3,258
רעדאגירונגען
עטליכע ענדערינגען
(פארברייטערט) |
(עטליכע ענדערינגען) |
||
| שורה 27: | שורה 27: | ||
אינעם פרשה ווערט געשילדערט די ערשטע וואנדערנישן פון די אידן אין מדבר: איבער [[קריעת ים סוף]] און [[שירת הים]]; איבער די הונגער און דארשט פון די אידן אין מדבר און זייערע באקלאגענישן צו משה, און די נסים מיט די וואסער אין מרה, די [[מן]], און די [[בארה של מרים]]; און איבער [[מלחמת עמלק]]. | אינעם פרשה ווערט געשילדערט די ערשטע וואנדערנישן פון די אידן אין מדבר: איבער [[קריעת ים סוף]] און [[שירת הים]]; איבער די הונגער און דארשט פון די אידן אין מדבר און זייערע באקלאגענישן צו משה, און די נסים מיט די וואסער אין מרה, די [[מן]], און די [[בארה של מרים]]; און איבער [[מלחמת עמלק]]. | ||
פרשת | פרשת בשלח ווערט געליינט צווישן [[י' שבט|י']] און [[י"ז שבט]]. די שבת אין וועלכע די פרשה ווערט געליינט ווערט גערופן "[[שבת שירה]]", און איז די פערטע פון די [[שובבי"ם]] וואכן. | ||
== אינהאלט == | == אינהאלט == | ||
| שורה 42: | שורה 42: | ||
די אידן זענען אנגעקומען קיין מרה, וואו זיי האבן נאך דריי טעג אן וואסער געפינען ביטערע וואסער, און זיך באקלאגט דערויף צו משה, וועלכע האט געשריגן צום אויבערטן, און גאט האט אים געוויזן א צווייג וועלכע ער האט געווארפן אין וואסער און עס איז זיס געווארן. דארט האבן די אידן באקומען טייל דינים פון די תורה{{הערה|{{בבלי|סנהדרין|נו|ב}}.}}, און דער אויבערשטער האט געגעבן א צוזאג אז ווען מען וועט טון די מצוות, {{ציטוטון|כָּל הַמַּחֲלָה אֲשֶׁר שַׂמְתִּי בְמִצְרַיִם לֹא אָשִׂים עָלֶיךָ כִּי אֲנִי ה' רֹפְאֶךָ}}{{הערה|{{תנ"ך|שמות|טו|כב|כז|אן=ספר}}.}}. | די אידן זענען אנגעקומען קיין מרה, וואו זיי האבן נאך דריי טעג אן וואסער געפינען ביטערע וואסער, און זיך באקלאגט דערויף צו משה, וועלכע האט געשריגן צום אויבערטן, און גאט האט אים געוויזן א צווייג וועלכע ער האט געווארפן אין וואסער און עס איז זיס געווארן. דארט האבן די אידן באקומען טייל דינים פון די תורה{{הערה|{{בבלי|סנהדרין|נו|ב}}.}}, און דער אויבערשטער האט געגעבן א צוזאג אז ווען מען וועט טון די מצוות, {{ציטוטון|כָּל הַמַּחֲלָה אֲשֶׁר שַׂמְתִּי בְמִצְרַיִם לֹא אָשִׂים עָלֶיךָ כִּי אֲנִי ה' רֹפְאֶךָ}}{{הערה|{{תנ"ך|שמות|טו|כב|כז|אן=ספר}}.}}. | ||
די אידן זענען דאן אנגעקומען קיין [[מדבר סין]], וואו זיי האבן זיך ווידער באקלאגט צו משה און אהרן אויף וואס זיי האבן נישט קיין עסן אין מדבר, ווען גאט האט געזאגט פאר משה אז ער וועט טעגליך אראפרעגענען [[מן]] פון הימל, ווידער [[פרייטאג]] וועט קומען א דאפלטע פארציע פון וועלכע מען זאל נעמען אויך אויף [[שבת]], און גאט האט זיי דארט געגעבן דעם שבת, און אנגעזאגט איבער נישט ארויסגיין פון תחום שבת. משה האט | די אידן זענען דאן אנגעקומען קיין [[מדבר סין]], וואו זיי האבן זיך ווידער באקלאגט צו משה און אהרן אויף וואס זיי האבן נישט קיין עסן אין מדבר, ווען גאט האט געזאגט פאר משה אז ער וועט טעגליך אראפרעגענען [[מן]] פון הימל, ווידער [[פרייטאג]] וועט קומען א דאפלטע פארציע פון וועלכע מען זאל נעמען אויך אויף [[שבת]], און גאט האט זיי דארט געגעבן דעם שבת, און אנגעזאגט איבער נישט ארויסגיין פון תחום שבת. משה האט על פי ה' אנגעזאגט אהרן אוועקצוגלייגן פון די מן נעבן דעם [[ארון הברית]] צו געדענקען דאס וואס דער אויבערשטער האט געשפייזט די אידן די פערציג יאר אין מדבר{{הערה|{{תנ"ך|שמות|טז|לאנג=יא|אן=ספר}}.}}. | ||
דאן זענען די אידן אנגעקומען קיין [[רפידים]] וואו עס איז ווידער נישט געווען קיין וואסער, און דאס פאלק האט זיך געקריגט מיט משה דערוועגן, און משה געדאווענט צום אויבערשטן, וואס האט אים באפוילן צו שלאגן [[בארה של מרים|א שטיין]] מיט זיין שטעקן, און עס איז ארויס דערפון וואסער{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יז|א|ז|אן=ספר}}.}}. | דאן זענען די אידן אנגעקומען קיין [[רפידים]] וואו עס איז ווידער נישט געווען קיין וואסער, און דאס פאלק האט זיך געקריגט מיט משה דערוועגן, און משה געדאווענט צום אויבערשטן, וואס האט אים באפוילן צו שלאגן [[בארה של מרים|א שטיין]] מיט זיין שטעקן, און עס איז ארויס דערפון וואסער{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יז|א|ז|אן=ספר}}.}}. | ||
| שורה 48: | שורה 48: | ||
===מלחמת עמלק=== | ===מלחמת עמלק=== | ||
{{הויפט ארטיקל|מלחמת עמלק}} | {{הויפט ארטיקל|מלחמת עמלק}} | ||
[[עמלק]] איז געקומען און ארויס אין קריג מיט די אידן, און יהושע איז ארויס אויפ'ן באפעל פון משה מלחמה האלטן מיט אים, ווען משה, אהרן און [[חור (בן כלב)|חוּר]], זענען ארויף אויפ'ן שפיץ בארג, און משה האט אויפגעהויבן זיין האנט מיט די הילף פון אהרן און חור, וועלכע האט געפירט צום זיג איבער עמלק. גאט האט באפוילן משה צו אפצייכענען א שטענדיגע מלחמה מיט עמלק, און משה האט דארט געבויט א מזבח{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יז|ח|טז|אן=ספר}}.}}. | [[עמלק]] איז געקומען און ארויס אין קריג מיט די אידן, און יהושע איז ארויס, אויפ'ן באפעל פון משה, מלחמה האלטן מיט אים, ווען משה, אהרן און [[חור (בן כלב)|חוּר]], זענען ארויף אויפ'ן שפיץ בארג, און משה האט אויפגעהויבן זיין האנט מיט די הילף פון אהרן און חור, וועלכע האט געפירט צום זיג איבער עמלק. גאט האט באפוילן משה צו אפצייכענען א שטענדיגע מלחמה מיט עמלק, און משה האט דארט געבויט א מזבח{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יז|ח|טז|אן=ספר}}.}}. | ||
== מצוות אין דער פרשה == | == מצוות אין דער פרשה == | ||
| שורה 81: | שורה 81: | ||
דער שבת אין וועלכע מען ליינט פרשת בשלח און די שירת הים, און די הפטורה אין שירת דבורה, ווערט גערופן "שבת שירה". עס זענען פארהאן פארשידענע מנהגים דעם שבת, אפצוצייכענען די נס פון קריעת ים סוף און [[פרשת המן]] וועלכע שטייט אויך אין די פרשה. דער שירה - וועלכע איז אייגנארטיג געשריבן אין ספר תורה ווי ציגל - "[[אריח על גבי לבנה]]"{{הערה|{{בבלי|מגילה|טז|ב}}.}}, ווערט [[קריאת התורה|געליינט]] בשעת דער ציבור שטייט פון ויושע{{הערה|{{היברובוקס|2=קצות השלחן - חלק ג|3=7722|page=93|4=סימן פ"ד סקכ"ב}}.}} מיט ספעציעלע טראפן, און אין טייל קהילות מיט א ספעציעלן נוסח אויך ביי [[פסוקי דזמרה]], און ביי געוויסע פסוק ביי פסוק. | דער שבת אין וועלכע מען ליינט פרשת בשלח און די שירת הים, און די הפטורה אין שירת דבורה, ווערט גערופן "שבת שירה". עס זענען פארהאן פארשידענע מנהגים דעם שבת, אפצוצייכענען די נס פון קריעת ים סוף און [[פרשת המן]] וועלכע שטייט אויך אין די פרשה. דער שירה - וועלכע איז אייגנארטיג געשריבן אין ספר תורה ווי ציגל - "[[אריח על גבי לבנה]]"{{הערה|{{בבלי|מגילה|טז|ב}}.}}, ווערט [[קריאת התורה|געליינט]] בשעת דער ציבור שטייט פון ויושע{{הערה|{{היברובוקס|2=קצות השלחן - חלק ג|3=7722|page=93|4=סימן פ"ד סקכ"ב}}.}} מיט ספעציעלע טראפן, און אין טייל קהילות מיט א ספעציעלן נוסח אויך ביי [[פסוקי דזמרה]], און ביי געוויסע פסוק ביי פסוק. | ||
געוויסע פירן זיך צו זינגען דעם פיוט "[[יום ליבשה|יום ליבשה נהפכו מצולים]]"{{הערה|אדער ים ליבשה, זעט '''[https://forum.otzar.org/viewtopic.php?t=1465 פיוט "י<nowiki>[ו]</nowiki>ם ליבשה"]''' אויף אוצר החכמה פארום.}}. אויך איז א ברייט-פארשפרייטע מנהג צו ארויסלייגן שפייז פאר די פויגלען{{ביאור|פארהאן דערויף פארשידענע טעמים: 1) ווייל די פייגלען האבן געזינגען שירה ביי קריעת ים סוף{{הערה|{{היברובוקס|2={{אנקער|תוש|תוספת שבת}}|3=8004|page=149|לינק טעקסט=סשכ"ד סקי"ז}}.}}. 2) ווייל [[דתן און אבירם]] האבן אויסגעלייגט מן אפצופרעגן משה וואס האט געזאגט אז שַׁבָּת לֹא יִהְיֶה בּוֹ, און די פייגל האבן עס אויפגעגעסן, און אום שבת יָצְאוּ מִן הָעָם לִלְקֹט וְלֹא מָצָאוּ"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|טז|כו|כז|אן=ספר}}.}}, און אלס שכר געבט מען זיי שפייז{{הערה|פונעם [[רבי יעקב יצחק פון לובלין|חוזה פון לובלין]], געברענגט אין {{היברובוקס|רבי יחיאל מיכל היבנר|נחלה לישראל - שער בת רבים|322|page=24|לינק טעקסט=אות י"ז}}.}}. 3) ווייל די פייגל טרעפן זייער שפייז גרינג, און מיר ווייזן דערמיט אז אידן וועלכע זענען צוגעגליכן צו פייגל{{הערה|{{מדרש רבה|שמות|ה|יב}}}} וועלן פארזארגט ווערן מיט שפייז פון הימל ווי מן ווען מען פארלאזט זיך אויפ'ן אויבערשטן{{הערה|{{היברובוקס|[[רבי משה פון פשעווארסק]]|אור פני משה|24562|page=161|לינק טעקסט=פרשת בשלח}}.}}.}}, און צוליב די איסור פון שפייזן באשעפענישן אום שבת{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|שכד|מפרש=מגן אברהם|סק=ז}}, געברענגט אין {{משנה ברורה|שכד|לא}}. אבער זעט אין תוספת שבת, [[#תוש|דארט]], וואס איז מתיר, און פילע ברענגען אים אראפ.}} לייגן פיל אום ערב שבת. עס ווערט נאכגעזאגט פון [[רבי מענדעלע רימאנאווער]] א סגולה פאר פרנסה צו זאגן פרשת המן אום ג' בשלח{{הערה|'''ילקוט מנחם החדש''', בשם [[רבי אברהם שלום האלבערשטאם]].}}, אבער אנדערע צווייפלען אין די באגלייבקייט דערפון. | געוויסע פירן זיך צו זינגען דעם פיוט "[[יום ליבשה|יום ליבשה נהפכו מצולים]]"{{הערה|אדער ים ליבשה, זעט '''[https://forum.otzar.org/viewtopic.php?t=1465 פיוט "י<nowiki>[ו]</nowiki>ם ליבשה"]''' אויף אוצר החכמה פארום.}}. אויך איז א ברייט-פארשפרייטע מנהג צו ארויסלייגן שפייז פאר די פויגלען{{ביאור|פארהאן דערויף פארשידענע טעמים: 1) ווייל די פייגלען האבן געזינגען שירה ביי קריעת ים סוף{{הערה|{{היברובוקס|2={{אנקער|תוש|תוספת שבת}}|3=8004|page=149|לינק טעקסט=סשכ"ד סקי"ז}}.}}. 2) ווייל [[דתן און אבירם]] האבן אויסגעלייגט מן אפצופרעגן משה וואס האט געזאגט אז שַׁבָּת לֹא יִהְיֶה בּוֹ, און די פייגל האבן עס אויפגעגעסן, און אום שבת יָצְאוּ מִן הָעָם לִלְקֹט וְלֹא מָצָאוּ"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|טז|כו|כז|אן=ספר}}.}}, און אלס שכר געבט מען זיי שפייז{{הערה|פונעם [[רבי יעקב יצחק פון לובלין|חוזה פון לובלין]], געברענגט אין {{היברובוקס|רבי יחיאל מיכל היבנר|נחלה לישראל - שער בת רבים|322|page=24|לינק טעקסט=אות י"ז}}.}}. 3) ווייל די פייגל טרעפן זייער שפייז גרינג, און מיר ווייזן דערמיט אז אידן וועלכע זענען צוגעגליכן צו פייגל{{הערה|{{מדרש רבה|שמות|ה|יב}}}} וועלן פארזארגט ווערן מיט שפייז פון הימל ווי מן ווען מען פארלאזט זיך אויפ'ן אויבערשטן{{הערה|{{היברובוקס|[[רבי משה פון פשעווארסק]]|אור פני משה|24562|page=161|לינק טעקסט=פרשת בשלח}}.}}.}}, און צוליב די איסור פון שפייזן באשעפענישן אום שבת{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|שכד|מפרש=מגן אברהם|סק=ז}}, געברענגט אין {{משנה ברורה|שכד|לא}}. אבער זעט אין תוספת שבת, [[#תוש|דארט]], וואס איז מתיר, און פילע ברענגען אים אראפ.}} לייגן פיל אום ערב שבת. עס ווערט נאכגעזאגט פון [[רבי מענדעלע רימאנאווער]] א סגולה פאר פרנסה צו זאגן פרשת המן, [[שנים מקרא ואחד תרגום]], אום ג' בשלח{{הערה|'''ילקוט מנחם החדש''', מהדורת תשנ"א, זייט רצ"א, בשם [[רבי אברהם שלום האלבערשטאם]].}}, אבער אנדערע{{מקור}} צווייפלען אין די באגלייבקייט דערפון. | ||
== צו ליינען מער == | == צו ליינען מער == | ||