אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:וויען"

142 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 1 יאָר
ק
החלפת טקסט – "אידישע יישובים" ב־"אידישע ישובים"
ק (החלפת טקסט – "פאראייניקטע" ב־"פאראייניגטע")
ק (החלפת טקסט – "אידישע יישובים" ב־"אידישע ישובים")
 
(10 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = capital of and state in Austria|העב=בירת אוסטריה|דייטש=Bundeshauptstadt der Republik Österreich|}}
{{יישוב
{{יישוב
|סארט יישוב= שטאָט
|סארט יישוב= שטאָט
שורה 13: שורה 14:
|באפעלקערונג יאר= 2017
|באפעלקערונג יאר= 2017
}}
}}
'''וויען''' ({{שפראך-de|Wien}}; {{שפראך-hu|Bécs}}; {{שפראך-pl|Wiedeń}}) איז די [[הויפטשטאט]] פון [[עסטרייך]], און אויך איינער פון די ניין [[שטאטן פון עסטרייך]]. מיט א באפעלקערונג פון 1.7 מיליאן, איז וויען קלאר די גרעסטע שטאט אין עסטרייך, ווי אויך דער קולטור, עקאנאמישער און פאליטישער צענטער. זי איז די [[גרעסטע שטעט אינעם אייראפעישן פארבאנד|10טע גרעסטע שטאט]] אין דעם [[אייראפעישן פארבאנד]].
'''וויען''' ({{שפראך-de|Wien}}; {{שפראך-hu|Bécs}}; {{שפראך-pl|Wiedeń}}) איז די [[הויפטשטאט]] פון [[עסטרייך]], און אויך איינער פון די ניין [[שטאטן פון עסטרייך]]. מיט א באפעלקערונג פון 1.7 מיליאן, איז וויען קלאר די גרעסטע שטאט אין עסטרייך, ווי אויך דער קולטור, עקאנאמישער און פאליטישער צענטער. זי איז די [[גרעסטע שטעט אינעם אייראפעאישן פארבאנד|10טע גרעסטע שטאט]] אין דעם [[אייראפעאישן פארבאנד]].
וויען ליגט אין דער מזרח זייט פון עסטרייך גאנץ נאנט צו [[טשעכיי]], [[סלאוואקיי]] און [[אונגארן]].
וויען ליגט אין דער מזרח זייט פון עסטרייך גאנץ נאנט צו [[טשעכיי]], [[סלאוואקיי]] און [[אונגארן]].
[[טעקע:Flag_of_Vienna_(state).svg|לינקס|קליין| 160px|[[פאן]] פון שטאָט/שטאַט פון וויען]]
[[טעקע:Flag_of_Vienna_(state).svg|לינקס|קליין| 160px|[[פאן]] פון שטאָט/שטאַט פון וויען]]


==היסטאריע==
==היסטאריע==
אנהייב, איז וויען געגרינדעט געווארן אלס א [[קעלטן|קעלטישער]] שטאט, אומגעפער 500 יאר פאר דער קריסטלעכער ציילונג. 15 יאר פאר דער ציילונג, וויען איז פארוואנדלט געווארן אין א [[גרעניץ]] שטאט, און א מיליטערישן לאגער מיטן נאמען "ווינדאבאנא" איז אויפגעשטעלט געווארן דארט מיט א ציל צו באשיצן די [[רוימישע אימפעריע]] פון די פארצייטישע דייטשע שבטים. אין די [[מיטל אלטער]] יארן, איז וויען געווען די הויפטקווארטיר פון דער [[באבענבערגער הויז|באבאנבערגער דינאסטיע]], און נאכדעם פון דעם [[האפסבורגער הויז]]. דערנאך האט זיך די שטאט פארוואנדלט אין א הויפטשטאט פון דער [[הייליגע רוימישע אימפעריע|הייליגער רוימישער אימפעריע]].  די אינוואזיעס פון די [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישע]] סאלדאטן אין דער [[16טער י"ה|16סטן יארהונדערט]] און אין דער [[17טער י"ה|17סטן יארהונדערט]] האבן זיך אפגעשטעלט און אויפגעהערט אין וויען. אין יאר [[1526]] דורך דער צייט פון [[סולטאן]] [[סוליימאן דער ערשטער|סוליימאנ'ס]] הערשאפט, וויען איז געשטאנען בעפאר א ווירקליכער און א וועזנטליכער געפאר, פאלגנדיג א באלאגערונג וואס די שטאט איז געלייגט געווארן אין. אין יאר [[1683]] די שטאט איז ווידערמאל געשטאנען בעפאר א סכנה.  
אנהייב, איז וויען געגרינדעט געווארן אלס א [[קעלטן|קעלטישער]] שטאט, אומגעפער 500 יאר פאר דער קריסטליכער ציילונג. 15 יאר פאר דער ציילונג, וויען איז פארוואנדלט געווארן אין א [[גרעניץ]] שטאט, און א מיליטערישן לאגער מיטן נאמען "ווינדאבאנא" איז אויפגעשטעלט געווארן דארט מיט א ציל צו באשיצן די [[רוימישע אימפעריע]] פון די פארצייטישע דייטשע שבטים. אין די [[מיטל אלטער]] יארן, איז וויען געווען די הויפטקווארטיר פון דער [[באבענבערגער הויז|באבאנבערגער דינאסטיע]], און נאכדעם פון דעם [[האפסבורגער הויז]]. דערנאך האט זיך די שטאט פארוואנדלט אין א הויפטשטאט פון דער [["הייליגע" רוימישע אימפעריע|"הייליגער" רוימישער אימפעריע]].  די אינוואזיעס פון די [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישע]] סאלדאטן אין דער [[16טער י"ה|16סטן יארהונדערט]] און אין דער [[17טער י"ה|17סטן יארהונדערט]] האבן זיך אפגעשטעלט און אויפגעהערט אין וויען. אין יאר [[1526]] דורך דער צייט פון [[סולטאן]] [[סוליימאן דער ערשטער|סוליימאנ'ס]] הערשאפט, וויען איז געשטאנען בעפאר א ווירקליכער און א וועזנטליכער געפאר, פאלגנדיג א באלאגערונג וואס די שטאט איז געלייגט געווארן אין. אין יאר [[1683]] די שטאט איז ווידערמאל געשטאנען בעפאר א סכנה.  
[[טעקע:A-Wien-Stephansd-Turm-West.JPG|קליין|לינקס|א בליק אויף דער שטאט]]
[[טעקע:A-Wien-Stephansd-Turm-West.JPG|קליין|לינקס|א בליק אויף דער שטאט]]


צווישן די יארן [[1806]] און [[1867]], איז וויען געווען די הויפטשטאט פון דער עסטרייכישער אימפעריע, און אנפאנג פון יאר [[1867]] און ביז יאר [[1918]], די הויפטשטאט פון דער [[עסטרייך אונגארישע אימפעריע|עסטרייך אונגארישער אימפעריע]]. אין יאר [[1815]], איז אפגעהאלטן געווארן אין דער שטאט דער "וויענער קאנגרעס" אין וועלכן האט מען באשטימט פונדאסניי די נאציאנאלע גרענעצן פון [[אייראפע]], נאכדעם וואס [[נאפאלעאן באנאפארטע]] האט פארלוירן אין דער "וואטערלו" באטאליע.  
צווישן די יארן [[1806]] און [[1867]], איז וויען געווען די הויפטשטאט פון דער עסטרייכישער אימפעריע, און אנפאנג פון יאר [[1867]] און ביז יאר [[1918]], די הויפטשטאט פון דער [[עסטרייך אונגארישע אימפעריע|עסטרייך אונגארישער אימפעריע]]. אין יאר [[1815]], איז אפגעהאלטן געווארן אין דער שטאט דער "וויענער קאנגרעס" אין וועלכן האט מען באשטימט פונדאסניי די נאציאנאלע גרעניצן פון [[אייראפע]], נאכדעם וואס [[נאפאלעאן באנאפארטע]] האט פארלוירן אין דער "וואטערלו" באטאליע.  


אין דער ענדע פון דער [[19טער י"ה|19סטן יארהונדערט]] און אנהייב דער [[20טער י"ה|20סטן יארהונדערט]], האט וויען באדינט אלס גאר א וויכטיגן צענטער פון [[קולטור]] און [[וויסנשאפט]] אין דעם אייראפעישן קאנטינענט.
אין דער ענדע פון דער [[19טער י"ה|19סטן יארהונדערט]] און אנהייב דער [[20טער י"ה|20סטן יארהונדערט]], האט וויען באדינט אלס גאר א וויכטיגן צענטער פון [[קולטור]] און [[וויסנשאפט]] אין דעם אייראפעאישן קאנטינענט.
[[טעקע:Schloss Schönbrunn Wien 2014 (Zuschnitt 2).jpg|קליין|דער שענברון שלאס אין וויען]]
[[טעקע:Schloss Schönbrunn Wien 2014 (Zuschnitt 2).jpg|קליין|דער שענברון שלאס אין וויען]]


שורה 49: שורה 50:
פילצאליגע אידן האבן געוואוינט אין וויען פאר דעם [[חורבן אייראפע]].
פילצאליגע אידן האבן געוואוינט אין וויען פאר דעם [[חורבן אייראפע]].


נאך דער [[צווייטער וועלט קריג]] האט מען אויפגעשטעלט די אידישע געמיינדע פונדאסניי, און היינט צו טאגס וואוינען אין וויען הונדערטער יידישע משפחות פון פארשידענע היימישע קרייזן [[חסידים|חסידישע]] און [[ליטוואקעס|ליטווישע]]. דורך די פארלויפענע יארן זענען אויפגעשטעלט געווארן [[בית מדרש|בתי מדרשים]], [[ישיבה|ישיבות]], [[תלמוד תורה|חדרים]], [[כולל|כוללים]], [[מיידל שולע|מיידל שולעס]] און כשר'ע געשעפטן. אלס רב פון דער חסידישער קהילה און פון בית המדרש "קהל  חסידים" דינט רבי אברהם יונה שווארץ.  
נאך דער [[צווייטער וועלט קריג]] האט מען אויפגעשטעלט די אידישע געמיינדע פונדאסניי, און היינט צו טאגס וואוינען אין וויען הונדערטער אידישע משפחות פון פארשידענע היימישע קרייזן [[חסידים|חסידישע]] און [[ליטוואקעס|ליטווישע]]. דורך די פארלויפענע יארן זענען אויפגעשטעלט געווארן [[בית מדרש|בתי מדרשים]], [[ישיבה|ישיבות]], [[תלמוד תורה|חדרים]], [[כולל|כוללים]], [[מיידל שולע|מיידל שולעס]] און כשר'ע געשעפטן. אלס רב פון דער חסידישער קהילה און פון בית המדרש "קהל  חסידים" דינט רבי אברהם יונה שווארץ.  


דערצו, איז דא א [[קהילה]] אין [[וויליאמסבורג]], אין [[פאראייניגטע שטאטן]] וואס רופט זיך "קהל [[עדת יראים וויען]]" פון חרדי'שע אידן אפשטאמיג פון וויען.
דערצו, איז דא א [[קהילה]] אין [[וויליאמסבורג]], אין [[פאראייניגטע שטאטן]] וואס רופט זיך "קהל [[עדת יראים וויען]]" פון חרדי'שע אידן אפשטאמיג פון וויען.
שורה 57: שורה 58:
{{אפראמען}}
{{אפראמען}}


{{הויפטשטעט פונעם אייראפעישן פארבאנד}}
{{הויפטשטעט פונעם אייראפעאישן פארבאנד}}


{{חרדי'שע געגנטן}}
{{חרדי'שע געגנטן}}
{{coord|48|12|31|N|16|22|19|E|type:city(1651437)|display= title}}
{{coord|48|12|31|N|16|22|19|E|type:city(1651437)|display= title}}


[[קאַטעגאָריע:אידישע יישובים אין אייראפע]]
[[קאַטעגאָריע:אידישע ישובים אין אייראפע]]
[[קאַטעגאָריע:הויפטשטעט אין אייראפע]]
[[קאַטעגאָריע:הויפטשטעט אין אייראפע]]
[[קאַטעגאָריע:שטעט אין עסטרייך]]
[[קאַטעגאָריע:שטעט אין עסטרייך]]
[[קאטעגאריע:אומבאקוקט]]
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]  
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]  
{{קרד/ויקי/יידיש}}
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:וינה]]