מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,952
רעדאגירונגען
←אפשטאם: פארראכטן פּאראמעטער
ק (←מפרשים: היינטיגע זענען נישט אינטרעסאנט, לאמיר זיך האלטן צו קדמונים, הגהה) |
(←אפשטאם: פארראכטן פּאראמעטער) |
||
| שורה 34: | שורה 34: | ||
באזירט אויף א [[גימטריא]]{{ביאור|"אני יהונתן בן העוזיאל" איז בגימטריא "חד גדיא דזבן אבא בתרי זוזי חד גדיא" (763)}}, האט [[רבי יוסף לעווינשטיין]] פון סעראצק געהאלטן אז דער תנא [[יונתן בן עוזיאל]] איז דער מחבר{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי אליעזר שווערדשארף|הגדה של פסח עם פירוש דמשק אליעזר|51046|קאלאמייע, תרמ"ג|עמוד=65}}}}. אנדערע האלטן אז דער מחבר איז [[רבי חייא]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי שלמה צבי שיק|סידור רשב"ן|102066|וויין, תרנ"ד|עמוד=69}}}}, און טייל האלטן אז ענליך צו [[הא לחמא עניא]] וואס איז אויך געשריבן אין אראמיש, איז חד גדיא נתחבר געווארן אין [[בבל]] נאנט נאכן [[חורבן]]{{הערה|{{אוצר החכמה||הגדה של פסח ריח דודאים|104774|פיעטריקוב, תרס"ב, דף נז עמוד א|עמוד=111}}; {{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקנ"ד}}}}. די אלע השערות האבן אבער נישט קיין קראנטע מקורות אדער ראיות{{הערה|{{אוצר החכמה|ישראל דרנוביץ|קובץ עץ חיים|195029195029|ניו יארק תשע"ה|כותרת="ואתא עכברא ונשכה לגדיא – גילויים בפיוט 'חד גדיא'"|כרך=כג}}}}, און [[רבי שלמה קלוגער]] שרייבט, "שיר נכבד הזה הוא שיר קדום, לא נודע שם מחברו"{{הערה|שם=קלוגר}}. | באזירט אויף א [[גימטריא]]{{ביאור|"אני יהונתן בן העוזיאל" איז בגימטריא "חד גדיא דזבן אבא בתרי זוזי חד גדיא" (763)}}, האט [[רבי יוסף לעווינשטיין]] פון סעראצק געהאלטן אז דער תנא [[יונתן בן עוזיאל]] איז דער מחבר{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי אליעזר שווערדשארף|הגדה של פסח עם פירוש דמשק אליעזר|51046|קאלאמייע, תרמ"ג|עמוד=65}}}}. אנדערע האלטן אז דער מחבר איז [[רבי חייא]]{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי שלמה צבי שיק|סידור רשב"ן|102066|וויין, תרנ"ד|עמוד=69}}}}, און טייל האלטן אז ענליך צו [[הא לחמא עניא]] וואס איז אויך געשריבן אין אראמיש, איז חד גדיא נתחבר געווארן אין [[בבל]] נאנט נאכן [[חורבן]]{{הערה|{{אוצר החכמה||הגדה של פסח ריח דודאים|104774|פיעטריקוב, תרס"ב, דף נז עמוד א|עמוד=111}}; {{אוצר החכמה|רבי מרדכי מקאליש|מאמר מרדכי|146867|דירנפורט, תקנ"ד}}}}. די אלע השערות האבן אבער נישט קיין קראנטע מקורות אדער ראיות{{הערה|{{אוצר החכמה|ישראל דרנוביץ|קובץ עץ חיים|195029195029|ניו יארק תשע"ה|כותרת="ואתא עכברא ונשכה לגדיא – גילויים בפיוט 'חד גדיא'"|כרך=כג}}}}, און [[רבי שלמה קלוגער]] שרייבט, "שיר נכבד הזה הוא שיר קדום, לא נודע שם מחברו"{{הערה|שם=קלוגר}}. | ||
דאס אז עס איז באלד אין אנהייב ערשינען צוזאמען מיט דער אידישער איבערזעצונג, און צוגאב צו די גרייזיגע אראמיש פונעם פיוט, האט געברענגט פארשער אנצונעמען אז די ווערסיע אויף אידיש איז די אריגינעלע, און אז דער ליד שטאמט פון דייטשע אדער פראנצויזישע פאלקס לידער פון 16'טן יאר הונדערט{{הערה|שם=אנציק|"[http://jewishencyclopedia.com/articles/4201-chad-gadya חד גדיא]" אין די [[אידישע ענציקלאפעדיע]] | דאס אז עס איז באלד אין אנהייב ערשינען צוזאמען מיט דער אידישער איבערזעצונג, און צוגאב צו די גרייזיגע אראמיש פונעם פיוט, האט געברענגט פארשער אנצונעמען אז די ווערסיע אויף אידיש איז די אריגינעלע, און אז דער ליד שטאמט פון דייטשע אדער פראנצויזישע פאלקס לידער פון 16'טן יאר הונדערט{{הערה|שם=אנציק|"[http://jewishencyclopedia.com/articles/4201-chad-gadya חד גדיא]" אין די [[אידישע ענציקלאפעדיע]]}}{{הערה|שם=פוקס}}. שפעטער איז אבער דער חד גדיא געטראפן געווארן אין כתבי יד פון 13'טן און 14'טן יאר הונדערט, אין וועלכע די אראמיש איז ריין פון גרייזן. דאס באדייט, לויט טייל, אז די אראמישע ווערסיע איז די אריגינעלע און אז די גוי'אישע ווערסיעס שטאמען גאר פון איר{{הערה|שם=פוקס}}. | ||
===ווערסיעס=== | ===ווערסיעס=== | ||
דער פיוט איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן אין יאר [[ה'ש"נ]] אין דער [[פראגער הגדה]], נאך וואס אין די פריערדיגע דרוקן פון דער פראגער הגדה איז עס נישט געווען. עס איז דארט ערשינען אינאיינעם מיט אן איבערזעצונג אין אידיש{{הערה|חד גדיא אין {{אוצר החכמה||דער פראגער הגדה|147189|פון שנת ה'ש"נ|עמוד=79}}}}. | דער פיוט איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן אין יאר [[ה'ש"נ]] אין דער [[פראגער הגדה]], נאך וואס אין די פריערדיגע דרוקן פון דער פראגער הגדה איז עס נישט געווען. עס איז דארט ערשינען אינאיינעם מיט אן איבערזעצונג אין אידיש{{הערה|חד גדיא אין {{אוצר החכמה||דער פראגער הגדה|147189|פון שנת ה'ש"נ|עמוד=79}}}}. | ||