אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:נעגל וואסער"
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| (3 צווישנדיגע ווערסיעס פונעם זעלבן באַניצער נישט געוויזן) | |||
| שורה 7: | שורה 7: | ||
אין גמרא צווישן די סעריע [[ברכות השחר]] וואס די חכמים האבן מתקן געווען אויפ'ן סדר העולם און זיין הנהגה{{הערה|{{טור|אורח חיים|מו}}}} ווען א מענטש ערוועקט זיך פון שלאף, שטייט אז ווען מען וואשט זיך די הענט, מאכט מען א ברכה: "ברוך אתה ה’ אלקינו מלך העולם אשר קדשנו במצוותיו וצונו על נטילת ידים"{{הערה|{{בבלי|ברכות|ס|ב}}; {{רמב"ם|תפלה|ז|ד}}; טוש"ע או"ח ד א.}}. דריי טעמים האבן די גאונים און ראשונים געגעבן אויף די נטילה: | אין גמרא צווישן די סעריע [[ברכות השחר]] וואס די חכמים האבן מתקן געווען אויפ'ן סדר העולם און זיין הנהגה{{הערה|{{טור|אורח חיים|מו}}}} ווען א מענטש ערוועקט זיך פון שלאף, שטייט אז ווען מען וואשט זיך די הענט, מאכט מען א ברכה: "ברוך אתה ה’ אלקינו מלך העולם אשר קדשנו במצוותיו וצונו על נטילת ידים"{{הערה|{{בבלי|ברכות|ס|ב}}; {{רמב"ם|תפלה|ז|ד}}; טוש"ע או"ח ד א.}}. דריי טעמים האבן די גאונים און ראשונים געגעבן אויף די נטילה: | ||
א) ווייל א רוח הטומאה רוט אויף די הענט{{הערה|עי' ס' חסידים (מרגליות) סי' קנה; רוקח סי' שסג: עיקרה משום שיבתא | א) ווייל א רוח הטומאה רוט אויף די הענט{{הערה|עי' ס' חסידים (מרגליות) סי' קנה; רוקח סי' שסג: "עיקרה משום שיבתא"; כ"מ ממרדכי ברכות רמז רב: רוח רעה; עי' א"ח הל' נט"י סי' יא: בת מלך (עי' שבת קט ב).}}, און מען וואשט זיך די הענט נישט געשעדיגט צו ווערן{{הערה|עי' ס' חסידים שם.}}. און אזוי זעט מען אין אן אנדער פלאץ אין א ברייתא אז 'בת חורין' איז מקפיד ביז מען וואשט זיך די הענט דריי מאל{{הערה|ר' נתן בברייתא בשבת קט א, לויט אונזער גירסא.}}, און די ראשונים זענען מסביר אז דאס איז די בייזע גייסט וואס רוט אויף די הענט פאר'ן וואשן{{הערה|רש"י שם ד"ה בת חורין.}}. אין אן אנדערע ברייתא זעט מען: יד לעין תיקצץ וכו'{{הערה|ר' מונא בשם ר' יהודה בברייתא {{בבלי|שבת|קח|ב}}.}}, און די ראשונים זענען מסביר אז דאס מיינט צופרי, איידער'ן וואשן די הענט, אז ס'איז ענדערש פאר'ן האנט צו ווערן אפגעשניטן, און זי זאל מער נישט אנרירן דעם אויג פאר'ן וואשן, ווייל א רוח רעה רוט אויף די הענט און מאכט בלינד די אויגן{{הערה|רש"י שם קח ב ד"ה יד לעין וד"ה תיקצץ הא' וד"ה תיקצץ הב' ושם קט א ד"ה יד הא'; ר"י מלוניל שם קט א (לח ב); מאירי שם.}}. און אזוי שטייט אין מדרש, אינעם טעם אז עס איז אסור צו וואשן די הענט אינדערפרי דורך א צווייטער וואס האט זיך נישט געוואשן, ווייל א רוח הטומאה רוט אין די הענט{{הערה|צוואת ר"א הגדול אות י.}}. און אזוי איז אין זוהר, אז ס'איז נישטא קיין מענטש אויף דער וועלט וואס איז נישט טועם א טעם מיתה ביים שלאפן אוןווייל די הייליגע נשמה טוט זיך אפ פונעם מענטש און גייט ארויס פון אים - אויב איז ער א איד{{הערה|שם=ח"א}}, דעריבער רוט א גייסט פון טומאה אויף יענער קערפער און ער ווערט טמא, און ווען די נשמה קערט זיך אום צום גוף גייט אוועק יענע זוהמה, אויסער פונעם מענטש'נס הענט, און זי רוט אויף זיי ביז ער וואשט זיי{{הערה|עי' זוהר ח"א דף נג ע"ב; זוהר שם דף קפד ע"ב, והובא בב"י או"ח סי' ד.}}. די אחרונים זענען מסביר אז די טומאה וויל און גארט זיך צו אנקלעבן אינעם איד אים צו פארזינדיגן, אבער ווי לאנג דער מענטש איז אויף און זיין גייסט און נשמה איז אין אים, קען עס זיך נישט אזוי שטארק אנקלעבן, נאר אויב ער טוט אינגאנצן אפ פון זיך דעם יראת ה', אבער בשעת'ן שלאפן וואס די רוח און נשמה טוען זיך אפ פונעם מענטש און עס בלייבט נאר דער לעבעדיגער זעל, דאן רוט אויף אים א רוח הטומאה, און ווען ער ערוועקט זיך און זיין נשמה קערט זיך צוריק, דאן טוט דער טמא'נער גייסט אוועקגיין געצווינגענערהייט, נאר אויף די פינגער וואס זענען די די עקן פונעם קערפער, פון דארט גייט זי נישט אוועק נאר דורך זיך וואשן{{הערה|{{חיי אדם|ב|א}}.|שם=ח"א}}. אויך זענען דא גאונים און ראשונים וואס זענען מפרש די ברייתא אז א פרוי מעג אפשווענקן איר איין האנט מיט וואסער - אין [[יום כיפור]], וואס עס איז אסור זיך צו וואשן - און געבן פאר'ן קינד ברויט, און זי דארף נישט חושש זיין{{הערה|תנא דבי מנשה בשם רשב"ג ביומא עז ב וחולין קז ב; רמב"ם שב"ע פ"ג ה"ב; טור או"ח סי' תריג.}}, און די גמרא איז מסביר אז מ'האט איר מתיר געווען דעם שווענקונג צוליב "שיבתא"{{הערה|אביי בגמ' שם ושם.}}, וואס איז א רוח רעה וואס רוט אויף די הענט אין די נעכט{{הערה|עי' בה"ג הל' יוה"כ, והובא בערוך ע' שיבתא; עי' רגמ"ה חולין שם; עי' רש"י יומא שם ד"ה מדיחה וחולין שם ד"ה התם; ר' אליקים יומא שם; עי' ראב"ן יומא סי' תיח; עי' שיטת ריב"ב שם (א ב).}}, ביז מ'וואשט זיי נישט אינדערפרי{{הערה|עי' רש"י שם ושם; עי' רגמ"ה חולין שם; עי' ראב"ן יומא שם; עי' שיטת ריב"ב שם.}}. | ||
ב) וויבאלד די הענט פון א מענטש זענען עסקניות, און ער טאפט זיין קערפער, און ס'איז נישט מעגליך אז ער זאל נישט האבן אנגערירט אין די בשר מטונף ביינאכט, דעריבער ווען ער שטייט אויף קען ער נישט מאכן א ברכה און נישט ליינען קריאת שמע אדער דאווענען ביז ער וואשט זיך די הענט, ווי עס שטייט: הכון לקראת אלקיך ישראל{{הערה|{{תנ"ך|עמוס|ד|יב}}}}, צוליב דעם האט מען מתקן געווען אז פאר ליינט קריאת שמע און דאוונט זאל ער וואשן די הענט און מאכן א ברכה{{הערה|תשובת רב עמרם גאון בשו"ת מהר"ם מרוטנבורג (פראג) סי' מ; רא"ש ברכות פ"ט סי' כג ושו"ת הרא"ש כלל ד סי' א ותוס' רא"ש יומא ל א.}}. און אזוי שטייט אין גמרא: הרוצה שיקבל עליו עול מלכות שמים שלימה, יפנה ויטול ידיו ויניח תפילין ויקרא קריאת שמע ויתפלל{{הערה|ר' יוחנן אין {{בבלי|ברכות|יד|ב}}.}}, און כל הנפנה ונוטל ידיו ומניח תפילין וקורא קריאת שמע ומתפלל מעלה עליו הכתוב כאלו בנה מזבח והקריב עליו קרבן, שנאמר: ארחץ בניקיון כפָּי ואסֹבבה את מזבחך ה'{{הערה|{{תנ"ך|תהלים|כו|ו}}. ר' חייא בר אבא אמר ר' יוחנן בגמ' שם טו א.}} | ב) וויבאלד די הענט פון א מענטש זענען עסקניות, און ער טאפט זיין קערפער, און ס'איז נישט מעגליך אז ער זאל נישט האבן אנגערירט אין די בשר מטונף ביינאכט, דעריבער ווען ער שטייט אויף קען ער נישט מאכן א ברכה און נישט ליינען קריאת שמע אדער דאווענען ביז ער וואשט זיך די הענט, ווי עס שטייט: הכון לקראת אלקיך ישראל{{הערה|{{תנ"ך|עמוס|ד|יב}}}}, צוליב דעם האט מען מתקן געווען אז פאר ליינט קריאת שמע און דאוונט זאל ער וואשן די הענט און מאכן א ברכה{{הערה|תשובת רב עמרם גאון בשו"ת מהר"ם מרוטנבורג (פראג) סי' מ; רא"ש ברכות פ"ט סי' כג ושו"ת הרא"ש כלל ד סי' א ותוס' רא"ש יומא ל א.}}. און אזוי שטייט אין גמרא: הרוצה שיקבל עליו עול מלכות שמים שלימה, יפנה ויטול ידיו ויניח תפילין ויקרא קריאת שמע ויתפלל{{הערה|ר' יוחנן אין {{בבלי|ברכות|יד|ב}}.}}, און כל הנפנה ונוטל ידיו ומניח תפילין וקורא קריאת שמע ומתפלל מעלה עליו הכתוב כאלו בנה מזבח והקריב עליו קרבן, שנאמר: ארחץ בניקיון כפָּי ואסֹבבה את מזבחך ה'{{הערה|{{תנ"ך|תהלים|כו|ו}}. ר' חייא בר אבא אמר ר' יוחנן בגמ' שם טו א.}}. ואף שלא תיקנו ברכה כשנוטל משום שנגע במקום מטונף[935], וכן כשנוטל ידיו לשאר תפילות - לסוברים כן - אף שהטעם הוא משום שייתכן שידיו מטונפות[937] - לסוברים כן[938] - מכל מקום כאן כיון שהוא דבר תמידי, שתמיד ידיו מטונפות, תיקנו נטילה בברכה[939]. | ||
ג) | ג) וויבאלד אינדערפרי ווערט מען ווי א נייע בריה, ווי ס'שטייט: חדשים לבקרים רבה אמונתך{{הערה|{{תנ"ך|איכה|ג|כג}}.}}, וצריכים אנו להודות לו יתברך על שבראנו לכבודו ולשרתו ולברך בשמו, ולכן תיקנו בשחרית כל אותן ברכות של שחר[942], ולפיכך אנו צריכים להתקדש בקדושתו וליטול ידינו מן הכלי כ[[קדוש ידים ורגלם|כהן שמקדש ידיו מן הכיור קודם עבודתו]]. ואינו משום תפילה וקריאת שמע - בלבד - שכן אם משום תפילה וקריאת שמע נוטל ידיו, די ברחיצה או בניקיון עפר וצרורות{{הערה|שו"ת הרשב"א ח"א סי' קצא; אהל מועד שער ק"ש דרך ה נ"ב.}}. | ||
די אחרונים זענען מסביר אז מ'דארף צוקומען אויך צו דער צווייטער אדער דריטער טעם, וויבאלד וועגן א רוח רעה איז מען נישט מתקן א ברכה, שכיון שהוא משום סכנה לא שייך ברכה על זה, כמו שלא תיקנו ברכה על [[מים אחרונים]]{{הערה|ערה"ש או"ח סי' ד ס"ד, בד' הרא"ש; עי' מ"ב שם סק"ח, בשם האחרונים. ועי' לבוש שם סי"ד ומג"א שם ס"ק יג, היסוד שמשום רוח רעה אינו צריך ברכה. ועי' בשו"ע הרב מהדו"ת או"ח סי' ד ס"א וסדור הרב סדר הנטילה, שסובר שעיקר הברכה היא משום הרוח הרעה.}}. | |||
הניעור כל הלילה | יש מהאחרונים שכתבו שארבעה טעמים הם, שלדעתם רוח הטומאה השורה על הידים אינו ענין אחד עם הרוח הרעה השורה על הידים{{הערה|עי' דרישה או"ח סי' ד סק"א; פמ"ג שם א"א סק"א. שהטעם של הא"ח וטעם הזוהר שני טעמים שונים הם, שלטעם הא"ח הניעור כל הלילה צריך ליטול ידיו, ולטעם הזוהר אינו צריך, והישן ביום, לטעם הא"ח אינו צריך ליטול ידיו ולטעם הזוהר צריך; ארה"ח שם המאיר לארץ ס"ק סג.}}. | ||
== | == צייט == | ||
די אחרונים שרייבן אז מ'זאל זיך וואשן גלייך ווען מען ערוועקט זיך, כאטש מען וויל נאכנישט אויפשטיין נאר מ'בלייבט ליגן, כדי ס'זאל אוועקגיין פון אים די רוח הטומאה, ווייל ס'איז נישט פאסיג אים צו געבן כח און שליטה אפילו איין רגע, אלס ולא ידבק בידך מאומה מן החרם, ווייל ווילאנג מ'וואשט זיך נישט, איז שולט אויף אים דער יצר הע וואס ווערט גערופן אל אחר{{הערה|סדר היום כוונת נט"י; דרך חיים למהר"ם לונזאנו ד"ה ואל תביא, ע"פ זוהר ח"א דף י ע"ב; ברכ"י או"ח סי' א אות א, בשמו; של"ה חולין דרך חיים (סי' קפא במהד' יד רמ"ה); א"ר סי' א סק"ד ועט"ז שם סק"א, בשמו; שו"ע הרב או"ח סי' א ס"ז זכירה לחיים ח"א חי' לזוהר שם, ע"פ זוהר שם, ובשם המקובלים.}}. יש מהם שכתבו שצריך לעשות כן. ויש מהם שכתבו שראוי לעשות כן, או שהמדקדק במעשיו יזהר לעשות כן. | |||
אויב האט ער זיך ערוועקט אבער וויל נאך שלאפן, קריגן די אחרונים: עס זענען דא וואס שרייבן אז מ'דארף זיך בלויז וואשן אויב וויל מען שוין נישט שלאפן{{הערה|של"ה חולין דרך חיים (סי' קפא במהד' יד רמ"ה); א"ר סי' א סק"ד, בשמו.}}, און אנדערע שרייבן מען זאל זיך יא וואשן אפילו מען וויל נאך שלאפן{{הערה|זכירה לחיים ח"א חי' לזוהר ח"א דף י ע"ב, בשם המקובלים.}}. | |||
<!-- | |||
יש מהאחרונים סוברים שעל זה אמרו שאסור ללכת ארבע אמות קודם נט"י שחרית - לסוברים כן - שאין עיקר האיסור על מעשה ההליכה, אלא כל עיקר ההקפדה על השיהוי, ששוהה עליו רוח הטומאה כדי שיעור הילוך ארבע אמות. ויש חולקים וסוברים שהאיסור הוא בהליכה דווקא, ולא אמרו שיטול מייד כשניעור, אלא להזהיר מדרך המוסר. | יש מהאחרונים סוברים שעל זה אמרו שאסור ללכת ארבע אמות קודם נט"י שחרית - לסוברים כן - שאין עיקר האיסור על מעשה ההליכה, אלא כל עיקר ההקפדה על השיהוי, ששוהה עליו רוח הטומאה כדי שיעור הילוך ארבע אמות. ויש חולקים וסוברים שהאיסור הוא בהליכה דווקא, ולא אמרו שיטול מייד כשניעור, אלא להזהיר מדרך המוסר. | ||
| שורה 204: | שורה 205: | ||
יש מהאחרונים שכתבו שלצאת ידי שתי הדעות, יטול ידיו בתחילה שלוש פעמים על יד ימין ושלוש פעמים על יד שמאל, ושוב יטול ידיו בסירוגין שתי פעמים. ויש שכתבו שלצאת ידי שתי הדעות, יטול ידיו בתחילה שלוש פעמים על יד ימין ושלוש פעמים על יד שמאל, ושוב יטול ידיו בסירוגין שלוש פעמים. | יש מהאחרונים שכתבו שלצאת ידי שתי הדעות, יטול ידיו בתחילה שלוש פעמים על יד ימין ושלוש פעמים על יד שמאל, ושוב יטול ידיו בסירוגין שתי פעמים. ויש שכתבו שלצאת ידי שתי הדעות, יטול ידיו בתחילה שלוש פעמים על יד ימין ושלוש פעמים על יד שמאל, ושוב יטול ידיו בסירוגין שלוש פעמים. | ||
--> | --> | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
[[he:נטילת ידיים שחרית]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 04:20, 1 מאי 2023
 |
דאס איז א דרעפט ארטיקל. עס איז אַן אַרבעט אין פּראָגרעס וואָס איז אָפן פאַר רעדאַגירונג דורך סיי וועם. ווען דער דרעפט איז פארטיג, ביטע גייט איבער דעם אריבערפירן טשעקליסט, זיכער צו מאכן אז עס איז גרייט. דערנאך קענט איר בעטן פון די דרעפט אריבערפירער אז זיי זאלן עס איבערגיין און אריבערפירן צום הויפט געביט. (אייער בקשה וועט פובליצירט ווערן אין המכלול:אריבערפירן דרעפטס, און דארט וועט אויך ערשיינען דער ענטפער - אויב פעלט אויס). |
נעגל וואסער (אדער נטילת ידים שחרית - "וואשן הענט אינדערפרי") איז א תקנת חז"ל, לויט וואס א מענטש וואס ערוועקט זיך פון שלאף אינדערפרי איז מחויב צו וואשן די הענט, און מען זאגט דערויף א ברכה. דאס וואסער ווערט ארויסגעגאסן פון א כלי דריי מאל, בסירוגין, איבער יעדע האנט.
די טעם פאַר דעם וואַשן זענען פארשידענע: צו באַזייטיגן אַ בייזן גייסט פון די פינגער, אָדער אלס הכנה צו שחרית, אָדער צו מאַכן די הענט פיזיש ריין איידער מאכן ברכות און לערנען תורה. דאס ווערט געטאן ביים זיך ערוועקן פון אַ גאַנצע נאַכט'ס שלאָף, אָדער אפילו נאָך אַ לאַנגע דרימל.
מקור און טעם
אין גמרא צווישן די סעריע ברכות השחר וואס די חכמים האבן מתקן געווען אויפ'ן סדר העולם און זיין הנהגה[1] ווען א מענטש ערוועקט זיך פון שלאף, שטייט אז ווען מען וואשט זיך די הענט, מאכט מען א ברכה: "ברוך אתה ה’ אלקינו מלך העולם אשר קדשנו במצוותיו וצונו על נטילת ידים"[2]. דריי טעמים האבן די גאונים און ראשונים געגעבן אויף די נטילה:
א) ווייל א רוח הטומאה רוט אויף די הענט[3], און מען וואשט זיך די הענט נישט געשעדיגט צו ווערן[4]. און אזוי זעט מען אין אן אנדער פלאץ אין א ברייתא אז 'בת חורין' איז מקפיד ביז מען וואשט זיך די הענט דריי מאל[5], און די ראשונים זענען מסביר אז דאס איז די בייזע גייסט וואס רוט אויף די הענט פאר'ן וואשן[6]. אין אן אנדערע ברייתא זעט מען: יד לעין תיקצץ וכו'[7], און די ראשונים זענען מסביר אז דאס מיינט צופרי, איידער'ן וואשן די הענט, אז ס'איז ענדערש פאר'ן האנט צו ווערן אפגעשניטן, און זי זאל מער נישט אנרירן דעם אויג פאר'ן וואשן, ווייל א רוח רעה רוט אויף די הענט און מאכט בלינד די אויגן[8]. און אזוי שטייט אין מדרש, אינעם טעם אז עס איז אסור צו וואשן די הענט אינדערפרי דורך א צווייטער וואס האט זיך נישט געוואשן, ווייל א רוח הטומאה רוט אין די הענט[9]. און אזוי איז אין זוהר, אז ס'איז נישטא קיין מענטש אויף דער וועלט וואס איז נישט טועם א טעם מיתה ביים שלאפן אוןווייל די הייליגע נשמה טוט זיך אפ פונעם מענטש און גייט ארויס פון אים - אויב איז ער א איד[10], דעריבער רוט א גייסט פון טומאה אויף יענער קערפער און ער ווערט טמא, און ווען די נשמה קערט זיך אום צום גוף גייט אוועק יענע זוהמה, אויסער פונעם מענטש'נס הענט, און זי רוט אויף זיי ביז ער וואשט זיי[11]. די אחרונים זענען מסביר אז די טומאה וויל און גארט זיך צו אנקלעבן אינעם איד אים צו פארזינדיגן, אבער ווי לאנג דער מענטש איז אויף און זיין גייסט און נשמה איז אין אים, קען עס זיך נישט אזוי שטארק אנקלעבן, נאר אויב ער טוט אינגאנצן אפ פון זיך דעם יראת ה', אבער בשעת'ן שלאפן וואס די רוח און נשמה טוען זיך אפ פונעם מענטש און עס בלייבט נאר דער לעבעדיגער זעל, דאן רוט אויף אים א רוח הטומאה, און ווען ער ערוועקט זיך און זיין נשמה קערט זיך צוריק, דאן טוט דער טמא'נער גייסט אוועקגיין געצווינגענערהייט, נאר אויף די פינגער וואס זענען די די עקן פונעם קערפער, פון דארט גייט זי נישט אוועק נאר דורך זיך וואשן[10]. אויך זענען דא גאונים און ראשונים וואס זענען מפרש די ברייתא אז א פרוי מעג אפשווענקן איר איין האנט מיט וואסער - אין יום כיפור, וואס עס איז אסור זיך צו וואשן - און געבן פאר'ן קינד ברויט, און זי דארף נישט חושש זיין[12], און די גמרא איז מסביר אז מ'האט איר מתיר געווען דעם שווענקונג צוליב "שיבתא"[13], וואס איז א רוח רעה וואס רוט אויף די הענט אין די נעכט[14], ביז מ'וואשט זיי נישט אינדערפרי[15].
ב) וויבאלד די הענט פון א מענטש זענען עסקניות, און ער טאפט זיין קערפער, און ס'איז נישט מעגליך אז ער זאל נישט האבן אנגערירט אין די בשר מטונף ביינאכט, דעריבער ווען ער שטייט אויף קען ער נישט מאכן א ברכה און נישט ליינען קריאת שמע אדער דאווענען ביז ער וואשט זיך די הענט, ווי עס שטייט: הכון לקראת אלקיך ישראל[16], צוליב דעם האט מען מתקן געווען אז פאר ליינט קריאת שמע און דאוונט זאל ער וואשן די הענט און מאכן א ברכה[17]. און אזוי שטייט אין גמרא: הרוצה שיקבל עליו עול מלכות שמים שלימה, יפנה ויטול ידיו ויניח תפילין ויקרא קריאת שמע ויתפלל[18], און כל הנפנה ונוטל ידיו ומניח תפילין וקורא קריאת שמע ומתפלל מעלה עליו הכתוב כאלו בנה מזבח והקריב עליו קרבן, שנאמר: ארחץ בניקיון כפָּי ואסֹבבה את מזבחך ה'[19]. ואף שלא תיקנו ברכה כשנוטל משום שנגע במקום מטונף[935], וכן כשנוטל ידיו לשאר תפילות - לסוברים כן - אף שהטעם הוא משום שייתכן שידיו מטונפות[937] - לסוברים כן[938] - מכל מקום כאן כיון שהוא דבר תמידי, שתמיד ידיו מטונפות, תיקנו נטילה בברכה[939].
ג) וויבאלד אינדערפרי ווערט מען ווי א נייע בריה, ווי ס'שטייט: חדשים לבקרים רבה אמונתך[20], וצריכים אנו להודות לו יתברך על שבראנו לכבודו ולשרתו ולברך בשמו, ולכן תיקנו בשחרית כל אותן ברכות של שחר[942], ולפיכך אנו צריכים להתקדש בקדושתו וליטול ידינו מן הכלי ככהן שמקדש ידיו מן הכיור קודם עבודתו. ואינו משום תפילה וקריאת שמע - בלבד - שכן אם משום תפילה וקריאת שמע נוטל ידיו, די ברחיצה או בניקיון עפר וצרורות[21].
די אחרונים זענען מסביר אז מ'דארף צוקומען אויך צו דער צווייטער אדער דריטער טעם, וויבאלד וועגן א רוח רעה איז מען נישט מתקן א ברכה, שכיון שהוא משום סכנה לא שייך ברכה על זה, כמו שלא תיקנו ברכה על מים אחרונים[22].
יש מהאחרונים שכתבו שארבעה טעמים הם, שלדעתם רוח הטומאה השורה על הידים אינו ענין אחד עם הרוח הרעה השורה על הידים[23].
צייט
די אחרונים שרייבן אז מ'זאל זיך וואשן גלייך ווען מען ערוועקט זיך, כאטש מען וויל נאכנישט אויפשטיין נאר מ'בלייבט ליגן, כדי ס'זאל אוועקגיין פון אים די רוח הטומאה, ווייל ס'איז נישט פאסיג אים צו געבן כח און שליטה אפילו איין רגע, אלס ולא ידבק בידך מאומה מן החרם, ווייל ווילאנג מ'וואשט זיך נישט, איז שולט אויף אים דער יצר הע וואס ווערט גערופן אל אחר[24]. יש מהם שכתבו שצריך לעשות כן. ויש מהם שכתבו שראוי לעשות כן, או שהמדקדק במעשיו יזהר לעשות כן.
אויב האט ער זיך ערוועקט אבער וויל נאך שלאפן, קריגן די אחרונים: עס זענען דא וואס שרייבן אז מ'דארף זיך בלויז וואשן אויב וויל מען שוין נישט שלאפן[25], און אנדערע שרייבן מען זאל זיך יא וואשן אפילו מען וויל נאך שלאפן[26].
רעפערענצן
- ↑ טור, אורח חיים, סימן מ"ו
- ↑ ברכות ס, ב; משנה תורה לרמב"ם, הלכות תפילה וברכת כהנים, פרק ז', הלכה ד'; טוש"ע או"ח ד א.
- ↑ עי' ס' חסידים (מרגליות) סי' קנה; רוקח סי' שסג: "עיקרה משום שיבתא"; כ"מ ממרדכי ברכות רמז רב: רוח רעה; עי' א"ח הל' נט"י סי' יא: בת מלך (עי' שבת קט ב).
- ↑ עי' ס' חסידים שם.
- ↑ ר' נתן בברייתא בשבת קט א, לויט אונזער גירסא.
- ↑ רש"י שם ד"ה בת חורין.
- ↑ ר' מונא בשם ר' יהודה בברייתא שבת קח, ב.
- ↑ רש"י שם קח ב ד"ה יד לעין וד"ה תיקצץ הא' וד"ה תיקצץ הב' ושם קט א ד"ה יד הא'; ר"י מלוניל שם קט א (לח ב); מאירי שם.
- ↑ צוואת ר"א הגדול אות י.
- ↑ 10.0 10.1 רבי אברהם דאנציג, חיי אדם, כלל ב', סעיף א'.
- ↑ עי' זוהר ח"א דף נג ע"ב; זוהר שם דף קפד ע"ב, והובא בב"י או"ח סי' ד.
- ↑ תנא דבי מנשה בשם רשב"ג ביומא עז ב וחולין קז ב; רמב"ם שב"ע פ"ג ה"ב; טור או"ח סי' תריג.
- ↑ אביי בגמ' שם ושם.
- ↑ עי' בה"ג הל' יוה"כ, והובא בערוך ע' שיבתא; עי' רגמ"ה חולין שם; עי' רש"י יומא שם ד"ה מדיחה וחולין שם ד"ה התם; ר' אליקים יומא שם; עי' ראב"ן יומא סי' תיח; עי' שיטת ריב"ב שם (א ב).
- ↑ עי' רש"י שם ושם; עי' רגמ"ה חולין שם; עי' ראב"ן יומא שם; עי' שיטת ריב"ב שם.
- ↑ עמוס ד, יב
- ↑ תשובת רב עמרם גאון בשו"ת מהר"ם מרוטנבורג (פראג) סי' מ; רא"ש ברכות פ"ט סי' כג ושו"ת הרא"ש כלל ד סי' א ותוס' רא"ש יומא ל א.
- ↑ ר' יוחנן אין ברכות יד, ב.
- ↑ תהלים כו, ו. ר' חייא בר אבא אמר ר' יוחנן בגמ' שם טו א.
- ↑ איכה ג, כג.
- ↑ שו"ת הרשב"א ח"א סי' קצא; אהל מועד שער ק"ש דרך ה נ"ב.
- ↑ ערה"ש או"ח סי' ד ס"ד, בד' הרא"ש; עי' מ"ב שם סק"ח, בשם האחרונים. ועי' לבוש שם סי"ד ומג"א שם ס"ק יג, היסוד שמשום רוח רעה אינו צריך ברכה. ועי' בשו"ע הרב מהדו"ת או"ח סי' ד ס"א וסדור הרב סדר הנטילה, שסובר שעיקר הברכה היא משום הרוח הרעה.
- ↑ עי' דרישה או"ח סי' ד סק"א; פמ"ג שם א"א סק"א. שהטעם של הא"ח וטעם הזוהר שני טעמים שונים הם, שלטעם הא"ח הניעור כל הלילה צריך ליטול ידיו, ולטעם הזוהר אינו צריך, והישן ביום, לטעם הא"ח אינו צריך ליטול ידיו ולטעם הזוהר צריך; ארה"ח שם המאיר לארץ ס"ק סג.
- ↑ סדר היום כוונת נט"י; דרך חיים למהר"ם לונזאנו ד"ה ואל תביא, ע"פ זוהר ח"א דף י ע"ב; ברכ"י או"ח סי' א אות א, בשמו; של"ה חולין דרך חיים (סי' קפא במהד' יד רמ"ה); א"ר סי' א סק"ד ועט"ז שם סק"א, בשמו; שו"ע הרב או"ח סי' א ס"ז זכירה לחיים ח"א חי' לזוהר שם, ע"פ זוהר שם, ובשם המקובלים.
- ↑ של"ה חולין דרך חיים (סי' קפא במהד' יד רמ"ה); א"ר סי' א סק"ד, בשמו.
- ↑ זכירה לחיים ח"א חי' לזוהר ח"א דף י ע"ב, בשם המקובלים.