4,450
רעדאגירונגען
ק
הגהה
(דרעפט שאפונג) |
ק (הגהה) |
||
| שורה 8: | שורה 8: | ||
==מקור פון דער מצוה== | ==מקור פון דער מצוה== | ||
===הונטערגרונט=== | ===הונטערגרונט=== | ||
אין משנה ( | אין משנה ({{משנה|פסחים|י|ח|ללא=שם}}) שטייט: "אין מפטירין אחר הפסח אפיקומן". דאס הייסט, מען זאל עסן דעם קרבן פסח ביים סוף פונעם נאכט, און נישט ענדיגן מיט "אפיקומן". | ||
[[אמוראים]] אין די [[גמרא]]{{ קריגן זיך, [[רב (אמורא)|רב]] האלט אז דאס מיינט אז מען זאל נישט גיין | [[אמוראים]] אין די [[גמרא]]{{הערה|{{תלמוד בבלי|פסחים|קיט|ב}}.}} קריגן זיך, [[רב (אמורא)|רב]] האלט אז דאס מיינט אז מען זאל נישט גיין עסן ביי א צווייטע חבורה פון קרבן פסח. ער טייטשט אפ דאס ווארט אפיקומן = "אפיקו מאני" - ארויסנעמען כלים, אז מען זאל נישט ארויסטראגן די געשיר פונעם הויז אין וועלכע ער געפונט זיך צו טראגן צו א צווייט הויז. | ||
לויט [[שמואל (אמורא)|שמואל]] איז דער באדייט אז מען זאל גארנישט עסן נאכ'ן עסן די קרבן פסח, אנדערש ווי דער שטייגער צו עסן "קינוח" ([[נאכשפייז]]) נאך א סעודה. ער ערקלערט דאס ווארט אפיקומן = אפיקו מין | לויט [[שמואל (אמורא)|שמואל]] איז דער באדייט אז מען זאל גארנישט עסן נאכ'ן עסן די קרבן פסח, אנדערש ווי דער שטייגער צו עסן "קינוח" ([[נאכשפייז]]) נאך א סעודה. ער ערקלערט דאס ווארט אפיקומן = "אפיקו מין" - ארויסברענגען מינים, אז מען זאל נישט ארויברענגען פארשידענע סארטן נאכשפייז נאכ'ן קרבן פסח. | ||
===דער מצה פאר אפיקומן=== | ===דער מצה פאר אפיקומן=== | ||
אין די ראשונים זענען פארהאן עטליכע שיטות איבער וואס עס איז דער מצוה פון עסן מצה פאר "אפיקומן": | אין די ראשונים זענען פארהאן עטליכע שיטות איבער וואס עס איז דער מצוה פון עסן מצה פאר "אפיקומן": | ||
*[[רש"י]] און דער רשב"ם האלטן אז דאס איז אויפ'ן פלאץ פון די '''מצה''' וואס מען האט געגעסן אינאיינעם מיט'ן קרבן פסח, און מען איז פונקט ווי דאן יוצא דערמיט דעם חיוב פון [[אכילת מצה]]{{הערה | *[[רש"י]] און דער רשב"ם האלטן אז דאס איז אויפ'ן פלאץ פון די '''מצה''' וואס מען האט געגעסן אינאיינעם מיט'ן קרבן פסח, און מען איז פונקט ווי דאן יוצא דערמיט דעם חיוב פון [[אכילת מצה]]{{הערה|פסחים קיט:, ד"ה אין מפטירין אחר הפסח אפיקומן.}}{{ביאור|דער משנה ברורה אין שער הציון{{הערה|אורח חיים תעז סק"ד}} שרייבט מען זאל אינזין האבן ביי די ברכה פון אכילת מצה צו פטר'ן אויך די אפיקומן, צוליב די שיטה אז מען איז יוצא די חיוב פון עסן מצה מיט אפיקומן.}}. | ||
*דער [[רא"ש]] האלט אז עס קומט אלס זכר צום '''קרבן פסח''' וואס מען האט געגעסן ביים סוף פונעם סעודה{{הערה|{{ויקיטקסט|רבינו אשר על הש"ס/פסקי הרא"ש/פסחים/פרק י#סימן לד|פסחים פרק י סימן לד}}.}}. | *דער [[רא"ש]] האלט אז עס קומט אלס זכר צום '''קרבן פסח''' וואס מען האט געגעסן ביים סוף פונעם סעודה{{הערה|{{ויקיטקסט|רבינו אשר על הש"ס/פסקי הרא"ש/פסחים/פרק י#סימן לד|פסחים פרק י סימן לד}}.}}. | ||
*[[תוספות]]{{הערה|לויט איין וועג אין {{תלמוד בבלי|פסחים|קכ|א}}, ד"ה באחרונה.}} און די [[ריטב"א]] זאגן אז די מצה פון אפיקומן קומט אויף צו ענדיגן די סעודה, אז דער טעם פון די מצה זאל פארבלייבן{{הערה|[https://he.wikisource.org/wiki/הגדה_של_פסח_ריטב%22א#:~:text=שאין%20זה%20אלא%20כדי%20שישאר%20טעם%20מצה%20בפיו ריטב"א, סדר ההגדה].}}. | *[[תוספות]]{{הערה|לויט איין וועג אין {{תלמוד בבלי|פסחים|קכ|א}}, ד"ה באחרונה.}} און די [[ריטב"א]] זאגן אז די מצה פון אפיקומן קומט אויף צו ענדיגן די סעודה, אז דער טעם פון די מצה זאל פארבלייבן{{הערה|[https://he.wikisource.org/wiki/הגדה_של_פסח_ריטב%22א#:~:text=שאין%20זה%20אלא%20כדי%20שישאר%20טעם%20מצה%20בפיו ריטב"א, סדר ההגדה].}}. | ||
==עסן און טרינקען נאכ'ן אפיקומן== | ==עסן און טרינקען נאכ'ן אפיקומן== | ||
לויט [[רב יהודה]] אין די שיטה פון שמואל, איז פונקט ווי ביי קרבן פסח אויך ביי מצה דא דער דין אז מען זאל נישט עסן נאכדעם: "אין מפטירין אחר המצה אפיקומן". [[ | לויט [[רב יהודה]] אין די שיטה פון שמואל, איז פונקט ווי ביי קרבן פסח אויך ביי מצה דא דער דין אז מען זאל נישט עסן נאכדעם: "אין מפטירין אחר המצה אפיקומן". [[מר זוטרא]] האלט אז שמואל האט געזאגט די הלכה נאר ביי קרבן פסח, אבער נאכ'ן מצה פון אפיקומן מעג מען יא עסן. | ||
איבער די טעם פון שמואל ביי קרבן פסח און ביי מצה זענען פארהאן עטליכע ערקלערונגען: | איבער די טעם פון שמואל ביי קרבן פסח און ביי מצה זענען פארהאן עטליכע ערקלערונגען: | ||
| שורה 33: | שורה 33: | ||
==די שיעור פון אפיקומן== | ==די שיעור פון אפיקומן== | ||
לויט די [[ראשונים]], דארף מען עסן א [[כזית]] פונעם אפיקומן (אין וועלכע עס זענען פארהאן פארשידענע מיינונגען וויפיל עס איז, מיט מאָסן צווישן 7 קיוביק ס"מ ביז 50 קיוביק ס"מ), אזויווי אלע מצוות פון עסן, און אזוי ווערט גע'פסק'ענט אין שולחן ערוך{{הערה|שם=תעז|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תעז|א}}.}}. טראצדעם שרייבט דער [[מהרי"ל]] אז לכתחילה זאל מען עסן צוויי כזיתים, אז עס זאל זיין דערין דער שיעור פון אכילה צו ווערן זאט{{הערה|{{היברובוקס|רבי יעקב הלוי בן משה מולין|ספר מהרי"ל|8918|עמוד=32}}.}}{{ביאור|דער מהרי"ל'ס טעם איז אלס "באליבטע מצוה", ווידער דער [[ב"ח]] שרייבט מען זאל עסן צוויי כזיתים, צו יוצא זיין ביידע שיטות פון די ראשונים, א כזית פאר א זכר צום מצה פון קרבן פסח און א כזית פאר זכר צו קרבן פסח{{הערה|אין [https://shitufta.org.il/Bach,_Orach_Chaim/473?selectedunittext=25 טור אורח חיים תע"ג כ"ו]}}.}}, און דער [[משנה ברורה]] זאגט מען זאל מחמיר זיין לכתחילה אויף צוויי כזיתים{{הערה|{{משנה ברורה|תעז|א}}.}}. | לויט די [[ראשונים]], דארף מען עסן א [[כזית]] פונעם אפיקומן (אין וועלכע עס זענען פארהאן פארשידענע מיינונגען וויפיל עס איז, מיט מאָסן צווישן 7 קיוביק ס"מ ביז 50 קיוביק ס"מ), אזויווי אלע מצוות פון עסן, און אזוי ווערט גע'פסק'ענט אין שולחן ערוך{{הערה|שם=תעז|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תעז|א}}.}}. טראצדעם שרייבט דער [[מהרי"ל]] אז לכתחילה זאל מען עסן צוויי כזיתים, אז עס זאל זיין דערין דער שיעור פון אכילה צו ווערן זאט{{הערה|{{היברובוקס|רבי יעקב הלוי בן משה מולין|ספר מהרי"ל|8918|עמוד=32}}.}}{{ביאור|דער מהרי"ל'ס טעם איז אלס "באליבטע מצוה", ווידער דער [[ב"ח]] שרייבט מען זאל עסן צוויי כזיתים, צו יוצא זיין ביידע שיטות פון די ראשונים, א כזית פאר א זכר צום מצה פון קרבן פסח און א כזית פאר זכר צו קרבן פסח{{הערה|אין [https://shitufta.org.il/Bach,_Orach_Chaim/473?selectedunittext=25 טור אורח חיים תע"ג כ"ו]}}.}}, און דער [[משנה ברורה]] זאגט מען זאל מחמיר זיין לכתחילה אויף צוויי כזיתים{{הערה|{{משנה ברורה|תעז|א}}.}}{{ביאור|פארהאן א דריטע דעה פונעם [[ספר החינוך|חינוך]], וואס זאגט אז מען זאל עסן "אביסל מצה" זכר לפסח. דאס שטומט מיט די מיינונג אז אפיקומן קומט אויף צו בלייבן מיט'ן טעם מצה אין מויל}}. | ||
מען דארף עסן דעם מאָס אין די צייט-אפשניט וואס ווערט גערופן '[[כדי אכילת פרס]]' (אין וועלכע עס זענען פארהאן מיינונגען צווישן 3 און 9 מינוט, ווי לאנג דער שיעור איז). | מען דארף עסן דעם מאָס אין די צייט-אפשניט וואס ווערט גערופן '[[כדי אכילת פרס]]' (אין וועלכע עס זענען פארהאן מיינונגען צווישן 3 און 9 מינוט, ווי לאנג דער שיעור איז). | ||
| שורה 71: | שורה 71: | ||
ביים יחץ, צוברעכט דער פירער פונעם סדר א מצה אז עס זאל זיין לחם עוני, ארעמע ברויט, און מען לייגט אוועק די גרעסערע העלפט פאר אפיקומן. ארום דעם שטיקל מצה האט זיך געשאפן דער מנהג אז די קינדער כאפן דאס אוועק, און ווען זיי ברענגען עס צוריק ביי צפון קריגן זיי א געשאנק אין אויסטויש פאר'ן צוריקברענגען. | ביים יחץ, צוברעכט דער פירער פונעם סדר א מצה אז עס זאל זיין לחם עוני, ארעמע ברויט, און מען לייגט אוועק די גרעסערע העלפט פאר אפיקומן. ארום דעם שטיקל מצה האט זיך געשאפן דער מנהג אז די קינדער כאפן דאס אוועק, און ווען זיי ברענגען עס צוריק ביי צפון קריגן זיי א געשאנק אין אויסטויש פאר'ן צוריקברענגען. | ||
כאטש היינט איז דער מנהג פארשפרייט ביי פילע געמיינדעס, איז עס אין די | כאטש היינט איז דער מנהג פארשפרייט ביי פילע געמיינדעס, איז עס אין די פארגאנגנהייט געווען איינגעפירט בלויז ביי א טייל אשכנז'ישע קהילות, און ביי די אנדערע טיילן פון כלל ישראל איז דאס בכלל נישט געווען באקאנט, און עס זענען אפילו אזעלכע וואס האבן געהאט טענות דערויף אז מען לערנט די קינדער צו גנב'ענען{{הערה|{{היברובוקס|רבי שם טוב גאגין|כתר שם טוב - חלק ג|14390|עמוד=206}}.}} | ||
==זעט אויך== | ==זעט אויך== | ||