בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,370
רעדאגירונגען
בילדער
(פארברייטערט) |
(בילדער) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|טעריטאָריע נעבן עגיפּטן און מדינת ישראל}} | {{דעסקריפציע|טעריטאָריע נעבן עגיפּטן און מדינת ישראל}} | ||
{{יישוב | |||
| בילד = Flickr - Israel Defense Forces - Gaza Buildings (1).jpg | |||
| סארט יישוב = טעריטאריע | |||
| אמטשפראך נאמען = רצועת עזה | |||
| שטח = 365 | |||
| באפעלקערונג = 2,229,000 | |||
| באפעלקערונג יאר = 2023 געשאצט | |||
}} | |||
[[טעקע:Gaza Strip map2 heb e2.png|קליין|מאפע פון עזה פּאַס]] | [[טעקע:Gaza Strip map2 heb e2.png|קליין|מאפע פון עזה פּאַס]] | ||
'''עזה פּאַס''' (אדער עזה סטריפּ. ענגליש: Gaza Strip, העברעאיש: רצועת עזה) איז א טעריטאָריע וואס אקופּירט 140 קוואַדראַט מייל (363 קוואַדראַט קילאמעטער) לויפנדיג ביים [[מיטלענדישער ים]] גלייך צפון־מזרח פון די [[סיני האַלב־אינזל]]. די עזה סטריפּ איז אומגעווענליך מיט'ן זיין א געדיכט באזעצט געגנט נישט אנערקענט אלס א {{טערמין|דע יורי|לויט'ן געזעץ|דע יורי}} טייל פון קיין עקזיסטירנדן לאַנד. דער ערשטער אקוראטער צענזוס, דורכגעפירט אין סעפטעמבער 1967, האט געוויזן אַ באַפעלקערונג קלענער ווי פריער געשאַצט דורך די [[פאראייניגטע פעלקער|פאַראייניגטע פעלקער]] [[פאראייניגטע פעלקער רעליעף און וואָרקס אַגענטור פאַר פּאַלעסטינע פּליטים אינעם נאָנטן מזרח|רעליעף און וואָרקס אַגענטור פאַר פּאַלעסטינע פּליטים אינעם נאָנטן מזרח]] (UNRWA) אָדער דורך עגיפטן, מיט כמעט האַלב פון די מענטשן וואוינענדיג אין פליטים לאגערן. די באפעלקערונג איז ארויף פון 1,899,291 אין 2017 צו א געשאצטע 2,226,544 אין 2023. | '''עזה פּאַס''' (אדער עזה סטריפּ. ענגליש: Gaza Strip, העברעאיש: רצועת עזה) איז א טעריטאָריע וואס אקופּירט 140 קוואַדראַט מייל (363 קוואַדראַט קילאמעטער) לויפנדיג ביים [[מיטלענדישער ים]] גלייך צפון־מזרח פון די [[סיני האַלב־אינזל]]. די עזה סטריפּ איז אומגעווענליך מיט'ן זיין א געדיכט באזעצט געגנט נישט אנערקענט אלס א {{טערמין|דע יורי|לויט'ן געזעץ|דע יורי}} טייל פון קיין עקזיסטירנדן לאַנד. דער ערשטער אקוראטער צענזוס, דורכגעפירט אין סעפטעמבער 1967, האט געוויזן אַ באַפעלקערונג קלענער ווי פריער געשאַצט דורך די [[פאראייניגטע פעלקער|פאַראייניגטע פעלקער]] [[פאראייניגטע פעלקער רעליעף און וואָרקס אַגענטור פאַר פּאַלעסטינע פּליטים אינעם נאָנטן מזרח|רעליעף און וואָרקס אַגענטור פאַר פּאַלעסטינע פּליטים אינעם נאָנטן מזרח]] (UNRWA) אָדער דורך עגיפטן, מיט כמעט האַלב פון די מענטשן וואוינענדיג אין פליטים לאגערן. די באפעלקערונג איז ארויף פון 1,899,291 אין 2017 צו א געשאצטע 2,226,544 אין 2023. | ||
| שורה 13: | שורה 21: | ||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
[[טעקע:Gaza Strip (997008872774105171).jpg|קליין|הייזער אין עזה פּאַס אין 1956]] | |||
===אקופּאַציע=== | ===אקופּאַציע=== | ||
נאכדעם וואס די הערשאפט פון דער [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישער אימפעריע]] האט זיך דארט געענדיגט אין דער ערשטער וועלט מלחמה (1914–1918), איז די עזה געגנט געווארן א טייל פונעם [[פעלקער-ליגע|פעלקער ליגע]] {{טערמין|מאנדאט|א פארארדענונג אדער קאמיסיע געגעבן דורך די פעלקער ליגע פאר א מיטגליד פאלק פארן גרינדונג פון א פאראנטווארטליכע רעגירונג איבער א געוועזענער דייטשער קאלאניע אדער אנדערע פארכאפטע טעריטאריע}} פון [[פאלעסטינע]] אונטער בריטישער הערשאפט. איידער די דאָזיגע מאַנדאַט האָט זיך געענדיגט, האָט די אַלגעמיינע אַסעמבלי פון די [[פאראייניגטע פעלקער|פאַראייניגטע פעלקער]] (יו-ען) אין נאוועמבער 1947 אָנגענומען אַ פּלאַן פאַר דער אַראַבער-אידישער צעטיילונג פון פּאַלעסטינע, אונטער וועלכן מען זאָל צוטיילן די שטעטל [[עזה]] און אַ שטח פון אַרומיגע טעריטאָריע צו די אַראַבער. דער בריטישער מאנדאט האט זיך פארענדיגט דעם מאי 15, 1948, און אין דעם זעלבן טאג האט זיך אנגעהויבן די ערשטע [[זעקסטאגיגע מלחמה|אראב-מדינת ישראל מלחמה]]. [[עגיפטישע באוואפנטע קרעפטן|עגיפטישע קרעפטן]] זענען באלד אריין אין שטעטל עזה, וואס איז געווארן די הויפטקווארטיר פון דער [[עגיפטן|עגיפטישער]] עקספעדיציע קראפט אין פאלעסטינע. אלס א רעזולטאַט פון שווערע קאַמף אין הערבסט 1948, איז די געגנט אַרום די שטאָט אונטער [[אראבער|אַראַבישער]] אקופּאַציע רעדוצירט געווארן צו אַ פּאַס פון טעריטאָריע 25 מייל (40 קילאמעטער) לאַנג און 4–5 מייל (6–8 קילאמעטער) ברייט. די געגנט איז געווארן באקאנט ווי די עזה פּאַס. אירע גרעניצן זענען געווארן פעסט־געשטעלט אינעם עגיפּטישן-מדינת ישראל וואָפן-אָפּמאַך פון פעברואר 24, 1949. | נאכדעם וואס די הערשאפט פון דער [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישער אימפעריע]] האט זיך דארט געענדיגט אין דער ערשטער וועלט מלחמה (1914–1918), איז די עזה געגנט געווארן א טייל פונעם [[פעלקער-ליגע|פעלקער ליגע]] {{טערמין|מאנדאט|א פארארדענונג אדער קאמיסיע געגעבן דורך די פעלקער ליגע פאר א מיטגליד פאלק פארן גרינדונג פון א פאראנטווארטליכע רעגירונג איבער א געוועזענער דייטשער קאלאניע אדער אנדערע פארכאפטע טעריטאריע}} פון [[פאלעסטינע]] אונטער בריטישער הערשאפט. איידער די דאָזיגע מאַנדאַט האָט זיך געענדיגט, האָט די אַלגעמיינע אַסעמבלי פון די [[פאראייניגטע פעלקער|פאַראייניגטע פעלקער]] (יו-ען) אין נאוועמבער 1947 אָנגענומען אַ פּלאַן פאַר דער אַראַבער-אידישער צעטיילונג פון פּאַלעסטינע, אונטער וועלכן מען זאָל צוטיילן די שטעטל [[עזה]] און אַ שטח פון אַרומיגע טעריטאָריע צו די אַראַבער. דער בריטישער מאנדאט האט זיך פארענדיגט דעם מאי 15, 1948, און אין דעם זעלבן טאג האט זיך אנגעהויבן די ערשטע [[זעקסטאגיגע מלחמה|אראב-מדינת ישראל מלחמה]]. [[עגיפטישע באוואפנטע קרעפטן|עגיפטישע קרעפטן]] זענען באלד אריין אין שטעטל עזה, וואס איז געווארן די הויפטקווארטיר פון דער [[עגיפטן|עגיפטישער]] עקספעדיציע קראפט אין פאלעסטינע. אלס א רעזולטאַט פון שווערע קאַמף אין הערבסט 1948, איז די געגנט אַרום די שטאָט אונטער [[אראבער|אַראַבישער]] אקופּאַציע רעדוצירט געווארן צו אַ פּאַס פון טעריטאָריע 25 מייל (40 קילאמעטער) לאַנג און 4–5 מייל (6–8 קילאמעטער) ברייט. די געגנט איז געווארן באקאנט ווי די עזה פּאַס. אירע גרעניצן זענען געווארן פעסט־געשטעלט אינעם עגיפּטישן-מדינת ישראל וואָפן-אָפּמאַך פון פעברואר 24, 1949. | ||
[[טעקע:Gaza Strip (997009324715105171.jpg|קליין|עזה סיטי אין 1967]] | |||
דער עזה סטריפּ איז געווען אונטער עגיפּטישע [[מיליטערישע הערשאפט]] פון 1949 ביז 1956 און ווידער פון 1957 ביז 1967. פון אנהויב איז די הויפט עקאנאמישע און סאציאלע פראבלעם פון דער געגנט געווען דאס אָנוועזנהייט פון א גרויסע צאל פאלעסטינער אראבישע [[פאלעסטינע פליטים|פליטים]] וועלכע וואוינען אין עקסטרעמע אָרעמקייט אין נאָכגעלאָזטע לאגערן. די עגיפטישע רעגירונג האט נישט באטראכט דעם געביט פאר א טייל פון עגיפטן און האט נישט געלאזט די פליכטלונגען ווערן עגיפּטישע בירגער אדער צו מיגרירן קיין עגיפטן אדער צו אנדערע אראבישע לענדער וואו זיי זאלן ווערן אינטעגרירט אין דער באפעלקערונג. מדינת ישראל האָט זיי נישט געלאָזט זיך אומקערן צו זייערע אַמאָליגע היימען אָדער באַקומען פאַרגיטיגונג פאַר זייער פאַרלוסט פון פאַרמעגן. די פליטים זענען געווארן אויסגעהאלטן אין גרעסטן טייל מיט'ן הילף פון דער [[פאראייניגטע פעלקער רעליעף און ווארקס אגענטור פאר פאלעסטינער פליטים אינעם נאנטן מזרח|UNRWA]]. אסאך פון די יונגערע פליכטלונגען זענען געווארן פעדייאין (אראבישע גערילע אפערירנדיג קעגן מדינת ישראל); זייערע אטאקעס אויף מדינת ישראל זענען געווען איינע פון די אורזאכן וואס האבן געברענגט די סיני קאמפיין ביי די [[סיני מלחמה|סועץ קריזיס]] פון 1956, ווען דער פּאַס איז גענומען געווארן דורך [[היסטאריע פון מדינת ישראל|מדינת ישראל]]. די סטריפּ איז אומגעקערט געווארן צו עגיפּטישער קאָנטראָל אין 1957 נאָך שטאַרקע אינטערנאַציאָנאַלע דרוק אויף מדינת ישראל. | דער עזה סטריפּ איז געווען אונטער עגיפּטישע [[מיליטערישע הערשאפט]] פון 1949 ביז 1956 און ווידער פון 1957 ביז 1967. פון אנהויב איז די הויפט עקאנאמישע און סאציאלע פראבלעם פון דער געגנט געווען דאס אָנוועזנהייט פון א גרויסע צאל פאלעסטינער אראבישע [[פאלעסטינע פליטים|פליטים]] וועלכע וואוינען אין עקסטרעמע אָרעמקייט אין נאָכגעלאָזטע לאגערן. די עגיפטישע רעגירונג האט נישט באטראכט דעם געביט פאר א טייל פון עגיפטן און האט נישט געלאזט די פליכטלונגען ווערן עגיפּטישע בירגער אדער צו מיגרירן קיין עגיפטן אדער צו אנדערע אראבישע לענדער וואו זיי זאלן ווערן אינטעגרירט אין דער באפעלקערונג. מדינת ישראל האָט זיי נישט געלאָזט זיך אומקערן צו זייערע אַמאָליגע היימען אָדער באַקומען פאַרגיטיגונג פאַר זייער פאַרלוסט פון פאַרמעגן. די פליטים זענען געווארן אויסגעהאלטן אין גרעסטן טייל מיט'ן הילף פון דער [[פאראייניגטע פעלקער רעליעף און ווארקס אגענטור פאר פאלעסטינער פליטים אינעם נאנטן מזרח|UNRWA]]. אסאך פון די יונגערע פליכטלונגען זענען געווארן פעדייאין (אראבישע גערילע אפערירנדיג קעגן מדינת ישראל); זייערע אטאקעס אויף מדינת ישראל זענען געווען איינע פון די אורזאכן וואס האבן געברענגט די סיני קאמפיין ביי די [[סיני מלחמה|סועץ קריזיס]] פון 1956, ווען דער פּאַס איז גענומען געווארן דורך [[היסטאריע פון מדינת ישראל|מדינת ישראל]]. די סטריפּ איז אומגעקערט געווארן צו עגיפּטישער קאָנטראָל אין 1957 נאָך שטאַרקע אינטערנאַציאָנאַלע דרוק אויף מדינת ישראל. | ||
[[טעקע:Dan Hadani collection (990044372600205171).jpg|קליין|מדינת ישראל זעלנער אין עזה אין 1969]] | |||
[[טעקע:Intifada in Gaza Strip, 1987 VI Dan Hadani Archive.jpg|קליין|מדינת ישראל זעלנער און פּראָטעסטירער אין עזה בשעת די אינטיפאדע אין 1987]] | |||
אין דער [[זעקסטאגיגע מלחמה|זעקס-טאָגיגער מלחמה]] פון יוני 1967, איז דער עזה-פּאַס ווידער איינגענומען געוואָרן דורך מדינת ישראל, וואָס האָט אקופּירט דעם ראיאן דעם נאכפאָלגנדן פערטל יאָרהונדערט. אין דעצעמבער 1987 האָבן ראיאטן און ווילדע גאַסן צוזאמענשטויסן צווישן די פּאַלעסטינער אין עזה און די אָקופּירנדע מדינת ישראל טרופּן אָנגעצייכנט דאס געבורט פון אַן אויפשטאַנד וואָס איז געווארן באקאנט אלס די [[אינטיפאדע]] (אַראַביש, "זיך אפּשאָקלען"). אין 1994 האט מדינת ישראל אָנגעהויבן אַ פאַזירטע איבערפירונג פון רעגירונג אויטאָריטעט אין די עזה סטריפּ צו די [[פאלעסטינער אויטאריטעט|פּאַלעסטינער אויטאָריטעט]] (PA) אונטער די טערמינען פון די [[אסלא אקארדס|אָסלאָ אַקאָרדס]] וואָס זענען גע'חתמ'עט געווארן דורך מדינת ישראל און די [[פאלעסטינע באפרייאונג ארגאניזאציע|פּאַלעסטינע באַפרייאונג ארגאניזאציע]] (PLO). די נארוואס־געבוירענע פאלעסטינער רעגירונג, אנגעפירט דורך [[יאסיר אראפאט]], האט זיך געמיטשעט מיט אזעלכע פראבלעמען ווי א שטייענדע עקאנאמיע, צעטיילטע פאלקס שטיצע, אפגעשטעלטע פארהאנדלונגען מיט מדינת ישראל איבער ווייטערדיגע טרופן אפּטרעטן און טעריטאָריאַליטעט, און די דראאונג פון טעראָר דורך מיליטאַנטישע מוסולמענע גרופּעס ווי [[איסלאמישן דזשיהאד|איסלאַמישן דזשיהאַד]] און [[חאמאס|חאַמאַס]], וואָס האָבן זיך אַנטזאָגט צו איינגיין אויף קאָמפּראָמיסן מיט מדינת ישראל און האָבן דייקא געוואלט צו אינטערהאַקן דעם שלום-פּראָצעס. אָנגעהויבן אין סוף יאר 2000, האט אַ צוזאַמפאַל אין געשפּרעכן צווישן די PA און מדינת ישראל נאכגעגאפאָלגט מיט אַ ווייטער, מער עקסטרעמע אויסברוך פון געוואַלדטאַטן, גערופן די [[צווייטע אינטיפאדע|צווייטע, אָדער אַקצא, אינטיפאדא]]. אין אָנשטרענגונג צו ענדיגן די קאמפן, האָט דער מדינת ישראל פרעמיער מיניסטער [[אריאל שרון]], אין ענדע 2003, געמאָלדן א פּלאַן, וואָס האָט זיך צענטרירט אויף דאס צוריקציען מדינת ישראל זעלנער און זידלער פון עזה סטריפּ{{הערה|זעט [[ריקצוג פלאן]]}}. אין סעפטעמבער 2005 האָט מדינת ישראל פאַרענדיגט דעם ריקצוג פון דעם טעריטאָריע, און די קאנטראל פון עזה פּאַס איז אריבערגעפירט געווארן צו די PA, כאָטש מדינת ישראל האָט ווייטער פּאַטראָלירט אירע גרעניצן און לופט־רוימען. | אין דער [[זעקסטאגיגע מלחמה|זעקס-טאָגיגער מלחמה]] פון יוני 1967, איז דער עזה-פּאַס ווידער איינגענומען געוואָרן דורך מדינת ישראל, וואָס האָט אקופּירט דעם ראיאן דעם נאכפאָלגנדן פערטל יאָרהונדערט. אין דעצעמבער 1987 האָבן ראיאטן און ווילדע גאַסן צוזאמענשטויסן צווישן די פּאַלעסטינער אין עזה און די אָקופּירנדע מדינת ישראל טרופּן אָנגעצייכנט דאס געבורט פון אַן אויפשטאַנד וואָס איז געווארן באקאנט אלס די [[אינטיפאדע]] (אַראַביש, "זיך אפּשאָקלען"). אין 1994 האט מדינת ישראל אָנגעהויבן אַ פאַזירטע איבערפירונג פון רעגירונג אויטאָריטעט אין די עזה סטריפּ צו די [[פאלעסטינער אויטאריטעט|פּאַלעסטינער אויטאָריטעט]] (PA) אונטער די טערמינען פון די [[אסלא אקארדס|אָסלאָ אַקאָרדס]] וואָס זענען גע'חתמ'עט געווארן דורך מדינת ישראל און די [[פאלעסטינע באפרייאונג ארגאניזאציע|פּאַלעסטינע באַפרייאונג ארגאניזאציע]] (PLO). די נארוואס־געבוירענע פאלעסטינער רעגירונג, אנגעפירט דורך [[יאסיר אראפאט]], האט זיך געמיטשעט מיט אזעלכע פראבלעמען ווי א שטייענדע עקאנאמיע, צעטיילטע פאלקס שטיצע, אפגעשטעלטע פארהאנדלונגען מיט מדינת ישראל איבער ווייטערדיגע טרופן אפּטרעטן און טעריטאָריאַליטעט, און די דראאונג פון טעראָר דורך מיליטאַנטישע מוסולמענע גרופּעס ווי [[איסלאמישן דזשיהאד|איסלאַמישן דזשיהאַד]] און [[חאמאס|חאַמאַס]], וואָס האָבן זיך אַנטזאָגט צו איינגיין אויף קאָמפּראָמיסן מיט מדינת ישראל און האָבן דייקא געוואלט צו אינטערהאַקן דעם שלום-פּראָצעס. אָנגעהויבן אין סוף יאר 2000, האט אַ צוזאַמפאַל אין געשפּרעכן צווישן די PA און מדינת ישראל נאכגעגאפאָלגט מיט אַ ווייטער, מער עקסטרעמע אויסברוך פון געוואַלדטאַטן, גערופן די [[צווייטע אינטיפאדע|צווייטע, אָדער אַקצא, אינטיפאדא]]. אין אָנשטרענגונג צו ענדיגן די קאמפן, האָט דער מדינת ישראל פרעמיער מיניסטער [[אריאל שרון]], אין ענדע 2003, געמאָלדן א פּלאַן, וואָס האָט זיך צענטרירט אויף דאס צוריקציען מדינת ישראל זעלנער און זידלער פון עזה סטריפּ{{הערה|זעט [[ריקצוג פלאן]]}}. אין סעפטעמבער 2005 האָט מדינת ישראל פאַרענדיגט דעם ריקצוג פון דעם טעריטאָריע, און די קאנטראל פון עזה פּאַס איז אריבערגעפירט געווארן צו די PA, כאָטש מדינת ישראל האָט ווייטער פּאַטראָלירט אירע גרעניצן און לופט־רוימען. | ||
| שורה 27: | שורה 40: | ||
===בלאקאַדע פון עזה פּאַס=== | ===בלאקאַדע פון עזה פּאַס=== | ||
[[טעקע:Egyptian Convoy to Gaza, Palestine.jpg|קליין|ראַפאח גרעניץ אַריבערגאנג אין 2012]] | |||
אין הערבסט 2007 האָט [[מדינת ישראל]] דערקלערט דעם עזה סטריפּ אונטער חאַמאַס ווי אַ פיינטליכע געביט און באשטעטיגט אַ סעריע סאנקציעס, וואָס האָבן אַריינגענומען עלעקטריע שניטן, שווער באַגרעניצטע אימפּאָרטן, און גרעניץ שליסונגען. אין יאנואר 2008, שטייענדיג קעגן אָנהאַלטנדע ראַקעט אַטאַקעס אין אירע דרום זידלונגען, האָט מדינת ישראל פארברייטערט אירע סאנקציעס, מיט'ן פולשטענדיג פארזיגלען איר גרעניץ מיט עזה פּאַס און צייטווייליג פארמיידן ברענשטאף אימפּארט. שפעטער יענעם חודש, נאך כמעט א וואך פון דעם פארשארפטן מדינת ישראל-בלאקאדע, האבן חאמאס'ס קרעפטן צעשטערט טיילן פון דער באריער דורכאויס דעם גרעניץ פון עזה סטריפ-עגיפטן (פארשלאסן זייט חאמאס'ס איבערנעמען אינמיטן 2007 ביז 2011), עפענענדיג לעכער דורך וועלכע, לויט עטליכע אפשאצונגען, הונדערטער טויזנטער עזה'אַנער זענען דורכגעגאנגען אריין קיין עגיפּטן צו קויפן עסנוואַרג, ברענשטאָף און וואַרע אומערהאַלטבאַר אונטער די בלאקאַדע. עגיפּטישער פּרעזידענט [[חאסני מובאראק|חאָסני מובאַראַק]] האָט צייטווייליג ערלויבט דעם דורכברוך צו לינדערן דעם נויט פון די ציווילע אין עזה איידער די באמיאונגען האָבן געקענט אנהייבן צוריקשטעלן די גרעניץ. | אין הערבסט 2007 האָט [[מדינת ישראל]] דערקלערט דעם עזה סטריפּ אונטער חאַמאַס ווי אַ פיינטליכע געביט און באשטעטיגט אַ סעריע סאנקציעס, וואָס האָבן אַריינגענומען עלעקטריע שניטן, שווער באַגרעניצטע אימפּאָרטן, און גרעניץ שליסונגען. אין יאנואר 2008, שטייענדיג קעגן אָנהאַלטנדע ראַקעט אַטאַקעס אין אירע דרום זידלונגען, האָט מדינת ישראל פארברייטערט אירע סאנקציעס, מיט'ן פולשטענדיג פארזיגלען איר גרעניץ מיט עזה פּאַס און צייטווייליג פארמיידן ברענשטאף אימפּארט. שפעטער יענעם חודש, נאך כמעט א וואך פון דעם פארשארפטן מדינת ישראל-בלאקאדע, האבן חאמאס'ס קרעפטן צעשטערט טיילן פון דער באריער דורכאויס דעם גרעניץ פון עזה סטריפ-עגיפטן (פארשלאסן זייט חאמאס'ס איבערנעמען אינמיטן 2007 ביז 2011), עפענענדיג לעכער דורך וועלכע, לויט עטליכע אפשאצונגען, הונדערטער טויזנטער עזה'אַנער זענען דורכגעגאנגען אריין קיין עגיפּטן צו קויפן עסנוואַרג, ברענשטאָף און וואַרע אומערהאַלטבאַר אונטער די בלאקאַדע. עגיפּטישער פּרעזידענט [[חאסני מובאראק|חאָסני מובאַראַק]] האָט צייטווייליג ערלויבט דעם דורכברוך צו לינדערן דעם נויט פון די ציווילע אין עזה איידער די באמיאונגען האָבן געקענט אנהייבן צוריקשטעלן די גרעניץ. | ||
| שורה 40: | שורה 54: | ||
===קאָנפליקט מיט מדינת ישראל=== | ===קאָנפליקט מיט מדינת ישראל=== | ||
[[טעקע:Orphanschoolmosque.jpg|קליין|פארניכטעטע געביידעס אין רפיח נאך [[אפעראציע געגאסענע בליי]] אין 2008]] | |||
אין יוני 2008, נאך מאנאטן פון הין-און-צוריק אנגריפן און איבערפאַלן, זענען מדינת ישראל און חאַמאַס איינגעגאנגען צו אימפּלעמענטירן אַ וואפן־שטילשטאנד געפּלאַנט צו געדויערן זעקס חדשים. אָבער דאָס איז געווארן באדראָעט באַלד דערנאָך ווען יעדער באשולדיגט דעם אנדערן אין פאַרלעצונגען, וואָס האט עסקאַלירט אין די לעצטע חדשים פונעם אפּמאַך. ווען דער שטילשטאנד איז אפיציעל אויסגעלאָפן אום דעצעמבער 19, האט חאמאס געמאלדן אז זי פּלאַנט נישט עס צו פארלענגערן. ברייטערע פיינטליכקייטן האבן אויסגעבראכן באלד דערנאָך, ווען מדינת ישראל, רעאַגירנדיג צו אנגייענדע ראַקעט פייער, האָט אָנגעהויבן א סעריע לופט אטאקעס איבער דעם ראיאן – פון די שטערקסטע אין יארן – מיט'ן ציל אנצוגרייפן חאַמאַס. נאָך אַ וואָך פון לופט אטאקעס, האבן די מדינת ישראל קרעפטן [[געגאסענע בליי אפעראציע|אנגעהויבן אַן ערד קאמפּיין]] אין די עזה פּאַס בשעת רופן פון די אינטערנאַציאָנאַלע געמיינדע פאַר אַ פייער-אפשטעל. נאך מער ווי דריי וואכן פון פיינטליכקייטן – אין וועלכע פיללייכט מער ווי 1,000 זענען אומגעקומען און צענדליגער טויזנטער זענען געבליבן היימלאָז – האבן מדינת ישראל און חאמאס ביידע דערקלערט אן איינזייטיגער פייער-אפשטעל. | אין יוני 2008, נאך מאנאטן פון הין-און-צוריק אנגריפן און איבערפאַלן, זענען מדינת ישראל און חאַמאַס איינגעגאנגען צו אימפּלעמענטירן אַ וואפן־שטילשטאנד געפּלאַנט צו געדויערן זעקס חדשים. אָבער דאָס איז געווארן באדראָעט באַלד דערנאָך ווען יעדער באשולדיגט דעם אנדערן אין פאַרלעצונגען, וואָס האט עסקאַלירט אין די לעצטע חדשים פונעם אפּמאַך. ווען דער שטילשטאנד איז אפיציעל אויסגעלאָפן אום דעצעמבער 19, האט חאמאס געמאלדן אז זי פּלאַנט נישט עס צו פארלענגערן. ברייטערע פיינטליכקייטן האבן אויסגעבראכן באלד דערנאָך, ווען מדינת ישראל, רעאַגירנדיג צו אנגייענדע ראַקעט פייער, האָט אָנגעהויבן א סעריע לופט אטאקעס איבער דעם ראיאן – פון די שטערקסטע אין יארן – מיט'ן ציל אנצוגרייפן חאַמאַס. נאָך אַ וואָך פון לופט אטאקעס, האבן די מדינת ישראל קרעפטן [[געגאסענע בליי אפעראציע|אנגעהויבן אַן ערד קאמפּיין]] אין די עזה פּאַס בשעת רופן פון די אינטערנאַציאָנאַלע געמיינדע פאַר אַ פייער-אפשטעל. נאך מער ווי דריי וואכן פון פיינטליכקייטן – אין וועלכע פיללייכט מער ווי 1,000 זענען אומגעקומען און צענדליגער טויזנטער זענען געבליבן היימלאָז – האבן מדינת ישראל און חאמאס ביידע דערקלערט אן איינזייטיגער פייער-אפשטעל. | ||
אנהייב נאוועמבער 14, 2012 האט מדינת ישראל ארויסגעלאזט א סעריע לופט אטאקעס אין עזה, אלס רעאקציע צו א פארמערונג אין די צאל ראקעטן וואס זענען געשאסן געווארן פון עזה אויף מדינת ישראל טעריטאריע אין די פארגאנגענע ניין מאנאטן. דער הויפט פונעם מיליטערישן פליגל פון חאמאס, אחמעד סאעיד חאליל אַל-זשאבארי, איז אומגעקומען אינעם ערשטן אנגריף. חאַמאַס האָט רעאגירט מיט פארמערטע ראַקעט אטאקעס אויף ישראל, און די קאמפן זענען אנגעגאנגען ביז די צוויי זייטן האבן דערגרייכט א פייער-אפשטעל אפמאך אין נאוועמבער 21. | אנהייב נאוועמבער 14, 2012 האט מדינת ישראל ארויסגעלאזט א סעריע לופט אטאקעס אין עזה, אלס רעאקציע צו א פארמערונג אין די צאל ראקעטן וואס זענען געשאסן געווארן פון עזה אויף מדינת ישראל טעריטאריע אין די פארגאנגענע ניין מאנאטן. דער הויפט פונעם מיליטערישן פליגל פון חאמאס, אחמעד סאעיד חאליל אַל-זשאבארי, איז אומגעקומען אינעם ערשטן אנגריף. חאַמאַס האָט רעאגירט מיט פארמערטע ראַקעט אטאקעס אויף ישראל, און די קאמפן זענען אנגעגאנגען ביז די צוויי זייטן האבן דערגרייכט א פייער-אפשטעל אפמאך אין נאוועמבער 21. | ||
[[טעקע:20140805 beit hanun7.jpg|קליין|בית חאנון געגנט פון עזה אין אויגוסט 2014, נאך מדינת ישראל באמבארדירונגען]] | |||
אין יוני 2014 זענען דריי מדינת ישראל-בחורים פאַרכאַפּט געווארן; מדינת ישראל האָט דורכגעפירט אַ מאַסיווע קרעקדאַון אין די [[מערב ברעג]] און פארשטערקערט לופט אטאקעס אין די עזה סטריפּ, פירנדיג צו נקמה ראַקעט פייער פון חאַמאַס. ווי די קאמפן האבן ווייטער עסקאַלירט, האט מדינת ישראל געלאזט אין גאַנג א 50 טאגיגע אפענסיוו אינעם עזה פּאַס אום יולי 8. ארום 2,100 פאלעסטינער און מער ווי 70 איזראעיליס זענען אומגעקומען אינעם נאכפאלגנדיגן קאנפליקט, מיט ארום 5,000 צילן געטראפן אין עזה סטריפ. טראָץ די פאַרניכטונג, איז חאַמאַס'ס באהאנדלונג פון דעם קאָנפליקט געווארן אנגעקוקט פּאזיטיוו דורכויס דורך די פּאַלעסטינער און ארויפגעשטיפט די פּאָפּולאַריטעט פון די גרופּע. | אין יוני 2014 זענען דריי מדינת ישראל-בחורים פאַרכאַפּט געווארן; מדינת ישראל האָט דורכגעפירט אַ מאַסיווע קרעקדאַון אין די [[מערב ברעג]] און פארשטערקערט לופט אטאקעס אין די עזה סטריפּ, פירנדיג צו נקמה ראַקעט פייער פון חאַמאַס. ווי די קאמפן האבן ווייטער עסקאַלירט, האט מדינת ישראל געלאזט אין גאַנג א 50 טאגיגע אפענסיוו אינעם עזה פּאַס אום יולי 8. ארום 2,100 פאלעסטינער און מער ווי 70 איזראעיליס זענען אומגעקומען אינעם נאכפאלגנדיגן קאנפליקט, מיט ארום 5,000 צילן געטראפן אין עזה סטריפ. טראָץ די פאַרניכטונג, איז חאַמאַס'ס באהאנדלונג פון דעם קאָנפליקט געווארן אנגעקוקט פּאזיטיוו דורכויס דורך די פּאַלעסטינער און ארויפגעשטיפט די פּאָפּולאַריטעט פון די גרופּע. | ||
| שורה 58: | שורה 74: | ||
* [https://www.jewishpolicycenter.org/gaza-watch-history/ Jewish Policy Center - GazaWATCH: History] | * [https://www.jewishpolicycenter.org/gaza-watch-history/ Jewish Policy Center - GazaWATCH: History] | ||
* {{CIA factbook|gaza-strip}} | * {{CIA factbook|gaza-strip}} | ||
==רעפערענצן== | |||
{{רעפערענצן}} | |||
[[he:רצועת עזה]] | [[he:רצועת עזה]] | ||