אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:צאל"

189 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (החלפת טקסט – "{{כ}}" ב־"{{ר}}")
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ")
 
(3 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = mathematical object used to count, label, and measure|דייטש=abstraktes mathematisches Objekt|}}
'''צאל''' (אדער '''נומער''') ווערט געניצט צו ציילן און מעסטן פארשידענע אייגנקייטן.
'''צאל''' (אדער '''נומער''') ווערט געניצט צו ציילן און מעסטן פארשידענע אייגנקייטן.


שורה 9: שורה 10:
=== נאטירלעכע צאל ===
=== נאטירלעכע צאל ===
{{הויפט ארטיקל|נאטירלעכע צאל}}
{{הויפט ארטיקל|נאטירלעכע צאל}}
די מערסטע באקאנטע צאל זענען די נאטירלעכע צאל אדער ציילן צאל: איינס, צוויי, דריי, ... .  
די מערסטע באקאנטע צאל זענען די נאטירלעכע צאל אדער ציילן צאל: איינס, צוויי, דריי, ... .


אין דער באזע צען נומערן סיסטעם, וואס מען ניצט היינטיגע טעג פאר כמעט אלע אריטמעטישע אפעראציעס, שרייבט מען די סימבאלן פאר די נאטירלעכע צאל מיט צען [[ציפער]]ן: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, און 9. אין דער דאזיגער באזע צען סיסטעם, האט דער רעכטער ציפער פון א נאטירליכער צאל א פלאץ ווערט פון איינס, און יעדער אנדערער ציפער האט א פלאץ ווערט וואס איז צען מאל אזויפיל ווי דער פלאץ ווערט פונעם ציפער צו זיין רעכט. דער סימבאל פארן סכום פון אלע נאטירלעכע צאל איז '''N''', אויך געשריבן <math>\mathbb{N}</math>.
אין דער באזע צען נומערן סיסטעם, וואס מען ניצט היינטיגע טעג פאר כמעט אלע אריטמעטישע אפעראציעס, שרייבט מען די סימבאלן פאר די נאטירלעכע צאל מיט צען [[ציפער]]ן: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, און 9. אין דער דאזיגער באזע צען סיסטעם, האט דער רעכטער ציפער פון א נאטירליכער צאל א פלאץ ווערט פון איינס, און יעדער אנדערער ציפער האט א פלאץ ווערט וואס איז צען מאל אזויפיל ווי דער פלאץ ווערט פונעם ציפער צו זיין רעכט. דער סימבאל פארן סכום פון אלע נאטירלעכע צאל איז '''N''', אויך געשריבן <math>\mathbb{N}</math>.


=== גאנצע צאל ===
=== גאנצע צאל ===
שורה 30: שורה 31:


=== אימאגינערע צאל ===
=== אימאגינערע צאל ===
דער סימבאל ''i'' ווערט געניצט פארן [[קוואדראט ווארצל]] פון 1- . אן [[אימאגינערע צאל]] איז פארמירט פון א רעאלע צאל געטאפלט מיט ''i''.
דער סימבאל ''i'' ווערט געניצט פארן [[קוואדראט ווארצל]] פון 1- . אן [[אימאגינערע צאל]] איז פארמירט פון א רעאלע צאל געטאפלט מיט ''i''.


מאטעמאטיקער האבן אויסגעטראכט דעם נומער ''i'' ווייל ס'עקזיסטירט נישט קיין רעאלע צאל וואס מען קען [[קוואדראטצאל|קוואדראטירן]] צו מאכן 1-. מען קען האנדלען אימאגינערע צאל גענוי ווי רעאלע.
מאטעמאטיקער האבן אויסגעטראכט דעם נומער ''i'' ווייל ס'עקזיסטירט נישט קיין רעאלע צאל וואס מען קען [[קוואדראטצאל|קוואדראטירן]] צו מאכן 1-. מען קען האנדלען אימאגינערע צאל גענוי ווי רעאלע.


למשל:
למשל:
* 2'''i''' + 3'''i''' = (2 + 3)'''i''' = 5'''i'''
* 2'''i''' + 3'''i''' = (2 + 3)'''i''' = 5'''i'''
* 5'''i''' - 3'''i''' = (5 - 3)'''i''' = 2'''i'''
* 5'''i''' - 3'''i''' = (5 - 3)'''i''' = 2'''i'''
* ווען מען טאפלט צוויי אימאגינערע צאל, דארף מען געדענקען אז '''i''' × '''i''' (i<sup>2</sup>) איז -1. דעריבער  
* ווען מען טאפלט צוויי אימאגינערע צאל, דארף מען געדענקען אז '''i''' × '''i''' (i<sup>2</sup>) איז -1. דעריבער
:.5'''i''' × 3'''i''' = ( 5 × 3 ) × ( '''i''' × '''i''' ) = 15 × (-1) = -15
:.5'''i''' × 3'''i''' = ( 5 × 3 ) × ( '''i''' × '''i''' ) = 15 × (-1) = -15


שורה 45: שורה 46:
די ערשטע צען צאָלן האבן באזונדערע נעמען. אזוי ווי מען איז געוואוינט צו א צענדליגע סיסטעם פון ציילן, זענען די אנדערע נעמען געבויט אויף די נעמען און די טאפלונגען פון צען (הונדערט, טויזנט).
די ערשטע צען צאָלן האבן באזונדערע נעמען. אזוי ווי מען איז געוואוינט צו א צענדליגע סיסטעם פון ציילן, זענען די אנדערע נעמען געבויט אויף די נעמען און די טאפלונגען פון צען (הונדערט, טויזנט).


 
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="1"
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="1"  
!bgcolor=#EEEEEE|צאל
!bgcolor=#EEEEEE|צאל
!bgcolor=#EEEEEE|יידיש
!bgcolor=#EEEEEE|יידיש
שורה 132: שורה 132:


{{שטומף|מאטעמאטיק}}
{{שטומף|מאטעמאטיק}}
[[קאַטעגאָריע:אומבאקוקט]]
[[קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]  
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]
[[HE:מספר]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
{{קרד/ויקי/יידיש}}