אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:איידעלער גאז"

ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"פ")
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ")
 
(13 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = group of chemical elements in column 18 of the priodic table, that tend to be chemically inert and thus form odorless, colorless, monatomic gases with low reactivity; consists of helium, neon, argon, krypton, xenon, radon, and possibly oganesson|העב=קבוצה של יסודות כימיים|דייטש=Chemische Elemente der 18. Gruppe des Periodensystems|}}
{{איבערשרייבן}}
{{איבערשרייבן}}
[[טעקע:Xenon discharge tube.jpg|קליין|150px|[[קסענאן|קסענאָן]]]]
[[טעקע:Xenon discharge tube.jpg|קליין|150px|[[קסענאן|קסענאָן]]]]
שורה 4: שורה 5:




נאבעלע גאַזן זענען זייער סטאַביל ווייַל זיי אַנטהאַלטן 8 עלעקטעראנען אין זייער אויסווייניקסטע עלעקטראָן שיכט, וואָס איז די מאַקסימום נומער וואס די אויסווייניקסטע שאָל קען אנטהאלטן (חוץ העליום וואָס די צוויי אויסווייניקסט שיכט עלעקטראָנען). אלס א רעזולטאַט נעמען זיי זעלטן אנטייל אין [[כעמישע רעאקציע]]ס, בכן זייער נאָמען.
נאבעלע גאַזן זענען זייער סטאַביל ווייל זיי אַנטהאַלטן 8 עלעקטעראנען אין זייער אויסווייניגסטע עלעקטראָן שיכט, וואָס איז די מאַקסימום נומער וואס די אויסווייניגסטע שאָל קען אנטהאלטן (חוץ העליום וואָס די צוויי אויסווייניגסט שיכט עלעקטראָנען). אלס א רעזולטאַט נעמען זיי זעלטן אנטייל אין [[כעמישע רעאקציע]]ס, בכן זייער נאָמען.


די צעלאזן און בלעזלן פונקטן פון אַלע איידעלע גאַזן זענען זייער נאָענט צוזאַמען, מיט אַ חילוק פון ווייניגער ווי 10 °C, אלס רעזולטאַט, זענען די [[פליסיק]] איידעלע גאזן בלויז אַ קליין טעמפּעראַטור קייט.
די צעלאזן און בלעזלן פונקטן פון אַלע איידעלע גאַזן זענען זייער נאָענט צוזאַמען, מיט אַ חילוק פון ווייניגער ווי 10 °C, אלס רעזולטאַט, זענען די [[פליסיק]] איידעלע גאזן בלויז אַ קליין טעמפּעראַטור קייט.
שורה 10: שורה 11:
איידעלע גאַזן האבן זייער א נידעריגע רעאקטיוויטעט ראטע און דעריבער איז פון זיי געשאפן געווארן בלויז עטליכע הונדערט פארבינדונגען (ביז [[2008]]).
איידעלע גאַזן האבן זייער א נידעריגע רעאקטיוויטעט ראטע און דעריבער איז פון זיי געשאפן געווארן בלויז עטליכע הונדערט פארבינדונגען (ביז [[2008]]).


נעאָן, אַרגאַן, קריפּטאַן און קסענאָן זענען באקומען פון דער [[ערד'ס אטמאספער|לופט]] מיט גאַז פליסיק מאכן און ראַפינירונג קליין. העליום איז געוויינלעך אפגעשיידט פון [[נאטירלעכער גאז|נאַטירלעכן גאַז]], און ראַדאָן געוויינלעך אפגעזונדערט די ראַדיאָאַקטיוו פאַרפוילן פון [[ראדיום|ראַדיום]] צעלאָזן פארבינדונגען. איידעלע גאַזן האבן וויכטיקע אנווענדונגען אין דער באלייכטונג אינדוסטריע, [[שווייסן]], און קאסמאס עקספלאראציע. העליום איז אָפט געניצט ווי אַ פאַרטרעטער פאַר דייווינג ברידינג פאַסיליטיז טייל פון די רעספּעראַטאָרי געמיש. אין דערצו, העליום האט ריפּלייסט אַ הידראָגען זעפּעלין לופט שיפן און אַ זויערשטאָף טאַנק, נאָך די ריסקס געפירט דורך דליקאָטאָ פון הידראָגען קלירד.
נעאָן, אַרגאַן, קריפּטאַן און קסענאָן זענען באקומען פון דער [[ערד'ס אטמאספער|לופט]] מיט גאַז פליסיק מאכן און ראַפינירונג קליין. העליום איז געווענליך אפגעשיידט פון [[נאטירליכער גאז|נאַטירליכן גאַז]], און ראַדאָן געווענליך אפגעזונדערט די ראַדיאָאַקטיוו פאַרפוילן פון [[ראדיום|ראַדיום]] צעלאָזן פארבינדונגען. איידעלע גאַזן האבן וויכטיגע אנווענדונגען אין דער באלייכטונג אינדוסטריע, [[שווייסן]], און קאסמאס עקספלאראציע. העליום איז אָפט געניצט ווי אַ פאַרטרעטער פאַר דייווינג ברידינג פאַסיליטיז טייל פון די רעספּעראַטאָרי געמיש. אין דערצו, העליום האט ריפּלייסט אַ הידראָגען זעפּעלין לופט שיפן און אַ זויערשטאָף טאַנק, נאָך די ריסקס געפירט דורך דליקאָטאָ פון הידראָגען קלירד.


== באניצן ==
== באניצן ==
די מערסט פארשפרייטע באניצן פון די איידעלע  גאַזן איז אין לאמפן. נעאָן גיט ארויס אן אראנזש-רויטליכער ליכט - וואס ווערט גענוצט אפט אין רעקלאמעס. ארגאן און קריפּטאַן ווערן געניצט אין די פראדוקציע פון [[אינקאנדעסאנט]] [[בירנע]]ס ווייַל זיי רעאַגירן נישט מיט די הייסע דראָט און האַלטן עס פון [[אקסידיזאציע]]. העליום, דאַנק איר לייכטע וואָג און כעמיש גלייַכגילט (אין פארגלייך צו [[הידראגען|הידראָגען]], וואָס איז העכסט ברענעוודיק) איז צומאל געניצט צו אנפילן [[זעפּפּעלין]]ען נס און באַלונען.  נ. דעם טויש איז וויכטיק ווייַל נוצן הידראָגען קען זיין געפערלעך. א גרויסע קאנצענטרירונ  קען זיך אָנצינדן און אויפרייַסן, ווי ס'האט פאסירט אין די הינדענבורג טראגעדיע. אַרגאָן איז געניצט אין שמעלצונג, ווען עס ווערט פארשפרייט אַרום אַן עלעקטרישן בעשאַס צו פאַרמייַדן אקסידיזירונג דורך [[אזאט|ניטראָגען]] אָדער זויערשטאָף וואָס איז דער הויך טעמפּעראַטור פּראָצעס. קסענאָן לאמפן ווערט באנוצט אין טייערע לוקסוס קאַרס, די קאָליר פון די ליכט איז [[בלוי]].
די מערסט פארשפרייטע באניצן פון די איידעלע  גאַזן איז אין לאמפן. נעאָן גיט ארויס אן אראנזש-רויטליכער ליכט - וואס ווערט גענוצט אפט אין רעקלאמעס. ארגאן און קריפּטאַן ווערן געניצט אין די פראדוקציע פון [[אינקאנדעסאנט]] [[בירנע]]ס ווייל זיי רעאַגירן נישט מיט די הייסע דראָט און האַלטן עס פון [[אקסידיזאציע]]. העליום, דאַנק איר לייכטע וואָג און כעמיש גלייכגילט (אין פארגלייך צו [[הידראגען|הידראָגען]], וואָס איז העכסט ברענעוודיק) איז צומאל געניצט צו אנפילן [[זעפּפּעלין]]ען נס און באַלונען.  נ. דעם טויש איז וויכטיג ווייל נוצן הידראָגען קען זיין געפערלעך. א גרויסע קאנצענטרירונ  קען זיך אָנצינדן און אויפרייסן, ווי ס'האט פאסירט אין די הינדענבורג טראגעדיע. אַרגאָן איז געניצט אין שמעלצונג, ווען עס ווערט פארשפרייט אַרום אַן עלעקטרישן בעשאַס צו פאַרמיידן אקסידיזירונג דורך [[אזאט|ניטראָגען]] אָדער זויערשטאָף וואָס איז דער הויך טעמפּעראַטור פּראָצעס. קסענאָן לאמפן ווערט באנוצט אין טייערע לוקסוס קאַרס, די קאָליר פון די ליכט איז [[בלוי]].


<center>
<center>
שורה 29: שורה 30:
[[קאַטעגאָריע:גאזן]]
[[קאַטעגאָריע:גאזן]]
[[קאַטעגאָריע:איידעלע גאזן|*]]
[[קאַטעגאָריע:איידעלע גאזן|*]]
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:גז אציל]]