אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אויסטראליע"
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: בֿ ← ב, ײ ← יי, ױ ← וי, יידן ← אידן (2), , ← ,) |
|||
| (16 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = country in Oceania|העב=מדינה באוקיאניה|דייטש=Staat auf der Südhalbkugel der Erde|}} | |||
{{מדינה | {{מדינה | ||
| נאמען = אויסטראליע | | נאמען = אויסטראליע | ||
| שורה 28: | שורה 29: | ||
| באמערקונגען = | | באמערקונגען = | ||
}} | }} | ||
'''אויסטראַליע''' איז אַ לאַנד אין דעם [[דרום האלבקוגל]] וואָס נעמט אריין די יבשה (פונעם קלענסטן [[קאָנטינענט]]), דעם | '''אויסטראַליע''' איז אַ לאַנד אין דעם [[דרום האלבקוגל]] וואָס נעמט אריין די יבשה (פונעם קלענסטן [[קאָנטינענט]]), דעם אינזל [[טאַזמאַניע]], און נאָך אַ סך אינזלען אין די [[אינדישער אקעאן|אינדישע]] און [[פאציפישער אקעאן|פּאציפישע]] אָקעאַנען. איר הויפּטשטאָט איז [[קאנבערע|קאַנבערע]]. | ||
די ארומיגע לענדער זענען [[אינדאנעזיע]], [[מזרח טימאר]] און [[פאפוא ניי גינע]] צו צפון, די [[סאלאמאן אינזלען]] און [[וואנואטו]] צו צפון־מזרח און [[ניו זילאנד]] צו דרום־מזרח. | די ארומיגע לענדער זענען [[אינדאנעזיע]], [[מזרח טימאר]] און [[פאפוא ניי גינע]] צו צפון, די [[סאלאמאן אינזלען]] און [[וואנואטו]] צו צפון־מזרח און [[ניו זילאנד]] צו דרום־מזרח. | ||
| שורה 43: | שורה 44: | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
די ערשטע איינוואוינער פון אויסטראליע זענען געווען די [[אבאריגענער]]. דער ערשטער ענגלענדער וואס איז אנגעקומען אין אויסטראליע איז געווען וויליאם דאמפיער אין 1688. אין יאר 1770 איז אנגעקומען אין אויסטראליע דער אויספארשער [[ | די ערשטע איינוואוינער פון אויסטראליע זענען געווען די [[אבאריגענער]]. דער ערשטער ענגלענדער וואס איז אנגעקומען אין אויסטראליע איז געווען וויליאם דאמפיער אין 1688. אין יאר 1770 איז אנגעקומען אין אויסטראליע דער אויספארשער [[דזשעימס קוק]], וואס האט געמאנט צוויי דריטל פונעם לאנד. אזוי ווי ער האט באריכטעט אז קיינער וואוינט נישט אין אויסטראליע, האט מען אוועקגעשטעלט דאס לאנד פאר ארעסטאנטן. | ||
דעם 8טן פעברואר 1788 איז [[נייער דרום וויילס]] געווארן א בריטישער [[קאלאניע]]. פון דער ערשטער זידלונג איז געווארן די שטאט [[סידני]]. די קאלאניע [[דרום אויסטראליע]] איז געגרינדעט געווארן אין 1836 ווי א "פרייע קאלאניע, ד"ה נישט פאר ארעסטאנטן. | דעם 8טן פעברואר 1788 איז [[נייער דרום וויילס]] געווארן א בריטישער [[קאלאניע]]. פון דער ערשטער זידלונג איז געווארן די שטאט [[סידני]]. די קאלאניע [[דרום אויסטראליע]] איז געגרינדעט געווארן אין 1836 ווי א "פרייע קאלאניע, ד"ה נישט פאר ארעסטאנטן. | ||
| שורה 86: | שורה 87: | ||
== עקאנאמיע == | == עקאנאמיע == | ||
[[טעקע:Barossa Valley South Australia.jpg|קליין|אויסטראליע איז דער וועלט'ס פערט־גרעסטער עקספארטירער פון וויין. דער [[באראסע טאל]] איז א הויפט [[וויין]] געגנט אין [[דרום אויסטראליע]].]] | [[טעקע:Barossa Valley South Australia.jpg|קליין|אויסטראליע איז דער וועלט'ס פערט־גרעסטער עקספארטירער פון וויין. דער [[באראסע טאל]] איז א הויפט [[וויין]] געגנט אין [[דרום אויסטראליע]].]] | ||
אויסטראליע איז א רייך לאנד וואס גענערירט איר איינקומפט פון פארשידענע מקורות איינשליסנדיג מינעריי עקספארט, טעלעקאמוניקאציע, באנקירן און פאבריקאציע. זי האט א פריי [[מארק עקאנאמיע]] מיט ווייניג ארעמקייט. | אויסטראליע איז א רייך לאנד וואס גענערירט איר איינקומפט פון פארשידענע מקורות איינשליסנדיג מינעריי עקספארט, טעלעקאמוניקאציע, באנקירן און פאבריקאציע. זי האט א פריי [[מארק עקאנאמיע]] מיט ווייניג ארעמקייט. | ||
די וואלוטע פון אויסטראליע און נארפאלק | די וואלוטע פון אויסטראליע און נארפאלק אינזל איז דער [[אויסטראלישער דאלאר]], וואס דינט אויך ווי די וואלוטע פון די אומאפהענגיגע [[פאציפישער אקעאן|פאציפישע]] אינזל-לענדער [[קיריבאטי]], [[נאורו]] און [[טואוואלו]]. די אויסטראלישע [[בערזע]] איז די 9טע גרעסטע אין דער וועלט. אויסטראליע האט די 12טע גרעסטע עקאנאמיע אין דער וועלט. | ||
אין 2010 איז די אויסטראלישע רעגירונג געווען שולדיג א חוב פון $190 ביליאן, 20% פונעם [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט|ברוטא אינלענדישן פראדוקט]]. | אין 2010 איז די אויסטראלישע רעגירונג געווען שולדיג א חוב פון $190 ביליאן, 20% פונעם [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט|ברוטא אינלענדישן פראדוקט]]. | ||
די לעצטע 15 יאר האט אויסטראליע געוואקסן מיט א דורכשניט | די לעצטע 15 יאר האט אויסטראליע געוואקסן מיט א דורכשניט יערליכער ראטע פון 3.6%, קעגן דער [[ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג]] דורכשניט יערליכער ראטע פון 2.5%. | ||
אין מאי 2012 האבן 11,537.900 מענטשן געהאט ארבעט, מיט אן ארבעטסלאז ראטע פון 5.1%. | אין מאי 2012 האבן 11,537.900 מענטשן געהאט ארבעט, מיט אן ארבעטסלאז ראטע פון 5.1%. | ||
אויסטראליע איז דער וועלט'ס פערט־גרעסטער עקספארטירער פון וויין; די וויין אינדוסטריע ברענגט אריין $5.5 ביליאן צום לאנד'ס עקאנאמיע. | אויסטראליע איז דער וועלט'ס פערט־גרעסטער עקספארטירער פון וויין; די וויין אינדוסטריע ברענגט אריין $5.5 ביליאן צום לאנד'ס עקאנאמיע. | ||
---- | |||
די '''עקאנאמיע פון אויסטראַליע''' איז אַ גרויסע געמישט-מאַרק עקאנאמיע, מיט אַ [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט|בא"פ]] פון 1.69 $A טריליאן אין 2017.<ref name="abs-ecoIndicators">{{צייגט וועב|title=1345.0 – Key Economic Indicators, 2017|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/mf/1345.0?opendocument?opendocument#from-banner=LN|accessdate=6טן סעפטעמבער 2017}}</ref> אין 2018 איז אויסטראַליע געווארן דאס לאַנד מיט דעם גרעסטן מעדיאַן (מיטלווערט) רייכקייט פּער דערוואַקסענער.<ref name=":02">{{Cite journal|last=Urs|first=Rohner|date=October 2018|title=Global Wealth Report 2018|url=http://publications.credit-suisse.com/tasks/render/file/index.cfm?fileid=B4A3FC6E-942D-C103-3D14B98BA7FD0BCC|journal=Credit Suisse - Research Institute|language=English|publisher=Credit Suisse|volume=|pages=7|via=}}</ref> אויסטראַליע'ס גאַנצע רייכקייט איז A$ 8.9 טריליאן אין יוני 2016.<ref>{{צייגט וועב|url=https://www.businessinsider.com.au/australian-household-wealth-now-stands-at-8-9-trillion-2016-9|title=Australian household wealth now stands at $8.9 trillion|accessdate=26סטן יולי 2017}}</ref> אין 2017, איז אויסטראַליע געווען די 13ט-גרעסטע נאציאנאלע עקאנאמיע לויט [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט|נאָמינאַלן בא"פּ]],<ref name="gdp-rank">{{צייגט וועב|title=GDP ranking|url=https://data.worldbank.org/data-catalog/GDP-ranking-table|accessdate=13טן מאי 2019}}</ref> 20סט-גרעסטע דורך קויפקראפט-פאריטעט בא"פּ,<ref name="gdpPPP-rank">{{צייגט וועב|title=GDP ranking, PPP based|url=https://data.worldbank.org/data-catalog/GDP-PPP-based-table|accessdate=13טן מאי 2019}}</ref> און איז געווען דער 25סט-גרעסטע עקספּאָרטירער פון סחורה און דער 20סט-גרעסטער אימפּאָרטירער.<ref name="ciafactbook">{{צייגט וועב|title=AUSTRALIA-OCEANIA :: AUSTRALIA|url=https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/as.html|accessdate=25סטן סעפטעמבער 2017}}</ref> | |||
די אויסטראַלישע עקאנאמיע איז דאַמינירט דורך זיין דינסט סעקטאָר, וואס נעמט אריין 61.1% פון בא"פ און באניצט 79.2% פון דער אַרבעט קראַפט ווי אין 2016.<ref name="industrySectors-2016">{{צייגט וועב|url=https://www.industry.gov.au/Office-of-the-Chief-Economist/Publications/AustralianIndustryReport/assets/Australian-Industry-Report-2016-Chapter-2.pdf|title=Australian Industry Report 2016, Chapter 2: Economic Conditions|accessdate=5טן סעפטעמבער 2017}}</ref> מזרח אזיע (אַריינגערעכנט [[פארבאנד פון דרום-מזרח אזיאטישע פעלקער|ASEAN]] און צפון־מזרח אזיע) איז אַ שפּיץ עקספארט ציל, וואס גיט אפ אומגעפער 64% פון עקספּאָרטן אין 2016.<ref name="austrade-exports2016">{{צייגט וועב|title=Australia's export performance in 2016|url=https://www.austrade.gov.au/news/economic-analysis/australias-export-performance-in-2016|accessdate=10טן סעפטעמבער 2017}}</ref> אויסטראַליע האט די אַכט-העכסטן סה"כ געשאצטע ווערט פון נאַטירלעכע רעסורסן, אפגעשאצט צו 19.9 $US טריליאן אין 2016.<ref>{{צייגט וועב|url=http://www.investopedia.com/articles/markets-economy/090516/10-countries-most-natural-resources.asp|title=10 Countries with the Most Natural Resources}}</ref> טראָץ דעם לעצטן אַראָפּגיין אין דעם מינעריי סעקטאָר, איז די אויסטראַלישע עקאנאמיע פארבליבן שטיל און סטאַביל<ref>{{צייגט וועב|url=http://www.smh.com.au/business/markets/currencies/aussie-jumps-on-gdp-data-20160302-gn8768.html|title=Aussie jumps on surprising economic strength|accessdate=4טן מערץ 2016}}</ref> <ref>{{צייגט וועב|url=http://www.9news.com.au/national/2016/03/02/03/37/economy-likely-ended-2015-on-soft-note|title=Economy puts aside post-mining boom blues|accessdate=4טן מערץ 2016}}</ref> און האט נישט דורכמיטגעמאכט אַ רעסעסיע זינט יולי 1991.<ref>{{צייגט וועב|url=https://www.bbc.com/news/business-39124272|title=Australia goes 25 years with recession|accessdate=26סטן יולי 2017}}</ref> | |||
== געאגראפיע == | == געאגראפיע == | ||
| שורה 104: | שורה 110: | ||
לענגאויס דעם מזרח בארטן פון אויסטראליע—לענגער ווי 2,000 ק"מ—געפינט זיך דער [[גרויסער באריער ריף]], וואס איז דער גרעסטער המשך פון [[קאראל]] ריפן אין דער וועלט, און דער גרעסטער סטרוקטור אין דער וועלט צאמגעשטעלט פון לעבעדיקע [[ארגאניזם|ארגאניזמען]]. דער העכסטער בארג אויף דער יבשה פון אויסטראליע איז [[קאשיושקא בארג]], הויך 2,228 מעטער. | לענגאויס דעם מזרח בארטן פון אויסטראליע—לענגער ווי 2,000 ק"מ—געפינט זיך דער [[גרויסער באריער ריף]], וואס איז דער גרעסטער המשך פון [[קאראל]] ריפן אין דער וועלט, און דער גרעסטער סטרוקטור אין דער וועלט צאמגעשטעלט פון לעבעדיקע [[ארגאניזם|ארגאניזמען]]. דער העכסטער בארג אויף דער יבשה פון אויסטראליע איז [[קאשיושקא בארג]], הויך 2,228 מעטער. | ||
אזוי ווי אויסטראליע איז זייער גרויס האט זי פארשידענע לאנדשאפטן, מיט טראפישע [[רעגנוואלד|רעגנוועלדער]] אין דעם צפון־מזרח. [[בארג קייט]]ן אין דרום־מזרח, דרום־מערב און מזרח, און א טרוקענער מדבר אין דעם צענטער פון לאנד. דער קאנטינענט איז גאר טרוקן, און דער דורכשניט | אזוי ווי אויסטראליע איז זייער גרויס האט זי פארשידענע לאנדשאפטן, מיט טראפישע [[רעגנוואלד|רעגנוועלדער]] אין דעם צפון־מזרח. [[בארג קייט]]ן אין דרום־מזרח, דרום־מערב און מזרח, און א טרוקענער מדבר אין דעם צענטער פון לאנד. דער קאנטינענט איז גאר טרוקן, און דער דורכשניט יערליכער רעגן איז ווינציגער פון 500 מ"מ. די [[באפעלקערונג ענגקייט]] איז פון די נידריגסטע אין דער וועלט, מיט 2.8 באוואוינער א קוואדראט ק"מ. | ||
דער קלימאט פון אויסטראליע איז שטארק באאיינפלוסט פון אקעאן־שטראמען. | דער קלימאט פון אויסטראליע איז שטארק באאיינפלוסט פון אקעאן־שטראמען. | ||
| שורה 119: | שורה 125: | ||
===שפראך=== | ===שפראך=== | ||
אויסטראליע האט נישט קיין אפיציעלע שפראך, אבער פראקטיש איז [[ענגליש]] די נאציאנאלע שפראך. אויסטראלישע ענגליש איז א ביסל אנדערש ווי אנדערע דיאלעקטן פון ענגליש, סיי אין גראמאטיק סיי אין אויסלייג. לויטן צענזוס פון 2011, אין בערך 80% פון שטיבער איז ענגליש די | אויסטראליע האט נישט קיין אפיציעלע שפראך, אבער פראקטיש איז [[ענגליש]] די נאציאנאלע שפראך. אויסטראלישע ענגליש איז א ביסל אנדערש ווי אנדערע דיאלעקטן פון ענגליש, סיי אין גראמאטיק סיי אין אויסלייג. לויטן צענזוס פון 2011, אין בערך 80% פון שטיבער איז ענגליש די איינציגסטע שפראך וואס מ'רעדט. | ||
=== אידישקייט אין אויסטראליע === | === אידישקייט אין אויסטראליע === | ||
[[ | [[איד]]ן זענען געקומען קיין אויסטראליע שוין אינעם 18טן יארהונדערט, ווען מען האט אויפגעשטעלט די ארעסטאנטן זידלונג אין [[1788]]. אין [[1844]] האט מען געגרינדעט די ערשטע שול, אין סידני, אבער די קהילה איז געבליבן קליין ביז די כוואליעס פון אייראפעאישע אידישע אימיגראנטן צווישן די צוויי וועלט מלחמות און נאך 1945. | ||
די אידן אין אויסטראליע זענען קאנצענטרירט מערסטנס אין די שטעט [[סידני]] און [[מעלבארן]], וואס יעדע האט אומגעפער 45,000 אידן. דערצו וואוינען | די אידן אין אויסטראליע זענען קאנצענטרירט מערסטנס אין די שטעט [[סידני]] און [[מעלבארן]], וואס יעדע האט אומגעפער 45,000 אידן. דערצו וואוינען עטליכע 7,000 אידן אין [[פערט]] און נאך 1,000 אין [[בריסביין]], ניוקאסל און [[אדעלייד]]. די מעלבארנער קהילה איז צאמגעשטעלט מערסטנס פון פוילישע [[חורבן איבערלעבער]], און די סידני קהילה נעמט איין אידן פון ענגלאנד, אונגארן און לעצטנס פון [[דרום אפריקע]]. די פערט קהילה האט געוואקסן א סך זייט דער ענדע פון [[אפארטהייד]] אין דרום אפריקע ווען א סך אידן האבן אימיגרירט אין מערב אויסטראליע. גאנץ א הויכער פראצענט פון אידישע קינדער באקומען א יידישן חינוך, אומגעפער 60%. | ||
אידן זענען 0.5% פון דער באפעלקערונג פון אויסטראליע. | אידן זענען 0.5% פון דער באפעלקערונג פון אויסטראליע. | ||
| שורה 133: | שורה 139: | ||
[[קאַטעגאָריע:לענדער אין אקעאניע]] | [[קאַטעגאָריע:לענדער אין אקעאניע]] | ||
[[קאַטעגאָריע:קאמאנוועלט]] | [[קאַטעגאָריע:קאמאנוועלט]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:אוסטרליה]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 00:31, 18 אפריל 2024
| קאמאנוועלט פון אויסטראליע | |||||
| |||||
| נאַציאָנאַלע זינגליד: | |||||
.svg) | |||||
| קאָנטינענט | אויסטראליע | ||||
| אָפיציעלע שפּראַך | |||||
| הויפּטשטאָט | קאנבערא 35°18′S 149°08′E / 35.300°S 149.133°E  | ||||
| רעגירונג | פעדעראלע דעמאקראטיע | ||||
| מאנארך פּרעמיער מיניסטער |
עליזאבעט די צווייטע סקאט מאריסאן | ||||
| גרינדונג דאַטום |
1טן יאנואר 1901 | ||||
| פלאַך מאָס וועלט גראַדונג פלאַך פּראָצענט וואַסער |
7,617,930 קוואַדראַט ק"מ 6טער | ||||
| באַפעלקערונג - צאָל - וועלט גראַדונג - ענגקייט |
מענטשן פאַר אַ ק"מ | ||||
| פּראָדוקט ווערדע | (18ט) | ||||
| וואַלוטע | |||||
| צייט זאָנע | |||||
| אינטערנעט דאָמען | au. | ||||
| טעלעפאָן קאָד | 61+ | ||||
אויסטראַליע איז אַ לאַנד אין דעם דרום האלבקוגל וואָס נעמט אריין די יבשה (פונעם קלענסטן קאָנטינענט), דעם אינזל טאַזמאַניע, און נאָך אַ סך אינזלען אין די אינדישע און פּאציפישע אָקעאַנען. איר הויפּטשטאָט איז קאַנבערע. די ארומיגע לענדער זענען אינדאנעזיע, מזרח טימאר און פאפוא ניי גינע צו צפון, די סאלאמאן אינזלען און וואנואטו צו צפון־מזרח און ניו זילאנד צו דרום־מזרח.
דער אייראָפעאישער יישוב אין אויסטראַליע האָט זיך אָנגעהויבן ערשט אין דעם 18טן יאָרהונדערט.
זייט 1טן יאנואר 1901, איז אויסטראליע א פעדעראציע מיט זעקס שטאטן און צוויי טעריטאריעס. איר באפעלקערונג איז 22 מיליאן. מיט א שטח פון 7.6 מיליאן קוואדראט ק"מ, איז אויסטראליע דאס זעקסטע גרעסטע לאנד אין דער וועלט.
די היינטיגע באפעלקערונג אין אויסטראליע שליסט איין מערסטנס ווייסע מענטשן פון א בריטישער אפשטאמונג. די אריגינעלע איינוואוינער פון אויסטראליע און זייערע אפשטאמלינגען זענען טונקל, גערופן אבאריגינערן, וואס זענען היינט 2% פון דער באפעלקערונג. אויך האט אויסטראליע א מינדערהייט פון מער ווי 100,000 אידן וואס וואוינערן מערסטנס אין מעלבארן און סידני.
אויסטראליע איז א מיטגליד אין די פאראייניגטע פעלקער, גרופע פון 20, קאמאנוועלט, ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג, אנזוס, וועלט האנדל ארגאניזאציע, אזיע-פאציפיק עקאנאמישע קאאפעראציע און דעם פאציפישן אינזלען פארום.
עטימאלאגיע
דער נאמען אויסטראליע קומט פון לאטיין Australis, אויסטראליס וואס איז טייטש דרום.
היסטאריע
די ערשטע איינוואוינער פון אויסטראליע זענען געווען די אבאריגענער. דער ערשטער ענגלענדער וואס איז אנגעקומען אין אויסטראליע איז געווען וויליאם דאמפיער אין 1688. אין יאר 1770 איז אנגעקומען אין אויסטראליע דער אויספארשער דזשעימס קוק, וואס האט געמאנט צוויי דריטל פונעם לאנד. אזוי ווי ער האט באריכטעט אז קיינער וואוינט נישט אין אויסטראליע, האט מען אוועקגעשטעלט דאס לאנד פאר ארעסטאנטן.
דעם 8טן פעברואר 1788 איז נייער דרום וויילס געווארן א בריטישער קאלאניע. פון דער ערשטער זידלונג איז געווארן די שטאט סידני. די קאלאניע דרום אויסטראליע איז געגרינדעט געווארן אין 1836 ווי א "פרייע קאלאניע, ד"ה נישט פאר ארעסטאנטן.
אין די 1850ער יארן האט אנגעהויבן אין אויסטראליע א גאלד געיעג.
דעם 1טן יאנואר 1900 האט מען פאראייניגט די קאלאניעס פון אויסטראליע אין א פעדעראציע, די "קאמאנוועלט פון אויסטראליע", וואס איז געווארן א "דאמיניאן" פון דער בריטישער אימפעריע.
אויסטראליע האט באטייליגט אין ביידע וועלט מלחמות אונטערן בריטישן קרוין.
אין 1999 האט מען געהאלטן א רעפערענדום וואו 55% פון אלע וויילער האבן אפגעווארפן א פארשלאג לויט וואס אויסטראליע זאל ווערן א רעפובליק.
הויפטשטאט
די צווי גרעסטע שטעט, סידני און מעלבארן, האבן ביידע געהאלטן אז זיי דארפן ווערן אויסגערופן ווי די הויפטשטאט פון אויסטראליע. נאך אן אויסגעצויגענעם געראנגעל האט די אלגעמיינע זאמלונג פון אויסטראליע באשלאסן דעם 2טן פעברואר 1899 א פשרה צו בויען א נייע שטאט קאנבערא ווי די הויפטשטאט.
אין 1911 האט מען צעטיילט די אויסטראלישע הויפטשטאט טעריטאריע פון ניי דרום וויילס, און מען האט אויסגערופן די שטאט קאנבערא געבויט אין דער טעריטאריע ווי די הויפטשטאט פון אויסטראליע.
פאליטיק
אויסטראליע איז א קאנסטיטוציאנעלע מאנארכיע מיט א פעדעראלער סיסטעם.
אויסטראליע איז צוזאמענגעשטעלט פון זעקס שטאטן און צוויי טעריטאריעס. די זעקס שטאטן זענען:
די צוויי טעריטאריעס זענען:
- צפונדיגע טעריטאריע (NT)
- אויסטראליע-הויפטשטאט טעריטאריע (ACT)
יעדער שטאַט און טעריטאריע האט זיין אייגענעם פארלאמענט וואס מאכט געזעצן. יעדער שטאַט ווערט געפירט דורך א פרעמיער און יעדע טעריטאריע דורך א הויפט מיניסטער. דער אויסטראלישער פארלאמענט זיצט אין קאנבערע, און מאכט געזעצן פארן גאנצן קאמאנוועלט פון אויסטראליע.
דער הויפט פון דער פעדעראלער רעגירונג איז דער פרעמיער מיניסטער פון אויסטראליע. דער היינטיגער פרעמיער מיניסטער איז סקאט מאריסאן פון דער אויסטראלישער ליבעראלער פארטיי, וואס האט איבערגענומען די פירערשאפט פון זיין פארטיי אין 2018 פון מאלקאלם טערנבול, וואס האט אנגעהויבן זיין קאדענץ דעם 15טן סעפטעמבער 2015.
אויסטראליע האט א ראש מלוכה, די מלכה פון אויסטראליע (וואס איז אויך די מלכה פונעם פאראייניגטן קעניגרייך). זי ווערט רעפרעזענטירט אין דער קאמאנוועלט פון אויסטראליע דורכן גובערנאטאר־גענעראל, היינט קווענטין ברייס, און אין די שטאטן דורך א גובערנאטאר.
אין 1901 האט מען אויפגענומען א פאן פאר דער פעדעראציע פון אויסטראליע באזונדער פון די פענער פון די זעקס שטאטן. דער פעדעראלער פאן סימבאליזירט דעם דרום שטערן און די מאפע פון די שטערן וואס מען קען זען אינעם דרום האלבקיילעך, מיטן ציל פאן אויסדרוקן אז אויסטראליע איז דער איינציקער קאנטינענט וואס געפינט זיך אינגאנצן דרום פונעם עקוואטאר. אויך זעט מען אויפן פאן דעם יוניאן פאן וואס ווייזט דאס שייכות פון אויסטראליע צום בריטישן קרוין.
אין 1999 האט מען געהאלטן א רעפערענדום צי אויסטראליע זאל ווערן א רעפובליק; מען האט באשלאסן אז אויסטראליע בלייבט א מאנארכיע מיטן בריטישן מאנארך אלס ראש מלוכה.
עקאנאמיע
אויסטראליע איז א רייך לאנד וואס גענערירט איר איינקומפט פון פארשידענע מקורות איינשליסנדיג מינעריי עקספארט, טעלעקאמוניקאציע, באנקירן און פאבריקאציע. זי האט א פריי מארק עקאנאמיע מיט ווייניג ארעמקייט.
די וואלוטע פון אויסטראליע און נארפאלק אינזל איז דער אויסטראלישער דאלאר, וואס דינט אויך ווי די וואלוטע פון די אומאפהענגיגע פאציפישע אינזל-לענדער קיריבאטי, נאורו און טואוואלו. די אויסטראלישע בערזע איז די 9טע גרעסטע אין דער וועלט. אויסטראליע האט די 12טע גרעסטע עקאנאמיע אין דער וועלט.
אין 2010 איז די אויסטראלישע רעגירונג געווען שולדיג א חוב פון $190 ביליאן, 20% פונעם ברוטא אינלענדישן פראדוקט.
די לעצטע 15 יאר האט אויסטראליע געוואקסן מיט א דורכשניט יערליכער ראטע פון 3.6%, קעגן דער ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג דורכשניט יערליכער ראטע פון 2.5%.
אין מאי 2012 האבן 11,537.900 מענטשן געהאט ארבעט, מיט אן ארבעטסלאז ראטע פון 5.1%.
אויסטראליע איז דער וועלט'ס פערט־גרעסטער עקספארטירער פון וויין; די וויין אינדוסטריע ברענגט אריין $5.5 ביליאן צום לאנד'ס עקאנאמיע.
די עקאנאמיע פון אויסטראַליע איז אַ גרויסע געמישט-מאַרק עקאנאמיע, מיט אַ בא"פ פון 1.69 $A טריליאן אין 2017.[1] אין 2018 איז אויסטראַליע געווארן דאס לאַנד מיט דעם גרעסטן מעדיאַן (מיטלווערט) רייכקייט פּער דערוואַקסענער.[2] אויסטראַליע'ס גאַנצע רייכקייט איז A$ 8.9 טריליאן אין יוני 2016.[3] אין 2017, איז אויסטראַליע געווען די 13ט-גרעסטע נאציאנאלע עקאנאמיע לויט נאָמינאַלן בא"פּ,[4] 20סט-גרעסטע דורך קויפקראפט-פאריטעט בא"פּ,[5] און איז געווען דער 25סט-גרעסטע עקספּאָרטירער פון סחורה און דער 20סט-גרעסטער אימפּאָרטירער.[6]
די אויסטראַלישע עקאנאמיע איז דאַמינירט דורך זיין דינסט סעקטאָר, וואס נעמט אריין 61.1% פון בא"פ און באניצט 79.2% פון דער אַרבעט קראַפט ווי אין 2016.[7] מזרח אזיע (אַריינגערעכנט ASEAN און צפון־מזרח אזיע) איז אַ שפּיץ עקספארט ציל, וואס גיט אפ אומגעפער 64% פון עקספּאָרטן אין 2016.[8] אויסטראַליע האט די אַכט-העכסטן סה"כ געשאצטע ווערט פון נאַטירלעכע רעסורסן, אפגעשאצט צו 19.9 $US טריליאן אין 2016.[9] טראָץ דעם לעצטן אַראָפּגיין אין דעם מינעריי סעקטאָר, איז די אויסטראַלישע עקאנאמיע פארבליבן שטיל און סטאַביל[10] [11] און האט נישט דורכמיטגעמאכט אַ רעסעסיע זינט יולי 1991.[12]
געאגראפיע
אויסטראליע באדעקט א שטח פון 7,617,930 קוואדראט קילאמעטער. זי איז ארומגענומען מיט די אינדישן און פאציצפישן אקעאנען, און איז צעשייד פון אזיע אריבער די אראפורא און טימאר ימען; דער קאראל-ים ליגט ביים בארטן פון קווינסלאנד און דער טאסמאן-ים ליגט צווישן אויסטראליע און ניי זילאנד. אויסטראליע איז דאס זעקסט גרעסטע לאנד אין דער וועלט לויט שטח, און האט 34,218 קילאמעטער פון בארטן. אויסטראליע ליגט צווישן די גארטל ליניעס 9º און 44º דרום און צווישן די מערידיאנען 112º און 154º מזרח.
לענגאויס דעם מזרח בארטן פון אויסטראליע—לענגער ווי 2,000 ק"מ—געפינט זיך דער גרויסער באריער ריף, וואס איז דער גרעסטער המשך פון קאראל ריפן אין דער וועלט, און דער גרעסטער סטרוקטור אין דער וועלט צאמגעשטעלט פון לעבעדיקע ארגאניזמען. דער העכסטער בארג אויף דער יבשה פון אויסטראליע איז קאשיושקא בארג, הויך 2,228 מעטער.
אזוי ווי אויסטראליע איז זייער גרויס האט זי פארשידענע לאנדשאפטן, מיט טראפישע רעגנוועלדער אין דעם צפון־מזרח. בארג קייטן אין דרום־מזרח, דרום־מערב און מזרח, און א טרוקענער מדבר אין דעם צענטער פון לאנד. דער קאנטינענט איז גאר טרוקן, און דער דורכשניט יערליכער רעגן איז ווינציגער פון 500 מ"מ. די באפעלקערונג ענגקייט איז פון די נידריגסטע אין דער וועלט, מיט 2.8 באוואוינער א קוואדראט ק"מ.
דער קלימאט פון אויסטראליע איז שטארק באאיינפלוסט פון אקעאן־שטראמען.
סביבה
דער מערסט פארשפרייט בוים אין די אויסטראלישע וועלדער איז דער אייקאליפט. די באקאנטע אויסטראלישע בעלי חיים זענען די פלאטיפוס, קענגורו, קאאלא און וואמבאט. גאר א סך סגאלן פון אויסטראלישע לעבן מער נישט, זייט די אייראפעער זענען אנגעקומען.
דעמאגראפיע
ווערנט צוויי יארהונדערטער זענען די מערהייט פון באזעצער געקומען פון די בריטישע אינזלען, און היינט זענען די אויסטראליער בעיקר פון בריטישע און אירישע אפשטאמונג. עס ווערט געשאצט אז 12% פון אויסטראליער שטאמען פון אזיע.
זייט דעם סוף פון דער צווייטער וועלט-מלחמה האט די באפעלקערונג פון אויסטראליע פארמערט פיר מאל. דאך איז די באפעלקערונג ענגקייט פון די ווייניגסטע אין דער וועלט, און די הייזער זענען דורכשניטלעך צוויי מאל אזוי גרויס ווי אין מערב אייראפע.
די אימיגראציע קיין אויסטראליע איז גאנץ הויך—צוויי אויסטראליער פון יעדן זיבן זענען געבוירן געווארן אין א פרעמד לאנד.
שפראך
אויסטראליע האט נישט קיין אפיציעלע שפראך, אבער פראקטיש איז ענגליש די נאציאנאלע שפראך. אויסטראלישע ענגליש איז א ביסל אנדערש ווי אנדערע דיאלעקטן פון ענגליש, סיי אין גראמאטיק סיי אין אויסלייג. לויטן צענזוס פון 2011, אין בערך 80% פון שטיבער איז ענגליש די איינציגסטע שפראך וואס מ'רעדט.
אידישקייט אין אויסטראליע
אידן זענען געקומען קיין אויסטראליע שוין אינעם 18טן יארהונדערט, ווען מען האט אויפגעשטעלט די ארעסטאנטן זידלונג אין 1788. אין 1844 האט מען געגרינדעט די ערשטע שול, אין סידני, אבער די קהילה איז געבליבן קליין ביז די כוואליעס פון אייראפעאישע אידישע אימיגראנטן צווישן די צוויי וועלט מלחמות און נאך 1945.
די אידן אין אויסטראליע זענען קאנצענטרירט מערסטנס אין די שטעט סידני און מעלבארן, וואס יעדע האט אומגעפער 45,000 אידן. דערצו וואוינען עטליכע 7,000 אידן אין פערט און נאך 1,000 אין בריסביין, ניוקאסל און אדעלייד. די מעלבארנער קהילה איז צאמגעשטעלט מערסטנס פון פוילישע חורבן איבערלעבער, און די סידני קהילה נעמט איין אידן פון ענגלאנד, אונגארן און לעצטנס פון דרום אפריקע. די פערט קהילה האט געוואקסן א סך זייט דער ענדע פון אפארטהייד אין דרום אפריקע ווען א סך אידן האבן אימיגרירט אין מערב אויסטראליע. גאנץ א הויכער פראצענט פון אידישע קינדער באקומען א יידישן חינוך, אומגעפער 60%.
אידן זענען 0.5% פון דער באפעלקערונג פון אויסטראליע.
| ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג (OECD) | |
|---|---|
|
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!
- ↑ 1345.0 – Key Economic Indicators, 2017. דערגרייכט דעם 6טן סעפטעמבער 2017.
- ↑ Urs, Rohner (October 2018). "Global Wealth Report 2018". Credit Suisse - Research Institute (in English). Credit Suisse: 7.
{{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Australian household wealth now stands at $8.9 trillion. דערגרייכט דעם 26סטן יולי 2017.
- ↑ GDP ranking. דערגרייכט דעם 13טן מאי 2019.
- ↑ GDP ranking, PPP based. דערגרייכט דעם 13טן מאי 2019.
- ↑ AUSTRALIA-OCEANIA :: AUSTRALIA. דערגרייכט דעם 25סטן סעפטעמבער 2017.
- ↑ Australian Industry Report 2016, Chapter 2: Economic Conditions. דערגרייכט דעם 5טן סעפטעמבער 2017.
- ↑ Australia's export performance in 2016. דערגרייכט דעם 10טן סעפטעמבער 2017.
- ↑ 10 Countries with the Most Natural Resources.
- ↑ Aussie jumps on surprising economic strength. דערגרייכט דעם 4טן מערץ 2016.
- ↑ Economy puts aside post-mining boom blues. דערגרייכט דעם 4טן מערץ 2016.
- ↑ Australia goes 25 years with recession. דערגרייכט דעם 26סטן יולי 2017.