מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "מולד"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
←דער זייגער פון די מולדות: הגהה
ק (←מולד בהר"ד: הגהה) |
ק (←דער זייגער פון די מולדות: הגהה) |
||
| שורה 45: | שורה 45: | ||
==דער זייגער פון די מולדות== | ==דער זייגער פון די מולדות== | ||
עס זענען | עס זענען פארהאן עטליכע ספיקות אנבאלאנגט די צייט פונעם מולד, ווי אזוי עס איבערצוטייטשן צו די היינטיגע זייגערס. געוויסע האלטן אז עס איז נישט שייך בכלל איבערצוטייטשן דעם מולד צו סיי וועלכן זייגער, וויבאלד דער מולד איז אן אבסטראקטער באגריף, און נישט קיין עכטע געשעעניש. | ||
===פלאץ פון די רעכענונגען=== | ===פלאץ פון די רעכענונגען=== | ||
די צייט אין טאג איז אנדערש פון פלאץ צו פלאץ ארום דער וועלט, און די מולדות ווערן גערעכנט צו דער זייגער פון איין געוויסע פלאץ אויף דער וועלט. אין די ראשונים טרעפט מען עטליכע שיטות לגבי דער פלאץ וואו די מולדות ווערן גערעכנט: | |||
*דער [[אבן עזרא]]{{הערה|[[#אבעז|אבן עזרא]], דף י עמוד ב}}, [[רז"ה]]{{הערה|ראש השנה דף ה עמוד ב מדפי הרי"ף}} און [[כוזרי]]{{הערה|[[רבי יהודה הלוי]], '''ספר הכוזרי''', מאמר ב' אות כ'}} שרייבן אז די מולדות געשעען לויט | *דער [[אבן עזרא]]{{הערה|[[#אבעז|אבן עזרא]], דף י עמוד ב}}, [[רז"ה]]{{הערה|ראש השנה דף ה עמוד ב מדפי הרי"ף}} און [[כוזרי]]{{הערה|[[רבי יהודה הלוי]], '''ספר הכוזרי''', מאמר ב' אות כ'}} שרייבן אז די מולדות געשעען לויט'ן זייגער פון [[ירושלים]]. | ||
*אין ספר [[יסוד עולם]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יצחק בן יוסף הישראלי|יסוד עולם|15690|ברלין, תר"ח, מאמר רביעי פרק ז|כרך=ב}}.}} ווערט געברענגט אז די מולדות געשען לויט | *אין ספר [[יסוד עולם]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יצחק בן יוסף הישראלי|יסוד עולם|15690|ברלין, תר"ח, מאמר רביעי פרק ז|כרך=ב}}.}} ווערט געברענגט אז די מולדות געשען לויט'ן זייגער אין "טבור הארץ" – די צענטער פון דער באוואוינטער וועלט, ווי עס איז געווען באקאנט אין די [[מיטלאלטער]]. דאס איז 24° צו מזרח פון ירושלים, און א שעה און 642 חלקים גערוקט. | ||
*טייל ראשונים{{הערה|[[#ראבב|ראב"ח]], מאמר ב שער ב; {{אוצר החכמה|רבי יצחק בן יוסף הישראלי|יסוד עולם|15690|ברלין, תר"ח, מאמר רביעי פרק ז|כרך=ב}}.}} | *טייל ראשונים{{הערה|[[#ראבב|ראב"ח]], מאמר ב שער ב; {{אוצר החכמה|רבי יצחק בן יוסף הישראלי|יסוד עולם|15690|ברלין, תר"ח, מאמר רביעי פרק ז|כרך=ב}}.}} זאגן אז די מולדות רעכענען זיך פון "קצה המזרח" – דער ווייטסטער עק פון דער באוואוינטער וועלט, 114° צו מזרח פון ירשולים, און 7 שעה און 642 חלקים גערוקט. | ||
*בשם [[רב סעדיה גאון]]{{הערה|זע: [[#גרדן|גארדאן]], זייט עט}}, און נאך ראשונים{{הערה|זע: {{אוצר החכמה|[[רבי עזריה מן האדומים]]|מצרף לכסף|103533|ווילנא, תרכ"ו, פרק ה'}}.}} ווערט געברענגט אז דער חשבון איז לויט [[בבל]], וואו די [[אמוראים]] האבן געוואוינט. | *בשם [[רב סעדיה גאון]]{{הערה|זע: [[#גרדן|גארדאן]], זייט עט}}, און נאך ראשונים{{הערה|זע: {{אוצר החכמה|[[רבי עזריה מן האדומים]]|מצרף לכסף|103533|ווילנא, תרכ"ו, פרק ה'}}.}} ווערט געברענגט אז דער חשבון איז לויט [[בבל]], וואו די [[אמוראים]] האבן געוואוינט. | ||
עס זענען דא וואס זענען תולה דער מחלוקת צווישן אהרן בן מאיר און רב סעדיה גאון אין א איבערבלייבעניש פון א מחלוקת צי די מולדות ווערן גערעכנט לויט בבל אדער לויט ירושלים{{הערה|שם=חיב|{{אוצר החכמה|חיים יחיאל בורנשטיין|מחלקת רב סעדיה גאון ובן מאיר|12703|ווארשא, תרס"ד, זייט 21|page=20}}.}} | עס זענען דא וואס זענען תולה דער מחלוקת צווישן אהרן בן מאיר און רב סעדיה גאון אין א איבערבלייבעניש פון א מחלוקת צי די מולדות ווערן גערעכנט לויט בבל אדער לויט ירושלים{{הערה|שם=חיב|{{אוצר החכמה|חיים יחיאל בורנשטיין|מחלקת רב סעדיה גאון ובן מאיר|12703|ווארשא, תרס"ד, זייט 21|page=20}}.}} | ||
פארשער פונעם [[אידישער לוח]] אין די | פארשער פונעם [[אידישער לוח]] אין די לעצטערע יארן האבן אנגענומען אז די מולדות ווערן גערעכנט ערגעצוואו צווישן [[בבל]] און ארץ [[ישראל]]{{הערה|זע: {{אוצר החכמה|מנחם מנדל כשר|קו התאריך הישראלי|149342|ירושלים, תשל"ז, זייט 15|עמוד=30}}.}}. און היינטיגע פארשער נעמען אן אז עס ווערט גערעכנט צום זייגער פון ירושלים; דאס איז אויך דער פראמינענטסטע מיינונג צווישן די אחרונים{{הערה|שם=גראח|זע: [[#גרדן|גארדאן]], זייט פא}}. דער "מולד הממוצע" לויט די אסטראנאמען, געשעט היינטיגע צייטן צוויי שעה נאך דער מולד פונעם לוח לויט ירושלים{{הערה|{{אוצר החכמה|זלמן מנחם קורן|שו"ת תשב"ץ|147460|מכון ירושלים, תשס"ג|כותרת=נספח לסי' רטו-רטז|עמוד=406}}; [[#לנגר|לענווינגער]], זייט קנד}}. | ||
=== | ===דער אנהייב פון די שעות=== | ||
די שעות וואס ווערן דערמאנט לגבי דער מולד זענען שעות שוות וואס הייבן זיך אן אנהייב נאכט, און 'אנהייב נאכט' לגבי שעות שוות מיינט זעקס שעה נאך חצות. אבער עס זענען דא דריי מהלכים לגבי וועלכע "חצות" מען רעדט: | די שעות וואס ווערן דערמאנט לגבי דער מולד זענען שעות שוות וואס הייבן זיך אן אנהייב נאכט, און 'אנהייב נאכט' לגבי שעות שוות מיינט זעקס שעה נאך חצות. אבער עס זענען דא דריי מהלכים לגבי וועלכע "חצות" מען רעדט: | ||
*עס זענען דא וואס רעכענען זעקס שעה | *עס זענען דא וואס רעכענען זעקס שעה נאכ'ן דורכשניטליכן חצות פונעם יאר, וואס מיינט אז די שעות רעכנט מען פון 6:00 לויט'ן אמת'ן ארץ־ישראל'דיגער זייגער. די מולדות ווערן נישט גערעכנט אויף דער היינטיגער ארץ־ישראל'דיגער זייגער, וואס גייט לויט דער צייט זאנע באזירט אין קאירא, נאר אויפ'ן אמת'ן זייגער פון ארץ ישראל וואס איז מיט 21 מינוט פריער. אין סך הכל, לייגט מען צו צום צאל שעות 5:39 שעה, אנצוקומען צו דער צייט אויפ'ן היינטיגן ארץ־ישראל'דיגן זייגער{{הערה|שם=שטרנבוך|[[רבי משה שטערנבוך]], '''מועדים וזמנים''' חלק א, ירושלים, תשכ"א, זייט מח}}. | ||
*עס זענען דא וואס רעכענען זעקס שעה | *עס זענען דא וואס רעכענען זעקס שעה נאכ'ן אמת'ן חצות יעדן טאג. דאס קומט אויס יעדן חודש אנדערש, און עס קען זיין ביז 16 מינוט גערוקט פונעם דורכשניטליכן חצות{{הערה|זע: [[#גרדן|גארדאן]], זייט כח}}. | ||
*עס זענען דא וואס האלט אז מען דארף רעכענען לויט חצות פון דער טאג | *עס זענען דא וואס האלט אז מען דארף רעכענען לויט חצות פון דער טאג פונעם ערשטן מולד בשעת בריאת העולם. מען קען אבער נישט מכריע וועלכע מולד דאס איז (וי"ד אדער ד"ט תרמ"ב), און יעדנפאלס איז כמעט אוממעגליך צו וויסן ווען חצות איז דאן געווען{{הערה| זע: [[#גרדן|גארדאן]], זייט לא}}. געוויסע האלטן אז מען זאל קוקן אויף חצות פון ניסן און תשרי{{הערה|רבי יונה מרצבך, '''עלה יונה''', ירושלים, תשמ"ט, זייט לה}}. | ||
==דאס אויסרופן דעם מולד== | ==דאס אויסרופן דעם מולד== | ||