בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
(←ראשונים: ראגאטשאווער) |
|||
| שורה 43: | שורה 43: | ||
* לויט '''רוב ראשונים''' איז סוכה דער זעלבער ווי תפילין, און יעדע מאל וואס א מענטש גייט אריין אין סוכה, אויך אויב ער פלאנט נישט צו טון דערין גארנישט אויסער זיצן, מאכט ער 'לישב בסוכה'. אזוי שרייבן [[בעל הלכות גדולות]], [[רב האי גאון]]{{הערה|אין א תשובה, געברענגט אין רבינו מנוח הל' סוכה פ"ו ה"ט, רא"ש, {{טור|אורח חיים|תרלט|אן=חלק}}, און נאך: "מנהג ידוע הוא שהנכנס בחג לסוכת חברו לבקרו אף על פי שאינו שותה ואוכל בה חייב לברך לישב בסוכה".}}, [[רי"ף]]{{הערה|{{רי"ף|סוכה|כב|א}}: "ואסיקנא, דכל שעה שנכנס לישב בה מברך לישב בסוכה".}}, [[רמב"ם]]{{הערה|שם=רמבם|<!-- {{רמב"ם|סוכה|ו|יב}}, נישט באנוצט ווייל טעקסט אויף שיתופתא איז נישט מסודר -->[https://rambam.alhatorah.org/Full/Shofar_veSukkah_veLulav/6.12 הלכות סוכה פ"ו, הי"ב]: "כל זמן שיכנס לישב בסוכה, כל שבעה, מברך קודם שישב: אשר קידשנו במצוותיו וציונו לישב בסוכה"}}, יראים, רבינו שמחה, רוקח, ראבי"ה, ריטב"א{{הערה|שם=ריטב"א|{{בבלי|סוכה|מה|ב|מפרש=ריטב"א}}}}{{ביאור|דער ריטב"א ברענגט נאך צוויי שיטות: א) שכל עת שקובע עצמו לעשות בה אחד מדברים אלו, כמו אכילה, שינה, שינון וכיוצא בהן, הוי כהנחה דתפלין וחייב לברך אף על פי שלא יצא משם. ב) מברך בכל יום פעם אחת בכניסה ראשונה. זעט אויך של"ה, מסכת סוכה, נר מצוה אות ו, אז איינער וואס איז אינגאנצן נישט מסיח דעת פון סוכה דארף מאכן די ברכה איינמאל א טאג, און דער {{שלחן ערוך|אורח חיים|תרלט|מפרש=מגן אברהם|אן=חלק}} ס"ק י"ז, קריגט דערויף.}}, אורחות חיים בשם רא"ה, מחזור ויטרי, פסקי הרי"ד, רי"ץ גיאת, מאירי, ספר הנייר, שיבולי הלקט און נאך. | * לויט '''רוב ראשונים''' איז סוכה דער זעלבער ווי תפילין, און יעדע מאל וואס א מענטש גייט אריין אין סוכה, אויך אויב ער פלאנט נישט צו טון דערין גארנישט אויסער זיצן, מאכט ער 'לישב בסוכה'. אזוי שרייבן [[בעל הלכות גדולות]], [[רב האי גאון]]{{הערה|אין א תשובה, געברענגט אין רבינו מנוח הל' סוכה פ"ו ה"ט, רא"ש, {{טור|אורח חיים|תרלט|אן=חלק}}, און נאך: "מנהג ידוע הוא שהנכנס בחג לסוכת חברו לבקרו אף על פי שאינו שותה ואוכל בה חייב לברך לישב בסוכה".}}, [[רי"ף]]{{הערה|{{רי"ף|סוכה|כב|א}}: "ואסיקנא, דכל שעה שנכנס לישב בה מברך לישב בסוכה".}}, [[רמב"ם]]{{הערה|שם=רמבם|<!-- {{רמב"ם|סוכה|ו|יב}}, נישט באנוצט ווייל טעקסט אויף שיתופתא איז נישט מסודר -->[https://rambam.alhatorah.org/Full/Shofar_veSukkah_veLulav/6.12 הלכות סוכה פ"ו, הי"ב]: "כל זמן שיכנס לישב בסוכה, כל שבעה, מברך קודם שישב: אשר קידשנו במצוותיו וציונו לישב בסוכה"}}, יראים, רבינו שמחה, רוקח, ראבי"ה, ריטב"א{{הערה|שם=ריטב"א|{{בבלי|סוכה|מה|ב|מפרש=ריטב"א}}}}{{ביאור|דער ריטב"א ברענגט נאך צוויי שיטות: א) שכל עת שקובע עצמו לעשות בה אחד מדברים אלו, כמו אכילה, שינה, שינון וכיוצא בהן, הוי כהנחה דתפלין וחייב לברך אף על פי שלא יצא משם. ב) מברך בכל יום פעם אחת בכניסה ראשונה. זעט אויך של"ה, מסכת סוכה, נר מצוה אות ו, אז איינער וואס איז אינגאנצן נישט מסיח דעת פון סוכה דארף מאכן די ברכה איינמאל א טאג, און דער {{שלחן ערוך|אורח חיים|תרלט|מפרש=מגן אברהם|אן=חלק}} ס"ק י"ז, קריגט דערויף.}}, אורחות חיים בשם רא"ה, מחזור ויטרי, פסקי הרי"ד, רי"ץ גיאת, מאירי, ספר הנייר, שיבולי הלקט און נאך. | ||
::די ראשונים מערקן אן אז אפילו לויט די שיטה, פעלט אויס א יציאה גמורה צו ווערן מחויב נאכאמאל מיט א ברכה, אבער אויב גייט מען ארויס עפעס ברענגען לצורך סעודה{{הערה|{{בבלי|סוכה|מו|א|מפרש=מאירי}}}}, אדער צו רעדן מיט א חבר{{הערה|שם=ריטב"א}} איז עס נישט קיין הפסק צו דארפן מאכן נאך א ברכה. | ::די ראשונים מערקן אן אז אפילו לויט די שיטה, פעלט אויס א יציאה גמורה צו ווערן מחויב נאכאמאל מיט א ברכה, אבער אויב גייט מען ארויס עפעס ברענגען לצורך סעודה{{הערה|{{בבלי|סוכה|מו|א|מפרש=מאירי}}}}, אדער צו רעדן מיט א חבר{{הערה|שם=ריטב"א}} איז עס נישט קיין הפסק צו דארפן מאכן נאך א ברכה. | ||
* פון דער אנדערער זייט האלט דער '''[[רבינו תם]]''' אז מען מאכט נאר א ברכה ביים עסן | * פון דער אנדערער זייט האלט דער '''[[רבינו תם]]''' אז מען מאכט נאר א ברכה ביים עסן און יעדע אנדערע באנוץ איז א טפל לגבי אכילה, און זיי ווערן אלע גע'פטר'ט מיט די ברכה ביים עסן{{הערה|תוס' ר"י שירליאון [https://he.wikisource.org/wiki/תוספות_רבינו_יהודה_שירליאון#דף_יא_עמ'_ב ברכות יא, ב]; געברענגט אין רא"ש און טור סי' תרל"ט בשמו}}. ווי דער שיטה האלטן אויך [[רב יהודאי גאון]], [[בעל העיטור]], [[תוספות]] אין ברכות{{הערה|שם=תוסברכ|{{בבלי|ברכות|יא|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שכבר}}}}{{ביאור|פון {{בבלי|סוכה|מה|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=אחד}}: "…כל אימת דנכנס לה כדי שיאכל וישתה וישן ואפילו עשר פעמים ביום מברך אכל אחת ואחת…" איז משמע אז אויך אויף שלאף מאכט מען, און ס'איז נישט קלאר אויב אויך אויף אכילת ארעי. דער מגדל עוז און ר"י עייאש אין לחם יהודה (אויף דער רמב"ם דארט) לערנען בדעת התוספות אז אויך איינער וואס גייט אריין צו לערנען מאכט א ברכה, און נאר איינער וואס גייט אריין סתם זיך צו זוימען דארט מאכט נישט. דער {{שולחן ערוך|אורח חיים|תרלט|מפרש=טורי זהב|אן=חלק}}, סק"כ, האלט אז דעת התוס' איז ווי דעת הרי"ף און רמב"ם אז מען מאכט אויך אויף בלויז וויילן, און אזוי איז משמע פון בית יוסף.}} און נאך. דער רא"ש{{הערה|שם=רא"ש|פסקי הרא"ש [https://shitufta.org.il/Rosh_on_Sukkah/4?selectedunittext=2 סוכה פ"ד סי' ג]}}, מגיד משנה{{הערה|דארט=רמבם|[https://rambam.alhatorah.org/Dual/Maggid_Mishneh/Shofar_veSukkah_veLulav/6.12 מגיד משנה דארט]}}, מרדכי{{הערה|מרדכי, סוכה, תשס"ה}}, און [[ריא"ז]]{{הערה|[https://shitufta.org.il/Shiltei_HaGiborim_on_Sukkah/22a?selectedunittext=5 שלטי הגיבורים ג]}} שרייבן אז אזוי פירט מען זיך למעשה. | ||
::דער רבינו תם ערקלערט די סיבה פארוואס לויט דער שיטה מאכט מען נישט אויף שלאפן, כאטש וואס דאס איז נאך הארבער ווי עסן אינעם זין אז שינת ארעי איז אויך מחויב בסוכה אנדערש ווי אכילת ארעי, וויבאלד למעשה איז עסן דער עיקר{{ביאור|און דאס וואס שינת ארעי איז מחויב בסוכה איז צוליב די טעמים פון גמרא ({{בבלי|סוכה|כו|א}}), שמא תחטפנו שינה און ער וועט שלאפן א שינת קבע, אדער וויבאלד א מענטש באגענוגט זיך מיט א שינת ארעי.}}. תוספות געבט אן די סיבה, אז אפשר וועט ער נישט קענען איינשלאפן און ס'וועט זיין א ברכה לבטלה{{הערה|שם=תוסברכ}}{{הערה|אזוי שרייבט אויך דער רא"ש; זעט אליה רבה או"ח סימן רל"ט וואו ער שרייבט דער חילוק צווישן דעם ברכה און [[המפיל]], וואו מען איז מען נישט חושש אויף דעם}}. פארהאן ראשונים וואס ברענגען בשם רבינו תם ביידע תירוצים אלס איינס, אז מ'האט געמאכט אן עיקר פון די עסן כדי אז דאס זאל פטר'ן אלעס אריינגערעכנט שלאפן, אויף וואס מ'קען נישט מאכן צוליב א חשש ברכה לבטלה{{הערה|תלמידי רבינו יונה, [https://shitufta.org.il/Rabbeinu_Yonah_on_Berakhot/6a?selectedunittext=1 ברכות ו, א]}}. | ::דער רבינו תם ערקלערט די סיבה פארוואס לויט דער שיטה מאכט מען נישט אויף שלאפן, כאטש וואס דאס איז נאך הארבער ווי עסן אינעם זין אז שינת ארעי איז אויך מחויב בסוכה אנדערש ווי אכילת ארעי, וויבאלד למעשה איז עסן דער עיקר{{ביאור|און דאס וואס שינת ארעי איז מחויב בסוכה איז צוליב די טעמים פון גמרא ({{בבלי|סוכה|כו|א}}), שמא תחטפנו שינה און ער וועט שלאפן א שינת קבע, אדער וויבאלד א מענטש באגענוגט זיך מיט א שינת ארעי.}}. תוספות געבט אן די סיבה, אז אפשר וועט ער נישט קענען איינשלאפן און ס'וועט זיין א ברכה לבטלה{{הערה|שם=תוסברכ}}{{הערה|אזוי שרייבט אויך דער רא"ש; זעט אליה רבה או"ח סימן רל"ט וואו ער שרייבט דער חילוק צווישן דעם ברכה און [[המפיל]], וואו מען איז מען נישט חושש אויף דעם}}. פארהאן ראשונים וואס ברענגען בשם רבינו תם ביידע תירוצים אלס איינס, אז מ'האט געמאכט אן עיקר פון די עסן כדי אז דאס זאל פטר'ן אלעס אריינגערעכנט שלאפן, אויף וואס מ'קען נישט מאכן צוליב א חשש ברכה לבטלה{{הערה|תלמידי רבינו יונה, [https://shitufta.org.il/Rabbeinu_Yonah_on_Berakhot/6a?selectedunittext=1 ברכות ו, א]}}. למעשה איז דער חשש ברכה לבטלה נישט להלכה, און אויב מען האט פארגעסן צו מאכן א לישב ביים עסן מאכט מען פאר'ן שלאפן{{הערה|סידור הגריעב"ץ, סעיף כ"ג}}, אזוי אויך אויב איינער גייט שלאפן צו זיין חבר'ס סוכה (לויט'ן שיטה אז ס'ווערט נישט גע'פטר'ט פון די ברכה אין די אייגענע סוכה){{הערה|{{שוע הרב|אורח חיים|תרלט|יד|טו|אן=חלק}}}}.{{ש}}איינער פון די אחרונים ענטפערן אז אנדערש ווי עסן וואס איז דער עיקר קיום המצוה, איז אבער שלאפן בלויז ווי א לא־תעשה נישט צו שלאפן אינדרויסן פון סוכה, דעריבער מאכט מען נישט קיין ברכה דערויף{{הערה|{{רמב"ם|סוכה|ו|ב|מפרש=צפנת פענח}}}}. | ||
איינער פון די אחרונים ענטפערן אז אנדערש ווי עסן וואס איז דער עיקר קיום המצוה, איז אבער שלאפן בלויז ווי א לא־תעשה נישט צו שלאפן אינדרויסן פון סוכה, דעריבער מאכט מען נישט קיין ברכה דערויף{{הערה|{{רמב"ם|סוכה|ו|ב|מפרש=צפנת פענח}}}}. | |||
===פסק=== | ===פסק=== | ||
רעדאגירונגען