מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
he:ג'יימס קלרק מקסוול
ק (החלפת טקסט – "פאראייניק" ב־"פאראייניג") |
|||
| (6 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 11: | שורה 11: | ||
== עלעקטראמאגנעטיזם == | == עלעקטראמאגנעטיזם == | ||
שוין אין 1855 האט מאקסוועל געהאט שטודירט עלעקטריע און מאגנעטיזם ווען מען האט פארגעליינט זיין "On Faraday's lines of force" ("וועגן פאראדיי'ס קראפט־ליניעס") צו דע קעמברידזש פילאזאפיע געזעלשאפט.<ref>{{cite web|url=https://www.scribd.com/doc/39568221/maxwell-on-faraday-s-lines-of-force|title=On Faraday's Lines of Force|last1=Maxwell|first1=James Clerk|year=1855|work=Transactions of the Cambridge Philosophical Society|publisher=blazelabs.com|accessdate=27סטן מערץ 2013|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140317170056/http://www.scribd.com/doc/39568221/maxwell-on-faraday-s-lines-of-force|archivedate=17טן מערץ 2014|language={{לינקשפראך|ענגליש}}}}</ref> אין דעם פאפיר האט ער פארגעלייגט א מער פשוטן מאדעל פון פאראדיי'ס ארבעט, און וויאזוי עלעקטריע און מאגנעטיזם האבן א שייכות. ער האט געזאמלט אלץ וואס מען האט געוואוסט אין א פארבונדענעם געזעמעל פון [[דיפערענציאל-גלייכונג|דיפערענציאַל-גלייכונגען]] מיט 20 גלייכונגען אין 20 וואַריאַבלען. שפעטער האט ער | שוין אין 1855 האט מאקסוועל געהאט שטודירט עלעקטריע און מאגנעטיזם ווען מען האט פארגעליינט זיין "On Faraday's lines of force" ("וועגן פאראדיי'ס קראפט־ליניעס") צו דע קעמברידזש פילאזאפיע געזעלשאפט.<ref>{{cite web|url=https://www.scribd.com/doc/39568221/maxwell-on-faraday-s-lines-of-force|title=On Faraday's Lines of Force|last1=Maxwell|first1=James Clerk|year=1855|work=Transactions of the Cambridge Philosophical Society|publisher=blazelabs.com|accessdate=27סטן מערץ 2013|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140317170056/http://www.scribd.com/doc/39568221/maxwell-on-faraday-s-lines-of-force|archivedate=17טן מערץ 2014|language={{לינקשפראך|ענגליש}}}}</ref> אין דעם פאפיר האט ער פארגעלייגט א מער פשוטן מאדעל פון פאראדיי'ס ארבעט, און וויאזוי עלעקטריע און מאגנעטיזם האבן א שייכות. ער האט געזאמלט אלץ וואס מען האט געוואוסט אין א פארבונדענעם געזעמעל פון [[דיפערענציאל-גלייכונג|דיפערענציאַל-גלייכונגען]] מיט 20 גלייכונגען אין 20 וואַריאַבלען. שפעטער האט ער פארעפנטליכט די ארבעט אין "On Physical Lines of Force" ("וועגן פיזישע קראפט־ליניעס") אין מערץ 1861.<ref>{{cite web|url=http://www.kcl.ac.uk/newsevents/news/newsrecords/2011/04Apr/JamesClerkMaxwell.aspx|title=1861: James Clerk Maxwell's greatest year|date={{ר}}18טן אפריל 2011|publisher=King's College London|accessdate=28סטן מערץ 2013|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130622095747/http://www.kcl.ac.uk/newsevents/news/newsrecords/2011/04Apr/JamesClerkMaxwell.aspx|archivedate=22סטן יוני 2013}}</ref> | ||
בערך אין יאָר 1862, ווען ער האט געהאלטן לעקציעס אין קינג'ס קאלעדזש, האט מאקסוועל אויסגערעכנט אז די גיך פון פראפאַגאַציע פון אן עלעקטראמאגנעטישן פעלד איז אומגעפער די [[גיך פון ליכט]]. ער האט געהאַלטן אז יש דברים בגו, ס'איז נישט סתם צופעליג צוגעטראפן, זאָגנדיק, "מיר קענע נישט פארמיידן די אויסקום אז ליכט באשטייט פון קווערע כוואַליונגען פון דעם זעלבן מיטל וואָס איז דער גורם פון עלעקטרישע און מאגנעטישע פענאמענען."<ref name="mactutor">{{cite web|url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Maxwell.html|title=James Clerk Maxwell|last1=O'Connor|first1=J.J.|last2=Robertson|first2=E.F.|date=נאוועמבער 1997|publisher=School of Mathematical and Computational Sciences University of St Andrews|accessdate=25סטן מערץ 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110128034939/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Maxwell.html|archivedate=28סטן יאנואר 2011}}</ref> | בערך אין יאָר 1862, ווען ער האט געהאלטן לעקציעס אין קינג'ס קאלעדזש, האט מאקסוועל אויסגערעכנט אז די גיך פון פראפאַגאַציע פון אן עלעקטראמאגנעטישן פעלד איז אומגעפער די [[גיך פון ליכט]]. ער האט געהאַלטן אז יש דברים בגו, ס'איז נישט סתם צופעליג צוגעטראפן, זאָגנדיק, "מיר קענע נישט פארמיידן די אויסקום אז ליכט באשטייט פון קווערע כוואַליונגען פון דעם זעלבן מיטל וואָס איז דער גורם פון עלעקטרישע און מאגנעטישע פענאמענען."<ref name="mactutor">{{cite web|url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Maxwell.html|title=James Clerk Maxwell|last1=O'Connor|first1=J.J.|last2=Robertson|first2=E.F.|date=נאוועמבער 1997|publisher=School of Mathematical and Computational Sciences University of St Andrews|accessdate=25סטן מערץ 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110128034939/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Maxwell.html|archivedate=28סטן יאנואר 2011}}</ref> | ||
| שורה 17: | שורה 17: | ||
מאקסוועל האט געוויזן ווייטער אז די [[עלעקטראמאגנעטישע-כוואליע גלייכונג|גלייכונגען]] זאגן פאראויס דעם עקזיסטענץ פון כוואליעס פון [[עלעקטראמאגנעטישע שטראלונג|אסצילירנדיגע עלעקטרישע און מאגנעטישע פעלדער]] וואס פארן אדורך ליידיגן רוים מיט א גיך וואס מען קען פאראויסזאגן פון פשוע עלעקטריע־עקספערימענטן; מיט די דאטן וואס זענען געווען דעמאלסט פאראן האט מאקסוועל גערעכנט א גיך פון 310,740,000 מעטער א סעקונדע.<ref>{{cite web|url=http://ecee.colorado.edu/~ecen3410/ECEN3410-FirstClass.pdf|title=ECEN3410 Electromagnetic Waves|publisher=University of Colorado|accessdate=30סטן יוני 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140317170802/http://ecee.colorado.edu/~ecen3410/ECEN3410-FirstClass.pdf|archivedate=17טן מערץ 2014|df=dmy-all}}</ref> אין זיין 1864 פאפיר "[[A Dynamical Theory of the Electromagnetic Field|א דינאמישע טעאריע פונעם עלעקטראמאגנעטישן פעלד]]", האט מאקסוועל געשריבן, "די השוואה פון די אויסקומען זענען משמע אז ליכט און מאגנעטיזם זענען צוויי אופַֿנים פונעם זעלבן סובסטאנץ, אז ליכט איז אן עלעקטראמאגנעטישע שטערונג וואס ווערט באוועגט אדורכן פעל לויט די געזעצן פון עלעקטראמאגנעטיזם".<ref name="ADTEF" /> | מאקסוועל האט געוויזן ווייטער אז די [[עלעקטראמאגנעטישע-כוואליע גלייכונג|גלייכונגען]] זאגן פאראויס דעם עקזיסטענץ פון כוואליעס פון [[עלעקטראמאגנעטישע שטראלונג|אסצילירנדיגע עלעקטרישע און מאגנעטישע פעלדער]] וואס פארן אדורך ליידיגן רוים מיט א גיך וואס מען קען פאראויסזאגן פון פשוע עלעקטריע־עקספערימענטן; מיט די דאטן וואס זענען געווען דעמאלסט פאראן האט מאקסוועל גערעכנט א גיך פון 310,740,000 מעטער א סעקונדע.<ref>{{cite web|url=http://ecee.colorado.edu/~ecen3410/ECEN3410-FirstClass.pdf|title=ECEN3410 Electromagnetic Waves|publisher=University of Colorado|accessdate=30סטן יוני 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140317170802/http://ecee.colorado.edu/~ecen3410/ECEN3410-FirstClass.pdf|archivedate=17טן מערץ 2014|df=dmy-all}}</ref> אין זיין 1864 פאפיר "[[A Dynamical Theory of the Electromagnetic Field|א דינאמישע טעאריע פונעם עלעקטראמאגנעטישן פעלד]]", האט מאקסוועל געשריבן, "די השוואה פון די אויסקומען זענען משמע אז ליכט און מאגנעטיזם זענען צוויי אופַֿנים פונעם זעלבן סובסטאנץ, אז ליכט איז אן עלעקטראמאגנעטישע שטערונג וואס ווערט באוועגט אדורכן פעל לויט די געזעצן פון עלעקטראמאגנעטיזם".<ref name="ADTEF" /> | ||
זיינע בארימטע צוואנציג גלייכונגען, אין זייער מאדערנער פארעם פון פיר [[טיילווייז דיפערעציאל-גלייכונגען]], האבן צוערשט דערשינען גאנץ אנטוויקלט אין זיין לערנבוך ''[[A Treatise on Electricity and Magnetism]]'' אין 1873.<ref>{{cite web|url=http://libraries.mit.edu/150books/2011/01/19/1873/|title=Year 13 – 1873: A Treatise on Electricity and Magnetism by James Clerk Maxwell|publisher=MIT Libraries|access-date=30סטן יוני 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130707121529/http://libraries.mit.edu/150books/2011/01/19/1873/|archive-date=7טן יוני 2013}}</ref> דער גרעסטער טייל פון דער דאזיגער ארבעט האט מאקסוועל געטון ביי גלענלער אין דער תקופה צווישן האלטן זיין לאנדאנער שטעלע און אנהייבן דאס קאווענדיש בענקל.<ref name="mactutor" /> אליווער העוויסייד האט פארמינערט די קאמפלעקסיטעט פון מאקסוועל'ס טעאריע אראפ צו פיר [[דיפערענציאל-גלייכונג|דיפערענציאל־גלייכונגען]],<ref>{{Cite book|last=Nahin|first=Paul J.|url=https://books.google.com/books?id=e9wEntQmA0IC|title=Oliver Heaviside: The Life, Work, and Times of an Electrical Genius of the Victorian Age|date=2002-11-13|publisher=JHU Press|isbn=978-0-8018-6909-9|pages=109|language=ענגליש}}</ref> וואס זענען דערקענט היינט צוזאמען ווי מאקסוועלס געזעצן אדער [[מאקסוועלס | זיינע בארימטע צוואנציג גלייכונגען, אין זייער מאדערנער פארעם פון פיר [[טיילווייז דיפערעציאל-גלייכונגען]], האבן צוערשט דערשינען גאנץ אנטוויקלט אין זיין לערנבוך ''[[A Treatise on Electricity and Magnetism]]'' אין 1873.<ref>{{cite web|url=http://libraries.mit.edu/150books/2011/01/19/1873/|title=Year 13 – 1873: A Treatise on Electricity and Magnetism by James Clerk Maxwell|publisher=MIT Libraries|access-date=30סטן יוני 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130707121529/http://libraries.mit.edu/150books/2011/01/19/1873/|archive-date=7טן יוני 2013}}</ref> דער גרעסטער טייל פון דער דאזיגער ארבעט האט מאקסוועל געטון ביי גלענלער אין דער תקופה צווישן האלטן זיין לאנדאנער שטעלע און אנהייבן דאס קאווענדיש בענקל.<ref name="mactutor" /> אליווער העוויסייד האט פארמינערט די קאמפלעקסיטעט פון מאקסוועל'ס טעאריע אראפ צו פיר [[דיפערענציאל-גלייכונג|דיפערענציאל־גלייכונגען]],<ref>{{Cite book|last=Nahin|first=Paul J.|url=https://books.google.com/books?id=e9wEntQmA0IC|title=Oliver Heaviside: The Life, Work, and Times of an Electrical Genius of the Victorian Age|date=2002-11-13|publisher=JHU Press|isbn=978-0-8018-6909-9|pages=109|language=ענגליש}}</ref> וואס זענען דערקענט היינט צוזאמען ווי מאקסוועלס געזעצן אדער [[מאקסוועלס גלייכונגען]]. כאטש פאטענציאלן זענען געווארן פיל ווייניגער פאפולער אינעם ניינצטן יארהונדערט,<ref>B.J. Hunt (1991) ''[[The Maxwellians]]'', pages 165,6, Cornell University Press {{ISBN|0801482348}}</ref> אבער ניצן סקאלאר און וועקטאר פאטענציאלן איז היינט סטאנדארט ווען מען לייזט די מאקסוועל-גלייכונגען.<ref>{{harvnb|Eyges|1972|p=section 11.6.}}</ref> | ||
מ'האט באוויזן אז מאקסוועל האט רעכט, און זיין קוואנטיטאטיווע פארבינדונג צווישן ליכט און עלעקטראמאגנעטיזם ווערט גערעכנט איינעם פון די גרויסע אויפטוען פון דער 19טער־יארהונדערט [[מאטעמאטישע פיזיק|מאטעמאטישער פיזיק]].<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=B6shu_hAiGkC&pg=PA86|page=86|title=Dot-Dash to Dot.Com: How Modern Telecommunications Evolved from the Telegraph to the Internet|isbn=978-1-4419-6760-2|last=Wheen|first=Andrew|year=2010|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160617122830/https://books.google.com/books?id=B6shu_hAiGkC&pg=PA86|archive-date=17 יוני 2016}}</ref> | מ'האט באוויזן אז מאקסוועל האט רעכט, און זיין קוואנטיטאטיווע פארבינדונג צווישן ליכט און עלעקטראמאגנעטיזם ווערט גערעכנט איינעם פון די גרויסע אויפטוען פון דער 19טער־יארהונדערט [[מאטעמאטישע פיזיק|מאטעמאטישער פיזיק]].<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=B6shu_hAiGkC&pg=PA86|page=86|title=Dot-Dash to Dot.Com: How Modern Telecommunications Evolved from the Telegraph to the Internet|isbn=978-1-4419-6760-2|last=Wheen|first=Andrew|year=2010|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160617122830/https://books.google.com/books?id=B6shu_hAiGkC&pg=PA86|archive-date=17 יוני 2016}}</ref> | ||
| שורה 34: | שורה 34: | ||
{{רעפליסטע}} | {{רעפליסטע}} | ||
{{גרונטסארטיר:מאקסוועל}} | {{גרונטסארטיר:מאקסוועל}} | ||
{{שטומף| | {{שטומף|ביאגראפיע}} | ||
[[קאַטעגאָריע:מאטעמאטיקער]] | [[קאַטעגאָריע:מאטעמאטיקער]] | ||
[[קאַטעגאָריע:פיזיקער]] | [[קאַטעגאָריע:פיזיקער]] | ||
[[קאטעגאריע: | [[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:וויכטיגע ארטיקלען]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:ג'יימס קלרק מקסוול]] | |||