4,450
רעדאגירונגען
פארברייטערט
(←אריינפיר: ביטע צופאסן :)) |
(פארברייטערט) צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 3: | שורה 3: | ||
{{אנדערע באדייט|דאס=דער פאלעסטינער טעריטאריע|אנדער=די שטאט עזה|זעט=עזה}} | {{אנדערע באדייט|דאס=דער פאלעסטינער טעריטאריע|אנדער=די שטאט עזה|זעט=עזה}} | ||
{{יישוב | {{יישוב | ||
| פאן = Flag_of_Palestine.svg | |||
| בילד = Flickr - Israel Defense Forces - Gaza Buildings (1).jpg | | בילד = Flickr - Israel Defense Forces - Gaza Buildings (1).jpg | ||
| סארט יישוב = טעריטאריע | | סארט יישוב = טעריטאריע | ||
| שורה 32: | שורה 33: | ||
==געאגראפיע== | ==געאגראפיע== | ||
די עזה פאס | די עזה פאס איז א שמאל-לענגליכע לאנד־פַּאס ביים ים־ברעג פון [[מיטלענדישן ים]]. עס ציט זיך {{איינהייטן|25|mi|km|קורץ=יא}} אין די לענג, און {{איינהייטן|3.7|-|7.5|mi|km|קורץ=יא}} ברייט. עס טיילט מיט א {{איינהייטן|32|mi|km|קורץ=יא}} גרעניץ מיט מדינת ישראל אין צפון און מערב, און {{איינהייטן|7|mi|km|קורץ=יא}} מיט עגיפטן אין דרום. די טעריטאריע איז איינגעטיילט אין פינף אדמיניסטראטיווע גובערניעס, פון צפון צו דרום: [[צפון עזה]], [[עזה]] גובערניע, [[דיר אל-באלאח]], [[חאן יונעס]], און [[רפיח]] אין דרום. | ||
[[טאפאגראפיע|טאפאגראפיש]] איז די עזה פאס צוזאמגעשטעלט פון דריי בערגל־קייטן ({{טערמין|Ridges|בארגרוקנס}}) ביים ברעג, וואס באשטייען פון אלטע ווינט-געשאפענע זאמדשטיינער, צעטיילט דורך "[[וואדי]]" טייכלעך. אין אלגעמיין איז עזה א רעלאטיוו פלאכער ברעג־פּלוין מיט [[זאמד דונעס]] (טרוקענע זאמד בערגלעך) ביי די ברעגעס. | |||
===קלימאט=== | |||
טעמפּעראַטורן זענען דורכשניטליך אין די מיטעלע 50ער °F (אומגעפער 13 °C) אין די ווינטער און אין דער העכערע 70ער צו נידריגע 80ער °F (מיטעלע צו העכערע 20ער °C) אין זומער. די געגנט באקומט א דורכשניט פון ארום {{איינהייטן|12.5|in|mm|קורץ=יא}} פון רעגן יערליך. | |||
==עקאנאמיע== | |||
די לעבנס באדינגונגען אין עזה פאס זענען טיפּיש אָרעם צוליב א צאָל סיבות: דער ענג־געדעכטע און שנעל־וואקסנדע באַפעלקערונג פונעם געגנט (די געגנט'ס וואוקס ראַטע איז איינער פון די העכסטע אין דער וועלט); אומצופרידנשטעלנדע וואַסער, אָפּגאַנג און עלעקטרישע באַדינונגען; הויכע ראַטעס פון אַרבעטסלאָזיגקייט; און, פון סעפטעמבער 2007, סאנקציעס וואס [[מדינת ישראל]] האט ארויפגעלייגט אויף דעם ראיאן. | די לעבנס באדינגונגען אין עזה פאס זענען טיפּיש אָרעם צוליב א צאָל סיבות: דער ענג־געדעכטע און שנעל־וואקסנדע באַפעלקערונג פונעם געגנט (די געגנט'ס וואוקס ראַטע איז איינער פון די העכסטע אין דער וועלט); אומצופרידנשטעלנדע וואַסער, אָפּגאַנג און עלעקטרישע באַדינונגען; הויכע ראַטעס פון אַרבעטסלאָזיגקייט; און, פון סעפטעמבער 2007, סאנקציעס וואס [[מדינת ישראל]] האט ארויפגעלייגט אויף דעם ראיאן. | ||
| שורה 80: | שורה 87: | ||
</timeline> | </timeline> | ||
[[טעקע:Gaza Strip (997008872774105171).jpg|קליין|הייזער אין עזה פּאַס אין 1956]] | [[טעקע:Gaza Strip (997008872774105171).jpg|קליין|הייזער אין עזה פּאַס אין 1956]] | ||
===פאַר דער | ===פאַר דער זעקס־טאגיגע מלחמה=== | ||
נאכדעם וואס די הערשאפט פון דער [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישער אימפעריע]] האט זיך | נאכדעם וואס די הערשאפט פון דער [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישער אימפעריע]] האט זיך געענדיגט אין דער ערשטער וועלט מלחמה (1914–1918), איז די עזה געגנט געווארן א טייל פונעם [[פעלקער-ליגע|פעלקער ליגע]] {{טערמין|מאנדאט|א פארארדענונג אדער קאמיסיע געגעבן דורך די פעלקער ליגע פאר א מיטגליד פאלק פארן גרינדונג פון א פאראנטווארטליכע רעגירונג איבער א געוועזענער דייטשער קאלאניע אדער אנדערע פארכאפטע טעריטאריע}} פון [[פאלעסטינע]] אונטער בריטישער הערשאפט. אידן זענען געווען אין עזה ביז 1929, ווען זיי זענען געווארן געצוואונגען צו פארלאזן די געגנט צוליב ווילדע אומרוען קעגן זיי דורך די אראבער. נאך די דאזיגע אומרוען, און דעם טויט פון כמעט 135 אידן בסך הכל, האבן די בריטישע פארבאטן אידן צו וואוינען אין עזה, כדי צו לינדערן די אנגעצויגנקייט און באַרואיגן די אַראַבער. עטליכע אידן האָבן זיך אָבער צוריקגעקערט, און אין 1946 איז געגרינדעט געוואָרן [[קיבוץ]] כפר דרום, כדי צו פאַרמיידן די בריטישע צו אפּטיילן דעם [[נגב]] פון דער אידישער מדינה. | ||
איידער די בריטישער מאַנדאַט האָט זיך געענדיגט, האָט די אַלגעמיינע פארזאמלונג פון די [[פאראייניגטע פעלקער|פאַראייניגטע פעלקער]] (יו-ען) אין נאוועמבער 1947 אָנגענומען אַ פּלאַן פאַר דער אַראַבער-אידישער [[צעטיילונג פלאן|צעטיילונג פון פּאַלעסטינע]], אונטער וועלכן מען זאָל צוטיילן די שטעטל [[עזה]] און אַ שטח פון אַרומיגע טעריטאָריע דורכאויס דעם ים־ברעג, פון [[יבנה]] ביז | איידער די בריטישער מאַנדאַט האָט זיך געענדיגט, האָט די אַלגעמיינע פארזאמלונג פון די [[פאראייניגטע פעלקער|פאַראייניגטע פעלקער]] (יו-ען) אין נאוועמבער 1947 אָנגענומען אַ פּלאַן פאַר דער אַראַבער-אידישער [[צעטיילונג פלאן|צעטיילונג פון פּאַלעסטינע]], אונטער וועלכן מען זאָל צוטיילן די שטעטל [[עזה]] און אַ שטח פון אַרומיגע טעריטאָריע דורכאויס דעם ים־ברעג, פון [[יבנה]] ביז רפיח אויף דער עגיפּטישער גרעניץ, פאר די אַראַבער. דער בריטישער מאנדאט האט זיך פארענדיגט אום מאי 15, 1948, און אין דעם זעלבן טאג האט זיך אנגעהויבן די ערשטע [[אומאפהענגיגקייט מלחמה|אראב-מדינת ישראל מלחמה]]. [[עגיפטישע באוואפנטע קרעפטן|עגיפטישע קרעפטן]] זענען באלד אריין אין שטעטל עזה, וואס איז געווארן די הויפטקווארטיר פון דער [[עגיפטן|עגיפטישער]] עקספעדיציע קראפט אין פאלעסטינע. אלס א רעזולטאַט פון שווערע קאַמף אין הערבסט 1948, איז די געגנט אַרום די שטאָט אונטער [[אראבער|אַראַבישער]] אקופּאַציע רעדוצירט געווארן צו אַ פּאַס פון טעריטאָריע 25 מייל (40 קילאמעטער) לאַנג און 4–5 מייל (6–8 קילאמעטער) ברייט. די געגנט איז געווארן באקאנט ווי די עזה פּאַס. אירע גרעניצן זענען געווארן פעסט־געשטעלט אינעם עגיפּטישן-מדינת ישראל וואָפן-אָפּמאַך פון פעברואר 24, 1949. | ||
[[טעקע:Gaza Strip (997009324715105171.jpg|קליין|עזה סיטי אין 1967]] | [[טעקע:Gaza Strip (997009324715105171.jpg|קליין|עזה סיטי אין 1967]] | ||
| שורה 93: | שורה 100: | ||
אין דער [[זעקסטאגיגע מלחמה|זעקס-טאָגיגער מלחמה]] פון יוני 1967, איז דער עזה-פּאַס ווידער איינגענומען געוואָרן דורך מדינת ישראל, וואָס האָט אקופּירט דעם ראיאן דעם נאכפאָלגנדן פערטל יאָרהונדערט. דורכאויס דער מלחמה, האט מדינת ישראל געהאט קיין אנונג וואָס זי וועט טאָן מיט די טעריטאָריע. [[לוי אשכול|אשכול]] האָט עס גערופן "אַ ביין שטעקן געבליבן אין אונזער האַלז."{{הערה|Oren, Michael, ''Six Days of War: June 1967 and the Making of the Modern Middle East''. NY: Oxford University Press, 2002, p. 253.|כיוון=שמאל}} די ערשטע ישובים זענען געגרינדעט געווארן דורך די [[ארבעטס-פארטיי (ישראל)|ארבעטער רעגירונג]] אין די אנהייב 1970ער יארן. דער ערשטער איז געווען כפר דרום, וואס איז אריגינעל געגרינדעט געווארן אין 1946, און רעפארמירט געווארן אין 1970. אין 1981, אלס טייל פון א [[שלום אפמאך צווישן מדינת ישראל–עגיפטן|שלום אפמאך]] מיט עגיפטן, זענען די לעצטע ישובים פון [[סיני]] צעשטערט געווארן, און טייל אידן האבן זיך אריבערגעצויגן קיין עזה געגנט. איזראעלי זידלער האבן געוואוינט אין 18 פּראָצענט פון די 363 קוואַדראַט קילאָמעטער שטח. זיי האבן זיך שיטער באזעצט אין דער געגנט אין פאַרגלייך מיט די געדיכטקייט פון די פּאַלעסטינער געגנטער אין די עזה פּאַס. אין עזה זענען געווען איין און צוואנציג ישובים. די מערסט באוואוינטע [[גוש קטיף]] געגנט האט אנטהאלטן ארום דרייסיג שולן, ווי אויך [[ישיבת תורת החיים]] מיט 200 בחורים, א [[הסדר ישיבה]] מיט 150 בחורים, א [[מכינה קדם-צבאית|מכינה]] אין עצמונה מיט 200 בחורים, ישיבות אין נְצָרים און כפר דרום, 6 כוללים, א [[מדרשה]] פאר מיידלעך אין נווה דקלים, און נאך. אלע ישובים האבן געהאט אייגענע שולעס, סעמינארן, געשעפטן און דאקטוירים. | אין דער [[זעקסטאגיגע מלחמה|זעקס-טאָגיגער מלחמה]] פון יוני 1967, איז דער עזה-פּאַס ווידער איינגענומען געוואָרן דורך מדינת ישראל, וואָס האָט אקופּירט דעם ראיאן דעם נאכפאָלגנדן פערטל יאָרהונדערט. דורכאויס דער מלחמה, האט מדינת ישראל געהאט קיין אנונג וואָס זי וועט טאָן מיט די טעריטאָריע. [[לוי אשכול|אשכול]] האָט עס גערופן "אַ ביין שטעקן געבליבן אין אונזער האַלז."{{הערה|Oren, Michael, ''Six Days of War: June 1967 and the Making of the Modern Middle East''. NY: Oxford University Press, 2002, p. 253.|כיוון=שמאל}} די ערשטע ישובים זענען געגרינדעט געווארן דורך די [[ארבעטס-פארטיי (ישראל)|ארבעטער רעגירונג]] אין די אנהייב 1970ער יארן. דער ערשטער איז געווען כפר דרום, וואס איז אריגינעל געגרינדעט געווארן אין 1946, און רעפארמירט געווארן אין 1970. אין 1981, אלס טייל פון א [[שלום אפמאך צווישן מדינת ישראל–עגיפטן|שלום אפמאך]] מיט עגיפטן, זענען די לעצטע ישובים פון [[סיני]] צעשטערט געווארן, און טייל אידן האבן זיך אריבערגעצויגן קיין עזה געגנט. איזראעלי זידלער האבן געוואוינט אין 18 פּראָצענט פון די 363 קוואַדראַט קילאָמעטער שטח. זיי האבן זיך שיטער באזעצט אין דער געגנט אין פאַרגלייך מיט די געדיכטקייט פון די פּאַלעסטינער געגנטער אין די עזה פּאַס. אין עזה זענען געווען איין און צוואנציג ישובים. די מערסט באוואוינטע [[גוש קטיף]] געגנט האט אנטהאלטן ארום דרייסיג שולן, ווי אויך [[ישיבת תורת החיים]] מיט 200 בחורים, א [[הסדר ישיבה]] מיט 150 בחורים, א [[מכינה קדם-צבאית|מכינה]] אין עצמונה מיט 200 בחורים, ישיבות אין נְצָרים און כפר דרום, 6 כוללים, א [[מדרשה]] פאר מיידלעך אין נווה דקלים, און נאך. אלע ישובים האבן געהאט אייגענע שולעס, סעמינארן, געשעפטן און דאקטוירים. | ||
די גרעסטע גרופע זידלונגען איז געווען דער קטיף בלאק, וואס האט זיך געפונען צוזאמען דעם דרום עזה קאָוסטליין. די ישובים האָבן בלאָקירט צוטריט צום ברעג פון די גרויסע פּאַלעסטינער שטעט חאן יונס און | די גרעסטע גרופע זידלונגען איז געווען דער קטיף בלאק, וואס האט זיך געפונען צוזאמען דעם דרום עזה קאָוסטליין. די ישובים האָבן בלאָקירט צוטריט צום ברעג פון די גרויסע פּאַלעסטינער שטעט חאן יונס און רפיח און צעמענטירט מדינת ישראלדיגער קאָנטראָל אויפן עגיפּטן-עזה גרעניץ. נאך א גרופע זידלונגען (באשטאנען פון עלי סיני, דוגית און ניסנית) האבן זיך געפונען דורכאויס דעם צפון גרעניץ פון עזה מיט מדינת ישראל, וואס האט פארברייטערט די מדינת ישראל אנוועזנהייט פון דער שטאט [[אשקלון]] (אינערהאלב מדינת ישראל) ביז די עקן פון [[עזה|עזה סיטי]] (די ארז אינדוסטריעל זאנע איז א טייל פון דעם בלאָק). נצרים, כפר דרום און מורג זענען סטראַטעגיש געווען לאָקירט אין די האַרץ פונעם עזה סטריפּ (דורכאויס א צפון-דרום אַקסיס), שאפנדיג די ראַמען פאַר מדינת ישראל קאָנטראָל פון דער געגנט און איר הויפּט טראַנספּארטאַציע רוט, און דערלייכטערט די פעאיגקייט פון מדינת ישראל צו צעטיילן די עזה פּאַס אין באַזונדערע געביטן און איזאָלירן די איינוואוינער פון יעדער געגנט. דערצו האבן די זידלונגען קאַנטראָלירט ערשטקלאַסיגע אגריקולטוראלע לאַנד, עטליכע פון די געגנט'ס הויפּט וואַסער־לייטונגען, און אומגעפער איין דריטל פון די גאַנצע עזה ברעג־ליניע. | ||
די ישובים פון עזה האָבן זיך געציילט פון רעליגיעזע קהילות (עצמונה, בדולח, גדיד, גני טל, גן אור, קטיף, כפר דרום, מורג, נצרים, נצר חזני און נווה דקלים) צו אומ-רעליגיעזע געמיינדעס (דוגית, עלי סיני, כפר ים), צו געמישטע קהילות (ניסנית, פתח שדה און רפיח ים). זייערע עקאָנאָמיעס זענען אין אלגעמיין געווען באזירט אויף אַגריקולטור (מיט פילע קלאַסיפיצירט ווי "מושבים" אָדער קאָאָפּעראַטיווע לאַנדווירטשאַפטליכע דערפער), מיט אייניגע לאקאלע אינדוסטריע (נווה דקלים און קטיף) און טוריסט אייריכטונגען (דוגית, קטיף בלאָק). איין ישוב, גדיד, האָט געהאַט אַ גרויסע פראַנצויזישע באַפעלקערונג און האָט אויפגעהאַלטן אַן אויפנאמס־צענטער פאר נייע אימיגראַנטן פון פראַנקרייך. דער אפגעזונדערטער לאָקאַציע פונעם גוש קטיף בלאָק האָט צוגעצויגן עטליכע פון די מערסט אידעאָלאָגיש-מאָטיווירטע מיטגלידער פון דער עזה-זידלונג געמיינדע. איינוואוינער פונעם צפון בלאק (עלי סיני, ניסנית און דוגית) זענען פיזיש אפגעשיידט געווארן פון די רעשט פון די עזה מתנחלים (צו דערגרייכן די אנדערע ישובים האבן זיי געדארפט רייזן קיין מדינת ישראל, דערנאך צוריק אריין אין עזה, דורך אן אנדער אריינגאנג) און זייערע סאציאלע און עקאנאמישע לעבנס זענען געווען מער ענג פארבונדן מיט מדינת ישראל ווי אנדערע זידלער, מיט אסאך פון די איינוואוינער ארבעטנדיג און שטודירנדיג אין מדינת ישראל. | די ישובים פון עזה האָבן זיך געציילט פון רעליגיעזע קהילות (עצמונה, בדולח, גדיד, גני טל, גן אור, קטיף, כפר דרום, מורג, נצרים, נצר חזני און נווה דקלים) צו אומ-רעליגיעזע געמיינדעס (דוגית, עלי סיני, כפר ים), צו געמישטע קהילות (ניסנית, פתח שדה און רפיח ים). זייערע עקאָנאָמיעס זענען אין אלגעמיין געווען באזירט אויף אַגריקולטור (מיט פילע קלאַסיפיצירט ווי "מושבים" אָדער קאָאָפּעראַטיווע לאַנדווירטשאַפטליכע דערפער), מיט אייניגע לאקאלע אינדוסטריע (נווה דקלים און קטיף) און טוריסט אייריכטונגען (דוגית, קטיף בלאָק). איין ישוב, גדיד, האָט געהאַט אַ גרויסע פראַנצויזישע באַפעלקערונג און האָט אויפגעהאַלטן אַן אויפנאמס־צענטער פאר נייע אימיגראַנטן פון פראַנקרייך. דער אפגעזונדערטער לאָקאַציע פונעם גוש קטיף בלאָק האָט צוגעצויגן עטליכע פון די מערסט אידעאָלאָגיש-מאָטיווירטע מיטגלידער פון דער עזה-זידלונג געמיינדע. איינוואוינער פונעם צפון בלאק (עלי סיני, ניסנית און דוגית) זענען פיזיש אפגעשיידט געווארן פון די רעשט פון די עזה מתנחלים (צו דערגרייכן די אנדערע ישובים האבן זיי געדארפט רייזן קיין מדינת ישראל, דערנאך צוריק אריין אין עזה, דורך אן אנדער אריינגאנג) און זייערע סאציאלע און עקאנאמישע לעבנס זענען געווען מער ענג פארבונדן מיט מדינת ישראל ווי אנדערע זידלער, מיט אסאך פון די איינוואוינער ארבעטנדיג און שטודירנדיג אין מדינת ישראל. | ||
| שורה 110: | שורה 117: | ||
===פאַרזוך פאר אויסגלייכונג מיט פאַטאַח=== | ===פאַרזוך פאר אויסגלייכונג מיט פאַטאַח=== | ||
א רייע פרואוון זענען געמאכט געווארן זיך צו אויסגלייכן מיט דער פאטאח־געפירטע PA. אַן ערשט אָפּמאַך איז געווארן דערגרייכט אין 2011 אָבער האט נישט געברענגט צו פיל ענדערונג. אין 2014 איז דערגרייכט געווארן א נייעם אפמאך, אין וועלכן חאמאס האט איינגעשטימט איבערצוגעבן די אדמיניסטראציע פון עזה צו די PA און אנערקענען דעם [[פרעמיער מיניסטער|פרעמיער מיניסטארשאפט]] פון [[ראמי חאמדאללא]]. אַזוי האָט די חאַמאַס רעגירונג אין עזה רעזיגנירט, אריינגערעכנט דער פרעמיער מיניסטער [[איסמעאיל האניעה]]. פאָרט איז די PA נישט ערלויבט געוואָרן צו ווידער נעמען קאָנטראָל פון פּובליק אינסטיטוציעס אין די עזה פאס ביז ענדע 2017, נאָך אימפּלעמענטאַציע פון אַ נייער הסכּם. פאר די PA איז אָבער נישט געלונגען צו באַקומען פולע גאווערנאַנץ אין דער געגנט, און האָט באַשלאָסן צו שניידן פאנדינג צו די עזה סטריפּ אין 2018. אזויווי די מיינונגס־פארשידנהייטן האבן פאָרגעזעצט צו עסקאַלירן, האט די PA אויפגעהערט אַפּערירן די | א רייע פרואוון זענען געמאכט געווארן זיך צו אויסגלייכן מיט דער פאטאח־געפירטע PA. אַן ערשט אָפּמאַך איז געווארן דערגרייכט אין 2011 אָבער האט נישט געברענגט צו פיל ענדערונג. אין 2014 איז דערגרייכט געווארן א נייעם אפמאך, אין וועלכן חאמאס האט איינגעשטימט איבערצוגעבן די אדמיניסטראציע פון עזה צו די PA און אנערקענען דעם [[פרעמיער מיניסטער|פרעמיער מיניסטארשאפט]] פון [[ראמי חאמדאללא]]. אַזוי האָט די חאַמאַס רעגירונג אין עזה רעזיגנירט, אריינגערעכנט דער פרעמיער מיניסטער [[איסמעאיל האניעה]]. פאָרט איז די PA נישט ערלויבט געוואָרן צו ווידער נעמען קאָנטראָל פון פּובליק אינסטיטוציעס אין די עזה פאס ביז ענדע 2017, נאָך אימפּלעמענטאַציע פון אַ נייער הסכּם. פאר די PA איז אָבער נישט געלונגען צו באַקומען פולע גאווערנאַנץ אין דער געגנט, און האָט באַשלאָסן צו שניידן פאנדינג צו די עזה סטריפּ אין 2018. אזויווי די מיינונגס־פארשידנהייטן האבן פאָרגעזעצט צו עסקאַלירן, האט די PA אויפגעהערט אַפּערירן די רפיח גרעניץ אַריבערגאַנג מיט עגיפּטן אין יאנואר 2019. שפּעטער יענעם חודש האט חאַמדאַללאַ רעזיגנירט, ענדיגנדיג דערמיט די אחדות־רעגירונג. | ||
===בלאקאַדע פון עזה פּאַס=== | ===בלאקאַדע פון עזה פּאַס=== | ||
[[טעקע:Egyptian Convoy to Gaza, Palestine.jpg|קליין| | [[טעקע:Egyptian Convoy to Gaza, Palestine.jpg|קליין|רפיח גרעניץ אַריבערגאנג אין 2012]] | ||
אין הערבסט 2007 האָט [[מדינת ישראל]] דערקלערט דעם עזה סטריפּ אונטער חאַמאַס ווי אַ פיינטליכע געביט און באשטעטיגט אַ סעריע סאנקציעס, וואָס האָבן אַריינגענומען עלעקטריע שניטן, שווער באַגרעניצטע אימפּאָרטן, און גרעניץ שליסונגען. אין יאנואר 2008, שטייענדיג קעגן אָנהאַלטנדע ראַקעט אַטאַקעס אין אירע דרום זידלונגען, האָט מדינת ישראל פארברייטערט אירע סאנקציעס, מיט'ן פולשטענדיג פארזיגלען איר גרעניץ מיט עזה פּאַס און צייטווייליג פארמיידן ברענשטאף אימפּארט. שפעטער יענעם חודש, נאך כמעט א וואך פון דעם פארשארפטן מדינת ישראל-בלאקאדע, האבן חאמאס'ס קרעפטן צעשטערט טיילן פון דער באריער דורכאויס דעם גרעניץ פון עזה סטריפ-עגיפטן (פארשלאסן זייט חאמאס'ס איבערנעמען אינמיטן 2007 ביז 2011), עפענענדיג לעכער דורך וועלכע, לויט עטליכע אפשאצונגען, הונדערטער טויזנטער עזה'אַנער זענען דורכגעגאנגען אריין קיין עגיפּטן צו קויפן עסנוואַרג, ברענשטאָף און וואַרע אומערהאַלטבאַר אונטער די בלאקאַדע. עגיפּטישער פּרעזידענט [[חאסני מובאראק|חאָסני מובאַראַק]] האָט צייטווייליג ערלויבט דעם דורכברוך צו לינדערן דעם נויט פון די ציווילע אין עזה איידער די באמיאונגען האָבן געקענט אנהייבן צוריקשטעלן די גרעניץ. | אין הערבסט 2007 האָט [[מדינת ישראל]] דערקלערט דעם עזה סטריפּ אונטער חאַמאַס ווי אַ פיינטליכע געביט און באשטעטיגט אַ סעריע סאנקציעס, וואָס האָבן אַריינגענומען עלעקטריע שניטן, שווער באַגרעניצטע אימפּאָרטן, און גרעניץ שליסונגען. אין יאנואר 2008, שטייענדיג קעגן אָנהאַלטנדע ראַקעט אַטאַקעס אין אירע דרום זידלונגען, האָט מדינת ישראל פארברייטערט אירע סאנקציעס, מיט'ן פולשטענדיג פארזיגלען איר גרעניץ מיט עזה פּאַס און צייטווייליג פארמיידן ברענשטאף אימפּארט. שפעטער יענעם חודש, נאך כמעט א וואך פון דעם פארשארפטן מדינת ישראל-בלאקאדע, האבן חאמאס'ס קרעפטן צעשטערט טיילן פון דער באריער דורכאויס דעם גרעניץ פון עזה סטריפ-עגיפטן (פארשלאסן זייט חאמאס'ס איבערנעמען אינמיטן 2007 ביז 2011), עפענענדיג לעכער דורך וועלכע, לויט עטליכע אפשאצונגען, הונדערטער טויזנטער עזה'אַנער זענען דורכגעגאנגען אריין קיין עגיפּטן צו קויפן עסנוואַרג, ברענשטאָף און וואַרע אומערהאַלטבאַר אונטער די בלאקאַדע. עגיפּטישער פּרעזידענט [[חאסני מובאראק|חאָסני מובאַראַק]] האָט צייטווייליג ערלויבט דעם דורכברוך צו לינדערן דעם נויט פון די ציווילע אין עזה איידער די באמיאונגען האָבן געקענט אנהייבן צוריקשטעלן די גרעניץ. | ||
אין די יארן נאך וואס די מדינת ישראל בלאקאדע אויף עזה איז איינגעשטעלט געווארן, האט אן ארגאניזאציע באקאנט אלס די באפריי עזה באוועגונג געמאכט א צאל {{טערמין|מאריטימע|דורך דער ים}} באמיאונגען איר צו דורכברעכן. דער ערשטער אַזאַ מיסיע – וואָס איז באַשטאַנען פון אַ צוויי שיפן מיט מעדיצינישע סופּלייס און עטליכע 45 אַקטיוויסטן – איז געווארן ערלויבט צו דערגרייכן עזה אין אויגוסט 2008, און פיר מיסיעס אין די נאכפאלגנדע מאנאטן זענען אויך געווען ערפאלגרייך. אין מאי 2010 איז אַ פלאָטילע אויפ'ן וועג קיין עזה געווען דער סצענע פון אַ צוזאַמשטויס צווישן אַקטיוויסטן און מדינת ישראל קאָמאַנדאָס, אין וועלכע 9 פון די מער ווי 600 אַקטיוויסטן זענען אומגעקומען. | אין די יארן נאך וואס די מדינת ישראל בלאקאדע אויף עזה איז איינגעשטעלט געווארן, האט אן ארגאניזאציע באקאנט אלס די באפריי עזה באוועגונג געמאכט א צאל {{טערמין|מאריטימע|דורך דער ים}} באמיאונגען איר צו דורכברעכן. דער ערשטער אַזאַ מיסיע – וואָס איז באַשטאַנען פון אַ צוויי שיפן מיט מעדיצינישע סופּלייס און עטליכע 45 אַקטיוויסטן – איז געווארן ערלויבט צו דערגרייכן עזה אין אויגוסט 2008, און פיר מיסיעס אין די נאכפאלגנדע מאנאטן זענען אויך געווען ערפאלגרייך. אין מאי 2010 איז אַ פלאָטילע אויפ'ן וועג קיין עזה געווען דער סצענע פון אַ צוזאַמשטויס צווישן אַקטיוויסטן און מדינת ישראל קאָמאַנדאָס, אין וועלכע 9 פון די מער ווי 600 אַקטיוויסטן זענען אומגעקומען. | ||
אונטער מובאראק, איז עגיפטן'ס קאאפעראציע אין דורכפירן די בלאקאדע געווען טיף אומפאפולער ביים עגיפטישן פובליק. אין מאי 2011, פיר מאנאטן נאכדעם וואס א [[עגיפטישער אויפשטאנד פון 2011|פאלקס אויפשטאנד אין עגיפטן]] האט געצוואונגען מובאראק אפצוטרעטן אלס פרעזידענט, האט עגיפטן'ס צייטווייליגע רעגירונג געמאלדן אז זי וועט פּערמאנענט ווידער עפענען די | אונטער מובאראק, איז עגיפטן'ס קאאפעראציע אין דורכפירן די בלאקאדע געווען טיף אומפאפולער ביים עגיפטישן פובליק. אין מאי 2011, פיר מאנאטן נאכדעם וואס א [[עגיפטישער אויפשטאנד פון 2011|פאלקס אויפשטאנד אין עגיפטן]] האט געצוואונגען מובאראק אפצוטרעטן אלס פרעזידענט, האט עגיפטן'ס צייטווייליגע רעגירונג געמאלדן אז זי וועט פּערמאנענט ווידער עפענען די רפיח גרעניץ אריבערגאנג, ערלויבנדיג פאלעסטינער אריבערצוגיין צווישן עגיפטן און עזה. אומגעפער 1,200 מענטשן זענען ערלויבט געווארן צו אריבערגיין דעם גרעניץ טעגליך, כאָטש עס איז פארבליבן פארמאכט פאַר האַנדל. פאָרט אָבער, אין די אומרוען נאָך דאס ארויסשטויסן דעם עגיפּטישער פּרעזידענט [[מאָחאַמעד מאָרסי]] אין די זומער פון 2013, איז פאַרקער דורך די גרעניץ איבערגאנג רעדוצירט געווארן צו 50 מענטשן פּער טאָג צוליב זיכערהייט זאָרגן און איז שפּעטער אינגאַנצן פארמאכט געווארן. | ||
נאך וואס די [[פאלעסטינער אויטאריטעט|PA]] האט איבערגענומען קאנטראל פון די | נאך וואס די [[פאלעסטינער אויטאריטעט|PA]] האט איבערגענומען קאנטראל פון די רפיח גרעניץ איבערגאנג אין ענדע 2017, האָט עגיפּטן אין מאי 2018 אָנגעהויבן ערלויבן 200 מענטשן פּער טאָג אַריבערצוגיין די גרעניץ. די גרעניץ איז קורצליך פארמאכט געווארן נאך וואס די PA האט איבערגעלאזט דעם עזה סטריפ אין יאנואר 2019, אבער עס איז ווידער געעפנט געווארן וואכן שפּעטער דורך חאַמאַס. דורכאויס דער זעלטענער און פארלענגערטער פארגרינגערונג פון דער גרעניץ זאל האבן באריכטעט געווארן אז צענדליגער טויזנטער עזה'ער האבן פּערמאנענט עמיגרירט פון עזה. | ||
נאָך חדשים פון געוואַלדטאטן צווישן מדינת ישראל און חאַמאַס אין מיטן 2018, האט מדינת ישראל אנגעהויבן צו פארגרינגערן באגרעניצונגען אויף איר בלאקאדע אַלס טייל פון אַן אָנשטרענגונג צו שאפן אן אינסענטיוו פאר אַ מער לאַנג-טערמין פייער-אָפּשטעל אפּמאך צווישן די צוויי. אין 2019 האָט מדינת ישראל ערלויבט דעם שטראָם פון נאָך סחורה אריין און אַרויס פון דער טעריטאָריע, פארברייטערט די ערלויבט פישעריי זאָנע פאַר עזה צו איר גרעסטער מאָס אין מער ווי אַ יאָרצענדלינג, און אנגעהויבן צו לאָזן טויזנטער פון עזה איינוואוינער אַריבער די גרעניץ צו אַרבעטן אין מדינת ישראל. | נאָך חדשים פון געוואַלדטאטן צווישן מדינת ישראל און חאַמאַס אין מיטן 2018, האט מדינת ישראל אנגעהויבן צו פארגרינגערן באגרעניצונגען אויף איר בלאקאדע אַלס טייל פון אַן אָנשטרענגונג צו שאפן אן אינסענטיוו פאר אַ מער לאַנג-טערמין פייער-אָפּשטעל אפּמאך צווישן די צוויי. אין 2019 האָט מדינת ישראל ערלויבט דעם שטראָם פון נאָך סחורה אריין און אַרויס פון דער טעריטאָריע, פארברייטערט די ערלויבט פישעריי זאָנע פאַר עזה צו איר גרעסטער מאָס אין מער ווי אַ יאָרצענדלינג, און אנגעהויבן צו לאָזן טויזנטער פון עזה איינוואוינער אַריבער די גרעניץ צו אַרבעטן אין מדינת ישראל. | ||