אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:גראץ"
ק (1 רעוויזיע אימפארטירט: אימפארטירט פון די יידישע וויקיפעדיע, זע ביישטייערער ליסטע) |
ק (החלפת טקסט – "אוניווערסיטעטן" ב־"אוניווערזיטעטן") |
||
| (13 מיטלסטע ווערסיעס פון 7 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|שטאט אין עסטרייך}} | |||
{{יישוב | {{יישוב | ||
|סארט יישוב= שטאָט | |סארט יישוב= שטאָט | ||
|מדינה = {{פאן עסטרייך}} | |מדינה = {{פאן עסטרייך}} | ||
|אמשפראך נאמען= Graz | |אמשפראך נאמען= Graz | ||
|פאן = | |פאן = ||הערב= ||בילד = | ||
|הערב= | |||
|בילד = | |||
|באשרייבונג = דער שלאסבארג מיטן זייגער-טורעם | |באשרייבונג = דער שלאסבארג מיטן זייגער-טורעם | ||
|קאארדינאטן = {{coord|47|4|N|15|26|E|region:AT_type:city|display=inline_title}} | |קאארדינאטן = {{coord|47|4|N|15|26|E|region:AT_type:city|display=inline_title}} | ||
| שורה 15: | שורה 14: | ||
|צפיפות = 2,200 | |צפיפות = 2,200 | ||
}} | }} | ||
'''גראץ''' ([[דייטשיש]]: ''Graz'', [[סלאוועניש]]: ''Gradec'') איז די צווייטע גרעסטע שטאט אין [[עסטרייך]]. די שטאט פארמאגט א באפעלקערונג פון 329,527 מענטשן ([[2017]]). זי באדינט אויכעט אלס דער הויפטשטאט פון דעם [[לענדער פון עסטרייך|לאנד]] [[שטיריע]]. די שטאט ווערט אויכעט גערערכנט אלס א שטאט פון [[סטודענט|סטודענטן]], צוליב דעם פאקט, אז עס געפינען זיך דארט נישט ווייניגער ווי פיר [[אוניווערסיטעט| | '''גראץ''' ([[דייטשיש]]: ''Graz'', [[סלאוועניש]]: ''Gradec'') איז די צווייטע גרעסטע שטאט אין [[עסטרייך]]. די שטאט פארמאגט א באפעלקערונג פון 329,527 מענטשן ([[2017]]). זי באדינט אויכעט אלס דער הויפטשטאט פון דעם [[לענדער פון עסטרייך|לאנד]] [[שטיריע]]. די שטאט ווערט אויכעט גערערכנט אלס א שטאט פון [[סטודענט|סטודענטן]], צוליב דעם פאקט, אז עס געפינען זיך דארט נישט ווייניגער ווי פיר [[אוניווערסיטעט|אוניווערזיטעטן]], און נאך צוויי אנדערע וואס זענען געאייניגט פארן לערנונג פון [[וויסנשאפט|וויסנשאפטן]], און וואו עס לערנען איבער 50,000 סטודענטן. די "אלשטאט" פון גראץ איז איינע פון די אויסגעהיטנסטע פלעצער אין צענטראלער [[אייראפע]] און זי איז אריינגערעכנט אין דער ליסטע פון [[וועלט ירושה ארט|וועלט ירושה ארטן]] פון [[אונעסקא]]. | ||
==געאגראפיע== | ==געאגראפיע== | ||
| שורה 29: | שורה 28: | ||
אין דעם [[16טער י"ה|16סטן יארהונדערט]], די פלאנירוג און די פארמירונג פון דער שטאט, זענען אויסגעפירט געווארן הויפטזעכלעך דורך איטאליאנישע מייסטערן און [[ארכיטעקט|ארכיטעקטן]] אונטער דעם איינפלוס פון דעם [[רענעסאנס]]. איינע פון די מער באקאנטע געביידעס וואס זענען אויפגעבויט געווארן אין יענער עפאכע איז דאס "לאנדהאוז" (דייטשיש: Landhaus) | אין דעם [[16טער י"ה|16סטן יארהונדערט]], די פלאנירוג און די פארמירונג פון דער שטאט, זענען אויסגעפירט געווארן הויפטזעכלעך דורך איטאליאנישע מייסטערן און [[ארכיטעקט|ארכיטעקטן]] אונטער דעם איינפלוס פון דעם [[רענעסאנס]]. איינע פון די מער באקאנטע געביידעס וואס זענען אויפגעבויט געווארן אין יענער עפאכע איז דאס "לאנדהאוז" (דייטשיש: Landhaus) | ||
"קארל פראנצענס אוניווערסיטעט" (דייטשיש: Karl-Franzens Universität), וועלכער איז מער באקאנט מיטן נאמען "גראץ אוניווערסיטעט", איז דער עלטסטער אוניווערסיטעט אין דער שטאט, און איינער פון די עלטסטע אין גאנץ עסטרייך. דער אוניווערסיטעט איז געגרינדעט געווארן אין יאר [[1585]], דורכן [[ערצהערצאג]] קארל דער צווייטער. פאר א סאך יארן דער אוניווערסיטעט איז געווען אונטער דעם אויפזיכט פון דער [[קאטוילישע קירכע|קאטוילישער קירכע]]. אין יאר [[1782]] האט יאזעף דער צווייטער, וועלכער איז געווען דער קייזער פון דער [[הייליגע רוימישע אימפעריע|הייליגער רוימישער אימפעריע]], צוגעמאכט דעם פלאץ, מיט א ציל צו באגריפן קאנטראל איבער די חינוך מוסדות אומעטום אין דעם לאנד. אין יאר [[1827]] האט דער קייזער [[פראנץ יאזעף]] דער ערשטער ווידער געעפנט דעם אוניווערסיטעט וועלכער עקזיסטירט ביז היינטיגן טאג, און וועלכער פארמאגט איבער 30,000 סטודענטן. דער [[פיזיקער]] [[ערווין שרעדינגער]], פלעגט דינען פאר א קורצער צייט אלס דעם הויפט אנפירער פונעם אוניווערסיטעט. | "קארל פראנצענס אוניווערסיטעט" (דייטשיש: Karl-Franzens Universität), וועלכער איז מער באקאנט מיטן נאמען "גראץ אוניווערסיטעט", איז דער עלטסטער אוניווערסיטעט אין דער שטאט, און איינער פון די עלטסטע אין גאנץ עסטרייך. דער אוניווערסיטעט איז געגרינדעט געווארן אין יאר [[1585]], דורכן [[ערצהערצאג]] קארל דער צווייטער. פאר א סאך יארן דער אוניווערסיטעט איז געווען אונטער דעם אויפזיכט פון דער [[קאטוילישע קירכע|קאטוילישער קירכע]]. אין יאר [[1782]] האט יאזעף דער צווייטער, וועלכער איז געווען דער קייזער פון דער [["הייליגע" רוימישע אימפעריע|"הייליגער" רוימישער אימפעריע]], צוגעמאכט דעם פלאץ, מיט א ציל צו באגריפן קאנטראל איבער די חינוך מוסדות אומעטום אין דעם לאנד. אין יאר [[1827]] האט דער קייזער [[פראנץ יאזעף]] דער ערשטער ווידער געעפנט דעם אוניווערסיטעט וועלכער עקזיסטירט ביז היינטיגן טאג, און וועלכער פארמאגט איבער 30,000 סטודענטן. דער [[פיזיקער]] [[ערווין שרעדינגער]], פלעגט דינען פאר א קורצער צייט אלס דעם הויפט אנפירער פונעם אוניווערסיטעט. | ||
אין דער [[צווייטע וועלט קריג|צווייטער וועלט קריג]], האט אן איינוואוינער פון דער שטאט, [[יאזעף שלייך]] פון [[חסידי אומות העולם]], געראטעוועט טויזנטער אידן פון אונטער די אכזריות'דיגע נעגל פון די [[נאציזם|נאציס]]. | אין דער [[צווייטע וועלט קריג|צווייטער וועלט קריג]], האט אן איינוואוינער פון דער שטאט, [[יאזעף שלייך]] פון [[חסידי אומות העולם]], געראטעוועט טויזנטער אידן פון אונטער די אכזריות'דיגע נעגל פון די [[נאציזם|נאציס]]. | ||
| שורה 38: | שורה 37: | ||
נאך א אינטערעסאנטע פלאץ איז דער "מוראינזעל" (דייטשיש: Murinsel) געביידע, וועלכע ליגט אויפן "מור טייך" און פארבינדן צו די ברעגן. | נאך א אינטערעסאנטע פלאץ איז דער "מוראינזעל" (דייטשיש: Murinsel) געביידע, וועלכע ליגט אויפן "מור טייך" און פארבינדן צו די ברעגן. | ||
די געביידע איז פארמירט געווארן אין א צורה פון א [[מושל]], און דערין געפינען זיך א [[טעאטער]], [[ | די געביידע איז פארמירט געווארן אין א צורה פון א [[מושל]], און דערין געפינען זיך א [[טעאטער]], [[רעסטאראנט]] און א קאווע שטיבל. | ||
אין דער שטאט געפינען זיך אויכעט דער "עגנבערג שלאס" (דייטשיש: Schloss Eggenberg), וועלכער ליגט אין דעם ערנבערג קווארטאל, אין דער מערב'דיגער זייט פון דער שטאט, דער "לאנדעסצויגהאוז" (דייטשיש: Landeszeughaus) וואס איז א היסטארישן [[מוזעאום]] פון ארסענאל, וועלכער ציעט אהין טוריסטן פון איבער דער גאנצער וועלט און נאך פילע אנדערע מוזעאומס און הערליכע פלעצר. | |||
| שורה 51: | שורה 47: | ||
{{DEFAULTSORT:גראץ}} | {{DEFAULTSORT:גראץ}} | ||
[[קאַטעגאָריע:שטעט אין עסטרייך]] | [[קאַטעגאָריע:שטעט אין עסטרייך]] | ||
{{אייראפע | {{שטומף|געאגראפיע פון אייראפע}} | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:גראץ]] | |||
[[קאַטעגאָריע:וויקידאטא דעסקריפציע]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 15:30, 9 פעברואר 2024
| ||||||||||||||
גראץ (דייטשיש: Graz, סלאוועניש: Gradec) איז די צווייטע גרעסטע שטאט אין עסטרייך. די שטאט פארמאגט א באפעלקערונג פון 329,527 מענטשן (2017). זי באדינט אויכעט אלס דער הויפטשטאט פון דעם לאנד שטיריע. די שטאט ווערט אויכעט גערערכנט אלס א שטאט פון סטודענטן, צוליב דעם פאקט, אז עס געפינען זיך דארט נישט ווייניגער ווי פיר אוניווערזיטעטן, און נאך צוויי אנדערע וואס זענען געאייניגט פארן לערנונג פון וויסנשאפטן, און וואו עס לערנען איבער 50,000 סטודענטן. די "אלשטאט" פון גראץ איז איינע פון די אויסגעהיטנסטע פלעצער אין צענטראלער אייראפע און זי איז אריינגערעכנט אין דער ליסטע פון וועלט ירושה ארטן פון אונעסקא.
געאגראפיע
די שטאט ליגט אויף דעם ברעג פונעם "מור (דייטשיש: Mur) טייך אין דעם דרום מזרח'דיגן טייל פון עסטרייך. גראץ געפינט זיך אין א אונטערשייד פון צוויי און א האלב שטונדן פאר מיט א באן פון דער הויפטשטאט וויען. זי איז די גרעסטע שטאט אין שטיריע און איר הויפטשטאט. די שטאט געפינט זיך אין א ראיאן פון אייביגע וועלדער און איז ארומגענומען מיט קליינע בערגלעך, א זאך צוליב וואס זי ליידט גאר אפט פון נעפל, אפילו אין די הייסע זומער טעג.
היסטאריע
אנהייב גראץ איז געווען א באפעסטונג ארט פון דעם רוימישן מיליטער. שפעטער איז אויפגעבויט געווארן דארט א שלאס דורך סלאוועניע, וועלכער דורך דער פארלויפענער צייט געווארן א מעכטיגן פעסטונג וואס האט באשיצט דעם גאנצן ראיאן מיט א גרויסער ערפאלג. אנפאנג די שטאט האט געהייסן "גראדעץ" - וואס אויף סלאוועניש מיינט "א קליינעם שלאס". סלאוועניש איז געווען דעמאלטס די הויפט שפראך, צוליב דעם פאקט אז כמעט אלע איינוואוינערס וואס האבן זיך באזירט דארט אין יענער עפאכע, זענען אנגעקומען פון סלאוועניע
אין דעם 14סטן יארהונדערט, גראץ איז געווארן די הויפטקווארטיר פון דער אריסטאקראטישער פאמיליע פון דער האפסבורגער דינאסטיע, וועלכע האבן זיך באזעצט אין דעם "שלאסבורג" שלאס, און פון דעם ארט האבן זיי קאנטראלירט און געהאט אונטער זייער הערשאפט פילצאליגע לענדער און פראווינצן, אזוי ווי: קארינטיע, שטיריע, קארינטיע און עטליכע חלקים וואס געהערן היינט צו טאגס צו סלאוועניע און איטאליע.
אין דעם 16סטן יארהונדערט, די פלאנירוג און די פארמירונג פון דער שטאט, זענען אויסגעפירט געווארן הויפטזעכלעך דורך איטאליאנישע מייסטערן און ארכיטעקטן אונטער דעם איינפלוס פון דעם רענעסאנס. איינע פון די מער באקאנטע געביידעס וואס זענען אויפגעבויט געווארן אין יענער עפאכע איז דאס "לאנדהאוז" (דייטשיש: Landhaus)
"קארל פראנצענס אוניווערסיטעט" (דייטשיש: Karl-Franzens Universität), וועלכער איז מער באקאנט מיטן נאמען "גראץ אוניווערסיטעט", איז דער עלטסטער אוניווערסיטעט אין דער שטאט, און איינער פון די עלטסטע אין גאנץ עסטרייך. דער אוניווערסיטעט איז געגרינדעט געווארן אין יאר 1585, דורכן ערצהערצאג קארל דער צווייטער. פאר א סאך יארן דער אוניווערסיטעט איז געווען אונטער דעם אויפזיכט פון דער קאטוילישער קירכע. אין יאר 1782 האט יאזעף דער צווייטער, וועלכער איז געווען דער קייזער פון דער "הייליגער" רוימישער אימפעריע, צוגעמאכט דעם פלאץ, מיט א ציל צו באגריפן קאנטראל איבער די חינוך מוסדות אומעטום אין דעם לאנד. אין יאר 1827 האט דער קייזער פראנץ יאזעף דער ערשטער ווידער געעפנט דעם אוניווערסיטעט וועלכער עקזיסטירט ביז היינטיגן טאג, און וועלכער פארמאגט איבער 30,000 סטודענטן. דער פיזיקער ערווין שרעדינגער, פלעגט דינען פאר א קורצער צייט אלס דעם הויפט אנפירער פונעם אוניווערסיטעט.
אין דער צווייטער וועלט קריג, האט אן איינוואוינער פון דער שטאט, יאזעף שלייך פון חסידי אומות העולם, געראטעוועט טויזנטער אידן פון אונטער די אכזריות'דיגע נעגל פון די נאציס.
בארימטע טוריסטישע ערטער אין גראץ
דורך די פארלויפענע יארן, און הויפטזעכלעך אין דער שפעטערדיגער מאדערנער עפאכע, זענען געבויט געווארן פילצאליגע געזעלשאפטליכע געביידעס, אזוי ווי צום ביישפיל דער "קונסטהאוז" (דייטשיש: Kunsthaus), וואס דינט אלס דעם צענטראלן קונסט הויז פון דער שטאט.
נאך א אינטערעסאנטע פלאץ איז דער "מוראינזעל" (דייטשיש: Murinsel) געביידע, וועלכע ליגט אויפן "מור טייך" און פארבינדן צו די ברעגן. די געביידע איז פארמירט געווארן אין א צורה פון א מושל, און דערין געפינען זיך א טעאטער, רעסטאראנט און א קאווע שטיבל.
אין דער שטאט געפינען זיך אויכעט דער "עגנבערג שלאס" (דייטשיש: Schloss Eggenberg), וועלכער ליגט אין דעם ערנבערג קווארטאל, אין דער מערב'דיגער זייט פון דער שטאט, דער "לאנדעסצויגהאוז" (דייטשיש: Landeszeughaus) וואס איז א היסטארישן מוזעאום פון ארסענאל, וועלכער ציעט אהין טוריסטן פון איבער דער גאנצער וועלט און נאך פילע אנדערע מוזעאומס און הערליכע פלעצר.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!