מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
מיזוג רעפערענצן, קו מפריד בטווח מספרים
ק (←רעפערענצן: הגהה) |
(מיזוג רעפערענצן, קו מפריד בטווח מספרים) |
||
| שורה 3: | שורה 3: | ||
דער רמב"ם זאגט אז דעם חשבון האבן די סנהדרין געניצט, און רבי אברהם בן חייא הנשיא זאגט אז עס מקובל הלכה למשה מסיני. דער תקופה איז פאררעכנט צו זיין פונקטליכער ווי תקופת שמואל, און לויט טייל ראשונים איז עס די אמת'ידע און פונקטליכע; אבער פילע ראשונים האלטן אז עס איז נישט דער גענויע חשבון, נאר בלויז א געוויסע דורכשניט. די חשבון איז זייער נאנט צום חשבון פון די גריכישע היפרכוס. | דער רמב"ם זאגט אז דעם חשבון האבן די סנהדרין געניצט, און רבי אברהם בן חייא הנשיא זאגט אז עס מקובל הלכה למשה מסיני. דער תקופה איז פאררעכנט צו זיין פונקטליכער ווי תקופת שמואל, און לויט טייל ראשונים איז עס די אמת'ידע און פונקטליכע; אבער פילע ראשונים האלטן אז עס איז נישט דער גענויע חשבון, נאר בלויז א געוויסע דורכשניט. די חשבון איז זייער נאנט צום חשבון פון די גריכישע היפרכוס. | ||
די תקופה ווערט צום ערשט דערמאנט דורך די ראשונים בשם רב אדא'ס ברייתא וואס איז היינט פארלוירן, און מ'טרעפט עס די פריהסטע אין אן אראבישע חיבור פון יאר ד'תקפ"ד. | די תקופה ווערט צום ערשט דערמאנט דורך די ראשונים בשם רב אדא'ס ברייתא וואס איז היינט פארלוירן, און מ'טרעפט עס די פריהסטע אין אן אראבישע חיבור פון יאר ד'תקפ"ד. | ||
==מקור און אידענטעטעט== | ==מקור און אידענטעטעט== | ||
תקופת רב אדא ווערט געברענגט אין די ראשונים בשם זיינס א ברייתא וואס איז היינט פארלוירן{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער רביעי}}.. די פריהסטע ראשונים וואס ברענגען עס זענען "ספר העיבור" פון רבי אברהם בן חייא הנשיא{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי}}, און "ספר האלקושי" פון רבי יעקב בן שמשון א תלמיד פון רש"י{{הערה|כתב יד 692/6 אין די בולדיאנער ביבלעטעק, אראפ געברענגט דורך יעקב חיימאוויטש, "אורך שנת החמה", מרדכי גנוט (רעדאקטאר), '''ברכת החמה בתקופתה''', בני ברק, תשס"ט, זייט 671}}, ביידע געשריבן אין שנת ד'תתפ"ג. פריער איז עס דערמאנט דעווארן אין "מחברת העיבור" פון רבי יצחק בן ברוך אלבאליה וואס איז געשריבן געווארן ארום ד'תת"כ. דער ספר איז אויך פארלוירן, אבער עס ווערט ציטירט דורך רבי אברהם בן חייא הנשיא אין ספר העיבור. | תקופת רב אדא ווערט געברענגט אין די ראשונים בשם זיינס א ברייתא וואס איז היינט פארלוירן{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער רביעי}}.. די פריהסטע ראשונים וואס ברענגען עס זענען "ספר העיבור" פון רבי אברהם בן חייא הנשיא{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי}}, און "ספר האלקושי" פון רבי יעקב בן שמשון א תלמיד פון רש"י{{הערה|כתב יד 692/6 אין די בולדיאנער ביבלעטעק, אראפ געברענגט דורך יעקב חיימאוויטש, "אורך שנת החמה", מרדכי גנוט (רעדאקטאר), '''ברכת החמה בתקופתה''', בני ברק, תשס"ט, זייט 671}}, ביידע געשריבן אין שנת ד'תתפ"ג. פריער איז עס דערמאנט דעווארן אין "מחברת העיבור" פון רבי יצחק בן ברוך אלבאליה וואס איז געשריבן געווארן ארום ד'תת"כ. דער ספר איז אויך פארלוירן, אבער עס ווערט ציטירט דורך רבי אברהם בן חייא הנשיא אין ספר העיבור. | ||
| שורה 13: | שורה 13: | ||
די חשבון פון תקופת רב אדא איז אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים, און יעדער פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|י|א}}}}. א חלק איז 1/1080 פון א שעה, באקאנט פון די חשבון פון די מולדות; א רגע איז 1/76 חלק, און איז נישט באקאנט אדער געניצט ערגעץ אנדערש. לויט דעם שיטה איז די ערשטע מולד געווען 9 שעה און 642 חלקים נאך די תקופה{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|י|ג}}}}. | די חשבון פון תקופת רב אדא איז אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים, און יעדער פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|י|א}}}}. א חלק איז 1/1080 פון א שעה, באקאנט פון די חשבון פון די מולדות; א רגע איז 1/76 חלק, און איז נישט באקאנט אדער געניצט ערגעץ אנדערש. לויט דעם שיטה איז די ערשטע מולד געווען 9 שעה און 642 חלקים נאך די תקופה{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|י|ג}}}}. | ||
19 יאר לויט תקופת רב אדא קומען אויס גענוי 235 חודשים פון מולד צו מולד, וואס זענען 29 טעג 12 שעה און 793 חלקים. לויט טייל ראשונים{{הערה| ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי בשם רבינו חסאן הדיין, און רבינו יצחק בן ברוך אלבאליה; '''יסוד עולם''' לרבינו יצחק הישראלי מאמר ד פרק ב}}, איז די 19 יעריגע מחזור פון עיבור יארן איז געבויט אויף דעם פאקט. 19 מאל 12 איז 228, בלייבן איבער זיבן חודשים, וואס זענען די אדר-ב'ען פון די 7 עיבור יארן. די 'יום התקופה' פון תקופת ניסן טוט דיקטירן אויך די סדר פון די עיבור יארן: אויב פאלט עס אויס מער ווי 16 טעג מעת לעת נאך א מולד, מוז יענער זיין די מולד פון חודש אדר. לויט זיי איז דאס פשט פון רב הונא בר אבין'ס כלל אין מסכת ראש השנה: {{ציטוטון|כד חזית דמשכה תקופת טבת עד שיתסר בניסן עברה לההיא שתא ולא תיחוש לה, דכתיב שמור את חדש האביב, אביב של תקופה שיהא בחודש ניסן|{{בבלי|ראש השנה|כא|א}}}}. | 19 יאר לויט תקופת רב אדא קומען אויס גענוי 235 חודשים פון מולד צו מולד, וואס זענען 29 טעג 12 שעה און 793 חלקים. לויט טייל ראשונים{{הערה| ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי בשם רבינו חסאן הדיין, און רבינו יצחק בן ברוך אלבאליה; '''יסוד עולם''' לרבינו יצחק הישראלי מאמר ד פרק ב}}, איז די 19 יעריגע מחזור פון עיבור יארן איז געבויט אויף דעם פאקט. 19 מאל 12 איז 228, בלייבן איבער זיבן חודשים, וואס זענען די אדר-ב'ען פון די 7 עיבור יארן. די 'יום התקופה' פון תקופת ניסן טוט דיקטירן אויך די סדר פון די עיבור יארן: אויב פאלט עס אויס מער ווי 16 טעג מעת לעת נאך א מולד, מוז יענער זיין די מולד פון חודש אדר. לויט זיי איז דאס פשט פון רב הונא בר אבין'ס כלל אין מסכת ראש השנה: {{ציטוטון|כד חזית דמשכה תקופת טבת עד שיתסר בניסן עברה לההיא שתא ולא תיחוש לה, דכתיב שמור את חדש האביב, אביב של תקופה שיהא בחודש ניסן|{{בבלי|ראש השנה|כא|א}}}}. | ||
אנדערע ראשונים לערנען אבער פשט אין די גמרא אנדערש{{הערה|[[רש"י]], [[תוספות]], [[יד רמ"ה]] אויף סנהדרין דף יג עמוד א און נאך. זע מער ביי משה הסגל, '''מגיד הרקיע''', קרית ספר, תשס"ב, זייט | אנדערע ראשונים לערנען אבער פשט אין די גמרא אנדערש{{הערה|[[רש"י]], [[תוספות]], [[יד רמ"ה]] אויף סנהדרין דף יג עמוד א און נאך. זע מער ביי משה הסגל, '''מגיד הרקיע''', קרית ספר, תשס"ב, זייט 96–110 און ביי יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 24}}. אזוי אויך זענען דא פילע ראשונים וואס האלטן אז די ספר פון די עיבורים איז נישט געבינדן דווקא מיט תקופת רב אדא אדער מיט די יום תקופה בכלל{{הערה|רבינו חננאל מסכת ראש השנה דף כא עמוד א; מאירי סנהדרין דף י עמוד א ד"ה עיבור שנה; תוספות הרא"ש מסכת סנהדרין דף יג עמוד ב}}. עס ווערט אנגעוויזן דורך מטאטמטיקער אז אפילו לויט תקופת שמואל וואלט די 19 יעריגע מחזור נאכאלץ געווען די בעסטע אפציע; און אננעמענדיג אז אנהייב מחזור געפאלן די תקופה אין מולד אויס צוזאמען, וואלט תקופת שמואל אויך געקענט דיקטירן די סדר פון די עיבור יארן{{הערה| יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 135}}. אנדערע ווילן זאגן אז רב אדא האט נישט אנטוויקלט אן אייגענע שיטה, נאר סך הכל צוטיילט 235 חודשים אויף 76 גלייכע טיילן, פאר די 4 תקופות אין די 19 יאר פון די מחזור{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ד; יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 28}}. | ||
==די פונקטליכקייט פון דער חשבון== | ==די פונקטליכקייט פון דער חשבון== | ||
דער רמב"ם שרייבט אז די סנהדרין האט געניצט תקופת רב אדא ביים דן זיין צי מען זאל מעבר זיין די יאר{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|י|ו}}}}. רבי אברהם בן חייא הנשיא שרייבט אז תקופת רב אדא איז הלכה למשה מסיני. ער וויזט אן אז די גויים האבן זיך געמוטשעט יארן לאנג צו דערגיין די לענג פון דער יאר, און אויפגעקומען אז עס איז 365 טעג מיט 6 שעה, וויניגער א 1/300 פון א טאג; דאס איז מיט בלויז 4 חלקים און 2.4 רגעים קורצער ווי תקופת רב אדא{{הערה|שם=ראבחה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי}}. דער דערמאנטע חשבון איז פון די גריכעשע היפרכוס ("אברכש" אין די ראשונים), וועמענס ווערטער ווערן געברענגט דורך בטלמיוס אין זיין "אלמגסט"{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער ראשון}}. | דער רמב"ם שרייבט אז די סנהדרין האט געניצט תקופת רב אדא ביים דן זיין צי מען זאל מעבר זיין די יאר{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|י|ו}}}}. רבי אברהם בן חייא הנשיא שרייבט אז תקופת רב אדא איז הלכה למשה מסיני. ער וויזט אן אז די גויים האבן זיך געמוטשעט יארן לאנג צו דערגיין די לענג פון דער יאר, און אויפגעקומען אז עס איז 365 טעג מיט 6 שעה, וויניגער א 1/300 פון א טאג; דאס איז מיט בלויז 4 חלקים און 2.4 רגעים קורצער ווי תקופת רב אדא{{הערה|שם=ראבחה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי}}. דער דערמאנטע חשבון איז פון די גריכעשע היפרכוס ("אברכש" אין די ראשונים), וועמענס ווערטער ווערן געברענגט דורך בטלמיוס אין זיין "אלמגסט"{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער ראשון}}. | ||
רבי אברהם בן חייא הנשיא און רבי יצחק בן ברוך אלבאליה וועמען ער ברענגט אראפ האבן ביידע געהאלטן אז תקופת רב אדא איז די אמת'ע תקופה אין מציאות{{הערה|שם=ראבחה}}, און אזוי שרייבט אויך רבי יצחק הישראלי אין יסוד עולם. פון די אנדערע זייט, געבט די רמב"ם אין די חשבונות ראיה אן אנדערע חשבון, אביסל קורצער ווי תקופת רב אדא; און אזוי טוען אויך די אבן עזרא, רלב"ג און א צאל אחרונים, וואס מיינט אז זיי האבן געהאלטן אז אויך תקופת רב אדא איז נישט פונקטליך{{הערה|יעקב חיימאוויטש, "אורך שנת החמה", מרדכי גנוט (רעדאקטאר), '''ברכת החמה בתקופתה''', בני ברק, תשס"ט, זייט 671}}. די רמב"ם'ס שיטה איז לכאורה שווער, ווייל ער שרייבט אז די סנהדרין פלעגן ניצן דעם תקופה. די חזון איש{{הערה|רבי אברהם ישעיה קרליץ, '''חזון איש''', חלק אורח חיים, מועד, בני ברק, תשל"ד, סימן קלח אות ד}} זאגט אז אדער האט דער חשבון אלעמאל געשטימט לגבי דאס וואס איז א נפקא מינה לגבי קידוש החודש און דערפאר האט די סנהדרין עס געניצט{{ביאור|ער לייגט צו אז די רמב"ם מיינט צו בלויז אויסצושליסן תקופת שמואל, אבער תקופת רב אדא איז לאו דווקא געווען דאס וואס די סנהדרין האט געניצט}}. | רבי אברהם בן חייא הנשיא און רבי יצחק בן ברוך אלבאליה וועמען ער ברענגט אראפ האבן ביידע געהאלטן אז תקופת רב אדא איז די אמת'ע תקופה אין מציאות{{הערה|שם=ראבחה}}, און אזוי שרייבט אויך רבי יצחק הישראלי אין יסוד עולם. פון די אנדערע זייט, געבט די רמב"ם אין די חשבונות ראיה אן אנדערע חשבון, אביסל קורצער ווי תקופת רב אדא; און אזוי טוען אויך די אבן עזרא, רלב"ג און א צאל אחרונים, וואס מיינט אז זיי האבן געהאלטן אז אויך תקופת רב אדא איז נישט פונקטליך{{הערה|יעקב חיימאוויטש, "אורך שנת החמה", מרדכי גנוט (רעדאקטאר), '''ברכת החמה בתקופתה''', בני ברק, תשס"ט, זייט 671}}. די רמב"ם'ס שיטה איז לכאורה שווער, ווייל ער שרייבט אז די סנהדרין פלעגן ניצן דעם תקופה. די חזון איש{{הערה|שם=חזוא|רבי אברהם ישעיה קרליץ, '''חזון איש''', חלק אורח חיים, מועד, בני ברק, תשל"ד, סימן קלח אות ד}} זאגט אז אדער האט דער חשבון אלעמאל געשטימט לגבי דאס וואס איז א נפקא מינה לגבי קידוש החודש און דערפאר האט די סנהדרין עס געניצט{{ביאור|ער לייגט צו אז די רמב"ם מיינט צו בלויז אויסצושליסן תקופת שמואל, אבער תקופת רב אדא איז לאו דווקא געווען דאס וואס די סנהדרין האט געניצט}}. | ||
אין ספר עתים לבינה{{הערה|יוסף משה גינזבורג, '''עתים לבינה''', ווארשא, תרנ"א, זייט 270}} ווערט געברענגט א סברא בשם רבי עזריה מן האדומים{{הערה|רבי עזריה מן האדומים, '''מאור עינים''', ימי עולם פרק מ}} אז רב אדא האט גענומען זיין חשבון פון דער היפרכוס, דער חזון איש קריטיריט שטארק דער שטעלונג, און רופט עס אן "מינות"{{הערה| | אין ספר עתים לבינה{{הערה|יוסף משה גינזבורג, '''עתים לבינה''', ווארשא, תרנ"א, זייט 270}} ווערט געברענגט א סברא בשם רבי עזריה מן האדומים{{הערה|רבי עזריה מן האדומים, '''מאור עינים''', ימי עולם פרק מ}} אז רב אדא האט גענומען זיין חשבון פון דער היפרכוס, דער חזון איש קריטיריט שטארק דער שטעלונג, און רופט עס אן "מינות"{{הערה|שם=חזוא}}. | ||
==די חשבון פון די תקופה== | ==די חשבון פון די תקופה== | ||
די ראשונים ברענגן א חשבון וויאזוי אויסצורעכענען די צייט פון א תקופה{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער שלישי; {{רמב"ם||קידוש החודש|ט|ד}}; ספר העיבור להאבן עזרא, ליק, תרל"ד, דך ב עמוד ב}}. די חשבון געבט די צייט אפשניט ווילאנג נאך די רעלעוונאטע מולד די תקופה וועט חל זיין. זיי ניצן טעג, שעות, חלקים (1080 פער שעה) און רגעים (76 פער חלק). | די ראשונים ברענגן א חשבון וויאזוי אויסצורעכענען די צייט פון א תקופה{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער שלישי; {{רמב"ם||קידוש החודש|ט|ד}}; ספר העיבור להאבן עזרא, ליק, תרל"ד, דך ב עמוד ב}}. די חשבון געבט די צייט אפשניט ווילאנג נאך די רעלעוונאטע מולד די תקופה וועט חל זיין. זיי ניצן טעג, שעות, חלקים (1080 פער שעה) און רגעים (76 פער חלק). | ||
| שורה 28: | שורה 28: | ||
#דערנאך וויפיל דערפון זענען געווען עיבור יארן; | #דערנאך וויפיל דערפון זענען געווען עיבור יארן; | ||
#דערנאך, רעכענט מען צוזאמען: | #דערנאך, רעכענט מען צוזאמען: | ||
#*29 טעג, 3 שעה און 151 חלקים; | #*29 טעג, 3 שעה און 151 חלקים; | ||
#*10 טעג, 21 שעה, 121 חלקים און 48 רגעים פאר יעדער יאר אריבער אין די יעצטיגע מחזור; | #*10 טעג, 21 שעה, 121 חלקים און 48 רגעים פאר יעדער יאר אריבער אין די יעצטיגע מחזור; | ||
#*דערפון רעכענט מען אראפ 29 טעג, 12 שעה און 793 חלקים פאר יעדער עיבור יאר אריבער אין די יעצטיגע מחזור. | #*דערפון רעכענט מען אראפ 29 טעג, 12 שעה און 793 חלקים פאר יעדער עיבור יאר אריבער אין די יעצטיגע מחזור. | ||
די סך הכל איז די צייט אפשניט צווישן די מולד פון חודש אדר (ב' – אין אן עיבור יאר) ביז תקופת ניסן. | די סך הכל איז די צייט אפשניט צווישן די מולד פון חודש אדר (ב' – אין אן עיבור יאר) ביז תקופת ניסן. | ||
*פאר די צייט פון מולד חודש סיון צו תקופת תמוז לייגט מען צו 2 טעג, 17 שעה, 300 חלקים און 31 רגעים; | *פאר די צייט פון מולד חודש סיון צו תקופת תמוז לייגט מען צו 2 טעג, 17 שעה, 300 חלקים און 31 רגעים; | ||
*פאר די צייט צווישן מולד חודש אלול ביז תקופת תשרי: 5 טעג, 10 שעה, 600 חלקים און 62 רגעים; | *פאר די צייט צווישן מולד חודש אלול ביז תקופת תשרי: 5 טעג, 10 שעה, 600 חלקים און 62 רגעים; | ||
*און פאר די צייט פון מולד חודש כסלו צו תקופת טבת: 8 טעג, 3 שעה, 901 חלקים און 17 רגעים. | *און פאר די צייט פון מולד חודש כסלו צו תקופת טבת: 8 טעג, 3 שעה, 901 חלקים און 17 רגעים. | ||
==נאטיצן== | ==נאטיצן== | ||