מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:יופיטער"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ") |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (15 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = fifth planet from the Sun and largest planet in the Solar System|העב=כוכב הלכת החמישי מהשמש וכוכב הלכת הגדול ביותר במערכת השמש|דייטש=fünfter Planet des Sonnensystems|}} | |||
[[טעקע:Jupiter.jpg|250px|קליין|יופּיטער]] | [[טעקע:Jupiter.jpg|250px|קליין|יופּיטער]] | ||
'''יופּיטער''' ([[העברעיש]]: ''צדק''; [[ענגליש]]: ''Jupiter''; סימבאל: [[File:Jupiter symbol (bold).svg|16px|♃]]) איז דער פינפטער [[פלאנעט]] פון דער [[זון]], און דער גרעסטער פלאנעט אין דער [[זון סיסטעם]]. יופיטער ווערט גערעכנט אלס א [[גאז ריז]] (צוזאמען מיט [[סאטורן]]; די אנדערע ריז פלאנעטן, [[אוראנוס]] און [[נעפטון | '''יופּיטער''' ([[העברעיש]]: ''צדק''; [[ענגליש]]: ''Jupiter''; סימבאל: [[File:Jupiter symbol (bold).svg|16px|♃]]) איז דער פינפטער [[פלאנעט]] פון דער [[זון]], און דער גרעסטער פלאנעט אין דער [[זון סיסטעם]]. יופיטער ווערט גערעכנט אלס א [[גאז ריז]] (צוזאמען מיט [[סאטורן]]; די אנדערע ריז פלאנעטן, [[אוראנוס]] און [[נעפטון]], זענען אייז ריזן). די [[מאסע]] פון יופיטער אין איין טויזנטל פון דער זון, אבער צוויי און א האלב מאל ווי אלע אנדערע פלאנעטן אין דער זון סיסטעם צוזאמען. | ||
יופיטער איז באוואוסט געווען שוין אין אוראלטע צייטן. | יופיטער איז באוואוסט געווען שוין אין אוראלטע צייטן. זיין מאסע איז 75% [[הידראגען]] און 25% [[העליום]]. | ||
ביינאכט איז יופיטער דער דריטער | ביינאכט איז יופיטער דער דריטער ליכטיגסטער אביעקט אינעם הימל, נאך דער [[לבנה]] און [[ווענוס]]. | ||
יופיטער האט 69 [[סאטעליט|לבנות]]. [[גאלילעא גאלילעי]] האט געפינען די פיר גרעסטע פון זיי. די גרעסטע, [[גאנימעד]], האט א דיאמעטער גרעסער ווי דער פלאנעט [[מערקור]]. | יופיטער האט 69 [[סאטעליט|לבנות]]. [[גאלילעא גאלילעי]] האט געפינען די פיר גרעסטע פון זיי. די גרעסטע, [[גאנימעד]], האט א דיאמעטער גרעסער ווי דער פלאנעט [[מערקור]]. | ||
יופיטער באשטייט בעיקר פון [[וואסערשטאף]], מיט א פערטל פון זיין מאסע [[העליום]]. ער האט אפשר א שטיינעדיג הארץ פון שווערערע עלעמענטן,<ref name="coreuncertainty">{{cite journal|author=Saumon, D.|author2=Guillot, T.|title=Shock Compression of Deuterium and the Interiors of Jupiter and Saturn|journal=The Astrophysical Journal|volume=609|issue=2|pages=1170–1180|date=2004|bibcode=2004ApJ...609.1170S|doi=10.1086/421257|arxiv=astro-ph/0403393}}</ref> אבער גענוי ווי די אנדערע ריז פלאנעטן האט יופיטער נישט קיין קלאר-דעפינירטן אייבערפלאך. צוליב זיין גיכער ראטאציע איז דער פארעם פונעם פלאנעט א פלאכן ספערויד (ער האט א קליינטשיקע אבער | יופיטער באשטייט בעיקר פון [[וואסערשטאף]], מיט א פערטל פון זיין מאסע [[העליום]]. ער האט אפשר א שטיינעדיג הארץ פון שווערערע עלעמענטן,<ref name="coreuncertainty">{{cite journal|author=Saumon, D.|author2=Guillot, T.|title=Shock Compression of Deuterium and the Interiors of Jupiter and Saturn|journal=The Astrophysical Journal|volume=609|issue=2|pages=1170–1180|date=2004|bibcode=2004ApJ...609.1170S|doi=10.1086/421257|arxiv=astro-ph/0403393}}</ref> אבער גענוי ווי די אנדערע ריז פלאנעטן האט יופיטער נישט קיין קלאר-דעפינירטן אייבערפלאך. צוליב זיין גיכער ראטאציע איז דער פארעם פונעם פלאנעט א פלאכן ספערויד (ער האט א קליינטשיקע אבער באמערקליכע פויש ארום זיין עקוואטאר). דער אטמאספער ווערט צעטיילט אין פארשידענע טיילן לויט די גארטל-ליניעס, און וואו זיי קומען צוזאמען פאסירן שטורעמען. איין תוצאה פון דעם איז דער [[גרויסער רויטער פלעק]], א ריזיגער שטורעם וואס גייט אן זייט 1830 אוודאי, און איז אפשר דער זעלבער שטורעם וואס מען האט געזען דורך א [[טעלעסקאפ]] אין דעם 17טן יארהונדערט. | ||
עטליכע מאל האט מען אויסגעפארשט יופיטער מיט ראבאטישע קאסמאס־שיפן, דאס לעצטע מאל דורך דזשונא וואס ארביטירט יופיטער זייט דעם 4טן יולי 2016.<ref name="NYT-20160705">{{cite new |last=Chang |first=Kenneth |title=NASA’s Juno Spacecraft Enters Jupiter’s Orbit |url=https://www.nytimes.com/2016/07/05/science/juno-enters-jupiters-orbit-capping-5-year-voyage.html |date=July 5, 2016 |work=[[New York Times]] |accessdate=July 5, 2016}}</ref><ref name="NYT-20160630">{{cite news |last=Chang |first=Kenneth |title=All Eyes (and Ears) on Jupiter |url=https://www.nytimes.com/2016/07/01/science/jupiter-nasa-juno-hubble.html | |||
|date={{ר}}30סטן יוני, 2016 |work=[[New York Times]] | |date={{ר}}30סטן יוני, 2016 |work=[[New York Times]] | ||
|accessdate={{ר}}1טן יולי, 2016}}</ref> | |accessdate={{ר}}1טן יולי, 2016}}</ref> | ||
== פיזישע אייגנשאפטן == | == פיזישע אייגנשאפטן == | ||
יופיטער באשטייט בעיקר פון גאז און פליסיקער מאטעריע. ער איז דער גרעסטער פון די פיר ריז־פלאנעטן אין דער זון סיסטעם און דערפאר איז איר גרעסטער פלאנעט.. ער האט א דיאמעטער פון 142,984 ק"מ ביי זיין [[עקוואטאר]]. די | יופיטער באשטייט בעיקר פון גאז און פליסיקער מאטעריע. ער איז דער גרעסטער פון די פיר ריז־פלאנעטן אין דער זון סיסטעם און דערפאר איז איר גרעסטער פלאנעט.. ער האט א דיאמעטער פון 142,984 ק"מ ביי זיין [[עקוואטאר]]. די דורכשניטליכע געדעכטקייט פון יופיטער, 1.326 ג/צ"מ<sup>3</sup>, איז די צווייט גרעסטע פון די ריז פלאנעטן, אבער נידריגע ווי די פיר [[ערדישער פלאנעט|ערדישע פלאנעטן]]. | ||
=== צונויפשטעל === | === צונויפשטעל === | ||
יופיטער'ס אויבער אטמאספער איז אומגעפער 92%–88 וואסערשטאף און {{ר|רעכטס=יא}}8–12% העליום לויטן פראצענט פארנעם פון גאז [[מאלעקול|מאלעקולן]]. א העליום אטאם האט בערך פיר מאל אזוי פיל מאסע ווי א וואסערשטאף אטאם, ממילא איז דער צונויפשטעל אנדערש ווען געמאסטע דורך מאסע. אזוי איז יופיטער'ס אטמאספער בערך 75% וואסערשטאמף און 24% העליום לויט דער מאסע, און דער | יופיטער'ס אויבער אטמאספער איז אומגעפער 92%–88 וואסערשטאף און {{ר|רעכטס=יא}}8–12% העליום לויטן פראצענט פארנעם פון גאז [[מאלעקול|מאלעקולן]]. א העליום אטאם האט בערך פיר מאל אזוי פיל מאסע ווי א וואסערשטאף אטאם, ממילא איז דער צונויפשטעל אנדערש ווען געמאסטע דורך מאסע. אזוי איז יופיטער'ס אטמאספער בערך 75% וואסערשטאמף און 24% העליום לויט דער מאסע, און דער איבריגער איין פראצענט מאסע באשטייט פון אנדערע עלעמענטן. דער אטמאספער אנטהאלט קליינע קוואנטיטעטן פון [[מעטאן]], [[וואסער-פארע]], [[אמאניאק]], און [[סיליציום]]-באזירטע פארבינדונגען. עס זענען פאראן אויך קליינע קוואנטיטען פון [[קוילנשטאף]], [[עטאן]], [[שוועבל-וואסערשטאף]], [[נעאן]], [[זויערשטאף]], [[פאספין]], און [[שוועבל]]. די דרויסנדיגסטע שיכטע פונעם אטמאספער אנטהאלט [[קריסטאלן]] פון פארפרוירענעם אמאניאק. דער אינעווייניג אנטהאלט מער געדעכטע מאטריאלן - לויט דער מאסע איז ער 71% וואסערשטאף, 24% העליום, און 5% אנדערע עלעמענטן.<ref name="voyager">{{cite journal|author=Gautier, D.|author2=Conrath, B.|author3=Flasar, M.|author4=Hanel, R.|author5=Kunde, V.|author6=Chedin, A.|author7=Scott N. | ||
|title=The helium abundance of Jupiter from Voyager|journal=Journal of Geophysical Research|volume=86|issue=A10|pages=8713–8720 | |title=The helium abundance of Jupiter from Voyager|journal=Journal of Geophysical Research|volume=86|issue=A10|pages=8713–8720 | ||
|date=1981|bibcode=1981JGR....86.8713G|doi=10.1029/JA086iA10p08713}}</ref><ref name="cassini">{{cite journal|author=Kunde, V. G. | |date=1981|bibcode=1981JGR....86.8713G|doi=10.1029/JA086iA10p08713}}</ref><ref name="cassini">{{cite journal|author=Kunde, V. G. | ||
| שורה 25: | שורה 26: | ||
|accessdate=4 April 2007|doi=10.1126/science.1100240|pmid=15319491|bibcode=2004Sci...305.1582K}}</ref> דורך [[אינפרארויט]] און [[אולטראוויאלעט]] מעסטונגען, האט מען אויך געפונען קליינע קוואנטיטעטן פון [[בענזען]] און אנדערע [[קוילן-וואסערשטאף]].<ref>{{cite journal|journal=Icarus|volume=64|issue=2|pages=233–48|date=1985|title=Infrared Polar Brightening on Jupiter III. Spectrometry from the Voyager 1 IRIS Experiment|bibcode=1985Icar...64..233K|author=Kim, S. J.|author2=Caldwell, J.|author3=Rivolo, A. R.|author4=Wagner, R.|doi=10.1016/0019-1035(85)90201-5}}</ref> | |accessdate=4 April 2007|doi=10.1126/science.1100240|pmid=15319491|bibcode=2004Sci...305.1582K}}</ref> דורך [[אינפרארויט]] און [[אולטראוויאלעט]] מעסטונגען, האט מען אויך געפונען קליינע קוואנטיטעטן פון [[בענזען]] און אנדערע [[קוילן-וואסערשטאף]].<ref>{{cite journal|journal=Icarus|volume=64|issue=2|pages=233–48|date=1985|title=Infrared Polar Brightening on Jupiter III. Spectrometry from the Voyager 1 IRIS Experiment|bibcode=1985Icar...64..233K|author=Kim, S. J.|author2=Caldwell, J.|author3=Rivolo, A. R.|author4=Wagner, R.|doi=10.1016/0019-1035(85)90201-5}}</ref> | ||
פון [[ספעקטראסקאפיע]] ווייזט אויס אז [[סאטורן]] האט אן | פון [[ספעקטראסקאפיע]] ווייזט אויס אז [[סאטורן]] האט אן ענליכן צונויפשטעל ווי יופיטער, אבער די אנדערע ריז פלאנעטן [[אוראנוס]] און [[נעפטון]] האבן רעלאטיוו ווייניגער וואסערשטאף און העליום און מער "געפרוירנס" און דערפאר רופט מען זיי היינט [[אייז ריז]]ן.<ref>{{cite web |author=Ingersoll, A. P. |author2=Hammel, H. B. |author3=Spilker, T. R. |author4=Young, R. E. | ||
|date={{ר}}1טן יוני 2005 <!-- Date from the properties --> |format=PDF |url=http://www.lpi.usra.edu/opag/outer_planets.pdf |title=Outer Planets: The Ice Giants |publisher=Lunar & Planetary Institute | |date={{ר}}1טן יוני 2005 <!-- Date from the properties --> |format=PDF |url=http://www.lpi.usra.edu/opag/outer_planets.pdf |title=Outer Planets: The Ice Giants |publisher=Lunar & Planetary Institute | ||
|accessdate={{ר}}1טן פעברואר 2007}}</ref> | |accessdate={{ר}}1טן פעברואר 2007}}</ref> | ||
=== מאסע און גרייס === | === מאסע און גרייס === | ||
[[טעקע:SolarSystem_OrdersOfMagnitude_Sun-Jupiter-Earth-Moon.jpg|לינקס|קליין|יופיטער'ס דיאמעטער איז | [[טעקע:SolarSystem_OrdersOfMagnitude_Sun-Jupiter-Earth-Moon.jpg|לינקס|קליין|יופיטער'ס דיאמעטער איז איין [[גרייס-ארדענונג]] קלענער (×0.10045) ווי דעם פון דער, און איין גרייס-ארדענונג גרעסער (×10.9733) ווי דעם פון דער ערד. דער גרויסער רויטער פלעק איז אומגעפער אזוי גרויס ווי די ערד.]] | ||
יופיטער'ס מאסע איז 2.5 אזוי גרויס ווי די מאסע פון אלע אנדערע פלאנעט אין דער זון סיסטעם צוזאמען—דאס איז אזוי מאסיוו אז זיין [[Barycenter|באריצענטער]] מיט דער [[זון]] ליגט העכער פון דעם זון אויבערפלאך, 1.068 זון ראדיוסן פון דער זון'ס צענטער.<ref>{{cite book|last1=MacDougal|first1=Douglas W.|title=Newton's Gravity | יופיטער'ס מאסע איז 2.5 אזוי גרויס ווי די מאסע פון אלע אנדערע פלאנעט אין דער זון סיסטעם צוזאמען—דאס איז אזוי מאסיוו אז זיין [[Barycenter|באריצענטער]] מיט דער [[זון]] ליגט העכער פון דעם זון אויבערפלאך, 1.068 זון ראדיוסן פון דער זון'ס צענטער.<ref>{{cite book|last1=MacDougal|first1=Douglas W.|title=Newton's Gravity | ||
|date={{ר}}6טן נאוועמבער, 2012|publisher=Springer New York|isbn=9781461454434|pages=193–211|url=https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4614-5444-1_10 | |date={{ר}}6טן נאוועמבער, 2012|publisher=Springer New York|isbn=9781461454434|pages=193–211|url=https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4614-5444-1_10 | ||
| שורה 62: | שורה 63: | ||
[[קאַטעגאָריע:פלאנעטן פון דער זון סיסטעם]] | [[קאַטעגאָריע:פלאנעטן פון דער זון סיסטעם]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | |||
[[קאַטעגאָריע:וויכטיגע ארטיקלען]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:צדק (כוכב לכת)]] | |||