מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "יידישע געמיינדעס" ב־"אידישע געמיינדעס"
ק (החלפת טקסט – "ריע:אידישע היסטאריע" ב־"ריע:אידישע היסטאריע|װ") |
ק (החלפת טקסט – "יידישע געמיינדעס" ב־"אידישע געמיינדעס") |
||
| שורה 9: | שורה 9: | ||
|<small>די ארטאדאקסישע, שטאטוסקווא און {{ש}}נעאלאגישע שולן אין [[בודאפעשט]].</small> | |<small>די ארטאדאקסישע, שטאטוסקווא און {{ש}}נעאלאגישע שולן אין [[בודאפעשט]].</small> | ||
|} | |} | ||
'''די טיילונג אין אונגארן''' ([[לשון קודש|לשה"ק]]: '''החלוקה במדינת אונגארן''') איז געווען די אפיציעלע צעשפליטערונג פון די | '''די טיילונג אין אונגארן''' ([[לשון קודש|לשה"ק]]: '''החלוקה במדינת אונגארן''') איז געווען די אפיציעלע צעשפליטערונג פון די אידישע געמיינדעס אין דעם [[קעניגרייך פון אונגארן]] (נישט היינטיגע [[אונגארן]]) צווישן [[ה'תר"ל]] און [[ה'תרל"ב]], צו [[ארטאדאקסישע]], [[נעאלאגן|נעאלאגישע]] און שטאַטוסקווא קהילות. א סאך אלטע געמיינדעס האבן זיך צעשפליטערט אין צוויי און אפילו דריי נייע צוליב דער טיילונג. | ||
==הינטערגרונט== | ==הינטערגרונט== | ||
| שורה 19: | שורה 19: | ||
|colspan="2"|<small>הרב [[עזריאל הילדעסהיימער]] און ר' יהודה לייב לעף.</small> | |colspan="2"|<small>הרב [[עזריאל הילדעסהיימער]] און ר' יהודה לייב לעף.</small> | ||
|} | |} | ||
ביזן סוף פון דעם [[18טער י"ה|18טן יארהונדערט]] האבן די | ביזן סוף פון דעם [[18טער י"ה|18טן יארהונדערט]] האבן די אידישע געמיינדעס אין [[אייראפע]] געהאט א ברייטע [[יוסטיץ|געריכטליכע]] [[אויטאנאמיע]], און די [[בית דין|בתי דין]] האבן געקענט די [[הלכה]] שטרענג ארויפצווינגען אויפן עולם. די מאדערניזירונג, [[אויפקלערונג]] און [[שטאט|ארבאניזאציע]] האבן די טראדיציאנעלע יידישע געזעלשאפט שארף אומגעוואנדלט, און געמאכט דעם וועג ברייט פאר א [[רעפארמער|רעפארם אין אידישקייט]]. קעגן די רעפארמיסטן, ווי ר' [[אהרן חורינער]], זענען געשטאנען דער [[חת"ם סופר]] און אנדערע רבנים, וואס האבן געזוכט דעם אלטן דרך צו אָפּהיטן ?אונע די בעפוגניסע? - צום ביישפיל, [[חרם]] - וואס די מלכות האט אוועקגענומען. די רעפארמער האבן זיי א א נאהמען געגעהבן "[[ארטאדאקסישע אידנטום|ארטאדאקסן]]". | ||
אין דעם קעניגרייך פון אונגארן - די היינטיגע אונגארן, [[סלאוואקיי]], [[בורגנלאנד]], [[זיבנבערגן]], [[קארפאטארוס]] און נאך - האט זיך אן אָרטליכע רעפארם-באוועגונג פארמירט ארום ה'תק"ץ-ה'תר"י, די [[נעאלאגן]]. זי זענען געווען מעסיק אין אירע פאדערונגען, און קעגן פארענדערונגען אין עיקרי הדת. די וויכטיגסטע נעאלאגישע רב, יהודה ליב (לעאפאלד) לעף (ה'תקע"א - ה'תרל"ו), האט אָפּגעוואָרפן די פארשלאגן פון די דייטשע רעפארמער ר' אברהם גייגער און ר' שמואל האלדהיים, די אינטעלעקטואלישע פארלויפער פון היינטיגע [[רעפארם אידנטום]]. די נעאלאגישע השקפה איז געווען עהנליך צום היינטיגע [[קאנסערוואטיוו אידנטום]], אבער מער טראדיציאנעל. ווען האלדהיים'ס תלמיד ר' יצחק איינהארן האט געגרינדעט א קהילה אין פעשט אם ה'תר"ח, וואו מ'האט אבגעשאפן די ברית מילה און אריבערגעפירט שבת קיין זונטאג, האבן זיי לעף און זיינע אנהענגער גערודפט: זיי האבן געזאגט איינהארן און זיינע קהילה האבן זיך "מוציא געוועהן פון כלל ישראל". | אין דעם קעניגרייך פון אונגארן - די היינטיגע אונגארן, [[סלאוואקיי]], [[בורגנלאנד]], [[זיבנבערגן]], [[קארפאטארוס]] און נאך - האט זיך אן אָרטליכע רעפארם-באוועגונג פארמירט ארום ה'תק"ץ-ה'תר"י, די [[נעאלאגן]]. זי זענען געווען מעסיק אין אירע פאדערונגען, און קעגן פארענדערונגען אין עיקרי הדת. די וויכטיגסטע נעאלאגישע רב, יהודה ליב (לעאפאלד) לעף (ה'תקע"א - ה'תרל"ו), האט אָפּגעוואָרפן די פארשלאגן פון די דייטשע רעפארמער ר' אברהם גייגער און ר' שמואל האלדהיים, די אינטעלעקטואלישע פארלויפער פון היינטיגע [[רעפארם אידנטום]]. די נעאלאגישע השקפה איז געווען עהנליך צום היינטיגע [[קאנסערוואטיוו אידנטום]], אבער מער טראדיציאנעל. ווען האלדהיים'ס תלמיד ר' יצחק איינהארן האט געגרינדעט א קהילה אין פעשט אם ה'תר"ח, וואו מ'האט אבגעשאפן די ברית מילה און אריבערגעפירט שבת קיין זונטאג, האבן זיי לעף און זיינע אנהענגער גערודפט: זיי האבן געזאגט איינהארן און זיינע קהילה האבן זיך "מוציא געוועהן פון כלל ישראל". | ||