. מאָריץ שוואַרצעס באַאַרבעטונג פֿונעם ראָמאַן ''נח פּאַנדרע'' איז אויפֿגעפֿירט אונטער דעם נאָמען ''דאָס געזאַנג פֿון דניעפּער'' אין ייִדישן קונסט־טעאַטער. שניאור האָט נאָך אין זינען געהאַט צו דראַמאַטיזירן עטלעכע ווערק און געהאַט דרייַ פֿאַרענדיקטע דראַמעס (''דער קאָפּ'', ''דער וואַלד'', ''דער נבֿיא'') אָבער עס איז אים מער נישט געלונגען דורכצופֿירן זייַנע פּלענער.
אַ סך ווערק פון שניאורן פאַרמאָגן אַ גרויסן דראַמאַטישן שטאָף. אין די דרייסיגער יאָרן איז ביי שניאורן אויפגעקומען דער פאַרלאַנג צו זען זיינע ווערק אויף דער ייִדישער אָדער העברעאישער [[בינע]]. מאָריץ שוואַרצעס באַאַרבעטונג פונעם ראָמאַן ''נח פּאַנדרע'' איז אויפגעפירט אונטער דעם נאָמען ''דאָס געזאַנג פון דניעפּער'' אין ייִדישן קונסט־טעאַטער. שניאור האָט נאָך אין זינען געהאַט צו דראַמאַטיזירן עטליכע ווערק און געהאַט דריי פאַרענדיקטע דראַמעס (''דער קאָפּ'', ''דער וואַלד'', ''דער נביא'') אָבער עס איז אים מער נישט געלונגען דורכצופירן זיינע פּלענער.


פֿון די לידער וואָס ער האָט געשריבן זענען עטלעכע געזונגען געוואָרן פֿון פֿאָלק אויף ייִדיש: ''מאַרגעריטקעלעך'', ''קאַרשן'', ''פֿרילינג'' א"אַ.
פון די לידער וואָס ער האָט געשריבן זענען עטליכע געזונגען געוואָרן פון פאָלק אויף ייִדיש: ''מאַרגעריטקעלעך'', ''קאַרשן'', ''פרילינג'' א"אַ.


=== רשימה פֿון די ווערק אויף ייִדיש ===
=== רשימה פון די ווערק אויף ייִדיש ===
* ''נקמה: דערציילונג''. ווילנאָ: די וועלט, 1906.
* ''נקמה: דערציילונג''. ווילנאָ: די וועלט, 1906.
* ''געזאמעלטע שריפטן'', [http://archive.org/details/nybc202491 ב' 1] און ב' 2. וואַרשע: וועלט ביבליאָטעק, 1909.
* ''געזאמעלטע שריפטן'', [http://archive.org/details/nybc202491 ב' 1] און ב' 2. וואַרשע: וועלט ביבליאָטעק, 1909.
* [http://archive.org/details/nybc202083 ''א טוידט : שריפֿטען פֿון אַ זעלבסטמערדער א מטורף'']. וואַרשע: השחר, 1909.
* [http://archive.org/details/nybc202083 ''א טוידט : שריפטען פון אַ זעלבסטמערדער א מטורף'']. וואַרשע: השחר, 1909.
* ''אַ מתּנה: פּאָעמע''. וואַרשאָ: השחר, 1909.
* ''אַ מתּנה: פּאָעמע''. וואַרשאָ: השחר, 1909.
* ''פּראָזאַ און לידער''. אודיסאַ: [בינשטאָק], 1912.
* ''פּראָזאַ און לידער''. אודיסאַ: [בינשטאָק], 1912.
* ''געזאַמעלטע שריפֿטען''. וואַרשע: וועלט ביבליאָטעק, 1909-1911.
* ''געזאַמעלטע שריפטען''. וואַרשע: וועלט ביבליאָטעק, 1909-1911.
* ''געזאַמעלטע שריפטען''. וואַרשע: וועלט ביבליאָטעק, 1913.
* ''געזאַמעלטע שריפטען''. וואַרשע: וועלט ביבליאָטעק, 1913.
* [http://archive.org/details/nybc203070 ''געזאַמעלטע שריפטען'']. ניו־יאָרק: ליטעראַרישער פֿאַרלאַג, 1918.
* [http://archive.org/details/nybc203070 ''געזאַמעלטע שריפטען'']. ניו־יאָרק: ליטעראַרישער פאַרלאַג, 1918.
* [http://archive.org/details/nybc211875 ''פֿון דעם זיידנס קוואַל'']. [וועגן מענדעלען]. בערלין: כּלל, 1922.
* [http://archive.org/details/nybc211875 ''פון דעם זיידנס קוואַל'']. [וועגן מענדעלען]. בערלין: כּלל, 1922.
* [http://archive.org/details/nybc211755 ''שלום־עליכמס אָנדיינקען'']. בערלין: כּלל, 1922.
* [http://archive.org/details/nybc211755 ''שלום־עליכמס אָנדיינקען'']. בערלין: כּלל, 1922.
* [http://archive.org/details/nybc202089 ''אהין: ראָמאַן'']. בערלין: ילקוט, 1923.
* [http://archive.org/details/nybc202089 ''אהין: ראָמאַן'']. בערלין: ילקוט, 1923.
* [http://archive.org/details/nybc200751 ''שקלאָווער אידן: נאָוועלן'']. ווילנע: ב. קלעצקין, 1929.
* [http://archive.org/details/nybc200751 ''שקלאָווער אידן: נאָוועלן'']. ווילנע: ב. קלעצקין, 1929.
* [http://archive.org/details/nybc205080 ''פֿעטער זשאָמע'']. ווילנע: ב. קלעצקין, 1930.
* [http://archive.org/details/nybc205080 ''פעטער זשאָמע'']. ווילנע: ב. קלעצקין, 1930.
* ''דער שקלאָווער גר''. פּאַריז: פֿאַרלאַג פריז, 1934.
* ''דער שקלאָווער גר''. פּאַריז: פאַרלאַג פריז, 1934.
* ''עמי־הארצים''. 1. [http://archive.org/details/nybc200753 ''נח פֿאַנדרע'']. 2. [http://archive.org/details/nybc202497 ''בייַם דניעפּער'']. 3. [http://archive.org/details/nybc202496 ''צוריק פֿון אָסטראָג'']. 4. [http://archive.org/details/nybc202084 ''די וואַנט'']. 5. פּאַנדרעס אַנטלויפֿן. ווילנע: טאָמאָר, 1939.
* ''עמי־הארצים''. 1. [http://archive.org/details/nybc200753 ''נח פאַנדרע'']. 2. [http://archive.org/details/nybc202497 ''ביים דניעפּער'']. 3. [http://archive.org/details/nybc202496 ''צוריק פון אָסטראָג'']. 4. [http://archive.org/details/nybc202084 ''די וואַנט'']. 5. פּאַנדרעס אַנטלויפן. ווילנע: טאָמאָר, 1939.
* ''אָט אזוי איז דאָס אידישע לעבן''. יאָהַענסבורג: דרום־אַפֿריקאַנער ארט אזע, 1939.
* ''אָט אזוי איז דאָס אידישע לעבן''. יאָהַענסבורג: דרום־אַפריקאַנער ארט אזע, 1939.
* [http://archive.org/details/nybc200761 ''פֿערציק יאָר: לידער און פּאָעמען 1903-1944'']. ניו־יאָרק: אידישער נאַציאָנאַלער אַרבעטער־פֿאַרבאַנד, 1945.
* [http://archive.org/details/nybc200761 ''פערציק יאָר: לידער און פּאָעמען 1903-1944'']. ניו־יאָרק: אידישער נאַציאָנאַלער אַרבעטער־פאַרבאַנד, 1945.
* ''קיסר און רבי: היסטאָרישער ראָמאַן''. ניו־יאָרק: ציקאָ, 1944-1952. (איבערגעזעצט אויף העבר' פֿון זלמן שניאור: הגאון והרב)
* ''קיסר און רבי: היסטאָרישער ראָמאַן''. ניו־יאָרק: ציקאָ, 1944-1952. (איבערגעזעצט אויף העבר' פון זלמן שניאור: הגאון והרב)
* [http://archive.org/details/nybc210470 ''די משומדתטע: ראָמאַן'']. ניו־יאָרק: יובל־פֿאַרלאַג, 1948.
* [http://archive.org/details/nybc210470 ''די משומדתטע: ראָמאַן'']. ניו־יאָרק: יובל־פאַרלאַג, 1948.
* [http://archive.org/details/nybc200750 ''אָ טאָג עולם הזה: ראָמאן'']. ניו־יאָרק: יובל־פֿאַרלאַג, 1948.
* [http://archive.org/details/nybc200750 ''אָ טאָג עולם הזה: ראָמאן'']. ניו־יאָרק: יובל־פאַרלאַג, 1948.
* ''שקלאָווער קינדער: דערציילונגען''. ניו־יאָרק: ציקאָ, 1951.
* ''שקלאָווער קינדער: דערציילונגען''. ניו־יאָרק: ציקאָ, 1951.
* [http://archive.org/details/nybc200754 ''דער ממזר'']. ניו־יאָרק: דער קוואַל אַ. זאַוואולעק, 1957.
* [http://archive.org/details/nybc200754 ''דער ממזר'']. ניו־יאָרק: דער קוואַל אַ. זאַוואולעק, 1957.


=== רשימה פֿון די ווערק אויף העברעיִש ===
=== רשימה פון די ווערק אויף העברעאיש ===
* ''עם שקיעת החמה: שירים, 1900–1906''. ורשה: תושיה, תרס"ז/ 1907.
* ''עם שקיעת החמה: שירים, 1900–1906''. ורשה: תושיה, תרס"ז/ 1907.
* [http://archive.org/details/minhaayyimvehama00shneuoft ''מן החיים והמוות: רשימות וסיפורים'']. ורשה: תושיה, תר"ע/ 1910.
* [http://archive.org/details/minhaayyimvehama00shneuoft ''מן החיים והמוות: רשימות וסיפורים'']. ורשה: תושיה, תר"ע/ 1910.
שורה 60: שורה 61:
* ''וילנה''. ברלין: הספר, תרפ"ג/ 1923.
* ''וילנה''. ברלין: הספר, תרפ"ג/ 1923.
* ''חזיונות: שירים ופואמות תרע'ב–תרפ'א''. ברלין: הספר, תרפ"ד/1923.
* ''חזיונות: שירים ופואמות תרע'ב–תרפ'א''. ברלין: הספר, תרפ"ד/1923.
* ''לילדי ישראל: שירי ילדים''. פריז: הוצאת ועד היובל, תר"ץ/ 1930.
* ''לילדי ישראל: שירי ילדים''. פריז: הוצאת ועד היובל, תר"צ/ 1930.
* ''פרקי יער''. תל אביב: דביר, תרצ"ג/ 1933.
* ''פרקי יער''. תל אביב: דביר, תרצ"ג/ 1933.
* ''אנשי שקלוב''. תל אביב: עם עובד, תש"ד/ 1944. (איבערגעזעצט פֿון ייִדיש ''שקלאָווער ייִדן''.)
* ''אנשי שקלוב''. תל אביב: עם עובד, תש"ד/ 1944. (איבערגעזעצט פון ייִדיש ''שקלאָווער ייִדן''.)
* ''פנדרי הגיבור''. עם עובד, ?. (איבערגעזעצט פֿון ייִדיש ''נוח פּאַנדרע''.)
* ''פנדרי הגיבור''. עם עובד, ?. (איבערגעזעצט פון ייִדיש ''נוח פּאַנדרע''.)
* ''לוחות גנוזים''. עם עובד, תש"ח/ 1948.
* ''לוחות גנוזים''. עם עובד, תש"ח/ 1948.
* ''שירי זלמן שניאור''. הוצאת עם עובד, תשי"א/ 1951.
* ''שירי זלמן שניאור''. הוצאת עם עובד, תשי"א/ 1951.
שורה 70: שורה 71:
* ''דור דור ואנשיו: סיפורים''. תל אביב: יבנה, תשי"ז/ 1957.  
* ''דור דור ואנשיו: סיפורים''. תל אביב: יבנה, תשי"ז/ 1957.  
* ''שירים''. דביר, תשי"ח/ 1958.
* ''שירים''. דביר, תשי"ח/ 1958.
* ''כּתבי ז. שניאור''. (תּש"ך)/ 1960.
* ''כּתבי ז. שניאור''. (תּש"כ)/ 1960.
* ''ימי הביניים מתקרבים!: מבחר שירים''. קשב, תשע"א/ 2011.
* ''ימי הביניים מתקרבים!: מבחר שירים''. קשב, תשע"א/ 2011.


== דרויסנדיקע פֿאַרבינדונגען ==
== דרויסנדיקע פאַרבינדונגען ==


* [http://merhav.nli.org.il/primo_library/libweb/action/search.do?vl(freeText0)=%20%D7%A9%D7%A0%D7%99%D7%90%D7%95%D7%A8%20%2c+%20%D7%96%D7%9C%D7%9E%D7%9F%20%2c+1886-1959&vl(127845557UI0)=creator&vl(146810626UI1)=all_items&fn=search&tab=default_tab&mode=Basic&vid=NLI&scp.scps=scope%3a(NNL) רשימת הפרסומים של זלמן שניאור] אין קאַטאַלאָג הספרייה הלאומית
* [http://merhav.nli.org.il/primo_library/libweb/action/search.do?vl(freeText0)=%20%D7%A9%D7%A0%D7%99%D7%90%D7%95%D7%A8%20%2c+%20%D7%96%D7%9C%D7%9E%D7%9F%20%2c+1886-1959&vl(127845557UI0)=creator&vl(146810626UI1)=all_items&fn=search&tab=default_tab&mode=Basic&vid=NLI&scp.scps=scope%3a(NNL) רשימת הפרסומים של זלמן שניאור] אין קאַטאַלאָג הספרייה הלאומית
* [http://library.osu.edu/projects/hebrew-lexicon/01043 זלמן שניאור] אין "לקסיקון הספרות העברית החדשה"
* [http://library.osu.edu/projects/hebrew-lexicon/01043 זלמן שניאור] אין "לקסיקון הספרות העברית החדשה"
* [http://www.ithl.org.il/authors_results.asp?FirstName=Zalman&LastName=Shneour זלמן שניאור], אויפֿן אינטערנעץ־בלאַט פֿון המכון לתרגום ספרות עברית (אין ענגליש)
* [http://www.ithl.org.il/authors_results.asp?FirstName=Zalman&LastName=Shneour זלמן שניאור], אויפן אינטערנעץ־בלאַט פון המכון לתרגום ספרות עברית (אין ענגליש)
* דוד תדהר (רעדאַקטאָר), [http://tidhar.tourolib.org/tidhar/view/7/2911 "זלמן שניאור (זלקינד "זאלי") שניאורסון)"], אנציקלופדיה לחלוצי הישוב ובוניו, בד. ז (1956), ז' 2911. [רשימה פֿון פּובליקירטע ווערק]
* דוד תדהר (רעדאַקטאָר), [http://tidhar.tourolib.org/tidhar/view/7/2911 "זלמן שניאור (זלקינד "זאלי") שניאורסון)"], אנציקלופדיה לחלוצי הישוב ובוניו, בד. ז (1956), ז' 2911. [רשימה פון פּובליקירטע ווערק]
* אברהם רגלסון, [http://benyehuda.org/regelson/shneur_wrestler.html זלמן שניאור: המתגושש], דבר, כ"ו אדר תרצ"ו/דעם 20סטן מאַרץ 1936 (אין פרויקט בן-יהודה)
* אברהם רגלסון, [http://benyehuda.org/regelson/shneur_wrestler.html זלמן שניאור: המתגושש], דבר, כ"ו אדר תרצ"ו/דעם 20סטן מאַרץ 1936 (אין פרויקט בן-יהודה)
* גענאַדי עסטרײַך, [http://yiddish.forward.com/node/774 זלמן שניאורס "פֿאָרווערטס"-יאָרן], דעם 19טן יאָנואַר 2007 (אין ייִדיש)
* גענאַדי עסטרייך, [http://yiddish.forward.com/node/774 זלמן שניאורס "פאָרווערטס"-יאָרן], דעם 19טן יאָנואַר 2007 (אין ייִדיש)
* [http://digitool.haifa.ac.il/R/?func=dbin-jump-full&object_id=188940&local_base=GEN01 גלויה עם תמונתו של זלמן שניאור וכיתוב ביידיש: "כמה עשיר הוא המוות הלבן, כמה עניים הם החיים! ואנחנו כקבצנים מלקטים את הפרורים"], אין דער ביבליאָטעק פֿון אוניברסיטת חיפה
* [http://digitool.haifa.ac.il/R/?func=dbin-jump-full&object_id=188940&local_base=GEN01 גלויה עם תמונתו של זלמן שניאור וכיתוב ביידיש: "כמה עשיר הוא המוות הלבן, כמה עניים הם החיים! ואנחנו כקבצנים מלקטים את הפרורים"], אין דער ביבליאָטעק פון אוניברסיטת חיפה
* אלי אשד, [http://www.yekum.org/2011/10/%d7%94%d7%9c%d7%95%d7%97%d7%95%d7%aa-%d7%94%d7%92%d7%a0%d7%95%d7%96%d7%99%d7%9d-%d7%a9%d7%9c-%d7%96%d7%9c%d7%9e%d7%9f-%d7%a9%d7%a0%d7%99%d7%90%d7%95%d7%a8/ הגניזה של זלמן שניאור], זשורנאַל "יקום תרבות", אָקטאָבער 2011
* אלי אשד, [http://www.yekum.org/2011/10/%d7%94%d7%9c%d7%95%d7%97%d7%95%d7%aa-%d7%94%d7%92%d7%a0%d7%95%d7%96%d7%99%d7%9d-%d7%a9%d7%9c-%d7%96%d7%9c%d7%9e%d7%9f-%d7%a9%d7%a0%d7%99%d7%90%d7%95%d7%a8/ הגניזה של זלמן שניאור], זשורנאַל "יקום תרבות", אָקטאָבער 2011


== ביבליאָגראַפֿיע ==
== ביבליאָגראַפיע ==
* לעקסיקאָן פֿון דער נייַער ייִדישער ליטעראַטור. בד.8, זז' 750-754. ניו־יאָרק: אַלוועלטכעכער ייִדישער קולטור־קאָנגרעס 1981.
* לעקסיקאָן פון דער נייער ייִדישער ליטעראַטור. בד.8, זז' 750-754. ניו־יאָרק: אַלוועלטכעכער ייִדישער קולטור־קאָנגרעס 1981.
* ראַוויטש, מלך: מייַן לעקסיקאָן. בד. IV, 2, זז' 360-363. תּל־אָבֿיבֿ: וועלטראַט פֿאַר ייִדיש און ייִדישער קולטור, 1982.
* ראַוויטש, מלך: מיין לעקסיקאָן. בד. IV, 2, זז' 360-363. תּל־אָביב: וועלטראַט פאַר ייִדיש און ייִדישער קולטור, 1982.


[[קאַטעגאָריע:יידיש שפראך שרייבערס]]
[[קאַטעגאָריע:יידיש שפראך שרייבערס]]
[[קאַטעגאָריע:יידישע דיכטער]]
[[קאַטעגאָריע:אידישע דיכטער]]
[[קאַטעגאָריע:ליטווישע יידן]]
[[קאַטעגאָריע:ליטווישע אידן]]
{{גרונטסארטיר:שניאור, זלמן}}
{{גרונטסארטיר:שניאור, זלמן}}
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:זלמן שניאור]]
[[קאַטעגאָריע:וויקידאטא דעסקריפציע]]
[[קאַטעגאָריע:אידן פון בעלארוס]]
[[קאַטעגאָריע:יידיש-שפראך שרייבער]]
[[קאַטעגאָריע:יידיש-שפראך דיכטער]]
[[קאַטעגאָריע:מדינת ישראל דיכטער]]

יעצטיגע רעוויזיע זינט 13:06, 5 יולי 2024

 

זלמן שניאור אין 1949

זלמן שניאור (1887- דעם 20סטן פעברואַר 1959) איז דער פּסעוודאָנים פון שניאור זאַלקינד, אַ אידיש־העברעאישן פּראָזאַיִקער און דיכטער. זיינע ווערק ווערן באַטראַכט ווי אַ מיילשטיין אין דער מאָדערנער העברעאישער ליטעראַטור און אין דער ייִדישער ליטעראַטור.

לעבן

שניאור איז געבוירן אין שקלאָוו אין מאָהילעווער (מאָליעווער) גובערניע, אין מזרח תּחום־המושב אין דער צאַרישער אימפּעריע (היינט: ווייסרוסלאַנד). ער האָט אָפּגעשטאַמט פון דער באַקאַנטער ליבאַוויטשער חסידישער (חב"ד) שניאורסאָן־משפּחה, איז אויסגעוואַקסן אין אַ טראַדיציאָנעלער סביבה און האָט באַקומען אַ רעליגיעזע און וועלטליכע דערציאונג. שוין צו 8–9 יאָר אָנגעהויבן שרייבן לידער אויף ייִדיש און העברעאיש.

אין אַלטער פון 13 יאָר איז ער אַוועקגעפאָרן קיין אָדעס וואוּ חיים נחמן ביאַליק האָט אים וואַרעם אויפגענומען. דאָרטן האָט ער זיך באַקענט מיט מענדעלע מוכר־ספרים, מיט משה־לייב ליליענבלום און מיט יהושע־חנא ראַבניצקי. אין 1902 איז ער אַוועק קיין וואַרשע וואוּ ער האָט געאַרבעט אין דאָרטיקן "תּושיה־פאַרלאַג" און וואוּ דוד פרישמאַן האָט אים מקרב געווען. אַ קורצע צייט איז ער געווען דער פּערזענליכער סעקרעטאַר פון יצחק לייבוש פּרץ. אין 1903 זיך אומגעקערט קיין שקלאָוו און אין 1904 האָט ער זיך באַזעצט אין ווילנע, וואוּ ער האָט געשריבן פאַר אַ לאָקאַלער העברעישער צייטשריפט. די שטאָט ווילנע האָט ער שפּעטער באַשריבן אין דער פּאָעמע וילנה. אַ יאָר נאָך דעם איז שניאור אַוועק קיין שווייץ, שפּעטער קיין פאַריז וואוּ ער האָט שטודירט אין דער סאָרבאָנע ליטעראַטור, פילאָסאָפיע און נאַטור־וויסנשאַפט.

צווישן 1908 און 1913 איז ער אַרומגעפאָרן איבער אייראָפּע און צפון־אַפריקע. במשך קירצערע פּעריאָדן האָט ער זיך געלערנט אין דער שווייץ און אין דייטשלאַנד.

די ערשטע וועלט־מלחמה האָט ער דורכגעמאַכט אין בערלין פון וואַנען ער האָט, ווי אַ רוסישער בירגער, נישט געטאָרט אַרויספאָרן. דאָרטן האָט ער איבערגעריסן די שריפטשטעלערישע טעטיקייט, שטודירט מעדיצין און געאַרבעט אין אַן אָרטיקן שפּיטאָל. אין 1919 איז ער געפאָרן קיין אַמעריקע, זיך שפּעטער אומגעקערט קיין בערלין. אין 1923 האָט שניאור זיך באַזעצט אין פראַנקרייך, וואוּ ער האָט געלעבט ביז 1941 מחמת דער אינוואַזיע פון די נאַציס אין 1940. ער איז אַנטלאָפן קיין שפּאַניע און פון דאָרטן קיין אַמעריקע (ניו־יאָרק). אין 1925 און אין 1936 האָט ער געפּרוּאווט זיך באַזעצן אין ארץ־ישׂראל וואוּ ער האָט נישט באַקומען די געהעריקע הילף זיך איינצואָרדענען. דאָס האָט אין אים איבערגעלאָזן אַ פאַרביטערטקייט קעגן ציוניזם. סוף 1949 האָט ער עולה געווען קיין ישׂראל, און זיך באַזעצט אין תּל־אָביב און שפּעטער אין רמת־גן. נאָך זיין עליה האָט שניאור אָנגעהויבן שרייבן פאַר די טאָגצייטונגען און אַרויסגעגעבן פאַרשידענע ביכער. צוליב זיין פאַרדינסט פאַר דער העברעאישער קולטור האָט שניאור באַקומען דעם "פרס ביאליק" (1951) און דעם "פרס ישראל" (1955). צוליב געזונט־טעמים צוריקגעפאָרן קיין אַמעריקע אין 1955.

זלמן שניאור איז נפטר געוואָרן אין 1959 אין ניו־יאָרק.

ווערק

שניאורס וויכטיגסטער ליטעראַריש־קינסטלערישער אויפטו איז אין דער העברעאישער פּאָעזיע, אָבער זיינע הויפּטווערק אין פּראָזע זענען אין ייִדיש. זיינע ווערק, צווישן אַנדערע שקלאָווער ייִדן און נח פּאַנדרע, זענען איבערגעזעצט געוואָרן אין עטליכע אייראָפּעיִשע שפּראַכן.

אין 1901 האָט ער דעביוטירט מיט לידער אין מרדכי ספּעקטאָרס "יודישע פאָלקסצייטונג". אין זיין ווילנער תּקופה האָט ער זיך אַלץ מער גענומען שרייבן אין ייִדישע אויסגאַבעס. אין "דער נייער וועג", "דאָס ייִדישע פאָלק" האָט ער פארעפנטליכט די פאָעמעס פייער, מעשׂה בראשית, די פרייהייט און די דערציילונגען נקמה, אויף ביידע זייטן פון דניעסטער. אויכעט אין אַנדערע ייִדישע זשורנאַלן פּובליקירט לידער און דערציילונגען. ער איז געווען אַ שטענדיקער מיטאַרבעטער פון "מאָמענט", "צוקונפט" א"אַ.

שניאורס וויכטיגסטע שאַפערישע פּראָזע־תּקופה אין ייִדיש האָט זיך אָנגעהויבן אין 1927. ער איז געוואָרן אַ שטענדיקער מיטאַרבעטער פון "פאָרווערטס" און דאָרטן האָט ער פּוביליקירט קלענערע פּראָזע־ווערק און גרויספאַרנעמיקע ראָמאַנען, וואָס זענען אָפּגעדרוקט געוואָרן אין אַנדערע ייִדישע צייטונגען ("מאָמענט", "צייט", א"אַ). צו גלייך האָט ער געשריבן זכרונות און אַרטיקלען וועגן ייִדישע שריפטשטעלערס (מענדעלע מוכר ספרים, שלום־עליכם, חיים נחמן ביאַליק, א"אַ). אַ סך ווערק פון שניאורן פאַרמאָגן אַ גרויסן דראַמאַטישן שטאָף. אין די דרייסיגער יאָרן איז ביי שניאורן אויפגעקומען דער פאַרלאַנג צו זען זיינע ווערק אויף דער ייִדישער אָדער העברעאישער בינע. מאָריץ שוואַרצעס באַאַרבעטונג פונעם ראָמאַן נח פּאַנדרע איז אויפגעפירט אונטער דעם נאָמען דאָס געזאַנג פון דניעפּער אין ייִדישן קונסט־טעאַטער. שניאור האָט נאָך אין זינען געהאַט צו דראַמאַטיזירן עטליכע ווערק און געהאַט דריי פאַרענדיקטע דראַמעס (דער קאָפּ, דער וואַלד, דער נביא) אָבער עס איז אים מער נישט געלונגען דורכצופירן זיינע פּלענער.

פון די לידער וואָס ער האָט געשריבן זענען עטליכע געזונגען געוואָרן פון פאָלק אויף ייִדיש: מאַרגעריטקעלעך, קאַרשן, פרילינג א"אַ.

רשימה פון די ווערק אויף ייִדיש

רשימה פון די ווערק אויף העברעאיש

  • עם שקיעת החמה: שירים, 1900–1906. ורשה: תושיה, תרס"ז/ 1907.
  • מן החיים והמוות: רשימות וסיפורים. ורשה: תושיה, תר"ע/ 1910.
  • עם צלילי המנדולינה: שירים. תרע"ב/ 1912.
  • שירים ופואימות: 1900–1913. אודסה: מוריה, תרע"ד/1914.
  • גשרים: שירים ופואמות תר'ס–תרע'ב. ברלין: הספר, תרפ"ב/ 1922.
  • במצר: קבץ ספורים תרס'ג–תרע'א. ברלין: הספר, תרפ"ג/ 1923.
  • וילנה. ברלין: הספר, תרפ"ג/ 1923.
  • חזיונות: שירים ופואמות תרע'ב–תרפ'א. ברלין: הספר, תרפ"ד/1923.
  • לילדי ישראל: שירי ילדים. פריז: הוצאת ועד היובל, תר"צ/ 1930.
  • פרקי יער. תל אביב: דביר, תרצ"ג/ 1933.
  • אנשי שקלוב. תל אביב: עם עובד, תש"ד/ 1944. (איבערגעזעצט פון ייִדיש שקלאָווער ייִדן.)
  • פנדרי הגיבור. עם עובד, ?. (איבערגעזעצט פון ייִדיש נוח פּאַנדרע.)
  • לוחות גנוזים. עם עובד, תש"ח/ 1948.
  • שירי זלמן שניאור. הוצאת עם עובד, תשי"א/ 1951.
  • הגאון והרב. תל אביב: עם עובד, תשי"ג/ 1953.
  • ח.נ. ביאליק ובני דורו. תל אביב: עם עובד, תשי"ג/ 1953.
  • דור דור ואנשיו: סיפורים. תל אביב: יבנה, תשי"ז/ 1957.
  • שירים. דביר, תשי"ח/ 1958.
  • כּתבי ז. שניאור. (תּש"כ)/ 1960.
  • ימי הביניים מתקרבים!: מבחר שירים. קשב, תשע"א/ 2011.

דרויסנדיקע פאַרבינדונגען

ביבליאָגראַפיע

  • לעקסיקאָן פון דער נייער ייִדישער ליטעראַטור. בד.8, זז' 750-754. ניו־יאָרק: אַלוועלטכעכער ייִדישער קולטור־קאָנגרעס 1981.
  • ראַוויטש, מלך: מיין לעקסיקאָן. בד. IV, 2, זז' 360-363. תּל־אָביב: וועלטראַט פאַר ייִדיש און ייִדישער קולטור, 1982.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!