מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:בארג סיני"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
קידוד קישורים, החלפות ([[קאטעגאריע, פ, 7–2), אראפגענומען איבריגע לינקס
(←בארג סיני אין תנ"ך: רעדאגירונג) |
(קידוד קישורים, החלפות ([[קאטעגאריע, פ, 7–2), אראפגענומען איבריגע לינקס) |
||
| שורה 3: | שורה 3: | ||
== מדבר סיני == | == מדבר סיני == | ||
[[ | [[טעקע:Sinai-peninsula-map He.jpg|שמאל|ממוזער|250px|מאפע פונעם היינטיגן אנגערופענע "מדבר סיני"]] | ||
דער "מדבר סיני" וואס דערין געפונט זיך די בארג סיני איז אויף צפון פון די [[היסטאריע|היסטארישע]] [[מצרים]], און אויסער די דרום'דיגע [[גרעניץ|גרעניצן]] פון [[ארץ ישראל]]. | דער "מדבר סיני" וואס דערין געפונט זיך די בארג סיני איז אויף צפון פון די [[היסטאריע|היסטארישע]] [[מצרים]], און אויסער די דרום'דיגע [[גרעניץ|גרעניצן]] פון [[ארץ ישראל]]. | ||
אין צייט פון תנ"ך איז יענער גאנצער געגנט געווען בלויז א ליידיגער מדבר און עס איז נישט געווען אונטערן קאנטראל פון קיין שום לאנד, היינט איז דער נאמען '''סיני''' אויסגעשפרייט געווארן אויפן גאנצן ראיאן, וואס ווערט גערופן דער 'סיני האלב-אינזל'. דער ראיאן געפונט זיך אין די געגנט צווישן דעם מיטלענדישן [[ים]] (צו [[צפון]]), דעם [[נגב]] צו צפון-[[מזרח]], דעם [[גאַלף]] פון [[אילת]] צו [[דרום]]-מזרח, דעם גאַלף פון [[סואץ]] און דער [[סואץ קאנאל]] צו [[מערב]]. די שטח איז נאנט צו 61 טויזנט קילאָמעטערס. | אין צייט פון תנ"ך איז יענער גאנצער געגנט געווען בלויז א ליידיגער מדבר און עס איז נישט געווען אונטערן קאנטראל פון קיין שום לאנד, היינט איז דער נאמען '''סיני''' אויסגעשפרייט געווארן אויפן גאנצן ראיאן, וואס ווערט גערופן דער 'סיני האלב-אינזל'. דער ראיאן געפונט זיך אין די געגנט צווישן דעם מיטלענדישן [[ים]] (צו [[צפון]]), דעם [[נגב]] צו צפון-[[מזרח]], דעם [[גאַלף]] פון [[אילת]] צו [[דרום]]-מזרח, דעם גאַלף פון [[סואץ]] און דער [[סואץ קאנאל]] צו [[מערב]]. די שטח איז נאנט צו 61 טויזנט קילאָמעטערס. | ||
אין תורה{{הערה|אזוי קומט אויס און | אין תורה{{הערה|אזוי קומט אויס און עטליכע ערטער, צום ביישפיל {{תנ"ך|במדבר|לג}};{{תנ"ך|דברים|א}}.}} איז פאר צייכנט בארג סיני צו זיך געפונען צווישן די מדבריות [[צין]] און [[פארן]], ווי אויך צווישן [[לאנד]] [[עמלק]] און לאנד [[מדין]]. דער אָרט פון די צוויי מדבריות און די שייכות צווישן זיי איז נישט באקאנט אין אַזאַ אַ וועג אַז עס איז מעגליך צו באַשטימען זייער פּונקטליכן אָרט, כאטש אז אין [[תנ"ך]] איז מער קלאר א פארצייכנטער ארט{{הערה|מנשה הראל, מדבר צין, '''בית מקרא: כתב-עת לחקר המקרא ועולמו כרך ט"ו''', חוברת ד' (מ"ג), ירושלים, מוסד ביאליק, (אלול תש"ל), זייט 459.}}, אזוי אויך די פונקטליכער ארט פון בארג סיני דארט אין מדבר, איז נישט באקאנט אויף פונקטליך, ווי פאלגנד. | ||
די [[גמרא]]{{הערה|{{בבלי|שבת|פט|א}}}} זאגט: {{ציטוטון|אמר ר' יוסי בר' חנינא, ה' שמות יש לו, מדבר צין, שנצטוו ישראל עליו, מדבר קדש, שנתקדשו ישראל עליו, מדבר קדמות, שנתנה קדומה עליו, מדבר פארן, שפרו ורבו עליה ישראל, מדבר סיני, שירדה שנאה לעכו"ם עליו}}{{ביאור|צו באמערקן אז מדבר צין, מדבר סין און מדבר סיני ווערן דערמאנט אין תנ"ך אלס באזונדערע ערטער: מדבר צין איז די מערסטע נאנט צו [[ארץ ישראל]], דארט האבן די [[מרגלים]] אנגעפאנגען זייער שפיאנאזש רייזע ({{תנ"ך|במדבר|יג|כא}}), און אהין זענען די אידן אנגעקומען נאר אין לעצטן יאר פון וואנדערונג אין מדבר. פֿון דער אַנדערער זײַט, זענען זיי אָנגעקומען אין מדבר סין פּונקט אַ חודש נאָכן [[יציאת מצרים]], ווי ס'שטייט ({{תנ"ך|שמות|טז|א}}):{{ציטוטון|וַיִּסְעוּ מֵאֵילִם, וַיָּבֹאוּ כָּל עֲדַת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל אֶל מִדְבַּר סִין אֲשֶׁר בֵּין אֵילִם וּבֵין סִינָי, בַּחֲמִשָּׁה עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ הַשֵּׁנִי לְצֵאתָם מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם}}. אין דעם פסוק ווערט אויך קלארגעשטעלט אז סיני איז אן אנדער ארט, און אזוי איז אויך אין [[פרשת מסעי]] ({{תנ"ך|במדבר|לג|יא|טו}}) אין די סדר המסעות.}}. | די [[גמרא]]{{הערה|{{בבלי|שבת|פט|א}}}} זאגט: {{ציטוטון|אמר ר' יוסי בר' חנינא, ה' שמות יש לו, מדבר צין, שנצטוו ישראל עליו, מדבר קדש, שנתקדשו ישראל עליו, מדבר קדמות, שנתנה קדומה עליו, מדבר פארן, שפרו ורבו עליה ישראל, מדבר סיני, שירדה שנאה לעכו"ם עליו}}{{ביאור|צו באמערקן אז מדבר צין, מדבר סין און מדבר סיני ווערן דערמאנט אין תנ"ך אלס באזונדערע ערטער: מדבר צין איז די מערסטע נאנט צו [[ארץ ישראל]], דארט האבן די [[מרגלים]] אנגעפאנגען זייער שפיאנאזש רייזע ({{תנ"ך|במדבר|יג|כא}}), און אהין זענען די אידן אנגעקומען נאר אין לעצטן יאר פון וואנדערונג אין מדבר. פֿון דער אַנדערער זײַט, זענען זיי אָנגעקומען אין מדבר סין פּונקט אַ חודש נאָכן [[יציאת מצרים]], ווי ס'שטייט ({{תנ"ך|שמות|טז|א}}):{{ציטוטון|וַיִּסְעוּ מֵאֵילִם, וַיָּבֹאוּ כָּל עֲדַת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל אֶל מִדְבַּר סִין אֲשֶׁר בֵּין אֵילִם וּבֵין סִינָי, בַּחֲמִשָּׁה עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ הַשֵּׁנִי לְצֵאתָם מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם}}. אין דעם פסוק ווערט אויך קלארגעשטעלט אז סיני איז אן אנדער ארט, און אזוי איז אויך אין [[פרשת מסעי]] ({{תנ"ך|במדבר|לג|יא|טו}}) אין די סדר המסעות.}}. | ||
| שורה 44: | שורה 44: | ||
אמר [[רבה בר בר חנה]]{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|עד|א}}.}}:{{ציטוטון|זימנא חדא הוה קא אזלינן במדברא ואיתלוי בהדן ההוא טייעא... אמר לי: תא אחוי לך הר סיני. אזלי, חזאי דהדרא ליה עקרבא וקיימא כי חמרי חוורתי. שמעתי בת קול שאומרת: אוי לי שנשבעתי, ועכשיו שנשבעתי מי מפר לי? כי אתאי לקמיה דרבנן, אמרו לי: כל אבא חמרא, כל בר בר חנה סיכסא; היה לך לומר: מופר לך! והוא סבר: דלמא שבועתא דמבול הוא. ורבנן - א"כ, 'אוי לי' למה?}}. | אמר [[רבה בר בר חנה]]{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|עד|א}}.}}:{{ציטוטון|זימנא חדא הוה קא אזלינן במדברא ואיתלוי בהדן ההוא טייעא... אמר לי: תא אחוי לך הר סיני. אזלי, חזאי דהדרא ליה עקרבא וקיימא כי חמרי חוורתי. שמעתי בת קול שאומרת: אוי לי שנשבעתי, ועכשיו שנשבעתי מי מפר לי? כי אתאי לקמיה דרבנן, אמרו לי: כל אבא חמרא, כל בר בר חנה סיכסא; היה לך לומר: מופר לך! והוא סבר: דלמא שבועתא דמבול הוא. ורבנן - א"כ, 'אוי לי' למה?}}. | ||
אמר [[רבי יהושע בן לוי]]{{הערה|[https://he.wikisource.org/wiki/ | אמר [[רבי יהושע בן לוי]]{{הערה|[https://he.wikisource.org/wiki/איכה_רבה_פתיחתא_ב איכה רבה, פתיחתא, ב.]}}:{{ציטוטון|בכל יום ויום בת קול יוצאת מהר חורב ואומרת: "אוי להם לבריות מעלבונה של תורה"}}. | ||
אמר [[רבי פנחס]] בשם [[רבי ראובן]]{{הערה|{{ילקוט שמעוני|מיכה|תקנב|ד|א}}}}:{{ציטוטון|עתיד הקב״ה להביא סיני ותבור וכרמל וחרמון ולבנות ביהמ״ק עליהם}}. | אמר [[רבי פנחס]] בשם [[רבי ראובן]]{{הערה|{{ילקוט שמעוני|מיכה|תקנב|ד|א}}}}:{{ציטוטון|עתיד הקב״ה להביא סיני ותבור וכרמל וחרמון ולבנות ביהמ״ק עליהם}}. | ||
| שורה 50: | שורה 50: | ||
== אָרט פון בארג סיני == | == אָרט פון בארג סיני == | ||
=== דזשאבעל מוסא === | === דזשאבעל מוסא === | ||
[[ | [[טעקע:View From Sinai.JPG|שמאל|ממוזער|250px|דזשאבעל מוסא]] | ||
[[ | [[טעקע:Saint Catherine Sinai.jpg|ממוזער|250px|קאָנווענט פון סאַנטאַ קאַטערינאַ נעבן דזשאבעל מוסא]] | ||
דאס אז דזשאבעל מוסא איז בארג סיני איז א [[קריסטנטום|קריסטליכע]] [[מסורה|טראדיציע]], וואס לויטעט אז [[פאביה איולה הלנה|מלכה הלנה]] [[מאמע]] פונעם [[קייסער]] [[קאנסטאנטין דער גרויסער]] האט ערקלערט דאס ארט אלס דעם בארג סיני. אום [[ד'רפ"ז]] האט דער ערשטער [[יוסטיניאנוס]] קייסער געבויט אויפן פלאץ די קלויסטער סאַנטאַ קאַטערינאַ. | דאס אז דזשאבעל מוסא איז בארג סיני איז א [[קריסטנטום|קריסטליכע]] [[מסורה|טראדיציע]], וואס לויטעט אז [[פאביה איולה הלנה|מלכה הלנה]] [[מאמע]] פונעם [[קייסער]] [[קאנסטאנטין דער גרויסער]] האט ערקלערט דאס ארט אלס דעם בארג סיני. אום [[ד'רפ"ז]] האט דער ערשטער [[יוסטיניאנוס]] קייסער געבויט אויפן פלאץ די קלויסטער סאַנטאַ קאַטערינאַ. | ||
| שורה 57: | שורה 57: | ||
=== בארג קראָקוס === | === בארג קראָקוס === | ||
[[ | [[טעקע:Israel Neghev Desert 001.jpg|שמאל|ממוזער|250px|בערג-קייט אין נגב]] | ||
בארג קראָקוס (אויף [[אראביש]]: דזשאבעל עידיד) איז א [[בארג]] אין די [[דרום]] זייט אין [[ארץ ישראל]] ביים [[נגב]]. אין די געגנט זענען פארהאן אומגעווענליכע קאנצענטראציעס פון [[ארכיאלאגיע|ארכיאלאגישע]] פראדוקטן, און שטיין קונסטן. די בארג איז געווען אנגענומען ביי די ארטיגע באפעלקערונג אין דער [[תקופה]] פון נאך דעם [[מבול]] אלס הייליגע בארג, אסאך מענטשן האבן געבויט זייערע וואוינונגען צופוסנס פונעם בארג, און טייל זענען ארויף אויפן הייך צו מאכן די רעליגיעזע ריטואלן. אויך איז די געדיכטקייט פון די באזעצטע ערטער העכער ווי אין סיי וועלכע אנדערע געגנט וואס מען האט ביז יעצט געפארשט אין די נגב און סיני, טראץ די שיטערע וואסער דארט אין געגנט. | בארג קראָקוס (אויף [[אראביש]]: דזשאבעל עידיד) איז א [[בארג]] אין די [[דרום]] זייט אין [[ארץ ישראל]] ביים [[נגב]]. אין די געגנט זענען פארהאן אומגעווענליכע קאנצענטראציעס פון [[ארכיאלאגיע|ארכיאלאגישע]] פראדוקטן, און שטיין קונסטן. די בארג איז געווען אנגענומען ביי די ארטיגע באפעלקערונג אין דער [[תקופה]] פון נאך דעם [[מבול]] אלס הייליגע בארג, אסאך מענטשן האבן געבויט זייערע וואוינונגען צופוסנס פונעם בארג, און טייל זענען ארויף אויפן הייך צו מאכן די רעליגיעזע ריטואלן. אויך איז די געדיכטקייט פון די באזעצטע ערטער העכער ווי אין סיי וועלכע אנדערע געגנט וואס מען האט ביז יעצט געפארשט אין די נגב און סיני, טראץ די שיטערע וואסער דארט אין געגנט. | ||
| שורה 68: | שורה 68: | ||
=== דזשאבעל אל-לווז === | === דזשאבעל אל-לווז === | ||
דזשאבעל אל-לווז געפינט זיך אין [[סאודי אראביע]] וואס איז די פארצייטישע [[מדין]]. איז פארהאן א טעאָריע אז די אידן זענען אריבער אין סיני ביז צו | דזשאבעל אל-לווז געפינט זיך אין [[סאודי אראביע]] וואס איז די פארצייטישע [[מדין]]. איז פארהאן א טעאָריע אז די אידן זענען אריבער אין סיני ביז צו נואוועיבאַ אדער צו שאראם-א-שייך', דארט זענען זיי אריבער דעם [[יציאת מצרים#קריעת ים סוף|ים]] [[ים סוף|סוף]], און זענען צוגעגאנגען צו דערנעבנדיגן דזשאבעל אל-לווז און דארט באקומען די [[תורה]]. | ||
די טעאריע איז נישט אנגענומען געווארן ביי פארשער, צוליב דעם וואס ס'איז קיינמאל נישט באפעסטיגט געווארן מיט באווייזונגען, אזוי אויך זענען פארהאן אפאר אנדערע שוועריגקייטן איבער די טעאריע אז בארג סיני איז אין [[מדין]] געגנט, ווי פאלגנד: | די טעאריע איז נישט אנגענומען געווארן ביי פארשער, צוליב דעם וואס ס'איז קיינמאל נישט באפעסטיגט געווארן מיט באווייזונגען, אזוי אויך זענען פארהאן אפאר אנדערע שוועריגקייטן איבער די טעאריע אז בארג סיני איז אין [[מדין]] געגנט, ווי פאלגנד: | ||
| שורה 83: | שורה 83: | ||
=== דזשאבעל חשם א-טריף === | === דזשאבעל חשם א-טריף === | ||
דזשאבעל חשם א-טריף איז א [[בערג]] וואס געפינט זיך אין [[צפון]]-[[מזרח]] פון סיני, ווייט 20 קילאמעטער פון די [[גרעניץ]] צווישן [[מדינת ישראל|ארץ ישראל]] מיט [[מצרים]], און א קילאמעטער ווייט פון דרום פון די נחאל-טאבא וועג, הויך 874 מעטער העכער פונעם [[ים]]. | דזשאבעל חשם א-טריף איז א [[בערג]] וואס געפינט זיך אין [[צפון]]-[[מזרח]] פון סיני, ווייט 20 קילאמעטער פון די [[גרעניץ]] צווישן [[מדינת ישראל|ארץ ישראל]] מיט [[מצרים]], און א קילאמעטער ווייט פון דרום פון די נחאל-טאבא וועג, הויך 874 מעטער העכער פונעם [[ים]]. | ||
ס'זענען פארהאן פארשער, די אָנגעזעענסטע | ס'זענען פארהאן פארשער, די אָנגעזעענסטע פון זיי זענען דער פילם-רעזשיסאָר יעקב קאַמעראָן{{הערה|אויף זיין פילם "פענוח יציאת מצרים".}}, און דער זשורנאַליסט פארשער שמחה יאקאבאָוויטש, וואס ווילן פארשלאגן אז די בארג איז די בארג סיני, און אויף דעם ארויף אויף העברעאיש האט דאס באקומען דעם נאמען "הר השם"=גאט'ס בארג. | ||
לויט זיי איז צוליב אפאר סיבות דזשאבעל חשם א-טריף דער בעסטער פארשלאג צו אנווייזן זייענדיג דעם בארג סיני, ווי פאלגנד: | לויט זיי איז צוליב אפאר סיבות דזשאבעל חשם א-טריף דער בעסטער פארשלאג צו אנווייזן זייענדיג דעם בארג סיני, ווי פאלגנד: | ||
| שורה 112: | שורה 112: | ||
אויך [[רבי שמואל אבן צרצה]]{{הערה|{{פעמים|רפאל ישפה|האבן והסנה|48.1|48, תשמ"ח}}}} און רבי יצחק בן משה הלוי אין "מעשה אפוד", ערצייגן זיך איבער די וואונדערליכע שטיינער. אנטקעגן זיי שטעלט זיך [[רבי יעקב עמדין]] וואס קריקיטירט גאר שטארק דאס{{הערה|"בירת מגדל עוז" [https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=30778#p=224&fitMode=fitwidth&hlts=&ocr= זייט 240].}} פראבע צוצוטרעפן הוכחות צו זאכן וואס זענען אנגענומען ביי אונז ב[[מסורת]]. | אויך [[רבי שמואל אבן צרצה]]{{הערה|{{פעמים|רפאל ישפה|האבן והסנה|48.1|48, תשמ"ח}}}} און רבי יצחק בן משה הלוי אין "מעשה אפוד", ערצייגן זיך איבער די וואונדערליכע שטיינער. אנטקעגן זיי שטעלט זיך [[רבי יעקב עמדין]] וואס קריקיטירט גאר שטארק דאס{{הערה|"בירת מגדל עוז" [https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=30778#p=224&fitMode=fitwidth&hlts=&ocr= זייט 240].}} פראבע צוצוטרעפן הוכחות צו זאכן וואס זענען אנגענומען ביי אונז ב[[מסורת]]. | ||
די שטיינער זענען שוין באקאנט געווען אויך אין די [[גוי]]'שע וועלט אום די [[13טער י"ה|13טער יארהונדערט]]{{הערה|פארצייכנט אין בוך "עדזשאב אל-מחלוקאט"{{אנ|ʿAjā'ib al-makhlūqāt wa gharā'ib al-mawjūdāt}} פונעם [[פערסישע אימפעריע|פערסי]]'שן [[געאגראף]] זכריא אל-קאזוויני;{{פעמים|זהר עמר|די וואונדערליכע שטיינער פון בארג סיני|52.11(1)|52, תשמ"ט}};אויך דער [[אראבער|אראבישער]] היסטאָריקער [[אבו אל-פידאא]] שרייבט איבער דעם שוין אין די [[14טער י"ה|14טער יארהונדערט]];אזוי אויך דער [[איטאליע]]'נישער [[קריסטנטום|קריסטלעכער]] [[רייזע]]ר, גוטשי, וואס האט באזוכט דארט אין געגנט סוף די | די שטיינער זענען שוין באקאנט געווען אויך אין די [[גוי]]'שע וועלט אום די [[13טער י"ה|13טער יארהונדערט]]{{הערה|פארצייכנט אין בוך "עדזשאב אל-מחלוקאט"{{אנ|ʿAjā'ib al-makhlūqāt wa gharā'ib al-mawjūdāt}} פונעם [[פערסישע אימפעריע|פערסי]]'שן [[געאגראף]] זכריא אל-קאזוויני;{{פעמים|זהר עמר|די וואונדערליכע שטיינער פון בארג סיני|52.11(1)|52, תשמ"ט}};אויך דער [[אראבער|אראבישער]] היסטאָריקער [[אבו אל-פידאא]] שרייבט איבער דעם שוין אין די [[14טער י"ה|14טער יארהונדערט]];אזוי אויך דער [[איטאליע]]'נישער [[קריסטנטום|קריסטלעכער]] [[רייזע]]ר, גוטשי, וואס האט באזוכט דארט אין געגנט סוף די 14טער יארהונדערט.}}. | ||
די ריסערטשערז רופן די דערשיינונג "[[מאנגאן|מאַנגאַנעס]] בלומען", און עס איז באשאפן ווי אַ רעזולטאַט פון די קריסטאַליזיישאַן פון | די ריסערטשערז רופן די דערשיינונג "[[מאנגאן|מאַנגאַנעס]] בלומען", און עס איז באשאפן ווי אַ רעזולטאַט פון די קריסטאַליזיישאַן פון מאַנגאַנעסע אַקסייד אין די שטיין{{הערה|{{פעמים|רפאל ישפה|האבן והסנה|48.1|48, תשמ"ח}}.}}. | ||
== ליינט מער == | == ליינט מער == | ||
| שורה 135: | שורה 135: | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{ | {{רעפערענצן}} | ||
[[ | [[:קאַטעגאָריע:אתרי המקרא]] | ||
[[ | [[:קאַטעגאָריע:הרים מקודשים|סיני]] | ||
{{קרד}} | {{קרד}} | ||
[[ | [[:קאטעגאריע:הרים במקרא|סיני]] | ||
[[ | [[:קאטעגאריע:הרים מקודשים|סיני]] | ||
[[ | [[:קאטעגאריע:פרשת יתרו]] | ||
[[ | [[:קאטעגאריע:מתן תורה]] | ||
{{וח}} | {{וח}} | ||
[[:קאַטעגאָריע:בערג]] | |||
[[קאַטעגאָריע:בערג]] | [[:קאַטעגאָריע:פלעצער פון תנ"ך]] | ||
[[קאַטעגאָריע:פלעצער פון תנ"ך]] | [[:קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
[[ | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:הר סיני]] | [[he:הר סיני]] | ||