4,450
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "עזה פאס"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
←פאַר דער זעקס־טאגיגע מלחמה: הגהה
ק (אויסשטעל) |
ק (←פאַר דער זעקס־טאגיגע מלחמה: הגהה) צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 73: | שורה 73: | ||
[[טעקע:Gaza Strip (997008872774105171).jpg|קליין|הייזער אין עזה פּאַס אין 1956]] | [[טעקע:Gaza Strip (997008872774105171).jpg|קליין|הייזער אין עזה פּאַס אין 1956]] | ||
===פאַר דער זעקס־טאגיגע מלחמה=== | ===פאַר דער זעקס־טאגיגע מלחמה=== | ||
[[טעקע:PartitionPlan1947.PNG|קליין|[[פאראייניגטע פעלקער צעטיילונג פלאן פאר פאלעסטינע|UN צעטיילונג פלאן]] פון 1947, וואו די עזה פאס און די שטחים ארום ווערן צוגעטיילט צום אראבישן לאנד]] | |||
[[טעקע:Gaza Strip (997008872774105171).jpg|קליין|הייזער אין עזה פּאַס אין 1956]] | |||
זינט דער [[16'טער יארהונדערט]] איז די עזה פאס - ווי גאנץ [[ארץ ישראל]], געווען קאנטראלירט דורך דער [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישער אימפעריע]]. אין 1906 האבן די אטאמאנער און די [[בריטישע אימפעריע]] אוועקגעשטעלט דעם דרום-גרעניץ צווישן ארץ ישראל און [[עגיפטן]] ביי [[רפיח]]{{הערה|{{צ-בוך|נאמען=ארץ הנגב אדם ומדבר|מו"ל=הוצאת [[משרד הביטחון]]|שנת הוצאה=1979|עמ=369–370|עריכה=אבשלום שמואלי, יהודה גרדוס}}.}}. נאך די נידערלאגע פון דער אטאמאנישער אימפעריע אין דער [[ערשטער וועלט מלחמה]] (1914–1918), איז די עזה געגנט געווארן א טייל פונעם [[בריטישער מאנדאט]] פון [[פאלעסטינע]], נאך וואס עגיפטן האט צוריקגעוויזן די בריטישע פרואוו איר איבערצוגעבן די פירערשאפט{{הערה|1={{צ-זשורנאל|James Kraska|Rule Selection in the Case of Israel's Blockade of Gaza:Law of Naval Warfare or Law of Sea?|M.N. Schmitt, Louise Arimatsu, Tim McCormack (eds.,) Yearbook of International Humanitarian Law|עמ=367–395, 387|מו"ל=Springer Science & Business Media|קישור=https://books.google.com/books?id=hYiIWVlpFzEC&pg=PA387}}.|כיוון=שמאל}}. אידן האבן דורכאויס די יארן כסדר צייטנווייז געוואוינט אין עזה ביז די [[תרפ"ט ראיאטן]], ווען זיי זענען ארויסגעצוואונגען געווארן צוליב די ווילדע אומרוען דורך די אראבער,ווען נאנט צו 135 זענען אומגעקומען, און די בריטן האבן פארבאטן אידן צו וואוינען אין עזה, צו לינדערן די אנגעצויגנקייט און באַרואיגן די אַראַבער. אין 1946 איז ווידער געגרינדעט געוואָרן [[קיבוץ]] כפר דרום דורך עטליכע אידן, כדי צו פאַרמיידן די בריטן פון אפּטיילן דעם [[נגב]] פון דער אידישער מדינה{{הערה|{{על המשמר|י ז לוריא|אמר־קה תובעת: עקבה לערבים|19471119|4}}.}}. | |||
אין נאוועמבער 1947 האָט די אַלגעמיינע פארזאמלונג פון די [[פאראייניגטע פעלקער]] (יו-ען) אָנגענומען אַ פּלאַן פאַר דער אַראַביש-אידישער [[פאראייניגטע פעלקער צעטיילונג פלאן פאר פאלעסטינע|צעטיילונג פון פּאַלעסטינע]], אונטער וועלכן מען זאָל צוטיילן די געגענט ארום [[עזה]] און אַ שטח פון אַרומיגע טעריטאָריע דורכאויס דעם ים־ברעג, פון [[יבנה]] ביז רפיח אויף דער עגיפּטישער גרעניץ, פאר די אַראַבער{{הערה|1={{צ-בוך|מחבר=Benny Morris|נאמען=1948: a history of the first Arab-Israeli war|מו"ל=Yale University Press|שנת הוצאה=2008|עמ=47|ISBN=978-0-300-12696-9|קישור=https://books.google.com/books?id=J5jtAAAAMAAJ|access-date=13 July 2013}}.|כיוון=שמאל}}. דער בריטישער מאנדאט האט זיך פארענדיגט אום מאי 15, 1948, און אין דעם זעלבן טאג האט זיך אנגעהויבן די ערשטע [[אומאפהענגיגקייט מלחמה|אראבישער-מדינת ישראל מלחמה]]. [[עגיפטישע באוואפנטע קרעפטן|עגיפטישע קרעפטן]] זענען באלד אריין אין שטעטל עזה. אלס א רעזולטאַט פון שווערע קאַמפן אין הערבסט 1948, איז די געגנט אַרום די שטאָט אונטער [[אראבער|אַראַבישער]] אקופּאַציע רעדוצירט געווארן צו אַ פּאַס פון טעריטאָריע {{איינהייטן|25|mi|km|קורץ=יא}} לאַנג און {{איינהייטן|4-5|mi|km|קורץ=יא}} ברייט. די געגנט איז געווארן באקאנט ווי די עזה פּאַס. אירע גרעניצן זענען געווארן פעסט־געשטעלט אינעם עגיפּטישן-מדינת ישראל וואָפן-שטילשטאנד פון פעברואר 24, 1949. | |||
[[טעקע:Gaza Strip (997009324715105171.jpg|קליין|עזה סיטי אין 1967]] | [[טעקע:Gaza Strip (997009324715105171.jpg|קליין|עזה סיטי אין 1967]] | ||
דער עזה | דער עזה פאס איז געווען אונטער עגיפּטישע [[מיליטערישע הערשאפט]] פון 1949 ביז 1956 און ווידער פון 1957 ביז 1967. די [[אראבישע ליגע]] האט אוועקגעשטעלט די [[פולע-פאלעסטינער רעגירונג]] צו רעגירן איבער עזה, און עגיפטן האט פארטיילט פאר די איינוואוינער פאלעסטינער פאספארטן אנשטאט עגיפטישע בירגערשאפט. די רעגירונג איז בלויז געווען אויף פאפיר און געדינט ווי א שלייער צו די עגיפטישע פאקטישע פירערשאפט, ביז 1959 ווען עס איז גענצליך אויפגעלעזט געווארן{{הערה|{{צ-בוך|מחבר=אברהם סלע|נאמען=הערבים הפלסטינים במלחמת 1948|מו"ל=הוצאת [[משרד הביטחון]]|שנת הוצאה=1996|עמ=115–203|סדרה=התנועה הלאומית הפלסטינית: מעימות להשלמה|עריכה=משה מעוז, ב"ז קדר}}.}}. פון אנהויב איז די הויפט עקאנאמישע און סאציאלע פראבלעם פון דער געגנט געווען דאס אָנוועזנהייט פון א גרויסע צאל פאלעסטינער אראבישע [[פאלעסטינע פליטים|פליטים]] וועלכע וואוינען אין עקסטרעמע אָרעמקייט אין נאָכגעלאָזטע לאגערן. די עגיפטישע רעגירונג האט נישט באטראכט דעם געביט פאר א טייל פון עגיפטן און האט נישט געלאזט די פליכטלונגען ווערן עגיפּטישע בירגער אדער צו מיגרירן קיין עגיפטן אדער צו אנדערע אראבישע לענדער וואו זיי זאלן ווערן אינטעגרירט אין דער באפעלקערונג. מדינת ישראל האָט זיי נישט געלאָזט זיך אומקערן צו זייערע אַמאָליגע היימען אָדער באַקומען פאַרגיטיגונג פאַר זייער פאַרלוסט פון פאַרמעגן. די פליטים זענען געווארן אויסגעהאלטן אין גרעסטן טייל מיט'ן הילף פון דער [[פאראייניגטע פעלקער הילף און ארבעט אגענטור פאר פאלעסטינער פליטים אינעם נאנטן מזרח|UNRWA]]. אסאך פון די יונגערע פליכטלונגען זענען געווארן פעדייאין (אראבישע גערילע אפערירנדיג קעגן מדינת ישראל); זייערע אטאקעס אויף מדינת ישראל זענען געווען איינע פון די אורזאכן וואס האבן געברענגט די סיני קאמפיין ביי די [[סיני מלחמה|סועץ קריזיס]] פון 1956, ווען דער פּאַס איז איינגענומען געווארן דורך מדינת ישראל. די פאס איז אומגעקערט געווארן צו עגיפּטישער קאָנטראָל אין 1957 נאָך שטאַרקע אינטערנאַציאָנאַלע דרוק אויף מדינת ישראל. | ||
===מדינת ישראל קאנטראל=== | ===מדינת ישראל קאנטראל=== | ||