אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי מרדכי דוד אונגער פון דאמבראווא"

רבי מרדכי דוד אונגער פון דאמבראווא (זעט מקור)

רעוויזיע פון 22:59, 8 פעברואר 2023

226 בייטן אראפגענומען , פֿאַר 2 יאָר

רעדאגירונג

וויזועלוויקיטעקסט

נייטראלער

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, אספקלריה רעדאקטארן

958

רעדאגירונגען

@@ שורה 34: / שורה 34: @@
 == ביאגראפיע ==
+=== זיינע יוגנט יארן ===
 [[טעקע:Dabrowa (1526659766).jpg|קליין|דאס בית המדרש אין דאָמבראָווע נאך דער קריג]]
 [[טעקע:Odnowiona Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej - widok ogólny.JPG|קליין|דאס בית המדרש ווי עס זעט אויס נאכן איבערבויען. בילד פון [[אלול]], [[תשע"ב]]]]
@@ שורה 41: / שורה 42: @@
 אלס יונגערמאן, פלעגט רבי מרדכי דוד פארן בקביעות צום חוזה פון לובלין און געווען ביי אים "[[תקיעת שופר|בעל תוקע]]", ווען דער חוזה דינט אלס "בעל מקריא"{{הערה|{{דרוש מקור מלא}} אין נאמען פונעם וואוידיסלאווער רב, רבי ישכר בער ראטנבערג. דער שופר מיט וועלכן רבי מרדכי דוד האט געבלאזן אין לובלין, איז געבליבן בירושה ביי די אייניקלעך פון רבי מרדכי דוד.}}. אין לובלין איז ער נאנט געווארן מיט [[רבי אשר ישעיה רובין|רבי אשר ישעיה]] [[ראפשיץ (הויף)|ראָפּשיצער]]{{הערה|אין "אור ישע" זענען געדרוקט צוויי בריוו פון רבי אשר'ל ראפשיצער, אין וועלכע ער באצייכנט רבי מרדכי דוד "ידיד נפשי". {{אוצר החכמה||אור ישע|51762|דף ט"ז עמוד ב'||עמוד=31}}.}} און מיטן [[רבי אריה לייביש ליפשיץ|"אריה דבי עילאי"]]. אין די שפעטערע יארן, פלעגט ער יערליך פארן קיין ראפשיץ צו רבי אשר'ל און אויך קיין [[ווישניצא]] צום אריה דבי עילאי{{הערה|געווענליך אין די [[עשרת ימי תשובה]]; און דער אריה דבי עילאי פלעגט צוריקפארן צו אים אינמיטן יאר.}}.
+=== זיין רבי'סטווע ===
 ווילנדיג זיין א "נהנה מיגיע כפו", האט ער אנגעהויבן האנדלען מיט [[וויין]], אזויווי זיינע עלטערן{{הערה|זיין פאמיליע-נאמען "אונגער" האט זיך גענומען צוליב זיינע שטענדיגע נסיעות קיין [[אונגארן]] צו ברענגען פון דארט וויין.}}. אבער כאטש וואס ער האט מצליח געווען אין מסחר און געוואלט אנהאלטן דעם וועג, האט ער געטוישט זיין מיינונג, נאך וואס זיין רבי, דער לובלינער, האט אים געזאגט אז פון הימל וויל מען ער זאל פירן אידן. בערך אין יאר [[תקע"ה]] האט ער אנגעהויבן פירן א [[אדמו"ר|רבי'סטווע]] אין דער דעמאלטס-[[התנגדות|מתנגד'ישער]] שטאט דאָמבראָווא, און גאנץ שנעל באקאנט געווארן אלס חסידישער רבי.
 פילע חסידים פלעגן קומען צו אים קיין דאמבראווא, וואו ער האט אויך געגרינדעט אן אייגן חסידיש בית המדרש, ביי וועלכן ער האט אליין אנגעפירט מיטן בויען און וואס האט זיך געפירט לויט זיינע הוראות. צווישן אנדערן, האט ער דארט איינגעפירט צו דאוונען [[נוסח ספרד]], און צוליב דעם האט ער געהאט רדיפות, מתנגדים האבן אריינגעווארפן גרויסע באלקענעס אין שטוב אים צו שטערן, אבער פונדעסטוועגן האט ער זיי נישט נאכגעגעבן.
+=== זיין פטירה ===
 רבי מאָטעלע איז נפטר געווארן אום [[ז' שבט]] [[תר"ג]]. מ'האט אים באערדיגט אינעם ארטיגן [[בית החיים]], אויף א ספעציפיש ארט וואס די מקורבים זיינע האבן געשפירט אז ער האט דארט געוואלט באערדיגט ווערן{{הערה|ער פלעגט זיך אלץ פירן אז ווען ער איז ארויס אויפן שטאטישן [[בית החיים]], האט ער זיך אפגעשטעלט אויף א ספעציפיש ארט און זיך דארט געזוימט, דעריבער האבן זיינע מקורבים געשפירט אז ער וויל דארט באערדיגט ווערן}}. אין זיין צוואה האט ער אנגעזאגט אז מ'זאל נישט שרייבן אויף זיין מציבה פילע טיטלען, נאר "הרב החריף המכיר ערכו"; אזוי אויך, זאל מען קיינעם לייגן נעבן אים, נאר זיינע קינדער און מ'זאל מיטלייגן זיינע כתבים.
@@ שורה 52: / שורה 53: @@
 == פאמיליע ==
 רבי מרדכי דוד האט איבערגעלאזט עטליכע קינדער צדיקים:
-* [[רבי יוסעלע דאָמבראָווער]], געבוירן לערך אין תק"ס און אין תקע"ה חתונה געהאט מיט גיטל טאכטער פון [[רבי משה אליקים בריעה]] פון קאזניץ דער 'באר משה', זון פון קאזניצער מגיד און איידעם ביי [[רבי אלעזר פון ליזענסק]]. רבי יוסעלע איז געווען רב אין קאזניץ העכער צוואנציג יאר, און אין תר"ג, נאך דעם טאטנ'ס פטירה, איז ער געווארן ממלא מקומו מיט'ן אדמו"רות אין דאמבראווא, ביז זיין הסתלקות ב' חשון תרכ"ז ביי די 67, און מ'האט אים געלייגט נעבן טאטן.
+* [[רבי יוסף אונגער (דאמבראווא)|רבי יאסעלע דאָמבראָווער]] (בערך [[תק"ס]] - [[ב' חשון]] [[תרכ"ז]]). ער האט חתונה געהאט אין יאר [[תקע"ה]] מיט גיטל, טאכטער פון [[רבי משה אליקים בריעה האפשטיין]] פון [[קאזשניץ (הויף)|קאזשניץ]], א זון פונעם קאזשניצער מגיד און איידעם (בזיווג שני) ביי [[רבי אלעזר פון ליזענסק]]. רבי יאסעלע איז געווען רב אין קאשזניץ העכער צוואנציג יאר, און אין [[תר"ג]], נאך זיין טאטנ'ס פטירה, האט ער איבערגענומען די רבי'סטווע אין דאמבראווא.
-* רבי מנחם מענדיל פון סטאַבניץ, איידעם פון רבי ישראל פון סטאַשוב בן [[רבי מאיר'ל פון אַפּטא]] בעל 'אור לשמים'. ער איז געווען א מחותן מיט דער [[שר שלום פון בעלזא]].
+* רבי מנחם מענדיל פון [[סטאבניץ|סטאַבניץ]] (אוועק אין [[תרמ"ג]]), איידעם פון רבי ישראל ראטנבערג פון [[סטאשוב|סטאַשוב]], א זון פונעם "אור לשמים", [[רבי מאיר הלוי פון אפטא|רבי מאיר'ל אַפּטא'ער]]. ער איז געווען א מחותן מיטן [[רבי שלום רוקח|"שר שלום"]] פון [[בעלזא (הויף)|בעלזא]].
-* רבי אברהם אלחנן, רב אין קוויף און אַפּאַטשנא, און שפעטער רבי אין [[קאַלאָשין]]. חתונה געהאט צוויי מאל, איינמאל איז ער געווען איידעם ביי רבי קלומינוס קלמן הורוויץ פון פּאַרטשיק, זון פון רבי יוסעלע פון טורטשין בן הרה"ק מלובלין, און אן אנדערס מאל ביי [[רבי חיים מאיר יחיאל]] פון מאָגלניצא, איידעם פון רבי אלעזר פון ליזענסק, און זון פון רבי אבי-עזרי זעליג פון גרעניץ איידעם פון קאזניצער מגיד. רבי אברהם אלחנן האט ארויסגעגעבן דעם ספר 'עבודת ישראל' פון זיין זיידן דער קאזניצער מגיד, און איז נסתלק געווארן ד' טבת תרמ"ג.
+* רבי אברהם אלחנן (אוועק אום [[ד' טבת]] [[תרמ"ג]]), רב אין [[קוויף]] און [[אפאטשנא|אַפּאַטשנא]], און שפעטער [[קאלאשין|קאַלאָשינער]] רבי". ער איז געווען אן איידעם ביי רבי קלומינוס קלמן הורוויץ פון פּאַרטשיק, זון פון רבי יאסעלע פון [[טורטשין]], א זון פונעם "חוזה" פון לובלין; און בזיווג שני, ביי [[רבי חיים מאיר יחיאל שפירא (מאגלניצא)|רבי חיים מאיר יחיאל]] פון [[מאגלניצא|מאָגלניצא]], זון פון רבי אבי עזרי זעליג פון [[גרעניץ]], אן איידעם ביים קאזשניצער מגיד. רבי אברהם אלחנן האט ארויסגעגעבן דעם ספר "עבודת ישראל" פון זיין עלטער-זיידן, דעם קאזשניצער מגיד.
-* רבי משה'לע אונגער, געבוירן בערך תק"פ און חתונה געהאט מיט מרים עלטסטע טאכטער פון [[צאנזער רב]] דער דברי חיים. ער איז נאך זיין חתונה געבליבן וואוינען ארום פערציג יאר אין צאנז און געגעסן קעסט ביים שווער. אויף זיין מציבה שטייט "חתן הרה"צ הגאון רבי חיים אבד"ק צאנז ז"ל והסתופף בצלו ערך ארבעים שנה". אויף דער עלטער איז רבי משה'לע געפארן קיין ארץ ישראל און דארט נפטר געווארן ח"י תשרי תרנ"ח, ומנו"כ אין צפת.
+* רבי משה'לע אונגער (בערך [[תק"פ]] - [[י"ח תשרי]] [[תרנ"ח]]). ער האט חתונה געהאט מיט מרים, עלטסטע טאכטער פון [[רבי חיים האלבערשטאם|צאנזער רב]], און נאך זיין חתונה איז ער געבליבן וואוינען ארום פערציג יאר אין צאנז און געגעסן דארט [[קעסט]{{הערה|אויף זיין מציבה שטייט "חתן הרה"צ הגאון רבי חיים אבד"ק צאנז ז"ל והסתופף בצלו ערך ארבעים שנה"}}. אויף דער עלטער האט ער זיך אריבערגעצויגן קיין [[ארץ ישראל]] און ער ליגט אין [[צפת]].
-* רבי יחיאל צבי הירש פון טאָרנא, געבוירן בערך אין תק"ע, איידעם פון רבי שמשון פון זוואָלין. ער האט געדינט אלס רבי פאר חסידים און טאָרנא, ער איז פאראן פון אים אן הסכמה אויפ'ן ספר 'טהור רעיונים' על ש"ס. ער איז נסתלק געווארן הושענא רבא תרמ"ד. זיין טאכטער רעכיל דבורה איז געווען די רביצין פון צאנזער רב בזיווג שלישי, און אויף רבי יחיאל צבי'ס מציבה שטייט "חותן הקדוש מסאנץ".
+* רבי יחיאל צבי הירש פון [[טארנא|טאָרנא]] (בערך [[תק"ע]] - [[כ"א תשרי]] [[תרמ"ד]]). ער איז געווען אן איידעם ביי רבי שמשון פון [[זוואלין|זוואָלין]] און געדינט אלס רבי פאר חסידים אין טאָרנא. זיין טאכטער רעכיל דבורה איז געווען די רביצין פונעם צאנזער רב אינעם דריטן זיווג, און אויף זיין מציבה שטייט געשריבן "חותן הקדוש מסאנץ".
-* רבי נפתלי פון זשאבנא, איידעם פון רבי יעקב פון מעליץ בן [[רבי נפתלי צבי פון ראָפּשיץ]] בעל 'זרע קודש'. ער האט נישט איבערגעלאזט קינדער.
+* רבי נפתלי פון [[דזשאבנא]], איידעם פון [[רבי יעקב הורוויץ (מעליץ)|רבי יענקעלע מעליצער]], זון פונעם ראפשיצער רב. ער האט נישט איבערגעלאזט קיינע קינדער.
-* די איינציגע טאכטער מלכה, געבוירן לערך תקע"ב-ע"ג, חתונה געהאט צו רבי מנחם צבי פון דראָהביטש, זון פון [[רבי אלעזר ניסן]] מדראהביטש, בן [[רבי משה פון אוהעל]] דער ישמח משה. צוליב א סיבה ווערט רבי מנחם צבי גערופן מיט'ן נאמען "רבי נחום הערש", אבער פון זיין חתימת יד וואס איז געבליבן אויף פארשידענע ספרים זעט מען אז ער האט געהייסן מנחם צבי. רבי מנחם הערש פלעגט זיך נישט לייגן שלאפן איידער ער האט אויסגערעכנט יעדן חטא כביכול וואס ער האט געטון יענעם טאג.{{הערה|צדיק כתמר יפרח עמ' ח}} ער איז נפטר געווארן אין דראהביטש ט' חשון תרמ"ז, זייענדיג 66, ושם מנו"כ.
+* זיין טאכטער מלכה, בערך [[תקע"ב]]-[[תקע"ג|ע"ג]]). זי האט חתונה געהאט צו רבי מנחם צבי (גערופן "רבי נחום הערש") טייטלבוים פון [[דראהביטש|דראָהביטש]], זון פון [[רבי אלעזר ניסן טייטלבוים|רבי אלעזר ניסן פון דראהביטש]], א זון פונעם [[רבי משה טייטלבוים (אוהעל)|"ישמח משה"]].
 == מער ליינען ==