מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (החלפת טקסט – "לעכע" ב־"ליכע") |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (6 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = branch of mathematics regarding geometric figures and properties of space|העב=ענף במתמטיקה|דייטש=Teilgebiet der Mathematik|}} | |||
[[טעקע:Table of Geometry, Cyclopaedia, Volume 1.jpg|קליין|250px|טאבעלע פון [[ציקלאפעדיע]] פון יאר [[ה'תפ"ט]] ; 1728]]'''געאמעטריע''' (פון {{שפראך-grc|γεωμετρία}} ; ''[[wikt:γῆ|געא-]]'' "ערד", ''[[wikt:μέτρον|-מעטראן]]'' "מעסטן") איז אן אפטיילונג פון [[מאטעמאטיק]] וואס פארנעמט זיך מיט פראגעס פון פארעם, גרייס, פארהעלטענישע פאזיציע פון פיגורן און די איינגשאפטן פון רוימען<!--Please, do not link this everyday word-->.<ref name="Risi2015">{{cite book|author=Vincenzo De Risi|title=Mathematizing Space: The Objects of Geometry from Antiquity to the Early Modern Age|url=https://books.google.com/books?id=1m11BgAAQBAJ&pg=PA1|date={{ר}}31סטן יאנואר 2015|publisher=Birkhäuser|isbn=978-3-319-12102-4|pages=1–}}</ref> | [[טעקע:Table of Geometry, Cyclopaedia, Volume 1.jpg|קליין|250px|טאבעלע פון [[ציקלאפעדיע]] פון יאר [[ה'תפ"ט]] ; 1728]]'''געאמעטריע''' (פון {{שפראך-grc|γεωμετρία}} ; ''[[wikt:γῆ|געא-]]'' "ערד", ''[[wikt:μέτρον|-מעטראן]]'' "מעסטן") איז אן אפטיילונג פון [[מאטעמאטיק]] וואס פארנעמט זיך מיט פראגעס פון פארעם, גרייס, פארהעלטענישע פאזיציע פון פיגורן און די איינגשאפטן פון רוימען<!--Please, do not link this everyday word-->.<ref name="Risi2015">{{cite book|author=Vincenzo De Risi|title=Mathematizing Space: The Objects of Geometry from Antiquity to the Early Modern Age|url=https://books.google.com/books?id=1m11BgAAQBAJ&pg=PA1|date={{ר}}31סטן יאנואר 2015|publisher=Birkhäuser|isbn=978-3-319-12102-4|pages=1–}}</ref> | ||
| שורה 10: | שורה 11: | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
די ערשטע באריכטן וועגן געאמעטריע טרעפט מען אין אוראלטע [[מעסאפאטאמיע]] און [[עגיפטן]] אין דעם 2טן יארהונדערט פאר דער ציווילער.<ref>J. Friberg, "Methods and traditions of Babylonian mathematics. Plimpton 322, Pythagorean triples, and the Babylonian triangle parameter equations", ''Historia Mathematica'', 8, 1981, pp. 277–318.</ref><ref>{{Cite book|edition=2|publisher=[[Dover Publications]]|last=Neugebauer|first=Otto|author-link=Otto E. Neugebauer|title=The Exact Sciences in Antiquity|origyear=1957|year=1969|isbn=978-0-486-22332-2|url=https://books.google.com/?id=JVhTtVA2zr8C|chapter=Chap. IV Egyptian Mathematics and Astronomy|pages=71–96}}.</ref> אין דעם אנהייב איז געאמעטריע געווען א זאמלונג פון אויסגעפונענע פרינציפן וועגן, לענג, ווינקלען, שטחים און פארנעמען, וואס מען האט אנטוויקלט פאר פראקטישע צוועקן אין [[ערדמעסטונג]], [[קאנסטרוקציע]] און [[אסטראנאמיע]]. די ערשטע טעקסטן וועגן געאמעטריע זענען די עגיפטישע [[רינד פאפירוס]] (2000–1800 פדצ"ר) און מאסקווע־פאפירוס (בערך 1890 פדצ"ר), און די באבילאנישע ליימענע טאָוולען ווי פלימפטאן 322 (1900 פדצ"ר). צום ביישפיל, דער מאסקווע־פאפירוס גיט א פארמל צו רעכענען דעם פארנעם פון אן אפגעהאקטן פיראמיד.<ref name="Boyer 1991 loc=Egypt p. 19">{{Harv|Boyer|1991|loc="Egypt" p. 19}}</ref> שפעטערע ליימענע טאוולען (350–50 פדצ"ר) ווייזן אז באבילאנישע | די ערשטע באריכטן וועגן געאמעטריע טרעפט מען אין אוראלטע [[מעסאפאטאמיע]] און [[עגיפטן]] אין דעם 2טן יארהונדערט פאר דער ציווילער.<ref>J. Friberg, "Methods and traditions of Babylonian mathematics. Plimpton 322, Pythagorean triples, and the Babylonian triangle parameter equations", ''Historia Mathematica'', 8, 1981, pp. 277–318.</ref><ref>{{Cite book|edition=2|publisher=[[Dover Publications]]|last=Neugebauer|first=Otto|author-link=Otto E. Neugebauer|title=The Exact Sciences in Antiquity|origyear=1957|year=1969|isbn=978-0-486-22332-2|url=https://books.google.com/?id=JVhTtVA2zr8C|chapter=Chap. IV Egyptian Mathematics and Astronomy|pages=71–96}}.</ref> אין דעם אנהייב איז געאמעטריע געווען א זאמלונג פון אויסגעפונענע פרינציפן וועגן, לענג, ווינקלען, שטחים און פארנעמען, וואס מען האט אנטוויקלט פאר פראקטישע צוועקן אין [[ערדמעסטונג]], [[קאנסטרוקציע]] און [[אסטראנאמיע]]. די ערשטע טעקסטן וועגן געאמעטריע זענען די עגיפטישע [[רינד פאפירוס]] (2000–1800 פדצ"ר) און מאסקווע־פאפירוס (בערך 1890 פדצ"ר), און די באבילאנישע ליימענע טאָוולען ווי פלימפטאן 322 (1900 פדצ"ר). צום ביישפיל, דער מאסקווע־פאפירוס גיט א פארמל צו רעכענען דעם פארנעם פון אן אפגעהאקטן פיראמיד.<ref name="Boyer 1991 loc=Egypt p. 19">{{Harv|Boyer|1991|loc="Egypt" p. 19}}</ref> שפעטערע ליימענע טאוולען (350–50 פדצ"ר) ווייזן אז באבילאנישע אסטראנאמער האבן אויסגעפירט טראפעזויד־פראצעדורן צו רעכענען די ארט און מהלך פון יופיטער. די דאָזיקע געאמעטרישע פראצעדורן האבן געפעדערט די אקספארדער רעכענער, כולל דעם דורכשניט גיך טעארעם, מיט 14 יאָרהונדערטער.<ref>{{cite journal|last=Ossendrijver|first=Mathieu|date=29 January 2016|title=Ancient Babylonian astronomers calculated Jupiter's position from the area under a time-velocity graph|journal=Science|volume=351|issue=6272|pages=482–484|doi=10.1126/science.aad8085|pmid=26823423|bibcode=2016Sci...351..482O}}</ref> אין דרום עגיפטן האבן די אוראלטע נובער געגרינדעט א סיסטעם פון געאמעטריע איינשליסנדיג פריערדיגע זון-זייגערס.<ref>{{cite journal|title=Gnomons at Meroë and Early Trigonometry|first=Leo|last=Depuydt|date=1 January 1998|journal=The Journal of Egyptian Archaeology|volume=84|pages=171–180|doi=10.2307/3822211|jstor=3822211}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.archaeology.org/online/news/nubia.html|title=Neolithic Skywatchers|date={{ר}}27סטן מאי 1998|first=Andrew|last=Slayman|website=Archaeology Magazine Archive|access-date=17טן אפריל 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110605234044/http://www.archaeology.org/online/news/nubia.html|archive-date=5טן יוני 2011|url-status=live}}</ref> | ||
אין דעם 7טן יארהונדערט פדצ"ר האט דער גריכישער מאַטעמאַטיקער [[טאלעס|טאַלעס]] פון מילעטוס געניצט געאמעטריע צו לייזן פראבלעמען ווי למשל רעכענען די הייך פון די [[פיראמיד|פיראמידן]] און די ווייט פון שיפן פונעם ברעג ים. מען זאָגט אויף אים אַז ער איז געווען דער ערשטער וואס האט געניצט א דעדוקטיוון געדאַנקען־גאַנג אָפגעוואנדן צו געאמעטריע, ווען ער האט אַרויסגעפירט פיר קאראלאַרן צו טאַלעס'נס טעארעם.<ref name="Boyer 1991 loc=Ionia and the Pythagoreans p. 43">{{Harv|Boyer|1991|loc="Ionia and the Pythagoreans" p. 43}}</ref> [[פיטאגאראס|פיטאַגאראַס]] האט געגרינדעט די פיטאַגארישע שולע, וואָס ווערט גערעכנט צו ברענגען דעם ערשטן באַווייז פון [[פיטאגאראס פרינציפ|פיטאַגאראַס'נס טעארעם]],<ref>Eves, Howard, An Introduction to the History of Mathematics, Saunders, 1990, {{ISBN|0-03-029558-0}}.</ref> וואָס האט אבער א לאַנגע היסטאריע.<ref>{{cite journal|title=The Discovery of Incommensurability by Hippasus of Metapontum|author=Kurt Von Fritz|journal=The Annals of Mathematics|year=1945}}</ref><ref>{{cite journal|title=The Pentagram and the Discovery of an Irrational Number|journal=The Two-Year College Mathematics Journal|author=James R. Choike|year=1980}}</ref> | אין דעם 7טן יארהונדערט פדצ"ר האט דער גריכישער מאַטעמאַטיקער [[טאלעס|טאַלעס]] פון מילעטוס געניצט געאמעטריע צו לייזן פראבלעמען ווי למשל רעכענען די הייך פון די [[פיראמיד|פיראמידן]] און די ווייט פון שיפן פונעם ברעג ים. מען זאָגט אויף אים אַז ער איז געווען דער ערשטער וואס האט געניצט א דעדוקטיוון געדאַנקען־גאַנג אָפגעוואנדן צו געאמעטריע, ווען ער האט אַרויסגעפירט פיר קאראלאַרן צו טאַלעס'נס טעארעם.<ref name="Boyer 1991 loc=Ionia and the Pythagoreans p. 43">{{Harv|Boyer|1991|loc="Ionia and the Pythagoreans" p. 43}}</ref> [[פיטאגאראס|פיטאַגאראַס]] האט געגרינדעט די פיטאַגארישע שולע, וואָס ווערט גערעכנט צו ברענגען דעם ערשטן באַווייז פון [[פיטאגאראס פרינציפ|פיטאַגאראַס'נס טעארעם]],<ref>Eves, Howard, An Introduction to the History of Mathematics, Saunders, 1990, {{ISBN|0-03-029558-0}}.</ref> וואָס האט אבער א לאַנגע היסטאריע.<ref>{{cite journal|title=The Discovery of Incommensurability by Hippasus of Metapontum|author=Kurt Von Fritz|journal=The Annals of Mathematics|year=1945}}</ref><ref>{{cite journal|title=The Pentagram and the Discovery of an Irrational Number|journal=The Two-Year College Mathematics Journal|author=James R. Choike|year=1980}}</ref> | ||
| שורה 94: | שורה 95: | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
{{רעפליסטע | {{רעפליסטע | ||
| | |הערות= | ||
<ref name="Tabak 2014 xiv">{{cite book |last= Tabak|first= John|date= 2014|title= Geometry: the language of space and form|url= |location= |publisher= Infobase Publishing|page=xiv |isbn=978-0816049530}}</ref> | <ref name="Tabak 2014 xiv">{{cite book |last= Tabak|first= John|date= 2014|title= Geometry: the language of space and form|url= |location= |publisher= Infobase Publishing|page=xiv |isbn=978-0816049530}}</ref> | ||
<ref name="Schmidt, W. 2002">Schmidt, W., Houang, R., & Cogan, L. (2002). "A coherent curriculum". ''American Educator'', 26(2), 1–18.</ref> | <ref name="Schmidt, W. 2002">Schmidt, W., Houang, R., & Cogan, L. (2002). "A coherent curriculum". ''American Educator'', 26(2), 1–18.</ref> | ||
| שורה 103: | שורה 104: | ||
[[קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן]] | [[קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן]] | ||
[[he:גאומטריה]] | [[he:גאומטריה]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||