אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:ניטל"

3,338 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (החלפת טקסט – "׳" ב־"'")
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ")
 
(11 מיטלסטע ווערסיעס פון 7 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = holiday originating in Christianity, usually December 25|העב=חג נוצרי|דייטש=Fest der Geburt Jesu Christi|}}
'''ניטל''' אדער '''וויינאַכט'''{{הערה|אין יידיש ווערט עס אפט גערופן קראַצמעך, כאטש דאס ווארט "קראַצמעך" ווערט נישט פארעכנט אלס אן עמטליך יידיש ווארט}} (פון [[דייטשיש]]: ''Weihnachten''; [[ענגליש]]: ''Christmas'') איז א יערליכע [[חגא]] וועלכע איז אנגענומען ביי אלע [[קריסטנטום|קריסטליכע]] שיכטן און וואס זיי פייערן אום צו באצייכענען דעם געבורט פון [[יעזוס|ישו פון נצרת]]. די מערהייט קריסטן פייערן ניטל אום [[25סטן דעצעמבער]] (די [[קאטוילישע קירכע]], די פראטעסטאנטישע קירכע און די [[גריכלאנד|גריכישע]]), מיטגלידער פון דער [[ארמעניע|ארמענישער]] קירכע אום [[6טן יאנואר]], און די קריסטליכע בירגער פון דעם געוועזענעם [[ראטנפארבאנד]] וואס געהערען כמעט אלע צו דער [[רוסלאנד|רוסישער]] קירכע צייכענען ניטל אום [[7טן יאנואר]] (וואס איז דעם 25סטן דעצעמבער לויט זייער יוליאנישן קאלענדאר).
'''ניטל''' אדער '''וויינאַכט'''{{הערה|אין יידיש ווערט עס אפט גערופן קראַצמעך, כאטש דאס ווארט "קראַצמעך" ווערט נישט פארעכנט אלס אן עמטליך יידיש ווארט}} (פון [[דייטשיש]]: ''Weihnachten''; [[ענגליש]]: ''Christmas'') איז א יערליכע [[חגא]] וועלכע איז אנגענומען ביי אלע [[קריסטנטום|קריסטליכע]] שיכטן און וואס זיי פייערן אום צו באצייכענען דעם געבורט פון [[יעזוס|ישו פון נצרת]]. די מערהייט קריסטן פייערן ניטל אום [[25סטן דעצעמבער]] (די [[קאטוילישע קירכע]], די פראטעסטאנטישע קירכע און די [[גריכלאנד|גריכישע]]), מיטגלידער פון דער [[ארמעניע|ארמענישער]] קירכע אום [[6טן יאנואר]], און די קריסטליכע בירגער פון דעם געוועזענעם [[ראטנפארבאנד]] וואס געהערען כמעט אלע צו דער [[רוסלאנד|רוסישער]] קירכע צייכענען ניטל אום [[7טן יאנואר]] (וואס איז דעם 25סטן דעצעמבער לויט זייער יוליאנישן קאלענדאר).
[[טעקע:ChristmasMarketJena.jpg|קליין|לינקס|א ניטל מארקעט אין יענא, דייטשלאנד]]
לויט דעם [[נייער טעסטאמענט|נייעם טעסטאמענט]] איז ישו געבוירן אין דער שטאט [[בית לחם]] צו זיין מוטער מרים, וועלכע לויט דער קריסטליכער טראדיציע, איז געווען שוואנגער אהן א מאן. אין דעם זעלבן ארט וואו איז ער געבוירן געווארן געפינט זיך היינט צו טאגס די "געבורט קירכע". די קריסטן גלייבן אז די געבורט פון ישו איז למעשה א פארווירקליכונג פון דער פּראָפֿעצייהונג וועלכע מעלדט איבער זיין אנקום וועלכער וועט אויסלייזן די וועלט פון אלע זינד. צווישן די פארשידענע קריסטליכע שטרעמונגען ס'איז נישט דא קיין דייטליכע צושטימונג איבער דער פונקטליכער כראנאלגיע פון ישו'ס געבורט.
ביי אידן פירט מען זיך מנהגי [[ניטל]] אין דער נאכט צווישן דעם 24סטן און דעם 25סטן.
== די אויפפירונג פון ניטל ==
ניטל פארמאגט פילצאליגע מנהגים מיט רעליגיעזע און פרייע אייגנשאפטן, און וועלכע זענען פארענדערליך אין יעדן לאנד. די קוועלע פון די מערהייט באקאנטע מנהגים פון ניטל, שטאמען אפ אורשפרינגליך פון [[דייטשלאנד]], אזוי ווי צום ביישפיל [[ניטלבוים]] און באשענקונג פון געשאנקן. די אויבנדערמאנטע מנהגים זענען אורשפרינגליך פאגאניש, און נאר יארן דערנאך האבן זיי זיך פארוואנדלט אין א סימבאל פון דער קריסטליכער ניטל. דער ניטלבוים ווערט באצירט און געשמוקט מיט קליינע באלן און מיט פארשידענע שפילצייג. 
[[טעקע:South Coast Plaza (2013) 01.jpg|קליין|לינקס|א ניטלבוים אין אן איינקויף-צענטער אין [[קאליפארניע]]]]
[[טעקע:Christmas postcard 1907.jpg|קליין|לינקס|ניטל פאסטקארטל פון יאר [[1907]]]]
אין [[אמעריקע]] און אויך אין [[אייראפע]], א גרויסע צאל מענטשן פייערן די ניטל אלס א פרייע חגא. אין לענדער ווי [[פוילן]], [[איטאליע]], און די לענדער פון דעם געוועזענעם ראטנפארבאנד די ניטל באקומט מער א רעליגיעזע באדייטונג. רוב קריסטן פירן זיך צו פייערן ניטל אין זייער משפחה קרייז מיט א פעסטליכער מאלצייט און מיט זינגען ניטל לידער. אינדערפרי אונטערן בוים געפינען זיך די געשאנקען וועלכע לויט דעם קריסטליכן מיטאָס ברענגט [[סאנטא קלויז|סאַנטאַ קלויז]] (אין רוסלאנד ווערט ער גערופן דיעד מאראז [''Дед Мороз'']), וועלכער פארט ארום מיט א שליטן געפירט דורך פליענדיקע [[רעניפער]]ן, און וועלכער פארמאגט א גרויסע זאק מיט א סאך געשאנקען אום זיי ארומטיילן.


== עטימאלאגיע ==
== עטימאלאגיע ==
עס איז פאראן עטלעכע טעאריעס פון וואנעט נעמט זיך דער נאמען "ניטל" אין יידיש:
עס איז פאראן עטליכע טעאריעס פון וואנעט נעמט זיך דער נאמען "ניטל" אין יידיש:
* עס קומט פונעם [[העברעאיש]] ווארט '''נתלה''', וואס באדייט "געהאנגענער", מרמז צו זיין אויף "אותו האיש" וואס מען האט געהאנגען.
* עס קומט פונעם [[העברעאיש]] ווארט '''נתלה''', וואס באדייט "געהאנגענער", מרמז צו זיין אויף "אותו האיש" וואס מען האט געהאנגען.
* ווייל ס'איז '''ליל "נטילתו" ועקירתו מן העולם''', טייטש: די נאכט ווען ער איז אוועקגענומען געווארן פון דער וועלט.
* ווייל ס'איז '''ליל "נטילתו" ועקירתו מן העולם''', טייטש: די נאכט ווען ער איז אוועקגענומען געווארן פון דער וועלט.
שורה 22: שורה 9:
* נאכן פסוק '''ישב בדד וידום כי "נטל" עליו''', נעמליך אז מ'לערנט נישט.
* נאכן פסוק '''ישב בדד וידום כי "נטל" עליו''', נעמליך אז מ'לערנט נישט.


==ביי יידן==
==ביי אידן==
ס'איז געווען דער [[מנהג]] ביי [[יוד]]ן אין די [[אשכנז]]ישע לענדער נישט צו לערנען די נאכט פאר תקופת טבת (ניטל נאכט). היינט צו טאג איז דער כמעט נאר געבליבן ביי די [[חסידישע]] אידן. בדרך רמז זאגט מען אז '''ניטל''' איז [[ראשי תיבות]] '''יודן טארן נישט לערנען'''.
ס'איז געווען דער [[מנהג]] ביי [[יוד]]ן אין די [[אשכנז]]ישע לענדער נישט צו לערנען די נאכט פאר תקופת טבת (ניטל נאכט). היינט צו טאג איז דער כמעט נאר געבליבן ביי די [[חסידישע]] אידן. בדרך רמז זאגט מען אז '''ניטל''' איז [[ראשי תיבות]] '''יודן טארן נישט לערנען'''.


שורה 43: שורה 30:


[[קאַטעגאָריע:ניטל| ]]
[[קאַטעגאָריע:ניטל| ]]
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:חג המולד]]