אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:רבי דן אונגארישער"

רבי דן אונגארישער ווערט פאררעכנט געווען אלס דירעקטער ממשיך דרכו פון די פריערדיגע גאונים ראשי ישיבות: זיין רבי מובהק הרה"ג ר' [[שלמה היימאן]] ז"ל  ראש ישיבה פון [[תורה ודעת]] און זיין שווער הרה"ג ר' ראובן גראדזאווסקי ז"ל. וואס אויף זייערע חידושים האט ער זיך געפּלאגט און מסדר געווען צום דרוק אין די מערהייט יארן פון זיין לעבן.

רבי דן איז געבוירן אין יאר [[תרפ"ד]] אין [[וויען]], [[עסטרייך]],  דאס צווייטע קינד פון זיין פאטער ר' ירחמיאל, א [[טשארטקאוו (הויף)|טשארטקאווער]] חסיד, און זיין מוטער יוכבד, וואס זענען אהין אנטלאפן פון דעם שטעטל ברזשאסטיק אין [[גאליציע]] ביי דער [[ערשטע וועלט קריג|ערשטער וועלט קריג]]. דארט אין וויען איז די אונגארישער פאמיליע געווען א נאנטער שכן צו די וואזנער פאמיליע וועלכע האט דאן דארט געוואוינט.

רבי ירחמיאל האט טאקע געשיקט זיינע קינדער לערנען אין דער לאָקאַלער תלמוד תורה, אבער ער האט געפילט אז דאס איז נישט גענוג פאר זיי. מיט זיין גרויס חביבות התורה האט ער געוואלט זיי זאלן אויסשטייגן עפּעס מער. דערפאר האט ער געדונגען פאר זיי א פּריוואטן מלמד מיטן נאמען ר' [[העניך פאדווא]], וועלכער איז מיט יארן שפּעטער אויפגענומען געווארן אלס רב ואב"ד אינעם עיר ואם בישראל [[לאנדאן]], די הויפטשטאט פון [[ענגלאנד]].

דער רב האט אים אנגעשריבן א ווארימע המלצה צו רבי [[שרגא פייוול מענדלאוויטש]] ז"ל, דער גרינדער פון דער בארימטער ישיבה "תורה ודעת" אין [[ברוקלין]].

מען האט אריינגעשטעלט רבי דן אין די העכסטע שיעור, וואס דאדורך איז ער געווארן פון די יונגסטע תלמידים פונעם בארימטן ראש ישיבה הג"ר שלמה היימאן ז"ל. טראץ זיין יונגן עלטער, איז ער גאר שנעל באקאנט געווארן אלס אויסערגעווענליכער מתמיד. וואס אויסער די גמרא אינטרעסירט אים גאר ווינציג פון אלעס ארום.

אין ליכט פון דער פּטירה פון הג"ר שלמה אין יאר תש"ה, האט רבי שרגא פייוויל באשלאסן צו גרינדן נאך א ישיבה אוועק פון די רוישיגע שטאט. און ער האט אויסגעוועלט "ספּרינג וואלי", אלס דער פּלאץ פאר דער נייער ישיבה "בית מדרש עליון". "איך דארף א ישיבה פאר צוויי בחורים" האט רבי שרגא פייוויל געזאגט, "פאר [רבי] דן אונגארישער און פאר [יבלחט"א, הרב שמחה] שוסטאל. מען קען דאך אבער נישט מאכן א ישיבה פון בלויז צוויי בחורים, אלזא לאמיר שיקן א מנין"... דער מנין איז צוזאמענגעשטעלט געווארן פון די בעסטע רבנים וואס רבי שרגא פייוויל האט געהאט אין יענע צייט, אין שפיץ פון הג"ר [[ראובן גראזאווסקי]] ז"ל. אן איידעם ביים בארימטן גאון הג"ר [[ברוך בער לייבאוויץ]] ז"ל. די בחורים וואס האבן געדארפט זיין די פונדאמענט פון די ישיבה, זענען אנגעקומען קיין מאנסי שפּעט ביינאכט נאך א לענגערע אויסמאטערנדע רייזע מיט א באס און שיף. די ערשטע זאך וואס זיי האבן געטון נאכן אנקומען, נאך פאַרן זיך אויספּאַקן, איז געווען צו פארבינדן די עלעקטערי און זיך גלייך געזעצט לערנען אין ביהמ"ד.

רבי דן האט גענאסן פון גרויס הערצה ביי אלע גדולי ישראל. הרב צבי מאיר גיזבערג שליט"א ראב"ד אגודת הרבנים האט דערציילט אן אינטרעסאנטער אנקעדאט: נאך דער מלחמה האט ער געלערנט אין "בית מדרש עליון". און ווען ער איז שפּעטער געפארן קיין א"י כדי זיך צו זען מיט זיין מוטער וועלכער ער האט שוין נישט געהאט געזען פאר עלף יאר, האט אים זיינס א חבר, וועלכער האט געלערנט בחברותא מיט הג"ר דן, געבעטן אז ער זאל אנפרעגן דעם חזון איש ז"ל צי ער זאל פארן וואוינען אין א"י. פארציילט הרב גינזבערג: "ווען איך האב פארגעלייגט די שאלה פארן חזו"א, האט ער זיך פארטראכט א מינוט און געזאגט: "איר זאגט אז ער לערנט בהתמדה, און ער האט א גוטע חברותא. נו, וואס איז שלעכט דארט?" די תשובה פונעם חזו"א האט ארויסגערופן גרויס התפּעלות ביים שואל און ביי אלע אנוועזנדע. ווען עס איז אנגעקומען צו הג"ר [[יעקב קאמינעצקי]], איז ער אים געקומען איבערפרעגן צי דער חזו"א האט טאקע געזאגט "וואס איז שלעכט דארט?"...

א צאל יארן צוריק האט רבי דן געעפנט א אפּטיילונג פון בית מדרש עליון אין בני ברק, וואו זיין זוהן רבי ירחמיאל דינט אלס ר"י. און זי פאַרמאָגט שוין היינט-צו-טאג אריבער דריי הונדערט תלמידים כ"י.

עס האבן מספיד געווען די רבנים: זיין איידעם רבי ישראל פאלק, א מגיד שיעור אין דער ישיבה; דער נאוואמינסקער רבי, רבי [[יעקב פערלאוו (פאראייניגטע שטאטן)|יעקב פערלאוו]]; הרב ירחמיאל אונגארישער, א פּלומעניק פון דעם רב און א ראש ישיבה אין מאנסי; רבי [[משה גרין]]; רבי [[אריה מלכיאל קאטלער|מלכיאל קאטלער]] ראש ישיבה פון [[בית מדרש גבוה|ביהמ"ד גבוה]] אין לייקוואוד; רבי דוד שוסטאהל ראש ישיבה אין ביהמ"ד גבוה און זיינע זין הרב ברוך בער און הרב שמשון.

ער האט איבערגעלאזט זיינע חשובע קינדער וועלכע וועלן ווייטער פירן דאס וואס ער האט אויפגעבויעט מיט אזויפיל שווייס מיה, און פילע תלמידים וועלכע וועלן האלטן הייליג זיין אנדעק.

[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר המנוחות]]

[[קאטעגאריע:אומבאקוקט]]

[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]