בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,358
רעדאגירונגען
מכלוליזאציע, בילד, בילד, מוסטער, קאטעגאריע
(איבערגעקוקט שפראך) |
(מכלוליזאציע, בילד, בילד, מוסטער, קאטעגאריע) צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|גענאָציד דורך נאַצי־דייטשלאַנד קעגן דעם אייראָפּעאישן אידנטום}} | {{דעסקריפציע|גענאָציד דורך נאַצי־דייטשלאַנד קעגן דעם אייראָפּעאישן אידנטום}} | ||
{{חורבן אייראפע}} | |||
'''חורבן אייראפע''' אדער '''גזירות ת"ש-תש"ה''' ({{שפראך-en|'''האלאקאסט''' - Holocaust}}, פון א גריכיש ווארט "גענצליך פארברענט"; {{שפראך-he|שואה}}, "חורבן און פארטיליגונג") באדייט דעם חורבן פונעם אידישן לעבן אין [[אייראפע]], סיסטעמאטישער מארד פון אומגעפער זעקס מיליאן [[אידן]], און פארניכטונג פון טויזנטער אידישע קהילות ביי דעם [[צווייטן וועלט קריג]]. אויסגעפירט דורכ'ן מערדער [[אדאלף היטלער]] דער פירער פון [[נאצי דייטשלאנד]] און זיין רעגירונג, מיט די הילף פון אירע פארבינדעטע, אלס די אפיציעלע אגענדע פון דער [[נאציזם|נאצי פארטיי]] צו לעזן די "יודענפראגע" און פארוויסטן די וועלט פון יעדן איד. | '''חורבן אייראפע''' אדער '''גזירות ת"ש-תש"ה''' ({{שפראך-en|'''האלאקאסט''' - Holocaust}}, פון א גריכיש ווארט "גענצליך פארברענט"; {{שפראך-he|שואה}}, "חורבן און פארטיליגונג") באדייט דעם חורבן פונעם אידישן לעבן אין [[אייראפע]], סיסטעמאטישער מארד פון אומגעפער זעקס מיליאן [[אידן]], און פארניכטונג פון טויזנטער אידישע קהילות ביי דעם [[צווייטן וועלט קריג]]. אויסגעפירט דורכ'ן מערדער [[אדאלף היטלער]] דער פירער פון [[נאצי דייטשלאנד]] און זיין רעגירונג, מיט די הילף פון אירע פארבינדעטע, אלס די אפיציעלע אגענדע פון דער [[נאציזם|נאצי פארטיי]] צו לעזן די "יודענפראגע" און פארוויסטן די וועלט פון יעדן איד. | ||
| שורה 7: | שורה 8: | ||
== אייגנשאַפטן == | == אייגנשאַפטן == | ||
[[קובץ:Judenstern JMW.jpg|קליין|די געלע לאַטע וואס אויף דעם שטייט "Jude" ("איד" אין דייטש; ארויסגעזאגט: יוּדע)]] | |||
כאטש וואס רדיפות אויף אן עטנישער באזע זענען נישט זעלטן אין דער היסטאריע פון דער מענטשהייט, און אוודאי נישט אין דער [[היסטאריע פון די אידן|אידישער היסטאריע]], דאך ווערט די חורבן אייראפע גערעכנט אן אויסנאם סיי אין אירע דימענסיעס און פאַרנעם, סיי אין די פּרעצעדענטלאָזע סיסטעמען פון פארניכטונג און סיי אין דער גרונט־אידעאלאגיע, וואס איז געווען נישט [[רעליגיע]]ז נאר ראסיסטיש־עטניש. פעלער פון מאסן רציחה אויף א נאציאנאליסטישן, ראסיסטישן אדער אידעאלאגישן גרונט האבן פאסירט אויך פריער פאר דער חורבן אייראפע - למשל דער [[טשערקאסער פעלקערמארד]] אינמיטן דעם 19טן יארהונדערט אדער דער [[ארמענישער פעלקערמארד]] ביי דער [[ערשטער וועלט מלחמה]], און אויך נאכהער, בעיקר אין [[אפריקע]] און אין [[אזיע]]; אבער דאס האט קיינמאל נישט פאסירט מיט אזא ארגאניזירטער סיסטעם אזוי ווי נאצי דייטשלאנד האט עס אויסגעפירט. | כאטש וואס רדיפות אויף אן עטנישער באזע זענען נישט זעלטן אין דער היסטאריע פון דער מענטשהייט, און אוודאי נישט אין דער [[היסטאריע פון די אידן|אידישער היסטאריע]], דאך ווערט די חורבן אייראפע גערעכנט אן אויסנאם סיי אין אירע דימענסיעס און פאַרנעם, סיי אין די פּרעצעדענטלאָזע סיסטעמען פון פארניכטונג און סיי אין דער גרונט־אידעאלאגיע, וואס איז געווען נישט [[רעליגיע]]ז נאר ראסיסטיש־עטניש. פעלער פון מאסן רציחה אויף א נאציאנאליסטישן, ראסיסטישן אדער אידעאלאגישן גרונט האבן פאסירט אויך פריער פאר דער חורבן אייראפע - למשל דער [[טשערקאסער פעלקערמארד]] אינמיטן דעם 19טן יארהונדערט אדער דער [[ארמענישער פעלקערמארד]] ביי דער [[ערשטער וועלט מלחמה]], און אויך נאכהער, בעיקר אין [[אפריקע]] און אין [[אזיע]]; אבער דאס האט קיינמאל נישט פאסירט מיט אזא ארגאניזירטער סיסטעם אזוי ווי נאצי דייטשלאנד האט עס אויסגעפירט. | ||
| שורה 16: | שורה 18: | ||
== פאזעס פונעם חורבן == | == פאזעס פונעם חורבן == | ||
{{להשלים}} | |||
<big>ערשטע פאזע, צווישן די יארן 1933–1939: רדיפות פון די אידן אין נאצי דייטשלאנד</big> | <big>ערשטע פאזע, צווישן די יארן 1933–1939: רדיפות פון די אידן אין נאצי דייטשלאנד</big> | ||
; מחנות ריכוז | ; מחנות ריכוז | ||
| שורה 25: | שורה 28: | ||
== אידישקייט נאכן חורבן == | == אידישקייט נאכן חורבן == | ||
[[קובץ:This pile of clothes belonged to prisoners of the Dachau concentration camp.jpg|קליין|הויפנס איבערבלייבענישן פון זיידענע העמדער פון די דאקאו לאגער העפטלינגען]] | |||
פון די הויפט פאקטארן וואס האבן געשפילט א ראלע, אלס דירעקטע נאכפאלג פון דעם חורבן אייראפע, און דאס האט געברענגט צו אן ערנסטע ענדערונג פון די סטאטיסטיקן פון דעם אידישן פאלק זענען געווען: | פון די הויפט פאקטארן וואס האבן געשפילט א ראלע, אלס דירעקטע נאכפאלג פון דעם חורבן אייראפע, און דאס האט געברענגט צו אן ערנסטע ענדערונג פון די סטאטיסטיקן פון דעם אידישן פאלק זענען געווען: | ||
* די מאָמענטאַלע סימפּאַטיע פון די אלגעמיינע מאסן, אויסגעדריקט דורך די [[פאראייניגטע פעלקער]]: געבן פאר דעם אידישן פאלק זייער אייגן לאנד. | * די מאָמענטאַלע סימפּאַטיע פון די אלגעמיינע מאסן, אויסגעדריקט דורך די [[פאראייניגטע פעלקער]]: געבן פאר דעם אידישן פאלק זייער אייגן לאנד. | ||
| שורה 54: | שורה 58: | ||
[[קאַטעגאָריע:היסטאריע פון אייראפע]] | [[קאַטעגאָריע:היסטאריע פון אייראפע]] | ||
[[קאַטעגאָריע:סאציאלאגיע]] | [[קאַטעגאָריע:סאציאלאגיע]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אידישע היסטאריע]] | |||
[[he:השואה]] | [[he:השואה]] | ||