אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אלף בית"

268 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (החלפת טקסט – "׳" ב־"'")
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ")
 
(21 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
'''אַלף־בית''' איז דער נאָמען פון די [[לשון קודש|לשון־קודשדיקע]] אותיות באַזירט אויף די ערשטע צוויי אותיות (דהיינו: [[אַלף]] און [[בית]]). מיטן דאָזיקער שריפט שרייבט מען [[לשון קודש|לשון־קודש]], [[יידיש]], [[העברעאיש]], [[לאַדינאָ]] (דזשודעזמאָ), [[אַראַמיש]] (ביי [[ייד]]ן) און אַנדערע שפּראַכן וואָס יידן באַניצן אָדער האָבן באַניצט.
{{דעסקריפציע||ענגליש = alphabet of Hebrew, Yiddish, Judaeo-Spanish, and other languages|העב=שיטת כתב שמית|דייטש=Alphabet der hebräischen Sprache|}}
'''אַלף־בית''' איז דער נאָמען פון די [[לשון קודש|לשון־קודשדיקע]] אותיות באַזירט אויף די ערשטע צוויי אותיות (דהיינו: [[אַלף]] און [[בית]]). מיטן דאָזיקער שריפט שרייבט מען [[לשון קודש|לשון־קודש]], [[יידיש]], [[העברעאיש]], [[לאַדינאָ]] (דזשודעזמאָ), [[אַראַמיש]] (ביי [[איד]]ן) און אַנדערע שפּראַכן וואָס אידן באַניצן אָדער האָבן באַניצט.


== העברעאישער אַלף־בית ==
== העברעאישער אַלף־בית ==
אין [[לשון־קודש]] און מאָדערנעם [[העברעאיש]] ניצט מען די פאָלגנדיקע אותיות (סוף־פאָרמען (סופיות) ווערן געשריבן פאַר געהעריקע אותיות):
אין [[לשון־קודש]] און מאָדערנעם [[העברעאיש]] ניצט מען די פאלגנדע אותיות (סוף־פאָרמען (סופיות) ווערן געשריבן פאַר געהעריקע אותיות):


{| class="wikitable" style="text-align:center;"
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
שורה 41: שורה 42:
|}
|}


מתחילה זיינען אלע אותיות געווען אין לשון־קודש [[קאָנסאָנאַנט]]ן, דאָס הייסט אַז ער האָט אַ קאָנסאָנאַנט שריפט. אין אַ שרייבונג מיט פּינטעלעך באַניצט מען די סיסטעם פון [[נקודות]] צו באַצייכענען [[וואקאל|וואָקאַלן]]. פונדעסטוועגן, קענען עטליכע אותיות ([[אמות קריאה]]) שפּילן אויך די ראָלעס פון וואָקאַלן, דער עיקר, וואָס איז אינעם פולן כוח אַנטוויקלט געוואָרן אין [[כתיב מלא]] אויסלייג־סיסטעם פון מאָדערנעם העברעאיש.
מתחילה זענען אלע אותיות געווען אין לשון־קודש [[קאָנסאָנאַנט]]ן, דאָס הייסט אַז ער האָט אַ קאָנסאָנאַנט שריפט. אין אַ שרייבונג מיט פּינטעלעך באַניצט מען די סיסטעם פון [[נקודות]] צו באַצייכענען [[וואקאל|וואָקאַלן]]. פונדעסטוועגן, קענען עטליכע אותיות ([[אמות קריאה]]) שפּילן אויך די ראָלעס פון וואָקאַלן, דער עיקר, וואָס איז אינעם פולן כוח אַנטוויקלט געוואָרן אין [[כתיב מלא]] אויסלייג־סיסטעם פון מאָדערנעם העברעאיש.


ס'איז דאָ אויך פּינטלעך, וואָס צייכענען ענדערונגען אין קלאַנגען פון קאָנסאָנאַנטן: [[דגש]], [[רפה]] און דאָס שׂין־פּינטל.
ס'איז דאָ אויך פּינטלעך, וואָס צייכענען ענדערונגען אין קלאַנגען פון קאָנסאָנאַנטן: [[דגש]], [[רפה]] און דאָס שׂין־פּינטל.
שורה 57: שורה 58:
|שטומער אַלף<br />פּתח־אַלף<br />קמץ־אַלף||<br />a<br />o||<br />[a]<br />[ɔ] אָדער [ʊ]
|שטומער אַלף<br />פּתח־אַלף<br />קמץ־אַלף||<br />a<br />o||<br />[a]<br />[ɔ] אָדער [ʊ]
|-
|-
! scope="row" |בּ<br />בֿ
! scope="row" |בּ<br />ב
|בּית<br />בֿית||b<br />v||[b]<br />[v]
|בּית<br />בית||b<br />v||[b]<br />[v]
|-
|-
! scope="row" |ג
! scope="row" |ג
|גימל||g||געוויינטלעך [g]
|גימל||g||געווענליך [g]
|-
|-
! scope="row" |ד
! scope="row" |ד
שורה 84: שורה 85:
|יוד<br />חיריק־יוד||i און y<br />i||[ɪ] און [j]<br />[ɪ]
|יוד<br />חיריק־יוד||i און y<br />i||[ɪ] און [j]<br />[ɪ]
|-
|-
! scope="row" |כּ<br />כֿ<br />ך
! scope="row" |כּ<br />כ<br />ך
|כּף<br />כֿף<br />לאַנגער כֿף||k<br />kh<br />kh||[k]<br />[x]<br />[x]
|כּף<br />כף<br />לאַנגער כף||k<br />kh<br />kh||[k]<br />[x]<br />[x]
|-
|-
! scope="row" |ל
! scope="row" |ל
שורה 102: שורה 103:
|עין||e||[e] אָדער [eɪ]
|עין||e||[e] אָדער [eɪ]
|-
|-
! scope="row" |פּ<br />פֿ<br />ף
! scope="row" |פּ<br />פ<br />ף
|פּא<br />פֿא<br />לאַנגער פֿא||p<br />f<br />f||[p]<br />[f]<br />[f]
|פּא<br />פא<br />לאַנגער פא||p<br />f<br />f||[p]<br />[f]<br />[f]
|-
|-
! scope="row" |צ<br />ץ
! scope="row" |צ<br />ץ
שורה 112: שורה 113:
|-
|-
! scope="row" |ר
! scope="row" |ר
|ריש||r||[ʁ], [ʀ] אָדער ענלעכע
|ריש||r||[ʁ], [ʀ] אָדער ענליכע
|-
|-
! scope="row" |ש<br />שׂ
! scope="row" |ש<br />שׂ
שורה 131: שורה 132:
|צוויי יודן||ey||[eɪ] אָדער [aɪ]
|צוויי יודן||ey||[eɪ] אָדער [aɪ]
|-
|-
! scope="row" |ײַ
! scope="row" |יי
|פּתח צוויי יודן||ay||[aɪ] אָדער [aː]
|פּתח צוויי יודן||ay||[aɪ] אָדער [aː]
|-
|-
שורה 147: שורה 148:
|}
|}


די אותיות בֿ, ח, כּ, שׂ, תּ און תֿ ווערן באַניצט בלויז אין ווערטער פון סעמיטישן אָפּשטאַם. די קאָמבינאַציעס וו, יי, ייַ און וי שרייבט מען צומאָל אַלץ דיגראַפן ([[ליגאַטור]]ן): װ, ײ, ײַ און ױ.
די אותיות בֿ, ח, כּ, שׂ, תּ און תֿ ווערן באַניצט בלויז אין ווערטער פון סעמיטישן אָפּשטאַם. די קאָמבינאַציעס וו, יי, יי און וי שרייבט מען צומאָל אַלץ דיגראַפן ([[ליגאַטור]]ן): וו, יי, יי און וי.


== יידישקייט ==
== אידישקייט ==
לויט דעם יידישן רעליגיעזן בקיאות האָט [[גאָט]] באַשאַפן די [[וועלט]] מיט די אותיות.
לויט דעם יידישן רעליגיעזן בקיאות האָט [[גאָט]] באַשאַפן די [[וועלט]] מיט די אותיות.


שורה 160: שורה 161:
[[קאַטעגאָריע:לשון קודש]]
[[קאַטעגאָריע:לשון קודש]]
[[קאַטעגאָריע:אלף בית]]
[[קאַטעגאָריע:אלף בית]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:אלפבית עברי]]