3,258
רעדאגירונגען
כנלע''ד
(גרייזיקער לינק) |
(כנלע''ד) |
||
| שורה 6: | שורה 6: | ||
וּבְאַרְבַּע עֶשְׂרֵה שָׁנָה בָּא כְדָרְלָעֹמֶר וְהַמְּלָכִים אֲשֶׁר אִתּוֹ וַיַּכּוּ אֶת '''רְפָאִים בְּעַשְׁתְּרֹת קַרְנַיִם''' וְאֶת '''הַזּוּזִים בְּהָם''' וְאֵת '''הָאֵימִים בְּשָׁוֵה קִרְיָתָיִם''': וְאֶת '''הַחֹרִי בְּהַרְרָם שֵׂעִיר''' עַד אֵיל פָּארָן אֲשֶׁר עַל הַמִּדְבָּר: וַיָּשֻׁבוּ וַיָּבֹאוּ אֶל עֵין מִשְׁפָּט הִוא קָדֵשׁ '''וַיַּכּוּ אֶת כָּל שְׂדֵה הָעֲמָלֵקִי''' וְגַם אֶת '''הָאֱמֹרִי הַיֹּשֵׁב בְּחַצְצֹן תָּמָר''': וַיֵּצֵא מֶלֶךְ סְדֹם...". }}, וואס האבן אנגעבונדן א [[בונד]] צו ווידערשפעניגן אין די קעניגן פון [[ארם נהריים|מעסאפאטאמיא]]. אמרפל איז די ערשטע פערזענליכקייט אין [[תנ"ך]] וואס צו איר ווערט צוגעלייגט די טיטל קעניג. | וּבְאַרְבַּע עֶשְׂרֵה שָׁנָה בָּא כְדָרְלָעֹמֶר וְהַמְּלָכִים אֲשֶׁר אִתּוֹ וַיַּכּוּ אֶת '''רְפָאִים בְּעַשְׁתְּרֹת קַרְנַיִם''' וְאֶת '''הַזּוּזִים בְּהָם''' וְאֵת '''הָאֵימִים בְּשָׁוֵה קִרְיָתָיִם''': וְאֶת '''הַחֹרִי בְּהַרְרָם שֵׂעִיר''' עַד אֵיל פָּארָן אֲשֶׁר עַל הַמִּדְבָּר: וַיָּשֻׁבוּ וַיָּבֹאוּ אֶל עֵין מִשְׁפָּט הִוא קָדֵשׁ '''וַיַּכּוּ אֶת כָּל שְׂדֵה הָעֲמָלֵקִי''' וְגַם אֶת '''הָאֱמֹרִי הַיֹּשֵׁב בְּחַצְצֹן תָּמָר''': וַיֵּצֵא מֶלֶךְ סְדֹם...". }}, וואס האבן אנגעבונדן א [[בונד]] צו ווידערשפעניגן אין די קעניגן פון [[ארם נהריים|מעסאפאטאמיא]]. אמרפל איז די ערשטע פערזענליכקייט אין [[תנ"ך]] וואס צו איר ווערט צוגעלייגט די טיטל קעניג. | ||
אמרפל איז געווען באוואוסט ווי א גרויסער קעניג אין זיין צייט{{הערה|{{אוצר|ספורנו/בראשית/יד#א|ספורנו}}}}, און לויט [[רש"י]] איז ער געווען דער חשובסטער צווישן די פיר קעניגן{{הערה|גור אריה ל[[מהר"ל]], בראשית שם}}. אנדערע מפרשים | אמרפל איז געווען באוואוסט ווי א גרויסער קעניג אין זיין צייט{{הערה|{{אוצר|ספורנו/בראשית/יד#א|ספורנו}}}}, און לויט [[רש"י]] איז ער געווען דער חשובסטער צווישן די פיר קעניגן{{הערה|גור אריה ל[[מהר"ל]], בראשית שם}}. אנדערע מפרשים זאגן, אז כדרלעומר איז געווען דער חשובסטער צווישן זיי{{הערה|{{אוצר|רד"ק/בראשית/יד#ד|רד"ק}}}}, נאר אמרפל איז געווען דער עלטסטער פון אלעמען{{הערה|פענח רזא און טור על התורה, בראשית שם}}. און נאך אנדערע זאגן, אז אין גרויסקייט און אין פירן די קעניגרייך אינעווייניג אין לאנד איז אמרפל געווען דער בעסטער, און אין העלדישקייט אין קריג איז כדרלעומר געווען דער בעסטער{{הערה|העמק דבר}}. | ||
די נאמען אמרפל ווערט אויך דערמאנט אין [[אונגאריש|אוגארישע]] טעקסטן אין טראַנסקריפּציע '''עמרפ''' ווען די בוכשטאב ל' פעלט{{הערה|שם=hebrewRTL-a|[[פנחס ארצי]], '''עולם התנ"ך: בראשית''', תל אביב, דוידזון עתי, [[1993]], ע"מ 103.}}. [[שנער]] איז למעשה די אלטע נאמען פון [[בבל]], ווי עס ווייזט אויס פון [[מעשה דור הפלגה]]: {{ציטוטון|וַיְהִי בְּנָסְעָם מִקֶּדֶם וַיִּמְצְאוּ בִקְעָה בְּאֶרֶץ '''שִׁנְעָר''' וַיֵּשְׁבוּ שָׁם... עַל כֵּן קָרָא שְׁמָהּ '''בָּבֶל''' כִּי שָׁם בָּלַל ה' שְׂפַת כָּל הָאָרֶץ וּמִשָּׁם הֱפִיצָם ה' עַל פְּנֵי כָּל הָאָרֶץ|בראשית פרק י"א, פסוקים ב'; ט'}} א זאך וואס שטימט מיט איינע פון די שאצונגען וואס נייגט צו אידענטיפיצירן אמרפל מיט דער בבלישער [[חמורבי]], וואס איז אויך באקאנט ווי '''עמורפי'''. א אנדער שאצונג אידענטיפיצירט אים מיט אובל-פי-אל דער צווייטער קעניג פון [[אשנונה]]{{הערה|Micael Roaf, '''Cambridge Atlas of Archaeology''' - king lists p.111 and pp.108-123.|כיוון=שמאל}}. | די נאמען אמרפל ווערט אויך דערמאנט אין [[אונגאריש|אוגארישע]] טעקסטן אין טראַנסקריפּציע '''עמרפ''' ווען די בוכשטאב ל' פעלט{{הערה|שם=hebrewRTL-a|[[פנחס ארצי]], '''עולם התנ"ך: בראשית''', תל אביב, דוידזון עתי, [[1993]], ע"מ 103.}}. [[שנער]] איז למעשה די אלטע נאמען פון [[בבל]], ווי עס ווייזט אויס פון [[מעשה דור הפלגה]]: {{ציטוטון|וַיְהִי בְּנָסְעָם מִקֶּדֶם וַיִּמְצְאוּ בִקְעָה בְּאֶרֶץ '''שִׁנְעָר''' וַיֵּשְׁבוּ שָׁם... עַל כֵּן קָרָא שְׁמָהּ '''בָּבֶל''' כִּי שָׁם בָּלַל ה' שְׂפַת כָּל הָאָרֶץ וּמִשָּׁם הֱפִיצָם ה' עַל פְּנֵי כָּל הָאָרֶץ|בראשית פרק י"א, פסוקים ב'; ט'}} א זאך וואס שטימט מיט איינע פון די שאצונגען וואס נייגט צו אידענטיפיצירן אמרפל מיט דער בבלישער [[חמורבי]], וואס איז אויך באקאנט ווי '''עמורפי'''. א אנדער שאצונג אידענטיפיצירט אים מיט אובל-פי-אל דער צווייטער קעניג פון [[אשנונה]]{{הערה|Micael Roaf, '''Cambridge Atlas of Archaeology''' - king lists p.111 and pp.108-123.|כיוון=שמאל}}. | ||
| שורה 12: | שורה 12: | ||
[[חז"ל]] אידענטיפיצירן אמרפל מיט [[נמרוד]] וואס ווערט אנגערופן אמרפל "שאמר פול לכבשן האש" (וואס האט געזאגט פאל אריין אין פייער) פאר [[אברהם אבינו]]{{הערה|{{בבלי|עירובין|נג|א}}}}. | [[חז"ל]] אידענטיפיצירן אמרפל מיט [[נמרוד]] וואס ווערט אנגערופן אמרפל "שאמר פול לכבשן האש" (וואס האט געזאגט פאל אריין אין פייער) פאר [[אברהם אבינו]]{{הערה|{{בבלי|עירובין|נג|א}}}}. | ||
[[יוסף בן מתתיהו]] אין זיין ספר "[[קדמוניות היהודים]]" באצייכנט, אז אמרפל איז געווען איינער פון די מיליטער מיניסטערן פון די [[אשור]]ים | [[יוסף בן מתתיהו]] אין זיין ספר "[[קדמוניות היהודים]]" באצייכנט, אז אמרפל איז געווען איינער פון די פיר מיליטער מיניסטערן פון די [[אשור]]ים וועלכע האבן גערויבט [[סיריע]] און זענען אנגעקומען אין געגנט פון [[סדום]], כדי מלחמה צו האלטן מיט די קעניגן פון כיכר הירדן וואס האבן ווידערגעשפעניגט אין אשור{{הערה|שם=hebrewRTL-b|יוסף בן מתתיהו, '''קדמוניות היהודים''', ירושלים, [[מוסד ביאליק]], [[2002]], זייט 19.}}. | ||
==זעט אויך== | ==זעט אויך== | ||
| שורה 21: | שורה 21: | ||
==דרויסנדע לינקס== | ==דרויסנדע לינקס== | ||
*[http://hydepark.hevre.co.il/hydepark/topic.asp?topic_id=1154938&whichpage=1 מי היה אמרפל מלך שנער?] פון פורום "עצור, כאן חושבים" | *[http://hydepark.hevre.co.il/hydepark/topic.asp?topic_id=1154938&whichpage=1 מי היה אמרפל מלך שנער?] פון פורום "עצור, כאן חושבים" | ||
*[http://jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=1440&letter=A אמרפל | *[http://jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=1440&letter=A אמרפל] אין [[דזשואיש ענציקלאפעדיע]] {{אנגלית}} | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||