4,450
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "מולד"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
לינקס
ק (לינקס) |
(לינקס) |
||
| שורה 43: | שורה 43: | ||
דער מולד בהר"ד שטימט אויך לויט [[רבי יהושע]] וואס האלט אז ב[[ניסן]] נברא העולם. לויט [[תקופת רב אדא|רב אדא]], איז לויט רבי יהושע דער מולד נישט געווען פרייטאג, נאר מיטוואך – דער טאג ווען דער זון און די לבנה זענען באשאפן געווארן. [[תוספות]] ווייזט אויף אז עס קען נישט זיין אז רבי יהושע האלט אויך אז דער מולד איז געווען פרייטאג, ווייל דאן וואלט די מולדות לויט רבי אליעזר געווען צוויי טעג שפעטער ווי לויט רבי יהושע, און מען וואלט געדארפט צו דערגיין דער ווארהייט מיט פשוט'ע אבזערוואציע{{הערה|שם=תוסבה}}. די ראשונים זאגן לויט רבי יהושע איז דער ערשטער מולד געווען מיטוואך פון ששת ימי בראשית, ביי 9 שעה און 642 חלקים. וויבאלד דער לוח איז מיוסד אז דער יאר הייבט זיך אן תשרי, האט מען גערעכנט צוריק צו וועגס צו תשרי פון יענעם יאר, און דער מולד קומט אויס בהר"ד{{הערה|[[#ראבח|ראב"ח]], מאמר שני שער השישי; [[רבי דוד אבודרהם]], ספר אבודרהם {{שיתופתא|Abudarham,_Hebrew_Calendar,_Gate_of_Moladot_(Initial_Appearances)/3|פרק כט, שער המולדות}}; {{היברובוקס|[[רבי לוי אבן חביב]]|שו"ת מהרלב"ח|54518|page=471|סימן קמג}}}}. | דער מולד בהר"ד שטימט אויך לויט [[רבי יהושע]] וואס האלט אז ב[[ניסן]] נברא העולם. לויט [[תקופת רב אדא|רב אדא]], איז לויט רבי יהושע דער מולד נישט געווען פרייטאג, נאר מיטוואך – דער טאג ווען דער זון און די לבנה זענען באשאפן געווארן. [[תוספות]] ווייזט אויף אז עס קען נישט זיין אז רבי יהושע האלט אויך אז דער מולד איז געווען פרייטאג, ווייל דאן וואלט די מולדות לויט רבי אליעזר געווען צוויי טעג שפעטער ווי לויט רבי יהושע, און מען וואלט געדארפט צו דערגיין דער ווארהייט מיט פשוט'ע אבזערוואציע{{הערה|שם=תוסבה}}. די ראשונים זאגן לויט רבי יהושע איז דער ערשטער מולד געווען מיטוואך פון ששת ימי בראשית, ביי 9 שעה און 642 חלקים. וויבאלד דער לוח איז מיוסד אז דער יאר הייבט זיך אן תשרי, האט מען גערעכנט צוריק צו וועגס צו תשרי פון יענעם יאר, און דער מולד קומט אויס בהר"ד{{הערה|[[#ראבח|ראב"ח]], מאמר שני שער השישי; [[רבי דוד אבודרהם]], ספר אבודרהם {{שיתופתא|Abudarham,_Hebrew_Calendar,_Gate_of_Moladot_(Initial_Appearances)/3|פרק כט, שער המולדות}}; {{היברובוקס|[[רבי לוי אבן חביב]]|שו"ת מהרלב"ח|54518|page=471|סימן קמג}}}}. | ||
לויט די שיטה פון [[תקופת שמואל|שמואל]] אנבאלאנגט די תקופות, קומט אויס אז דער מולד האט פאסירט דער מיטוואך נאך ששת ימי בראשית, מיט 7 טעג 9 שעה און 642 חלקים נאך תקופת ניסן. דער סמ"ג{{הערה|{{שיתופתא|Sefer_Mitzvot_Gadol,_Positive_Commandments/47|עשין מז}} איז מסביר אז די לבנה האט זיך פארזוימט א וואך צוליב דער סכסוך מיט'ן זון וואס האט געפירט צו דעם אז זי זאל קלענער ווערן. דער [[לבוש]] זאגט אז זי האט זיך נוהג געווען בנזיפה א גאנצע וואך, ווי מען לערנט ארויס פון [[מרים הנביאה]]{{הערה|[[רבי מרדכי יפה]], '''[[לבוש]]''' [[s:לבוש_אורח_חיים_תכח#חשבון_התקופות|סימן תכח]]}}. תוספות לערנט אז שמואל האלט ווי רבי אליעזר אז בתשרי נברא העולם{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|ח|א|מפרש=תוספות|ד"ה=לתקופות}}}}. אנדערע האלטן אז דער מולד איז געווען מיטוואך פון ששת ימי בראשית, און די זון איז באשאפן געווארן אינמיטן זיין גאנג, אויסזעענדיג ווי די וואך נאך דער תקופה{{הערה| | לויט די שיטה פון [[תקופת שמואל|שמואל]] אנבאלאנגט די תקופות, קומט אויס אז דער מולד האט פאסירט דער מיטוואך נאך ששת ימי בראשית, מיט 7 טעג 9 שעה און 642 חלקים נאך תקופת ניסן. דער סמ"ג{{הערה|{{שיתופתא|Sefer_Mitzvot_Gadol,_Positive_Commandments/47|עשין מז}} איז מסביר אז די לבנה האט זיך פארזוימט א וואך צוליב דער סכסוך מיט'ן זון וואס האט געפירט צו דעם אז זי זאל קלענער ווערן. דער [[לבוש]] זאגט אז זי האט זיך נוהג געווען בנזיפה א גאנצע וואך, ווי מען לערנט ארויס פון [[מרים הנביאה]]{{הערה|[[רבי מרדכי יפה]], '''[[לבוש]]''' [[s:לבוש_אורח_חיים_תכח#חשבון_התקופות|סימן תכח]]}}. תוספות לערנט אז שמואל האלט ווי רבי אליעזר אז בתשרי נברא העולם{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|ח|א|מפרש=תוספות|ד"ה=לתקופות}}}}. אנדערע האלטן אז דער מולד איז געווען מיטוואך פון ששת ימי בראשית, און די זון איז באשאפן געווארן אינמיטן זיין גאנג, אויסזעענדיג ווי די וואך נאך דער תקופה{{הערה|{{היברובוקס|רבינו יצחק הישראלי|יסוד עולם|23867|page=161|מאמר ד פרק יד}}; {{היברובוקס|[[רבי אברהם ישעיהו קארעליץ]]|חזון איש|14336|page=458|באנד=אורח חיים - מועד|מקום הוצאה=בני ברק|שנת הוצאה=תשל"ד|סימן קלח אות א}}}}. | ||
נאך א שיטה איז די פון רב אביתר{{הערה|{{אוצר החכמה|שניאור זלמן שעכטער|Saadyana|103939|קעמברידזש, תרס"ג, זייט 102|page=111}}.}} און [[תרגום יונתן]]{{הערה|בראשית פרק א פסוק טז}}. לויט זיי איז דער ערשטער מולד געווען מיטוואך נאך 20 שעה און 408 חלקים, און מולד בהר"ד איז דער מולד פון א יאר שפעטער. ווי עס שיינט, האבן זיי געהאלטן אז די יאר פון בריאת העולם איז נישט אין דער צאל פון די יארן, און ווען מען רעכנט פון בהר"ד רעכנט מען אנגעהויבן פון דער צווייטער יאר{{הערה|חיים יחיאל בורנשטיין, "תאריכי ישראל", '''התקופה''' ט, תל אביב, תרפ"א, זייט 225.}}. | נאך א שיטה איז די פון רב אביתר{{הערה|{{אוצר החכמה|שניאור זלמן שעכטער|Saadyana|103939|קעמברידזש, תרס"ג, זייט 102|page=111}}.}} און [[תרגום יונתן]]{{הערה|{{שיתופתא|Targum_Jonathan_on_Genesis/1.1-3|בראשית פרק א פסוק טז}}}}. לויט זיי איז דער ערשטער מולד געווען מיטוואך נאך 20 שעה און 408 חלקים, און מולד בהר"ד איז דער מולד פון א יאר שפעטער. ווי עס שיינט, האבן זיי געהאלטן אז די יאר פון בריאת העולם איז נישט אין דער צאל פון די יארן, און ווען מען רעכנט פון בהר"ד רעכנט מען אנגעהויבן פון דער צווייטער יאר{{הערה|חיים יחיאל בורנשטיין, "תאריכי ישראל", '''התקופה''' ט, תל אביב, תרפ"א, זייט 225.}}. | ||
==דער זייגער פון די מולדות== | ==דער זייגער פון די מולדות== | ||
| שורה 51: | שורה 51: | ||
===פלאץ פון די רעכענונגען=== | ===פלאץ פון די רעכענונגען=== | ||
די צייט אין טאג איז אנדערש פון פלאץ צו פלאץ ארום דער וועלט, און די מולדות ווערן גערעכנט צו דער זייגער פון איין געוויסע פלאץ אויף דער וועלט. אין די ראשונים טרעפט מען עטליכע שיטות לגבי דער פלאץ וואו די מולדות ווערן גערעכנט: | די צייט אין טאג איז אנדערש פון פלאץ צו פלאץ ארום דער וועלט, און די מולדות ווערן גערעכנט צו דער זייגער פון איין געוויסע פלאץ אויף דער וועלט. אין די ראשונים טרעפט מען עטליכע שיטות לגבי דער פלאץ וואו די מולדות ווערן גערעכנט: | ||
*דער [[אבן עזרא]]{{הערה|[[#אבעז|אבן עזרא]], דף י עמוד ב}}, [[רז"ה]]{{הערה|ראש השנה דף ה עמוד ב מדפי הרי"ף}} און [[כוזרי]]{{הערה|[[רבי יהודה הלוי]], '''ספר הכוזרי''', מאמר ב' אות כ'}} שרייבן אז די מולדות געשעען לויט'ן זייגער פון [[ירושלים]]. | *דער [[אבן עזרא]]{{הערה|[[#אבעז|אבן עזרא]], דף י עמוד ב}}, [[רז"ה]]{{הערה|ראש השנה דף ה עמוד ב מדפי הרי"ף}} און [[כוזרי]]{{הערה|[[רבי יהודה הלוי]], '''ספר הכוזרי''', [[s:ספר_הכוזרי_מאמר_שני_(אבן_תיבון)#כ|מאמר ב' אות כ']]}} שרייבן אז די מולדות געשעען לויט'ן זייגער פון [[ירושלים]]. | ||
*אין ספר [[יסוד עולם]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יצחק בן יוסף הישראלי|יסוד עולם|15690|ברלין, תר"ח, מאמר רביעי פרק ז|כרך=ב}}.}} ווערט געברענגט אז די מולדות געשען לויט'ן זייגער אין "טבור הארץ" – די צענטער פון דער באוואוינטער וועלט, ווי עס איז געווען באקאנט אין די [[מיטלאלטער]]. דאס איז 24° צו מזרח פון ירושלים, און א שעה און 642 חלקים גערוקט. | *אין ספר [[יסוד עולם]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יצחק בן יוסף הישראלי|יסוד עולם|15690|ברלין, תר"ח, מאמר רביעי פרק ז|כרך=ב}}.}} ווערט געברענגט אז די מולדות געשען לויט'ן זייגער אין "טבור הארץ" – די צענטער פון דער באוואוינטער וועלט, ווי עס איז געווען באקאנט אין די [[מיטלאלטער]]. דאס איז 24° צו מזרח פון ירושלים, און א שעה און 642 חלקים גערוקט. | ||
*טייל ראשונים{{הערה|[[#ראבב|ראב"ח]], מאמר ב שער ב; {{אוצר החכמה|רבי יצחק בן יוסף הישראלי|יסוד עולם|15690|ברלין, תר"ח, מאמר רביעי פרק ז|כרך=ב}}.}} זאגן אז די מולדות רעכענען זיך פון "קצה המזרח" – דער ווייטסטער עק פון דער באוואוינטער וועלט, 114° צו מזרח פון ירשולים, און 7 שעה און 642 חלקים גערוקט. | *טייל ראשונים{{הערה|[[#ראבב|ראב"ח]], מאמר ב שער ב; {{אוצר החכמה|רבי יצחק בן יוסף הישראלי|יסוד עולם|15690|ברלין, תר"ח, מאמר רביעי פרק ז|כרך=ב}}.}} זאגן אז די מולדות רעכענען זיך פון "קצה המזרח" – דער ווייטסטער עק פון דער באוואוינטער וועלט, 114° צו מזרח פון ירשולים, און 7 שעה און 642 חלקים גערוקט. | ||
| שורה 61: | שורה 61: | ||
===דער אנהייב פון די שעות=== | ===דער אנהייב פון די שעות=== | ||
די שעות וואס ווערן דערמאנט לגבי דער מולד זענען שעות שוות וואס הייבן זיך אן אנהייב נאכט, און 'אנהייב נאכט' לגבי שעות שוות מיינט זעקס שעה נאך חצות. אבער עס זענען דא דריי מהלכים לגבי וועלכע "חצות" מען רעדט: | די שעות וואס ווערן דערמאנט לגבי דער מולד זענען שעות שוות וואס הייבן זיך אן אנהייב נאכט, און 'אנהייב נאכט' לגבי שעות שוות מיינט זעקס שעה נאך חצות. אבער עס זענען דא דריי מהלכים לגבי וועלכע "חצות" מען רעדט: | ||
*עס זענען דא וואס רעכענען זעקס שעה נאכ'ן דורכשניטליכן חצות פונעם יאר, וואס מיינט אז די שעות רעכנט מען פון 6:00 לויט'ן אמת'ן ארץ־ישראל'דיגער זייגער. די מולדות ווערן נישט גערעכנט אויף דער היינטיגער ארץ־ישראל'דיגער זייגער, וואס גייט לויט דער צייט זאנע באזירט אין קאירא, נאר אויפ'ן אמת'ן זייגער פון ארץ ישראל וואס איז מיט 21 מינוט פריער. אין סך הכל, לייגט מען צו צום צאל שעות 5:39 שעה, אנצוקומען צו דער צייט אויפ'ן היינטיגן ארץ־ישראל'דיגן זייגער{{הערה|שם=שטרנבוך|[[רבי משה שטערנבוך]] | *עס זענען דא וואס רעכענען זעקס שעה נאכ'ן דורכשניטליכן חצות פונעם יאר, וואס מיינט אז די שעות רעכנט מען פון 6:00 לויט'ן אמת'ן ארץ־ישראל'דיגער זייגער. די מולדות ווערן נישט גערעכנט אויף דער היינטיגער ארץ־ישראל'דיגער זייגער, וואס גייט לויט דער צייט זאנע באזירט אין קאירא, נאר אויפ'ן אמת'ן זייגער פון ארץ ישראל וואס איז מיט 21 מינוט פריער. אין סך הכל, לייגט מען צו צום צאל שעות 5:39 שעה, אנצוקומען צו דער צייט אויפ'ן היינטיגן ארץ־ישראל'דיגן זייגער{{הערה|שם=שטרנבוך|{{היברובוקס|[[רבי משה שטערנבוך]]|מועדים וזמנים|19963|page=57|באנד=חלק א|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשכ"א|עמ=מח|סימן כ}}}}. | ||
*עס זענען דא וואס רעכענען זעקס שעה נאכ'ן אמת'ן חצות יעדן טאג. דאס קומט אויס יעדן חודש אנדערש, און עס קען זיין ביז 16 מינוט גערוקט פונעם דורכשניטליכן חצות{{הערה|זע: [[#גרדן|גארדאן]], זייט כח}}. | *עס זענען דא וואס רעכענען זעקס שעה נאכ'ן אמת'ן חצות יעדן טאג. דאס קומט אויס יעדן חודש אנדערש, און עס קען זיין ביז 16 מינוט גערוקט פונעם דורכשניטליכן חצות{{הערה|זע: [[#גרדן|גארדאן]], זייט כח}}. | ||
*עס זענען דא וואס האלט אז מען דארף רעכענען לויט חצות פון דער טאג פונעם ערשטן מולד בשעת בריאת העולם. מען קען אבער נישט מכריע וועלכע מולד דאס איז (וי"ד אדער ד"ט תרמ"ב), און יעדנפאלס איז כמעט אוממעגליך צו וויסן ווען חצות איז דאן געווען{{הערה| זע: [[#גרדן|גארדאן]], זייט לא}}. געוויסע האלטן אז מען זאל קוקן אויף חצות פון ניסן און תשרי{{הערה|רבי יונה מרצבך, '''עלה יונה''', ירושלים, תשמ"ט, זייט לה}}. | *עס זענען דא וואס האלט אז מען דארף רעכענען לויט חצות פון דער טאג פונעם ערשטן מולד בשעת בריאת העולם. מען קען אבער נישט מכריע וועלכע מולד דאס איז (וי"ד אדער ד"ט תרמ"ב), און יעדנפאלס איז כמעט אוממעגליך צו וויסן ווען חצות איז דאן געווען{{הערה| זע: [[#גרדן|גארדאן]], זייט לא}}. געוויסע האלטן אז מען זאל קוקן אויף חצות פון ניסן און תשרי{{הערה|רבי יונה מרצבך, '''עלה יונה''', ירושלים, תשמ"ט, זייט לה}}. | ||
| שורה 68: | שורה 68: | ||
אין פיל קהילות, בעיקר [[אשכנז]]'ישע, איז איינגעפירט אז אין שול, בשעת "ברכת החודש" אום [[שבת מברכים]], טוט מען אויסרופן ווען דער מולד וועט זיין. דער מנהג איז רעלאטיוו א נייער, און עס ווערט כמעט נישט געברענט אין פריערדיגע ספרים{{הערה|[[לנגר|לעווינגער]], זייט קמט.}}. | אין פיל קהילות, בעיקר [[אשכנז]]'ישע, איז איינגעפירט אז אין שול, בשעת "ברכת החודש" אום [[שבת מברכים]], טוט מען אויסרופן ווען דער מולד וועט זיין. דער מנהג איז רעלאטיוו א נייער, און עס ווערט כמעט נישט געברענט אין פריערדיגע ספרים{{הערה|[[לנגר|לעווינגער]], זייט קמט.}}. | ||
דער ארגענעלער מנהג איז לכאורה געווען צו וויסן ווען דער מולד וועט זיין בשעת [[ברכת החודש]], און אזוי ברענגט [[רבי אפרים זלמן מרגליות]] אין [[שער אפרים]]{{הערה|רבי אפרים זלמן מרגליות | דער ארגענעלער מנהג איז לכאורה געווען צו וויסן ווען דער מולד וועט זיין בשעת [[ברכת החודש]], און אזוי ברענגט [[רבי אפרים זלמן מרגליות]] אין [[שער אפרים]]{{הערה|{{היברובוקס|רבי אפרים זלמן מרגליות|שער אפרים|34320|page=323|שער י אות לז}}}} און דער [[בעל התניא]] אינעם סידור{{הערה|{{אוצר החכמה|2=סידור תורה אור|3=141382|4=ברוקלין, תשס"ה, זייט 142|עמוד=158}}.}}. דער שער אפרים לייגט צו אז עס איז נישט מעכב, נאר דער עיקר איז צו וויסן קלאר ווען ראש חודש וועט זיין. אין די מנהגים פון פראנקפורט שטייט אז דער מנהג איז צו פרעגן דעם חזן ווען דער מולד וועט זיין, אזוי אז דער חזן קוקט נאך אינעם לוח, און אין איינוועגס זעט ער שוין אויך גענוי ווען ראש חודש וועט זיין{{הערה|{{היברובוקס|שלמה זלמן גייגער|דברי קהלת|6822|page=463|מקום הוצאה=פראנקפורט דמיין|שנת הוצאה=תרכ"ב|עמ=462}}.}}. עס ווערט געברענגט אז מען דארף נאכקוקן דעם מולד פונעם פריערדיגן חודש און אליין אויסרעכענען דער פונעם יעצטיגן, אלס "כי היא חכמתכם"{{הערה|אן אור אלטן קונטרס "צאן הנחלות" געברענגט אין [[#לנגר|לעווינגער]], זייט קס}}; און ענליך שטייט אויך אין [[דרך פיקודיך]]{{הערה|{{היברובוקס|[[רבי צבי אלימלך שפירא]]|דרך פקודיך|4702|page=76|מצוה ד חלק המעשה אות י}}}}. רבי אליהו מני ברענגט אז אינזינען האבן דעם מולד ביי "מי שעשה ניסים" איז א תיקון פאר'ן [[פגם הברית]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי אליהו מני|קרנות צדיק|103721|page=42|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תרס"ד|עמ=כא עמוד ב|פרק ג, אות צג}}}}. | ||
אין [[ליקוטי מהרי"ח]] שטייט אז לכאורה האט שוין [[רבי מענדל רימאנובער]] איינגעפירט אין זיין בית המדרש אויסצורופן דעם מולד, און דער מנהג האט זיך ווארשיינליך פארשפרייט פון דארט. דערקעגן ברענגט ער אז לויט ווי עס שטייט אין אוהב ישראל אין פרשת בא דארף מען נישט אויסצורופן דעם מולד{{הערה|{{ | אין [[ליקוטי מהרי"ח]] שטייט אז לכאורה האט שוין [[רבי מענדל רימאנובער]] איינגעפירט אין זיין בית המדרש אויסצורופן דעם מולד, און דער מנהג האט זיך ווארשיינליך פארשפרייט פון דארט. דערקעגן ברענגט ער אז לויט ווי עס שטייט אין אוהב ישראל אין פרשת בא דארף מען נישט אויסצורופן דעם מולד{{הערה|{{היברובוקס|רבי ישראל חיים פרידמאן|לקוטי מהרי"ח|48754|page=23|חלק ג - השמטות לחלק ב, פח - ב'}}.}}. אין בעלזא, וויזשניץ און אין טייל אשכנז'ישע קהילות איז נישט איינגעפירט אויסצורופן דעם מולד{{הערה|[[#לנגר|לעווינגער]], זייט קסא}}. | ||
אין אסאך קהילות איז איינגעפירט איבערצוטייטשן דעם מולד צום היינטיגן זייגער, און אזוי איז עס שוין אין לוחות פון די ת"ר יארן{{הערה|ווי אין: {{אוצר החכמה|רבי צבי הירש אלבינגער|תפארת צבי|12829|ווארשא, תר"כ}} און אינעם לוח המולדות אין {{ | אין אסאך קהילות איז איינגעפירט איבערצוטייטשן דעם מולד צום היינטיגן זייגער, און אזוי איז עס שוין אין לוחות פון די ת"ר יארן{{הערה|ווי אין: {{אוצר החכמה|רבי צבי הירש אלבינגער|תפארת צבי|12829|ווארשא, תר"כ}} און אינעם לוח המולדות אין {{היברובוקס|2=סדור תפלה ישרה|3=7190|page=193|באנד=נוסח ספרד|מקום הוצאה=ראדוויל|שנת הוצאה=תק"פ}}.}}. אין ארץ ישראל זענען דא וואס פירן זיך אראפצורעכענען 21 מינוט פונעם חשבון עס נענטער צו ברענגען צום אמת'ן ארץ־ישראל'דיגן זייגער{{הערה|שם=שטרנבוך}}, און אין די קלויזנבורגער בתי מדרשים אין ניו יארק לייגט מען צו זיבן שעה עס צוצופאסן צום אמעריקאנער זייגער, אין איינקלאנג מיטן פסק פון רבי יוסף אליהו הענקין{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יוסף אליהו הנקין|גבורות אליהו|180914|ניו יארק, תשע"ג, זייט ריא|עמוד=268}}.}} לגבי סוף זמן קידוש לבנה{{הערה|[[#לנגר|לעווינגער]], זייט קנג}}. | ||
==מקור און פונטליכקייט== | ==מקור און פונטליכקייט== | ||
| שורה 80: | שורה 80: | ||
אלזא, איז דער מולד לויט חז"ל מיט בלויז א פערטל סעקונדע קורצער ווי לויט די מאדערנע אסטראנאמען{{הערה|אביגדור אמיתי, [http://daf-yomi.com/data/uploadedfiles/DY_item/31693-sfile.PDF זמן המולד הממוצע ומקורותיו במשך הדורות]}}. | אלזא, איז דער מולד לויט חז"ל מיט בלויז א פערטל סעקונדע קורצער ווי לויט די מאדערנע אסטראנאמען{{הערה|אביגדור אמיתי, [http://daf-yomi.com/data/uploadedfiles/DY_item/31693-sfile.PDF זמן המולד הממוצע ומקורותיו במשך הדורות]}}. | ||
===מקור פון כ"ט י"ב תשצ"ג=== | ===מקור פון כ"ט י"ב תשצ"ג=== | ||
א מערהייט ראשונים שרייבן אז די לענג פונעם חודש האבן די חכמים מקבל געווען הלכה למשה מסיני{{הערה|[[תשובות הרשב"א]], {{שיתופתא|Teshuvot_haRashba_part_IV/254|חלק ד סימן רנד}}; איין צד אין [[יסוד עולם]] מאמר שלישי פרק יב; | א מערהייט ראשונים שרייבן אז די לענג פונעם חודש האבן די חכמים מקבל געווען הלכה למשה מסיני{{הערה|[[תשובות הרשב"א]], {{שיתופתא|Teshuvot_haRashba_part_IV/254|חלק ד סימן רנד}}; איין צד אין [[יסוד עולם]] מאמר שלישי פרק יב; {{תנ"ך|שמות|יב|ב|מפרש=רבינו בחיי}}}}, אדער האבן זיי עס געוואוסט בנבואה. פון דער אנדערע זייט שרייבט דער רמב"ן איבער דעם חשבון פונעם אידישן לוח אין אלגעמיין, אז עס איז נישט מקובל [[הלכה למשה מסיני]], נאר עס איז א תקנה פון [[הלל נשיאה]]{{הערה|[[רמב"ן]] {{שיתופתא|Hasagot_HaRamban_on_Sefer_HaMitzvot,_Positive_Commandments/153|ספר המצוות מצוה קנג}}}}. אפילו לויט דער [[רמב"ם]] וואס שרייבט אז דער ארטימישער אידישער לוח איז יא הלכה למשה מסיני{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|ה|ב}}.}}, שרייבט דער [[חזון איש]] אז די דעטאלן פונעם חשבון זענען נישט הלכה למשה מסיני, נאר בלויז דאס אז די חכמים האבן רשות אוועקצושטעלן אזא סארט לוח{{הערה|[[חזון איש]], אורח חיים סימן קמ.}}. | ||
[[רבי יצחק מקורביל]] שרייבט אז די לענג פון דער חודש האבן די בני [[שבט יששכר|יששכר]] דערגאנגען דורך זייערע פארש ארבעט. ער ברענגט אויך א מדרש וואס שילדערט ווי אזוי דאס איז צוגעגאנגען: זיי האבן געזען די נייע לבנה, און דערנאך געציילט 29 ביז צום קומענדיגן חודש, און 30 ביז צום דריטן; זענען זיי געקומען צו אויספיר אז דער חודש איז 29.5 טעג לאנג. נאך ארום דריי יאר (36 חודשים) ווען די לבנה האט זיך פארזוימט אן איבריגן טאג, האבן זיי פארראכטן דעם נומער צו 29 טעג און צוויי דריטל פון א שעה (1/36 פון א טאג); און אזוי האבן זיי אויסגעבעסערט זייערע נומער ביז'ן צוקומען צום פונקטליכן כ"ט י"ב תשצ"ג{{הערה|[[הסמ"ק מצוריך]] | [[רבי יצחק מקורביל]] שרייבט אז די לענג פון דער חודש האבן די בני [[שבט יששכר|יששכר]] דערגאנגען דורך זייערע פארש ארבעט. ער ברענגט אויך א מדרש וואס שילדערט ווי אזוי דאס איז צוגעגאנגען: זיי האבן געזען די נייע לבנה, און דערנאך געציילט 29 ביז צום קומענדיגן חודש, און 30 ביז צום דריטן; זענען זיי געקומען צו אויספיר אז דער חודש איז 29.5 טעג לאנג. נאך ארום דריי יאר (36 חודשים) ווען די לבנה האט זיך פארזוימט אן איבריגן טאג, האבן זיי פארראכטן דעם נומער צו 29 טעג און צוויי דריטל פון א שעה (1/36 פון א טאג); און אזוי האבן זיי אויסגעבעסערט זייערע נומער ביז'ן צוקומען צום פונקטליכן כ"ט י"ב תשצ"ג{{הערה|{{היברובוקס|[[הסמ"ק מצוריך]]|הסמ"ק מצוריך - חלק א|22270|page=235|מצוה קג}}}}. | ||
===ביי אנדערע פעלקער=== | ===ביי אנדערע פעלקער=== | ||