אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "תשליך"

תשליך (זעט מקור)

רעוויזיע פון 03:53, 22 סעפטעמבער 2023

416 בייטן צוגעלייגט , פֿאַר 2 יאָר

קיין רעדאגירונג באמערקונג

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן

46,371

רעדאגירונגען

@@ שורה 7: / שורה 7: @@
 רש"י ברענגט פון תשובת ה[[גאונים]] א מנהג וואס דערמאנט א צוזאמענשטעל פון תשליך מיט [[כפרות]]: "22 אדער 15 טעג פאר ראש השנה האט יעדער געמאכט פאר יעדן פון די הויזגעזונד טעפּלעך פון לולב בלעטער און אנגעפילט מיט ערד און בהמה אפּפאל, און איינגעזייט דערין פול המצרי אדער קיטנית און מ'האט עס גערופן פורפיסא און ס'איז געוואקסן. [[ערב ראש השנה]] האט מען דאס גענומען און עס געדרייט העכער דעם קאפ זיבן מאל און געזאגט 'זה תחת זה, וזה חליפתי, וזה תמורתי" און דערנאך האט מען עס '''אריין געווארפן אין טייך'''"{{הערה|{{בבלי|שבת|פא|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=האי פרפיסא}}}}.
-דער היינטיגער מנהג פון תשליך האט זיך אנגעהויבן אין אשכנז, ווארשיינליך אין די ה'ק' יארן. טייל פארשער ווייזן אָן אז אַן ענליכע צערעמאניע איז שוין געווען איינגעפירט ביי די קריסטן פון [[קעלן]] אין [[14'טער יארהונדערט]]{{הערה|1=דניאל שפרבר, '''מנהגי ישראל''', ג.; {{ynet|ד"ר יואל רפל|פעם, גם הגויים עשו "תשליך"|judaism/article/4574612|סעפטעמבער 5, 2021}}}}. דער מנהג ווערט נישט דערמאנט אין די [[ראשונים]], חוץ פון דער ספר המנהגים פון [[רבי יצחק אייזיק פון טירנא]] און דער [[מהרי"ל]]: {{ציטוט|מה שנוהגים לילך בראש השנה אחר הסעודה אצל ימים ונהרות, להשליך במצולות ים כל חטאותינו, משום דאיתא במדרש זכר לעקידה שעבר [[אברהם אבינו]] בנהר עד צוארו ואמר "הושיעה ה' כי באו מים עד נפש" והוא השטן שנעשה כמו נהר לעכב אותו מן העקידה{{הערה|1=אנדערע טעמים ווערן געברענגט אין [[לבוש]] און אין {{שלחן ערוך|אורח חיים|תקפג|מפרש=מגן אברהם}} }}.|מקור=מהרי"ל, הלכות ראש השנה ס"ט}}
+דער היינטיגער מנהג פון תשליך האט זיך אנגעהויבן אין אשכנז, ווארשיינליך אין די ה'ק' יארן. טייל פארשער ווייזן אָן אז אַן ענליכע צערעמאניע איז שוין געווען איינגעפירט ביי די קריסטן פון [[קעלן]] אין [[14'טער יארהונדערט]]{{הערה|1=דניאל שפרבר, '''מנהגי ישראל''', ג.; {{ynet|ד"ר יואל רפל|פעם, גם הגויים עשו "תשליך"|judaism/article/4574612|סעפטעמבער 5, 2021}}}}. דער מנהג ווערט נישט דערמאנט אין די [[ראשונים]], חוץ פון דער ספר המנהגים פון [[רבי יצחק אייזיק פון טירנא]] און דער [[מהרי"ל]]: {{ציטוט|מה שנוהגים לילך בראש השנה אחר הסעודה אצל ימים ונהרות, להשליך במצולות ים כל חטאותינו, משום דאיתא במדרש זכר לעקידה שעבר [[אברהם אבינו]] בנהר עד צוארו ואמר "הושיעה ה' כי באו מים עד נפש" והוא השטן שנעשה כמו נהר לעכב אותו מן העקידה.|מקור=מהרי"ל, הלכות ראש השנה ס"ט}}
 דער מנהג איז נישט געברענגט געווארן אין [[שלחן ערוך]], און ווי אנדערע מנהגי אשכנז איז עס צוגעלייגט געווארן דורך דער [[רמ"א]]{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תקפג|ב|מפרש=רמ"א}}}}. אין די שפעטע [[ה'ש' יארן]] האט זיך דער מנהג אנגעהויבן אויסשפרייטן אויך ביי די [[ספרדים]], מיט די השפעה פון [[רבי חיים וויטאל]] וואס האט אויסגעלויבט דעם מנהג{{הערה|שער הכוונות, הקדמה לדרושי ראש השנה}}. אין די [[פארטוגעזישע שוהל פון אמסטערדאם]], וואס מען האט אנגעהויבן בויען אין יאר [[ה'תל"א]], געפינט זיך א וואסער גרוב, וואס איז באנוצט געווארן פאר תשליך. טייל דרינגען אויף דערפון אז דער מנהג איז שוין דאן געווען פארשפרייט צווישן די ספרדים, אבער אנדערע שלאגן אפ אז דער גרוב איז אריגינעל געבויט געווארן בלויז פאר שיינקייט.
@@ שורה 13: / שורה 13: @@
 אויך ביי די אידן פון [[איטאליע]] איז געווארן אנגענומען דער מנהג{{הערה|שם=רומא|הלל משה סרמוניטה און אנג'לו מרדכי פיאטילי, [https://524f1f52-e6e8-4762-a04d-3474189e42c4.filesusr.com/ugd/8cabfe_f28871ee449a4430be2445b6cd0ce56d.pdf מחזור לראש השנה כמנהג בני רומה], ירושלים תשע"ה, עמ' 175. עס ווערט דארט אבער באצייכנט אז אין די אלטע מחזורים פון דעם נוסח איז עס נישט פארהאן.}}.
+==טעם==
+עס זענען פארהאן א צאל טעמים צום מנהג:
+* לויט דער גמרא אז דער מלך ווערט נאר געזאלבט ביים קוואל אז זייער מלכות זאל זיך ציען{{הערה|{{בבלי|הוריות|יב|א}}}}, און אין ראש השנה זענען מיר ממליך דעם אויבערשטן{{הערה|{{קיצור שולחן ערוך|קכט|כא}}}}.
+* א זכר צו עקידת יצחק לויט ווי עס ווערט דערציילט אין מדרש{{הערה|{{תנחומא|וירא|כב}}}}...{{הערה|מהרי"ל, הלכות ראש השנה ס"ט}}
+*
 == פירונג ==
 {{חלונית
@@ שורה 30: / שורה 35: @@
 ===צייט===
-די צייט פאר תשליך איז אין ערשטן טאג ראש השנה, נאך [[מנחה]] איידער די שקיעה{{הערה|שער הכוונות, הקדמה לדרושי ראש השנה; קיצור של"ה מסכת ראש השנה, הגה ד"ה ויש לילך; מטה אפרים, סימן תקצ"ח. זעט אויך מהרי"ל, הלכות ראש השנה ס"ט, אז די צייט דערצו איז נאך די סעודה}}. מען פירט זיך צו גיין אויך נאך די שקיעה, ביז ביינאכט{{הערה|מטה אפרים, סימן תקצ"ח סעיף ה'}}. אויב וועט מען נישט קענען גיין נאך מנחה, קען מען עס טון בעפאר מנחה{{הערה|מטה אפרים, סימן תקצ"ח סעיף ז'}}.
+די צייט פאר תשליך איז אין ערשטן טאג ראש השנה, נאך [[מנחה]] איידער די שקיעה{{הערה|שער הכוונות, הקדמה לדרושי ראש השנה; קיצור של"ה מסכת ראש השנה, הגה ד"ה ויש לילך; מטה אפרים, סימן תקצ"ח. זעט אויך מהרי"ל, הלכות ראש השנה ס"ט, אז די צייט דערצו איז נאך די סעודה}}. מען פירט זיך צו גיין אויך נאך די שקיעה, ביז ביינאכט{{הערה|[[רבי אפרים זלמן מרגליות|מטה אפרים]], [https://shitufta.org.il/Mateh_Efrayim/598?selectedunittext=3 סי' תקצח, ד-ז]|שם=אפרים}}. אויב וועט מען נישט קענען גיין נאך מנחה, קען מען עס טון בעפאר מנחה{{הערה|שם=אפרים}}.
 אויב דער ערשטער טאג פון ראש השנה קומט אויס אום שבת, איז איינגעפירט ביי די אשכנזים, ביי די אידן פון איטאליע{{הערה|שם=רומא}} און ביי א טייל פון די ספרדים צו אפשטופן דעם תשליך צום צווייטן טאג, כדי מען זאל נישט צוקומען צו טראגן די מחזורים אינדרויסן פון [[עירוב]]. רוב ספרדים זאגן עס אבער אויך אין אזא יאר אין ערשטן טאג.
@@ שורה 39: / שורה 44: @@
 מען פירט זיך צו זאגן די דריי פסוקים פון די ענדע פון [[ספר מיכה]] ({{תנ"ך|מיכה|ז|יח|כ|אן=ספר}}):
 {{ציטוט|תוכן=מִי-אֵל כָּמוֹךָ נֹשֵׂא עָו‍ֹן וְעֹבֵר עַל-פֶּשַׁע לִשְׁאֵרִית נַחֲלָתוֹ לֹא-הֶחֱזִיק לָעַד אַפּוֹ כִּי-חָפֵץ חֶסֶד הוּא. / יָשׁוּב יְרַחֲמֵנוּ יִכְבֹּשׁ עֲו‍ֹנֹתֵינוּ וְתַשְׁלִיךְ בִּמְצֻלוֹת יָם כָּל-חַטֹּאותָם. / תִּתֵּן אֱמֶת לְיַעֲקֹב חֶסֶד לְאַבְרָהָם אֲשֶׁר-נִשְׁבַּעְתָּ לַאֲבֹתֵינוּ מִימֵי קֶדֶם.|}}
-ביי די פסוקים האט מען אינזין די [[דרייצן מדות של רחמים]] לויט א ספעציעלן סדר.
+ביי די פסוקים האט מען אינזין די [[דרייצן מדות של רחמים]] לויט א ספעציעלן סדר{{הערה|שם=חמדת}}.
 לויט טייל מקורות זאל מען איבערזאגן די פסוקים דריי מאל{{הערה|קיצור של"ה, מסכת ראש השנה ד"ה כתב הש"ע; סידור חמדת ישראל, סדר תשליך; סידור רבי אשר.}}. טייל לייגן צו נאך פארשידענע פסוקים{{הערה|סידור חמדת ישראל, סדר תשליך: {{תנ"ך|תהלים|קיח|ה|ט}}, {{תנ"ך|תהלים|לג}}, און {{תנ"ך|ישעיה|יא|ט}}.}}, און קאפיטל [[תהלים לג|רננו צדיקים]]. [[רבי חיים יוסף דוד אזולאי|דער חיד"א]] האט פארפאסט א תפילה צו זאגן דערנאך{{הערה|[https://shitufta.org.il/Tziporen_Shamir/206?selectedunittext=7 צפורן שמיר סימן י"ב]}} און דאס ווערט געזאגט אין פיל פלעצער.
-עס איז אנגענומען צו אויסשאקלען די קליידער עקן ביים זאגן "ותשליך במצולות ים..."{{הערה|שם=חמדת}}, אלס א רמז צו צולייגן הארץ אז מען זאל אוועקווארפן די עבירות און זיך האלטן ריין פון יעצט און ווייטער{{הערה|[[רבי אפרים זלמן מרגליות|מטה אפרים]], [https://shitufta.org.il/Mateh_Efrayim/598?selectedunittext=3 סי' תקצח, ד]}}. א מענטש זאל זיך אבער נישט איינרעדן אז דערמיט קען מען פאקטיש אראפווארפן די עבירות, אן תשובה{{הערה|קיצור של"ה מסכת ראש השנה, הגה ד"ה ראו לבטל}}.
+מען שאקלט אפּ די קליידער עקן ביים זאגן "ותשליך במצולות ים..."{{הערה|שם=חמדת}}, אלס א רמז צו צולייגן הארץ אז מען זאל אוועקווארפן די עבירות און זיך האלטן ריין פון יעצט און ווייטער{{הערה|שם=אפרים}}. א מענטש זאל זיך אבער נישט איינרעדן אז דערמיט קען מען פאקטיש אראפווארפן די עבירות, אן תשובה{{הערה|קיצור של"ה מסכת ראש השנה, הגה ד"ה ראו לבטל}}.
 ==התנגדות צום מנהג==
@@ שורה 55: / שורה 60: @@
 * {{אנצ יהודית|14261-tashlik|Tashlik|מחבר=איזידאר זינגער און [[יהודה דוד אייזנשטיין]]}}
 * {{דעת|הרב גרשום הרפנס|daat/tfila/tashlic.htm|תשליך}}
+* {{ויקישיבה}}
 * {{אנצ דעת|1458}}
 * {{מרחב}}