4,450
רעדאגירונגען
ק
אויסשטעל
(פארברייטערט) צייכן: רויע רעדאגירונג |
ק (אויסשטעל) |
||
| שורה 31: | שורה 31: | ||
די עזה פאס איז {{איינהייטן|25|mi|km|קורץ=יא}} לאנג און {{איינהייטן|3.7|-|7.5|mi|km|קורץ=יא}} ברייט, פארמאגנדיג א שטח פון {{איינהייטן|140|sqmi|km2|קורץ=יא}}. איר באפלעקערונג איז געשאצט אויף איבער צוויי מיליאן, פון וועלכע א מערהייט זענען סוני מוסלומענער. עזה פּאַס, כאטש דאס נישט זיין אנערקענט אלס א {{טערמין|דע יורי|לויט'ן געזעץ|דע יורי}} טייל פון קיין איין עקזיסטירנדן לאַנד, איז פון די געדיכט-באוואוינטסטע ערטער איבער די וועלט, און האט א הויכע געבורט-ראטע. די געגענט איז ארעם און ליידט פון א הויכע ארבעטסלאזיגקייט ראטע, מיט איבער 75% פון די באפעלקערונג אנגעוויזן אויף הומאניטערשע הילף.<!-- דער ערשטער אקוראטער צענזוס, דורכגעפירט אין סעפטעמבער 1967, האט געוויזן אַ באַפעלקערונג קלענער ווי פריער געשאַצט דורך די [[פאראייניגטע פעלקער|פאַראייניגטע פעלקער]] [[פאראייניגטע פעלקער רעליעף און וואָרקס אַגענטור פאַר פּאַלעסטינע פּליטים אינעם נאָנטן מזרח|רעליעף און וואָרקס אַגענטור פאַר פּאַלעסטינע פּליטים אינעם נאָנטן מזרח]] (UNRWA) אָדער דורך עגיפטן, מיט כמעט האַלב פון די מענטשן וואוינענדיג אין פליטים לאגערן. --> די באפעלקערונג איז געוואקסן פון 1,899,291 אין 2017 צו א געשאצטע 2,226,544 אין 2023. | די עזה פאס איז {{איינהייטן|25|mi|km|קורץ=יא}} לאנג און {{איינהייטן|3.7|-|7.5|mi|km|קורץ=יא}} ברייט, פארמאגנדיג א שטח פון {{איינהייטן|140|sqmi|km2|קורץ=יא}}. איר באפלעקערונג איז געשאצט אויף איבער צוויי מיליאן, פון וועלכע א מערהייט זענען סוני מוסלומענער. עזה פּאַס, כאטש דאס נישט זיין אנערקענט אלס א {{טערמין|דע יורי|לויט'ן געזעץ|דע יורי}} טייל פון קיין איין עקזיסטירנדן לאַנד, איז פון די געדיכט-באוואוינטסטע ערטער איבער די וועלט, און האט א הויכע געבורט-ראטע. די געגענט איז ארעם און ליידט פון א הויכע ארבעטסלאזיגקייט ראטע, מיט איבער 75% פון די באפעלקערונג אנגעוויזן אויף הומאניטערשע הילף.<!-- דער ערשטער אקוראטער צענזוס, דורכגעפירט אין סעפטעמבער 1967, האט געוויזן אַ באַפעלקערונג קלענער ווי פריער געשאַצט דורך די [[פאראייניגטע פעלקער|פאַראייניגטע פעלקער]] [[פאראייניגטע פעלקער רעליעף און וואָרקס אַגענטור פאַר פּאַלעסטינע פּליטים אינעם נאָנטן מזרח|רעליעף און וואָרקס אַגענטור פאַר פּאַלעסטינע פּליטים אינעם נאָנטן מזרח]] (UNRWA) אָדער דורך עגיפטן, מיט כמעט האַלב פון די מענטשן וואוינענדיג אין פליטים לאגערן. --> די באפעלקערונג איז געוואקסן פון 1,899,291 אין 2017 צו א געשאצטע 2,226,544 אין 2023. | ||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
| שורה 149: | שורה 134: | ||
אום אָקטאָבער 7, 2023 - [[שמיני עצרת]] [[ה'תשפ"ד]] האָט חאַמאַס אָנגעהויבן אַ קאָאָרדינירטן לאַנד, ים און לופט אַטאַקע וואָס האָט איבערראַשט מדינת ישראל. אמווייניגסטנס 1,200 ישראלים, ציווילע און סאלדאטן, זענען אומגעקומען אין די אטאקעס — דער טויטליכסטער טאג פאר מדינת ישראל זינט איר אומאפהענגיקייט — און אומגעפער 250 זענען געפאנגען געווארן אלס משכונות. דער ענטפער פון מדינת ישראל האָט געפירט צו הונדערטער טויטע אינעם עזה פּאַס אין דעם זעלבן טאָג. דעם אנדערן טאג האט מדינת ישראל [[2023 מדינת ישראל–חאמאס קריג|דערקלערט מלחמה]], צום ערשטן מאל זינט דער [[יום כיפור מלחמה]] אין 1973, מיט'ן ציל צו אויסמעקן חאמאס. | אום אָקטאָבער 7, 2023 - [[שמיני עצרת]] [[ה'תשפ"ד]] האָט חאַמאַס אָנגעהויבן אַ קאָאָרדינירטן לאַנד, ים און לופט אַטאַקע וואָס האָט איבערראַשט מדינת ישראל. אמווייניגסטנס 1,200 ישראלים, ציווילע און סאלדאטן, זענען אומגעקומען אין די אטאקעס — דער טויטליכסטער טאג פאר מדינת ישראל זינט איר אומאפהענגיקייט — און אומגעפער 250 זענען געפאנגען געווארן אלס משכונות. דער ענטפער פון מדינת ישראל האָט געפירט צו הונדערטער טויטע אינעם עזה פּאַס אין דעם זעלבן טאָג. דעם אנדערן טאג האט מדינת ישראל [[2023 מדינת ישראל–חאמאס קריג|דערקלערט מלחמה]], צום ערשטן מאל זינט דער [[יום כיפור מלחמה]] אין 1973, מיט'ן ציל צו אויסמעקן חאמאס. | ||
==געאגראפיע== | |||
די עזה פאס איז א שמאל-לענגליכע לאנד־פַּאס ביים ים־ברעג פון [[מיטלענדישן ים]]. עס ציט זיך {{איינהייטן|25|mi|km|קורץ=יא}} אין די לענג, און {{איינהייטן|3.7|-|7.5|mi|km|קורץ=יא}} ברייט. עס טיילט מיט א {{איינהייטן|32|mi|km|קורץ=יא}} גרעניץ מיט מדינת ישראל אין צפון און מערב, און {{איינהייטן|7|mi|km|קורץ=יא}} מיט עגיפטן אין דרום. די טעריטאריע איז איינגעטיילט אין פינף אדמיניסטראטיווע גובערניעס, פון צפון צו דרום: [[צפון עזה]], [[עזה]] גובערניע, [[דיר אל-באלאח]], [[חאן יונעס]], און [[רפיח]] אין דרום. | |||
[[טאפאגראפיע|טאפאגראפיש]] איז די עזה פאס צוזאמגעשטעלט פון דריי בערגל־קייטן ({{טערמין|Ridges|בארגרוקנס}}) ביים ברעג, וואס באשטייען פון אלטע ווינט-געשאפענע זאמדשטיינער, צעטיילט דורך "[[וואדי]]" טייכלעך. אין אלגעמיין איז עזה א רעלאטיוו פלאכער ברעג־פּלוין מיט [[זאמד דונעס]] (טרוקענע זאמד בערגלעך) ביי די ברעגעס. | |||
===קלימאט=== | |||
טעמפּעראַטורן זענען דורכשניטליך אין די מיטעלע 50ער °F (אומגעפער 13 °C) אין די ווינטער און אין דער העכערע 70ער צו נידריגע 80ער °F (מיטעלע צו העכערע 20ער °C) אין זומער. די געגנט באקומט א דורכשניט פון ארום {{איינהייטן|12.5|in|mm|קורץ=יא}} פון רעגן יערליך. | |||
==עקאנאמיע== | |||
די לעבנס באדינגונגען אין עזה פאס זענען טיפּיש אָרעם צוליב א צאָל סיבות: דער ענג־געדעכטע און שנעל־וואקסנדע באַפעלקערונג פונעם געגנט (די געגנט'ס וואוקס ראַטע איז איינער פון די העכסטע אין דער וועלט); אומצופרידנשטעלנדע וואַסער, אָפּגאַנג און עלעקטרישע באַדינונגען; הויכע ראַטעס פון אַרבעטסלאָזיגקייט; און, פון סעפטעמבער 2007, סאנקציעס וואס [[מדינת ישראל]] האט ארויפגעלייגט אויף דעם ראיאן. | |||
[[אגריקולטור]] איז די עקאנאמישע הויפטשטיצע פון דער ארבעטנדע באפעלקערונג, און כמעט דריי פערטל פון דער ערד שטח איז אונטער קולטיוואציע. די הויפּט גערעטעניש, [[ציטרוס]] פרוכט, ווערט אנגעבויט אויף באוואסערטע ערד און איז עקספּאָרטירט צו אייראָפּע און אנדערע מארקפלעצער אונטער אראנזשירונג מיט מדינת ישראל. טראָק פלאַנצן, ווייץ און אייליבירטן ווערן אויך אנגעבויט. לייכטע [[אינדוסטריע]] און האנטווערק זענען צענטרירט אין [[עזה]], די הויפּט־שטאָט פון דער געגנט. | |||
אין פּאָליטיש סטאַבילע צייטן, טוען אַזוי פיל ווי אַ צענטל פון די פּאַלעסטינער באַפעלקערונג רייזן טעגליך קיין מדינת ישראל (וואו זיי זענען נישט ערלויבט צו בלייבן איבער נאַכט) צו אַרבעטן אין איינפאכע דזשאבס. פאליטישע שפּאַנונג און אויסברוכן פון געוואַלדטאַטן האָבן אָפט געפירט דערצו אז די מדינת ישראל אויטאריטעטן זאל פאַרמאַכן די גרעניץ פאַר לענגערע צייט־אפּשניטן, מאכנדיג פילע פּאַלעסטינער אַרבעטסלאָז. אלס רעזולטאט איז צושטאנד געקומען א בליענדע שמאָגלונג אינדוסטריע, באזירט אויף א נעץ פון אונטערערדישע טונעלן וואס פארבינדן טיילן פון עזה פאס מיט די דערנעבנדע [[עגיפטן]]. די טונעלן האבן צוגעשטעלט פאר פאלעסטינער צוטריט צו סחורות ווי שפייז, ברענשטאף, מעדיצין, עלעקטראניקס און וואפן. | |||
==דרויסנדע לינקס== | ==דרויסנדע לינקס== | ||