מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (החלפת טקסט – "לעכע" ב־"ליכע") |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (6 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = continent|העב=יבשת|דייטש=Kontinent, welcher sich hauptsächlich im südwestlichen Quadranten der Erde befindet|}} | |||
{{קאנטינענט | {{קאנטינענט | ||
| מאפע = South America (orthographic projection).svg | | מאפע = South America (orthographic projection).svg | ||
| שורה 19: | שורה 20: | ||
בראזיל איז דאס גרעסטע לאנד אין דרום־אמעריקע, סיי אין שטח סיי אין באפעלקערונג. | בראזיל איז דאס גרעסטע לאנד אין דרום־אמעריקע, סיי אין שטח סיי אין באפעלקערונג. | ||
די בעלי חיים פון דרום אמעריקע זענען פילפאכיק, און שליסן איין פיל זגאלן וואס זענען עקסלוסיוו צו דעם קאנטינענט, ווי למשל: [[יאגואר]], [[פומא]], [[יאגוארונדי]], זגאלן פון [[פארדעל | די בעלי חיים פון דרום אמעריקע זענען פילפאכיק, און שליסן איין פיל זגאלן וואס זענען עקסלוסיוו צו דעם קאנטינענט, ווי למשל: [[יאגואר]], [[פומא]], [[יאגוארונדי]], זגאלן פון [[פארדעל]]ן, [[גריווע-וואלף]], [[וואלדהונט]], זגאלן פונעם [[דרום-אמעריקע פוקס]], [[קורץ-אויער פוקס]], [[ברילן-בער]], [[בארג-טאפיר]], [[בראזיליאנער טאפיר]], [[פאנאמא-טאפיר]], פארשידענע הערשן ווי די [[זומף-הערש]], [[פאמפאס-הערש]], [[אנדן-הערש]], [[שפינדל-הערש]] און [[פודו]], [[לאמא]], [[אלפאקא]], [[גואנאקא]], [[וויקוניע]], סארטן [[פעקאריען]], נאגערס אזוי ווי די [[קאפיבארא]], [[מארא]] און [[שינשילא]], [[נייוועלט מאלפע]]ס, [[אלינגיטא]], [[ראק-שאפ]], [[קינקאזשו]], [[מוראשקע-בער]], [[פוילטיר]], דער גרעסטער טייל פון זגאלן פון [[כלאמיפארידן]], [[פלאטערל]]ן, די [[פיראניא]] פיש, [[קיימאנער]], און פויגלען ווי [[גרינבאק פאראקיט]], [[קאריאמען]], [[קאנדאר]]ן און [[נאנדו]]. | ||
== געאגראפיע == | == געאגראפיע == | ||
| שורה 27: | שורה 28: | ||
די פארמע פון דרום-אמעריקע איז אזוי ווי א דרייעק, וואס זיין באזע שאפט דעם צפון־מזרח בארטן און זיין שפיץ קערט צו דרום צום קאנטינענט [[אנטארקטיקע]]. אין צפון געפינט זיך דער [[קאראיבישער ים|קאראאיבישער ים]], פון מזרח איז דער קאנטינענט ארומגענומען מיטן [[אטלאנטישער אקעאן|אטלאנטישן אקעאן]], דער דרום עק דערגרייכט דעם [[דרום אקעאן]], און זיין מערבדיגע גרעניצן זענען אויפן [[פאציפישער אקעאן|פאסיפישן אקעאן]]. | די פארמע פון דרום-אמעריקע איז אזוי ווי א דרייעק, וואס זיין באזע שאפט דעם צפון־מזרח בארטן און זיין שפיץ קערט צו דרום צום קאנטינענט [[אנטארקטיקע]]. אין צפון געפינט זיך דער [[קאראיבישער ים|קאראאיבישער ים]], פון מזרח איז דער קאנטינענט ארומגענומען מיטן [[אטלאנטישער אקעאן|אטלאנטישן אקעאן]], דער דרום עק דערגרייכט דעם [[דרום אקעאן]], און זיין מערבדיגע גרעניצן זענען אויפן [[פאציפישער אקעאן|פאסיפישן אקעאן]]. | ||
דער דרום טייל פונעם מערבדיגן בארטן איז שטארק צעטיילט מיט קליינע און טיפע בוכטעס, ענליך צו [[פיארד | דער דרום טייל פונעם מערבדיגן בארטן איז שטארק צעטיילט מיט קליינע און טיפע בוכטעס, ענליך צו [[פיארד]]ן. אחוץ האבן די בארטנס א צאל איינגאסן וואו שיפן קענען זיך אנקערן, און נאנט צו זיי האט מען אויפגעשטעלט גרויסע און חשובע פארט שטעט ווי למשל [[ריא דע זשאנערא]] אויפן מזרח בארטן, [[וואלפאראיסא]] אויפן מערב בארטן און [[קארטאכענע]] אויפן צפון בארטן. [[בוענאס איירעס]], די הויפטשטאט פון [[ארגענטינע]] און איר הויפט פארט, ליגט אויפן דרום־מערבדיגן ברעג פונעם אויסגאס פונעם טייך [[לא פלאטא]] וואס איז עפעס ווי א גרויסער איינגאס; [[מאנטעווידעא]], די הויפטשאטא און הויפט פארט שטאט פון [[אורוגוויי|אורוגוואי]], ליגט אויפן צפון־מזרח ברעג פון דעם זעלבן טייך. צווישן די אנדערע חשובע פארט שטעט וואס מען האט אויפגעשטעלט אין קלענערע איינגאסן ווערן גערעכענט אויך [[קאיאא]] אין [[פערו]], [[גואיאקיל]] אין [[עקוואדאר]] ו[[באראנקילע]] אין [[קאלאמביע]]. | ||
דער דרום עק פון דרום־אמעריקע האט פיל קליינע איינגאסן, און אויך פיל קליינע אינזלען. דא געפינט זיך אויך דער גרעסטער אינזל פון דרום-אמעריקע, [[פייערלאנד]] ("Tierra del Fuego; טיערא דעל פועגא"). צווישן די אנדערע חשובע אינזלען פון דרום-אמעריקע ווערן גערעכענט די [[פאלקלאנד אינזלען]], מזרח פון דעם דרום שפיץ פון דער יבשה, דער אינזל [[טרינידאד און טאבאגא|טרינידאד]], וואס ליגט נאנט צום צפון בארטן, אין די [[גאלאפאגאס אינזלען]], וואס זענען פארשפרייט איבערן [[עקוואטאר]] פון מערב זייט. | דער דרום עק פון דרום־אמעריקע האט פיל קליינע איינגאסן, און אויך פיל קליינע אינזלען. דא געפינט זיך אויך דער גרעסטער אינזל פון דרום-אמעריקע, [[פייערלאנד]] ("Tierra del Fuego; טיערא דעל פועגא"). צווישן די אנדערע חשובע אינזלען פון דרום-אמעריקע ווערן גערעכענט די [[פאלקלאנד אינזלען]], מזרח פון דעם דרום שפיץ פון דער יבשה, דער אינזל [[טרינידאד און טאבאגא|טרינידאד]], וואס ליגט נאנט צום צפון בארטן, אין די [[גאלאפאגאס אינזלען]], וואס זענען פארשפרייט איבערן [[עקוואטאר]] פון מערב זייט. | ||
| שורה 34: | שורה 35: | ||
איינע פון די ערשטע דרום־אמעריקאנישע ציוויליזאציעס איז געווען ביי נארטע טשיקא, אויפן בארטן פון צענטראלן [[פערו]]. דער ארכיטעקטור פון נארטע טשיקא איז גלייכצייטיק מיט די פיראמידן פון [[אוראלט עגיפטן|אוראלטן עגיפטן]]. דער הערשנדיקער קלאס פון נארטע טשיקא האט געגרינדעט א האנדל נעצווערק און האט אנטוויקלט לאנדווירטשאפט. נאך דעם אין יאר 900 פאר דער ציווילער רעכענונג האט נאכגעפאלגט די שאווין ציוויליזאציע, וואס האט געהאלטן ביז 300 פאר דער ציווילער רעכענונג. | איינע פון די ערשטע דרום־אמעריקאנישע ציוויליזאציעס איז געווען ביי נארטע טשיקא, אויפן בארטן פון צענטראלן [[פערו]]. דער ארכיטעקטור פון נארטע טשיקא איז גלייכצייטיק מיט די פיראמידן פון [[אוראלט עגיפטן|אוראלטן עגיפטן]]. דער הערשנדיקער קלאס פון נארטע טשיקא האט געגרינדעט א האנדל נעצווערק און האט אנטוויקלט לאנדווירטשאפט. נאך דעם אין יאר 900 פאר דער ציווילער רעכענונג האט נאכגעפאלגט די שאווין ציוויליזאציע, וואס האט געהאלטן ביז 300 פאר דער ציווילער רעכענונג. | ||
אין דעם צענטראלן בארטן פון פערו, בערך ביים אנהייב פון דעם 1טן יארטויזנט, האבן אויפגעבליעט די מאטשע (100- ביז 700), | אין דעם צענטראלן בארטן פון פערו, בערך ביים אנהייב פון דעם 1טן יארטויזנט, האבן אויפגעבליעט די מאטשע (100- ביז 700), פאראקאס און נאזקא (400- ביז 800 ) קולטורן, וואס האבן געהאט צענטראליזירטע שטאטן מיט בלייביקע מיליטערן, האבן פארבעסערט לאנדווירטשאפט דורך באוואסערונג און נייע סטילן פון קעראמיק קונסט. ביי אלטיפלאנא (100- ביז 1200, באליוויע) האט מען געפירט א גרויסע קאמערציאלע נעצווערק. | ||
ארום דעם 7טן יארהונדערט האבן סיי די טיאהואנאקא סיי די ווארי אימפעריע | ארום דעם 7טן יארהונדערט האבן סיי די טיאהואנאקא סיי די ווארי אימפעריע (600–1200, צענטראל און צפון פערו) פארשפרייטעט זייער השפעה צו דעם גאנצן אנדעס ראיאן. | ||
== פאליטיק == | == פאליטיק == | ||
| שורה 46: | שורה 47: | ||
== לענדער == | == לענדער == | ||
[[טעקע:LocationSouthAmerica.png|קליין|250px|פלאצירונג פון דרום אַמעריקע אין דער וועלט]] | [[טעקע:LocationSouthAmerica.png|קליין|250px|פלאצירונג פון דרום אַמעריקע אין דער וועלט]] | ||
דרום אמעריקע האט 12 אומאפהענגיגע לענדער און דריי טעריטאריעס | דרום אמעריקע האט 12 אומאפהענגיגע לענדער און דריי טעריטאריעס | ||
| שורה 60: | שורה 61: | ||
*[[סורינאַם]] | *[[סורינאַם]] | ||
*[[עקוואַדאָר]] | *[[עקוואַדאָר]] | ||
*[[ | *[[פאַראַגוויי]] | ||
*[[ | *[[פערו]] | ||
*[[קאָלאָמביע]] | *[[קאָלאָמביע]] | ||
=== טעריטאריעס === | === טעריטאריעס === | ||
* [[פראנצויזישע גיאנע|פראַנצויזישע גיאַנע]] (טעריטאריע פון {{פאן פראנקרייך}}) | * [[פראנצויזישע גיאנע|פראַנצויזישע גיאַנע]] (טעריטאריע פון {{פאן פראנקרייך}}) | ||
* {{פאן|דרום דזשארדזשיע און די דרום סענדוויטש אינזלען|3=+}} | * {{פאן|דרום דזשארדזשיע און די דרום סענדוויטש אינזלען|3=+}} (טעריטאריע פונעם {{פאן פאראייניגטע קעניגרייך}}) | ||
* {{פאן|פאלקלאנד אינזלען|3=+}} | * {{פאן|פאלקלאנד אינזלען|3=+}} (טעריטאריע פונעם {{פאן פאראייניגטע קעניגרייך}}) | ||
== קלימאט == | == קלימאט == | ||
| שורה 86: | שורה 86: | ||
[[קאַטעגאָריע:דרום אמעריקע|*]] | [[קאַטעגאָריע:דרום אמעריקע|*]] | ||
[[קאַטעגאָריע:קאנטינענטן]] | [[קאַטעגאָריע:קאנטינענטן]] | ||
[[קאַטעגאָריע: | [[קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
[[HE:אמריקה הדרומית]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||