אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:זייערס"
ק (החלפת טקסט – "{{וויסן-שטומף}}" ב־"{{שטומף|וויסנשאפט}}") |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (12 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = chemical compound giving a proton or accepting an electron pair|העב=תכונה כימית של חומרים|דייטש=chemische Stoffgruppe|}} | |||
[[טעקע:Zn reaction with HCl.JPG|קליין|[[צינק]], א מעטאל, רעאגירט מיט [[זאלצזייערס]], א זייערס]] | [[טעקע:Zn reaction with HCl.JPG|קליין|[[צינק]], א מעטאל, רעאגירט מיט [[זאלצזייערס]], א זייערס]] | ||
א ''' | א '''זייערס''' איז א [[כעמישע סובסטאנץ]] וואס רעאגירט מיט א [[באזע (כעמיע)|באזע]]. געווענליך האבן זייערסן א זויערן טעם, און זיי רעאגירן מיט געוויסע מעטאלן, למשל [[קאלציום]], און מיט באזעס, למשל [[נאטריום-קארבאנאט]] צו שאפן [[זאלץ (כעמיע)|זאלצן]]. די שטארקייט פון א זייערס ווערט געמאסטן מיט [[pH]], וואס נידריגער איז שטערקער דאס זייערס. | ||
טאג-טעגליכע ביישפילן פון זייערסן זענען [[עסיגזייערס]] (וואס מען טרעפט אין [[עסיג]], א [[צעפירונג]]), [[שוועבל-זייערס]] (א [[פליסיקייט]], געניצט אין [[אויטא]] [[באטעריע]]ס) און [[וויין-זייערס]] (א [[הארטער קערפער]], געניצט ביים באקן). אויך א גאז ווי [[כלאר-וואסערשטאף]] קען ווערן א זייערס ווען מען צעלאזט אים אין וואסער. שטארקע זייערסן זענען צעפרעסעוודיק. דער זויערער טעם פון א לימאן קומט פון [[ציטרישע זייערס]]. | טאג-טעגליכע ביישפילן פון זייערסן זענען [[עסיגזייערס]] (וואס מען טרעפט אין [[עסיג]], א [[צעפירונג]]), [[שוועבל-זייערס]] (א [[פליסיקייט]], געניצט אין [[אויטא]] [[באטעריע]]ס) און [[וויין-זייערס]] (א [[הארטער קערפער]], געניצט ביים באקן). אויך א גאז ווי [[כלאר-וואסערשטאף]] קען ווערן א זייערס ווען מען צעלאזט אים אין וואסער. שטארקע זייערסן זענען צעפרעסעוודיק. דער זויערער טעם פון א לימאן קומט פון [[ציטרישע זייערס]]. | ||
ס'זענען פאראן | ס'זענען פאראן עטליכע וועגן צו שילדערן א זייערס. דער ערשטער וואס האט פרובירט דאס איז געווען דער פראנצויזישער כעמיקער, [[אנטואן לאוואואזיע]], וואס האט באמערקט אז זייערסן אנטהאלטן [[אקסיגען]]. פונקט וועגן דעם האט אקסיגען אן אנדער נאמען "זויערשטאף". | ||
ווען א זייערס ווערט געמישט מיטם [[וואסער]], ווערט עס צענומען אין [[יאן|יאנען]], דאס הייסט ''דיסאציאציע'': א פאזיטיווער וואסערשטאף יאן <sup>+</sup>H ([[פראטאן]]) ווערט אפגעריסן פונעם זייערס און ווערט פארבונדן מיטן וואסער צו שאפן א ''הידראניום'' יאן <span dir=ltr>H<sub>3</sub>O<sup>+</sup></span>. אז מען שרייבט HA פאר אן אלגעמיינעם זייערס, קען מען פארשרייבן דעם פראצעס: | ווען א זייערס ווערט געמישט מיטם [[וואסער]], ווערט עס צענומען אין [[יאן|יאנען]], דאס הייסט ''דיסאציאציע'': א פאזיטיווער וואסערשטאף יאן <sup>+</sup>H ([[פראטאן]]) ווערט אפגעריסן פונעם זייערס און ווערט פארבונדן מיטן וואסער צו שאפן א ''הידראניום'' יאן <span dir=ltr>H<sub>3</sub>O<sup>+</sup></span>. אז מען שרייבט HA פאר אן אלגעמיינעם זייערס, קען מען פארשרייבן דעם פראצעס: | ||
:<math>\ | :<math>\ HA + H_{2} O_{(l)} \leftrightarrow H_3 O^{+}_{(aq)} + A^{-}_{(aq)} </math> | ||
== אנווענדונגען פון זייערסן == | == אנווענדונגען פון זייערסן == | ||
=== אין מענטשליכע קערפער === | |||
=== אין | זייערסן שפילן וויכטיגע ראלעס אין דעם מענטשלעכן קערפער. דאס זאַלץ־זייערס וואס געפינט זיך אין דעם בויך העלפט פאַרדייאונג דורך איינברעכן גרויסע און קאמפלעקסע עסן־מאלעקולן. [[אמינאזייערס]]ן זענען נויטיג כדי די קערפער־געוועבן זאלן וואַקסן און זאלן ווערן פאַרראכטן. נוקלעאישע זייערסן זענן וויכטיג פאר דער פאַבריקאַציע פון DNA און RNA און כדי צו טראנסמיטירן אייגנקייטן צו אפשטאמלינגען דורך גענעס. קארבאנישע זייערס איז וויכטיג צו היטן די גלייכוואָג פון pH אין דעם קערפער. | ||
זייערסן שפילן | |||
[[קאַטעגאָריע:כעמישע פארבינדונגען]] | [[קאַטעגאָריע:כעמישע פארבינדונגען]] | ||
{{שטומף|וויסנשאפט}} | {{שטומף|וויסנשאפט}} | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
[[HE:חומצה]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 16:15, 26 אקטאבער 2023
א זייערס איז א כעמישע סובסטאנץ וואס רעאגירט מיט א באזע. געווענליך האבן זייערסן א זויערן טעם, און זיי רעאגירן מיט געוויסע מעטאלן, למשל קאלציום, און מיט באזעס, למשל נאטריום-קארבאנאט צו שאפן זאלצן. די שטארקייט פון א זייערס ווערט געמאסטן מיט pH, וואס נידריגער איז שטערקער דאס זייערס.
טאג-טעגליכע ביישפילן פון זייערסן זענען עסיגזייערס (וואס מען טרעפט אין עסיג, א צעפירונג), שוועבל-זייערס (א פליסיקייט, געניצט אין אויטא באטעריעס) און וויין-זייערס (א הארטער קערפער, געניצט ביים באקן). אויך א גאז ווי כלאר-וואסערשטאף קען ווערן א זייערס ווען מען צעלאזט אים אין וואסער. שטארקע זייערסן זענען צעפרעסעוודיק. דער זויערער טעם פון א לימאן קומט פון ציטרישע זייערס.
ס'זענען פאראן עטליכע וועגן צו שילדערן א זייערס. דער ערשטער וואס האט פרובירט דאס איז געווען דער פראנצויזישער כעמיקער, אנטואן לאוואואזיע, וואס האט באמערקט אז זייערסן אנטהאלטן אקסיגען. פונקט וועגן דעם האט אקסיגען אן אנדער נאמען "זויערשטאף".
ווען א זייערס ווערט געמישט מיטם וואסער, ווערט עס צענומען אין יאנען, דאס הייסט דיסאציאציע: א פאזיטיווער וואסערשטאף יאן +H (פראטאן) ווערט אפגעריסן פונעם זייערס און ווערט פארבונדן מיטן וואסער צו שאפן א הידראניום יאן H3O+. אז מען שרייבט HA פאר אן אלגעמיינעם זייערס, קען מען פארשרייבן דעם פראצעס:
אנווענדונגען פון זייערסן
אין מענטשליכע קערפער
זייערסן שפילן וויכטיגע ראלעס אין דעם מענטשלעכן קערפער. דאס זאַלץ־זייערס וואס געפינט זיך אין דעם בויך העלפט פאַרדייאונג דורך איינברעכן גרויסע און קאמפלעקסע עסן־מאלעקולן. אמינאזייערסן זענען נויטיג כדי די קערפער־געוועבן זאלן וואַקסן און זאלן ווערן פאַרראכטן. נוקלעאישע זייערסן זענן וויכטיג פאר דער פאַבריקאַציע פון DNA און RNA און כדי צו טראנסמיטירן אייגנקייטן צו אפשטאמלינגען דורך גענעס. קארבאנישע זייערס איז וויכטיג צו היטן די גלייכוואָג פון pH אין דעם קערפער.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!