אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:זכור אב"

פון המכלול
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
(פארוואס ניצן סלענג?)
ק (←‏אינהאלט פון פיוט: טעות סופר)
שורה 48: שורה 48:
אין יעדע גראם, בעט דער פיוט פון גאט אז ער זאל געדענקען איינער פון די אבות פון פאלק, און דערמאנט זיין פארבינדונג צו וואסער. אזוי צום ביישפיל, ביי די גראם וואס איז געווידמעט פאר משה ווערן דערמאנט די מעשה פון באהאלטן [[משה אין קאסטן]] אינעם [[יאור]] ({{תנ"ך|שמות|ב|ג}}), זיין אנטרינקען וואסער פאר די שאף פון [[יתרו]] ({{תנ"ך|שמות|ב|יז}}), און [[משה מיטן שטיין|זיין שפאלטן דאס שטיין צו ארויסנעמען וואסער פאר די אידן]]. די טעמעס פון די גראמען זענען [[אברהם]], [[יצחק]], [[יעקב]], משה, [[אהרן]] און די [[אידן]] לענגאויס די דורות.
אין יעדע גראם, בעט דער פיוט פון גאט אז ער זאל געדענקען איינער פון די אבות פון פאלק, און דערמאנט זיין פארבינדונג צו וואסער. אזוי צום ביישפיל, ביי די גראם וואס איז געווידמעט פאר משה ווערן דערמאנט די מעשה פון באהאלטן [[משה אין קאסטן]] אינעם [[יאור]] ({{תנ"ך|שמות|ב|ג}}), זיין אנטרינקען וואסער פאר די שאף פון [[יתרו]] ({{תנ"ך|שמות|ב|יז}}), און [[משה מיטן שטיין|זיין שפאלטן דאס שטיין צו ארויסנעמען וואסער פאר די אידן]]. די טעמעס פון די גראמען זענען [[אברהם]], [[יצחק]], [[יעקב]], משה, [[אהרן]] און די [[אידן]] לענגאויס די דורות.


יעדע גראם ווערט געענטפערט דורכן קהל מיט א פזמון, וואס איז מסכם די געבעט פון 'געדענק' וואס איז אין די גראם און בעהט אז אין זכות פון דער צדיק וואס ווערט דערמאנט אין איר זאל גאט געבן רעגן. די פזמונים וואס טוישן זיך זענען "בעבורו אל תמנע מים" (דאס מיינט: וועגן יענער מענטש, זאלסטו נישט אפהאלטן פון אונז וואסער), און "בצדקו חון חשרת מים" (דאס מיינט: אין זכות זיין ערליכקייט, שענק אונז וואלקענעס פון רעגן).
יעדע גראם ווערט געענטפערט דורכן קהל מיט א פזמון, וואס איז מסכם די געבעט פון 'געדענק' וואס איז אין די גראם און בעהט אז אין זכות פון דער צדיק וואס ווערט דערמאנט אין איר זאל גאט געבן רעגן. די פזמונים וואס טוישן זיך זענען "בעבורו אל תמנע מים" (דאס מיינט: וועגן יענער מענטש, זאלסטו נישט אפהאלטן פון אונז וואסער), און "בצדקו חון חשרת מים" (דאס מיינט: אין זכות פון זיין ערליכקייט, שענק אונז וואלקענעס פון רעגן).


==די פלאץ פונעם פיוט ביים דאווענען==
==די פלאץ פונעם פיוט ביים דאווענען==

רעוויזיע פון 05:31, 24 אקטאבער 2023

זכור אב

אֱלֹקֵינוּ וֵאלֹקֵי אֲבוֹתֵינוּ
זְכֹר אָב נִמְשַׁךְ אַחֲרֶיךָ כְּמַיִם
בֵּרַכְתּוֹ כְּעֵץ שָׁתוּל עַל פַּלְגֵי מַיִם
גְּנַנְתּוֹ וְהִצַּלְתּוֹ מֵאֵשׁ וּמִמַּיִם
דְּרַשְׁתּוֹ בְּזָרְעוֹ עַל כָּל מַיִם

בַּעֲבוּרוֹ אַל תִּמְנַע מָיִם

זְכֹר הַנּוֹלָד בִּבְשׂוֹרַת יֻקַּח נָא מְעַט מַיִם
וְשַׂחְתָּ לְהוֹרוֹ לְשָׁחְטוֹ לִשְׁפֹּךְ דָּמוֹ כַּמַּיִם
זִהֵר גַּם הוּא לִשְׁפֹּךְ לֵב כַּמַּיִם
חָפַר וּמָצָא בְּאֵרוֹת מַיִם

בְּצִדְקוֹ חֹן חַשְׁרַת מָיִם

זְכֹר טָעַן מַקְלוֹ וְעָבַר יַרְדֵּן מַיִם
יִחַד לְבַדּוֹ וְגָל אֶבֶן מִבְּאֵר מַיִם
כְּנֶאֱבַק לוֹ שַׂר בָּלוּל מֵאֵשׁ וּמִמַּיִם
לָכֵן הִבְטַחְתּוֹ הֱיוֹת עִמּוֹ בָּאֵשׁ וּבַמַּיִם

בַּעֲבוּרוֹ אַל תִּמְנַע מָיִם

זְכֹר מָשׁוּי בְּתֵבַת גֹמֶא מִן הַמַּיִם
נָמוּ דָּלֹה דָּלָה וְהִשְׁקָה צֹאן מַיִם
סְגוּלֶיךָ עֵת צָמְאוּ לְמַיִם
עַל הַסֶּלַע הָךְ וַיֵּצְאוּ מַיִם

בְּצִדְקוֹ חֹן חַשְׁרַת מָיִם

זְכֹר פְּקִיד שָׁתוֹת טוֹבֵל חָמֵשׁ טְבִילוֹת בַּמַּיִם
צוֹעֶה וּמַרְחִיץ כַּפָּיו בְּקִדּוּשׁ מַיִם
קוֹרֵא וּמַזֶּה טָהֳרַת מַיִם
רֻחַק מֵעַם פַּחַז כַּמַּיִם

בַּעֲבוּרוֹ אַל תִּמְנַע מָיִם

זְכֹר שְׁנֵים עָשָׂר שְׁבָטִים שֶׁהֶעֱבַרְתָּ בְּגִזְרַת מַיִם
שֶׁהִמְתַּקְתָּ לָמוֹ מְרִירוּת מַיִם
תּוֹלְדוֹתָם נִשְׁפַּךְ דָּמָם עָלֶיךָ כַּמַּיִם
תֵּפֶן כִּי נַפְשֵׁנוּ אָפְפוּ מַיִם

בְּצִדְקָם חֹן חַשְׁרַת מָיִם

זכור אב נמשך אחריך כמים איז א פיוט פאר תפילת גשם וואס זיין מחבר איז נישט באקאנט,[1] און עס ווערט געזאגט ביי די מנהגים פון מזרח אשכנז[2] ביי מוסף פון שמיני עצרת. די פיוט בעט פון גאט אז אין זכות פון די ערליכקייט פון געוויסע צדיקים (צום ביישפיל אברהם אדער משה), זאל ער לאזן רעגענען דעם קומענדיגן ווינטער.

הינטערגרונט

לויט די הלכה, פון תפילת מוסף פון שמיני עצרת דארף מען אנפאנגען זאגן ביים דאווענען משיב הרוח ומוריד הגשם, ווייל דעמאלט הייבט זיך אן די סעזאן פון רעגן.[3] דעריבער, איז אנטוויקלט געווארן א מנהג צו זאגן ביים דאווענען די ספעציעלע תפילה עס זאלן אראפגיין גשמי ברכה. די פייטנים האבן פארפאסט צו די תפילה אסאך פיוטים וואס טוען אין וואסער און אין רעגן. און איינער פון די אנגעזעהענע פון זיי איז רבי אלעזר בירבי קליר (געוואוינט אין ארץ ישראל ביי די 6'טע יארהונדערט), וואס האט פארפאסט א לאנגע סיסטעם פון פיוטים פאר תפילת גשם. די פיוט איז די לעצטע פיוט אין די סיסטעם, אבער ווי ערווענט איז דאס לכאורה נישט פארפאסט געווארן דורך הקליר אליין, נאר איז צוגעלייגט געווארן צו זיינע פיוטים שפעטער דורך א אנדער פייטן וואס עס איז אונז נישט באקאנט זיין נאמען.

אינהאלט פון פיוט

אין יעדע גראם, בעט דער פיוט פון גאט אז ער זאל געדענקען איינער פון די אבות פון פאלק, און דערמאנט זיין פארבינדונג צו וואסער. אזוי צום ביישפיל, ביי די גראם וואס איז געווידמעט פאר משה ווערן דערמאנט די מעשה פון באהאלטן משה אין קאסטן אינעם יאור (שמות ב, ג), זיין אנטרינקען וואסער פאר די שאף פון יתרו (שמות ב, יז), און זיין שפאלטן דאס שטיין צו ארויסנעמען וואסער פאר די אידן. די טעמעס פון די גראמען זענען אברהם, יצחק, יעקב, משה, אהרן און די אידן לענגאויס די דורות.

יעדע גראם ווערט געענטפערט דורכן קהל מיט א פזמון, וואס איז מסכם די געבעט פון 'געדענק' וואס איז אין די גראם און בעהט אז אין זכות פון דער צדיק וואס ווערט דערמאנט אין איר זאל גאט געבן רעגן. די פזמונים וואס טוישן זיך זענען "בעבורו אל תמנע מים" (דאס מיינט: וועגן יענער מענטש, זאלסטו נישט אפהאלטן פון אונז וואסער), און "בצדקו חון חשרת מים" (דאס מיינט: אין זכות פון זיין ערליכקייט, שענק אונז וואלקענעס פון רעגן).

די פלאץ פונעם פיוט ביים דאווענען

אריגינעל, איז די פיוט באשטימט, צוזאמען מיט די איבריגע פיוטים פון תפילת גשם, ביי חזרת הש"ץ פון מוסף, ביי די צווייטע ברכה ("מחיה המתים") אין איר דערמאנט מען געווענליך משיב הרוח ומוריד הגשם. נאכן ארויפגיין קיין ארץ ישראל פון די תלמידי הגר"א, האבן זיי אדאפטירט די מנהג פון די ספרדים צו זאגן תפילת גשם פאר מוסף אנשטאט אינמיטן חזרת הש"ץ, און זיי האבן איינגעפירט צו זאגן נאר די פיוט פאר שטייענדיגע דאווענען פון מוסף.[4] אזוי איז היינט איינגעפירט אין אסאך קהילות (בעיקר ביי נוסח אשכנז). ביי אנדערע קהילות איז נאך איינגעפירט צו זאגן דעם פיוט אינמיטן חזרת הש"ץ, אבער א מערהייט זאגן נאר די פיוט (און די "מגן" און די "מחיה"), און נישט די גאנצע סיסטעם פון הקליר.

דרויסנדע לינקס

רעפערענצן

  1. די פיוט ערשיינט אין די סיסטעם פון די פיוטי גשם פון רבי אלעזר הקליר, אבער ווי עס זעט אויס איז די פיוט צוגעלייגט געווארן אין א שפעטערע צייט, וויבאלד עס ערשיינט נישט אין די שטיקלען פון די קאיר גניזה. זעהט ביי דניאל גאלדשמידט און יונה פרענקל, מחזור לסוכות ושמיני עצרת, עמ' לח.
  2. אין די מערב אשכנז מנהגים, זאגט מען אנשטאט דעם די פיוט אים זכר נא לשאלי מים, זעהט דניאל גאלדשמידט און יונה פרענקל מחזור לסוכות, ירושלים תשמ"ב, עמ' 427-430.
  3. משנה, תענית א, ב
  4. טראץ די מנהג פון גר"א אליין וואס האט געזאגט די גאנצע תפילת טל וגשם אין חזרת הש"ץ, זעהט מעשה רב קסג.


טיילן פון דער בלאט זענען מעגליך איבערגעזעצט פון העברעאישער וויקיפעדיע
cc-by-sa 3.0 ערלויבענישאריגינעלער בלאטביישטייערער