524
רעדאגירונגען
ק
תיקון קישור לפירושונים, הגהה
ק (החלפת טקסט – "חילול ה'" ב־"חילול השם") |
ק (תיקון קישור לפירושונים, הגהה) צייכן: באקוקט |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{רב | {{רב | ||
| מדינה = | | מדינה = | ||
}} | }} | ||
| שורה 15: | שורה 15: | ||
ער איז געבוירן שנת [[ה'תפ"ד]].<ref>זעט אין ספר ''מעגל טוב'' דף 56 ער שרייבט אז שנת תצ"ח איז ער געווען 14 יאר.</ref> און איז נפטר געווארן [[י"א אדר]] [[ה'תקס"ו]]. | ער איז געבוירן שנת [[ה'תפ"ד]].<ref>זעט אין ספר ''מעגל טוב'' דף 56 ער שרייבט אז שנת תצ"ח איז ער געווען 14 יאר.</ref> און איז נפטר געווארן [[י"א אדר]] [[ה'תקס"ו]]. | ||
דער חיד"א האט געצויגן צו זיך מאסן מענטשן, מען האט געהאט פאר אים א ספעציעלער הדרת כבוד, ער שרייבט אז זייענדיג אין טריאסטי זענען די אידן אזוי נתפעל געווארן פון אים אז מען האט איעהם געברענגט א ספעציעלן שטוהל ער זאל זיך זעצען און מענטשן האבן אים געטאראגן אין בית המדרש. (מעגל טוב ע' 78). ער שרייבט אז אין אמסטטערדאם האט ער געהערט ווי אין פארשידענע שטעט האבן אסאך פארציילט פון זיין גרויסקייט. אויך אסאך גוים און גרויסע הערן פלעגן אים קומען באזוכן און הערן פון אים קלוגשאפט, איינמאהל זייענדיג אין טורינו איז געקומען צו אים דער אמבעסאדער פון פראנקרייך מיט א דעלעגאציע אים באזוכן. אויך גרויסע עשירים סוחרים און באנקירין זענען אים געקועמן באזוכן מיט כבוד (מעגל טוב ע' 173). און נרבונה זענען געקומען אלע שרים און הערין פו שטאט באזוכן, מיט זייער | דער חיד"א האט געצויגן צו זיך מאסן מענטשן, מען האט געהאט פאר אים א ספעציעלער הדרת כבוד, ער שרייבט אז זייענדיג אין טריאסטי זענען די אידן אזוי נתפעל געווארן פון אים אז מען האט איעהם געברענגט א ספעציעלן שטוהל ער זאל זיך זעצען און מענטשן האבן אים געטאראגן אין בית המדרש. (מעגל טוב ע' 78). ער שרייבט אז אין אמסטטערדאם האט ער געהערט ווי אין פארשידענע שטעט האבן אסאך פארציילט פון זיין גרויסקייט. אויך אסאך גוים און גרויסע הערן פלעגן אים קומען באזוכן און הערן פון אים קלוגשאפט, איינמאהל זייענדיג אין טורינו איז געקומען צו אים דער אמבעסאדער פון פראנקרייך מיט א דעלעגאציע אים באזוכן. אויך גרויסע עשירים סוחרים און באנקירין זענען אים געקועמן באזוכן מיט כבוד (מעגל טוב ע' 173). און נרבונה זענען געקומען אלע שרים און הערין פו שטאט באזוכן, מיט זייער ווייבער, אים צו זיין "זיי האבן מיט געגעבן גרויס כבוד" (מעגל טוב ע' 134). | ||
== זיינע גרויסע זיידעס און עלטערן == | == זיינע גרויסע זיידעס און עלטערן == | ||
| שורה 34: | שורה 34: | ||
דער דריטער גאון ביי וועם דער חיד"א האט געלערנט אלס בחור איז ר' [[אליעזר נחום אדריאנופאלי]], און אויך ביים דעם גאון ר' [[ישראל מאיר מזרחי]], ר' [[יצחק ב"ר יהודה הכהן רפאפורט]], ר' [[גדליה חייון]], [[ר' יצחק הכהן]], ר' [[חיים ניסים משה מזרחי]]. און נאך. | דער דריטער גאון ביי וועם דער חיד"א האט געלערנט אלס בחור איז ר' [[אליעזר נחום אדריאנופאלי]], און אויך ביים דעם גאון ר' [[ישראל מאיר מזרחי]], ר' [[יצחק ב"ר יהודה הכהן רפאפורט]], ר' [[גדליה חייון]], [[ר' יצחק הכהן]], ר' [[חיים ניסים משה מזרחי]]. און נאך. | ||
אין [[קבלה]] און אין סודות התורה פארעכנט זיך דער חיד"א אלס תלמוד פון דער גרויסר בעל מקובל ר' [[שלום מזרחי דידיע שרעבי]] באקאנט מיטן נאמען דער [[רש"ש]]. עס איז אינטעעסאנט צו צוגעבן אז וואס עס שטייט אין מעטה תהלה (דקי"ט) אז דער רש"ש האט אים אמאל געזאגט אזוי: "איך ווייס אז דער עיקר וואס דיין ציל אויף די וועלט דארף זיין צו לערנען נגלה, אין דעם האסטו א שטארקע השגה, אבער צום סוף וועסטו פארשטיין צו לערנען די חכמת האמת". | אין [[קבלה]] און אין סודות התורה פארעכנט זיך דער חיד"א אלס תלמוד פון דער גרויסר בעל מקובל ר' [[רבי שלום שאראבי (בלאַט עקזיסטירט נאכנישט)|שלום מזרחי דידיע שרעבי]] באקאנט מיטן נאמען דער [[רש"ש]]. עס איז אינטעעסאנט צו צוגעבן אז וואס עס שטייט אין מעטה תהלה (דקי"ט) אז דער רש"ש האט אים אמאל געזאגט אזוי: "איך ווייס אז דער עיקר וואס דיין ציל אויף די וועלט דארף זיין צו לערנען נגלה, אין דעם האסטו א שטארקע השגה, אבער צום סוף וועסטו פארשטיין צו לערנען די חכמת האמת". | ||
== די יוגנט יארן == | == די יוגנט יארן == | ||
| שורה 53: | שורה 52: | ||
== זיין פריוואטע הארעוואניע == | == זיין פריוואטע הארעוואניע == | ||
ֿ | ֿ | ||
עס איז געבליבן פון חיד"א אינטערעסאנטע התנהגות און | עס איז געבליבן פון חיד"א אינטערעסאנטע התנהגות און הראוואניע וואס ער זעלבסט האט פארצייכנט אין זיינע מאמוערן [[מעגל טוב]], ווי אז אין די עשרת ימי תשובה איז ער אייביג געזעסען אליין מיט [[התבודדות]], ער האט אין זיי כעמט נישט גערעדט, און געפאסט די וואכן טעג פון זיי, און אפילו באנייכט האט ער געגעסן בלויז קאקוס, ער פלעגט פאסטן אסאך נישט טרינקען אפילו קיין וואסער, ער שרייבט איינמאהל האט ער געפאסט גאנצע פופציג שעה (מעגל טוב שנת תק"ל). אפילו אין יאר [[ה'תקמ"ז]] ווען ער איז געווען נישט געזונט האט ער אויך באוויזען צו פאסטן. אין די טעג האט ער אויסגעזאגט זעקס מאל גאנץ תהלים, | ||
ער האט געפאסט יעדן ערב ראש חודש, אלע טעג פון [[שובבי"ם]], און אסאך נעכט דערפון האט ער נישט געטרונקען אפילו וואסער. | ער האט געפאסט יעדן ערב ראש חודש, אלע טעג פון [[שובבי"ם]], און אסאך נעכט דערפון האט ער נישט געטרונקען אפילו וואסער. | ||
| שורה 59: | שורה 58: | ||
שבת און ימים טובים האט ער גערעדט בלויז לשון הקודש, | שבת און ימים טובים האט ער גערעדט בלויז לשון הקודש, | ||
ער פלעגט אסאך לערענן משניות און מוסר ספרים און ער שרייבט אז תלמידי חכמים זענען מחיוב צו לערנען | ער פלעגט אסאך לערענן משניות און מוסר ספרים און ער שרייבט אז תלמידי חכמים זענען מחיוב צו לערנען תנ"ך, משניות, און מוסר ספרים [[דבש לפי]] אות ת'., אויף א פלאץ שרייבט ער: מען איז מחיוב צו לערענן יעדן טאג מוסר [[צפורן שמיר]] פ"ד אות נ"ג. מורה באצבע פ"א אות י"ז. | ||
== זיין גאונות, בקיאות און ידיעות == | == זיין גאונות, בקיאות און ידיעות == | ||
דער חיד"א איז געווען א קענער און ווייסער פון אלעס און אלדונג, ער שרייבט: הקב"ה האט מיר געגעבן כח און א גוטן שכל מפלפל זיין מיט שטארקייט און חריפות, די מענטשן וואס הערן וואונדערן זיך דערויף, א גאנצע נאכט האב איך עוסק געווען אין טיעף פלפול ביז עלות השחר (מעגל טוב ע' 61) והיה לי פתחון פה להקשות ולתרץ מעניטן לענין, והענינים שהיו אומרים הם הייתי טוען עליהם והכל בקלות גדל בעזר משדי (שם ע' 64). | דער חיד"א איז געווען א קענער און ווייסער פון אלעס און אלדונג, ער שרייבט: הקב"ה האט מיר געגעבן כח און א גוטן שכל מפלפל זיין מיט שטארקייט און חריפות, די מענטשן וואס הערן וואונדערן זיך דערויף, א גאנצע נאכט האב איך עוסק געווען אין טיעף פלפול ביז עלות השחר (מעגל טוב ע' 61) והיה לי פתחון פה להקשות ולתרץ מעניטן לענין, והענינים שהיו אומרים הם הייתי טוען עליהם והכל בקלות גדל בעזר משדי (שם ע' 64). | ||
| שורה 80: | שורה 78: | ||
ער אליין פארציילט אז די גאונים ווי דער [[פני יהושע]], און הגאון רבי [[שאול אב"ד אמסטארדאם]], האבן אים גאר שטארק מכבד געווען. | ער אליין פארציילט אז די גאונים ווי דער [[פני יהושע]], און הגאון רבי [[שאול אב"ד אמסטארדאם]], האבן אים גאר שטארק מכבד געווען. | ||
דער [[בני יששכר]] שרייבט אויף אים: איך ווייס נישט וואו דער מראה מקום דערפון איז נישט אין סוגיות הש"ס, אבער וויבאלד דער חיד"א איז א רב מובהק אין זיין דור שרייבט אזוי בבית דין של מטה, פסק'נט מען אזוי אויך אין בית דין של מעלה.<ref>בני יששכר ח"ב חודש תשרי דרוש י"ד</ref> אויך ברענגט דער בני יששכר זיינע ספרים [[ראש דוד]], [[דבש לפי]], און ער האט געשריבן דערויף הערות. | דער [[בני יששכר]] שרייבט אויף אים: איך ווייס נישט וואו דער מראה מקום דערפון איז נישט אין סוגיות הש"ס, אבער וויבאלד דער חיד"א איז א רב מובהק אין זיין דור שרייבט אזוי בבית דין של מטה, פסק'נט מען אזוי אויך אין בית דין של מעלה.<ref>בני יששכר ח"ב חודש תשרי דרוש י"ד</ref> אויך ברענגט דער בני יששכר זיינע ספרים [[ראש דוד]], [[דבש לפי]], און ער האט געשריבן דערויף הערות. | ||
דער גאון רבי [[אלעזר פלעקלס]] שרייבט אויף אים אין זיין ספר [[מעשה בר' אליעזר]] איך האב געזעהן א גלייכע אנגענומען זאך אין דעם חבור [[שמחת הרגל]] צו דעם געטליכן מאן, דער הייליגער און קלוגער מאן, דער בעל מחבר פון [[ברכי יוסף]]. | דער גאון רבי [[אלעזר פלעקלס]] שרייבט אויף אים אין זיין ספר [[מעשה בר' אליעזר]] איך האב געזעהן א גלייכע אנגענומען זאך אין דעם חבור [[שמחת הרגל]] צו דעם געטליכן מאן, דער הייליגער און קלוגער מאן, דער בעל מחבר פון [[ברכי יוסף]]. | ||
== די נסיעות פונעם חיד"א == | == די נסיעות פונעם חיד"א == | ||
| שורה 91: | שורה 88: | ||
ביי איינע פון זיינע נסיעות האט דער חיד"א מחליט געווען אז ער פארבלייבט אין [[ליווארנא]]. | ביי איינע פון זיינע נסיעות האט דער חיד"א מחליט געווען אז ער פארבלייבט אין [[ליווארנא]]. | ||
{{הויפט ארטיקל|חיד"א, אין ליווארנא}} | {{הויפט ארטיקל|חיד"א, אין ליווארנא}} | ||
<!-- דא דארף קומען א קורצע באשרייבונג וועגן דעם חיד"א אין ליווארנא | <!-- דא דארף קומען א קורצע באשרייבונג וועגן דעם חיד"א אין ליווארנא --> | ||
איינע פון די גרויסע פראגעס וואס די וואס די יודישע היסטאריקערס פרעגן פארוואס האט דער חיד"א זיך באזעצט אין איטאליע און זיך נישט אומגעקערט קיין ארץ ישראל. אין זיינע ספרים וואס ער האט געשריבן אין ליוואורנא איז ער שעטענדיג מתפלל ער זאל נאך אנקומען קיין ארץ ישראל ווי ער שרייבט אין יאר [[ה'תקל"ו]]: הוא ברחמו יוסיף לי שנות חיים טובים ויעזרני על דבר כבדו שמו וייטיב אחרית על התרוה וכו' ולחזור להתישב ארץ ישראל בכבוד ועושר וישוב וזרע קודש (קונטרס מסעות דף 77). אין יאר [[ה'תקל"ט]] וער ער האט חתונה געהאט מיט זיין צווייטע ווייב שרייבט ער ונזכה לעלות לארץ ישקראל בישוב ובהשקט ובטח מרב כל (מעגל טוב עמדו 177). און זיין פנקס חשבונות דף 27 שרייבט ער תחל שנה וברכותיה וכו' ויוליכנו לשלום לעיר הקדוש ירושלים. און אזוי געפינט מען אין עטליכע פלעצער. פאקטיש האט ער פרויבירט עטליכע מאל ארויף גיין קיין ארץ ישראל, אמאל מיט זיין זוהן [[אברהם]], אבער קיינמאל איז אים נישט געלונגען. עס האט מן הסתם אויך געהאלפען דעם פאקט אז אין חוץ לארץ האט ער דאן געקענט מסדר זיין און דרוקן רוב פון זיינע גרויסע חיבורים. און באקאנטע ספרים. | |||
== זיינע חברים, עשירים, און זיינע נאנטע מענטשן == | == זיינע חברים, עשירים, און זיינע נאנטע מענטשן == | ||
| שורה 114: | שורה 109: | ||
עס איז וואונדערליך וואו מען געפינט אין כתבים פון חיד"א וויאזוי ער האט אין יאהר [[ה'תקל"ד]] שוין אינזין געהאט חתונה צו האבן מיט אט דער פרוי, ער האט געטראפן רמזים אז רחל דארף הייסן זיין פרוי, ער שרייבט רחל גימטריא חיים יוסף דוד, כי רחל שכינת עוזנו וחשקה להתחבר עם דודה וזה על ידי המוחין חב"ד אהי"ה הוי"ה איה"ה גימטריא חיים כנודע, וזהו חיים רמז למוחין, יוסף יסוד, דוד מלכות, ולכן רחל גימטריא זו, שחשקה להתחבר ביסוד ז"א על המוחין (קונטרס מסעות דף 164). | עס איז וואונדערליך וואו מען געפינט אין כתבים פון חיד"א וויאזוי ער האט אין יאהר [[ה'תקל"ד]] שוין אינזין געהאט חתונה צו האבן מיט אט דער פרוי, ער האט געטראפן רמזים אז רחל דארף הייסן זיין פרוי, ער שרייבט רחל גימטריא חיים יוסף דוד, כי רחל שכינת עוזנו וחשקה להתחבר עם דודה וזה על ידי המוחין חב"ד אהי"ה הוי"ה איה"ה גימטריא חיים כנודע, וזהו חיים רמז למוחין, יוסף יסוד, דוד מלכות, ולכן רחל גימטריא זו, שחשקה להתחבר ביסוד ז"א על המוחין (קונטרס מסעות דף 164). | ||
שוין אין תקל"ז האט דער חיד"א געקויפט א [[רינגל]] פאר קידושין (פנקס החשבונות דף 10, קניתי טבעת קידושין לירי וויניציאה, ומעגל טוב עמ 89). | שוין אין תקל"ז האט דער חיד"א געקויפט א [[רינגל]] פאר קידושין (פנקס החשבונות דף 10, קניתי טבעת קידושין לירי וויניציאה, ומעגל טוב עמ 89). מען געפינט צווישן זיינע כתבים וואו ער האט אינזין געהאט צו קויפן מתנות און שיינע זאכן פאר זיין ווייב, און וואו ער טרעפט רמזים. | ||
עס איז דא אין זיינע כתבים (קונטרס חידושין על שו"ע) דער לשון הכתובה וואס דער חיד"א האט זעלבסט געשריבן פאר זיין צווייטער ווייב. | עס איז דא אין זיינע כתבים (קונטרס חידושין על שו"ע) דער לשון הכתובה וואס דער חיד"א האט זעלבסט געשריבן פאר זיין צווייטער ווייב. | ||
| שורה 122: | שורה 117: | ||
רחל איז נפטר געווארן זעקס און צוואנציג טאג אין חודש כסליו [[ה'תקס"ד]], אין א פלאץ איז דא ווי ער צייכנט אהן וויפעיל געלט עס האט איהם געקאסט דאקטער געלד פאר איהם אין יאהר תקס"ג, דער חיד"א שרייבט בעוה"ר נפטר נוות ביתי נ"ע יום א כ"ו כסליו ב' חנוכה שנת תקס"ד, ה' ילוה על משכבה ותתענג בדשון ותתפלל בעדינו". | רחל איז נפטר געווארן זעקס און צוואנציג טאג אין חודש כסליו [[ה'תקס"ד]], אין א פלאץ איז דא ווי ער צייכנט אהן וויפעיל געלט עס האט איהם געקאסט דאקטער געלד פאר איהם אין יאהר תקס"ג, דער חיד"א שרייבט בעוה"ר נפטר נוות ביתי נ"ע יום א כ"ו כסליו ב' חנוכה שנת תקס"ד, ה' ילוה על משכבה ותתענג בדשון ותתפלל בעדינו". | ||
זייער | זייער זון איז געווען הרב ר' [[רפאל ישעיה אזולאי]]. | ||
== זיין הסתלקות == | == זיין הסתלקות == | ||
דער חיד"א איז שוואך געווארן סוף פון זיינע טעג אין יאר [[ה'תקס"ה]], ער האט מסדר געווען א צוואה, און געשריבן וויאזוי מען זאל זיך באגיין מיט זיין לויה, און אויך וואס מען זאל לערנען, ער שרייבט: יעדן טאג זאלן צען יודען לערענן אין זיין בית המדרש ח"י פרקים משנית. ער האט איברגעלאזט א סכום געלד פאר זיי. ווינטער אין יאר [[ה'תקס"ו]] איז ער קראנק געווארן, די קהילה אין ליווארנא האט באצהלט געלד פאר אידן מען זאל זאגן תהלים און מתפלל זיין פאר אים, פרייטאג צונאכטס פרשת זכור, עלף טאג אין חודש אדר איז ער נסתלק געווארן, נאך יענעם שבת האט מען געשטאלט משמרת צו זאגן תהלים און לערנען. מוצאי שבת האט מען אים מספיד געווען אין אים באערדיגט. מען האט אים געטועהן גרויס כבוד, און די חברה קדישא האט ארויס געגעבן א באפעל אז יענעם יאר פורים זאל מען נישט שפיעלן און נישט זיין ספעציעל פרייליך, זיי שרייבן אז ווער עס וועט עובר זיין אויף די באפעל "העבריינים יאסרו ויועמדו למשפט". | |||
דער חיד"א איז שוואך געווארן סוף פון זיינע טעג אין יאר [[ה'תקס"ה]], ער האט מסדר געווען א צוואה, און געשריבן וויאזוי מען זאל זיך באגיין מיט זיין לויה, און אויך וואס מען זאל לערנען, ער שרייבט : יעדן טאג זאלן צען יודען לערענן אין זיין בית המדרש ח"י פרקים משנית. ער האט איברגעלאזט א סכום געלד פאר זיי. ווינטער אין יאר [[ה'תקס"ו]] איז ער קראנק געווארן, די קהילה אין ליווארנא האט באצהלט געלד פאר אידן מען זאל זאגן תהלים און מתפלל זיין פאר אים, פרייטאג צונאכטס פרשת זכור, עלף טאג אין חודש אדר איז ער נסתלק געווארן, נאך יענעם שבת האט מען געשטאלט משמרת צו זאגן תהלים און לערנען. מוצאי שבת האט מען אים מספיד געווען אין אים באערדיגט. מען האט אים געטועהן גרויס כבוד, און די חברה קדישא האט ארויס געגעבן א באפעל אז יענעם יאר פורים זאל מען נישט שפיעלן און נישט זיין ספעציעל פרייליך, זיי שרייבן אז ווער עס וועט עובר זיין אויף די באפעל "העבריינים יאסרו ויועמדו למשפט". | |||
דער נוסח המצבה: | דער נוסח המצבה: | ||
הן פה מדור/מופת הדור/איש חכם/גדול מנביא. | הן פה מדור/מופת הדור/איש חכם/גדול מנביא. | ||
| שורה 154: | שורה 148: | ||
עס געפינט זיך א הספד אויף אים אין די ספרים [[דרכי הים]] להרב יצחק מאייו. רבי יוסף חזן דער מחבר פון די וואנדערבארע ספרים [[חקרי לב]] אין מערכי לב ער שרייבט אויף אים "האדון שאנו עוסקין בהספדו היה ראש כל עדת בני שיראל, היה גדול הדור ומכפר על הדור". און נאך. | עס געפינט זיך א הספד אויף אים אין די ספרים [[דרכי הים]] להרב יצחק מאייו. רבי יוסף חזן דער מחבר פון די וואנדערבארע ספרים [[חקרי לב]] אין מערכי לב ער שרייבט אויף אים "האדון שאנו עוסקין בהספדו היה ראש כל עדת בני שיראל, היה גדול הדור ומכפר על הדור". און נאך. | ||
== זיינע אויסערגעווענדליכע מדות == | == זיינע אויסערגעווענדליכע מדות == | ||
דער חיד"א איז געווען א ריזין בעל מדות. | דער חיד"א איז געווען א ריזין בעל מדות. דער גאון רב מנחם בכר יצחק שרייבט אויף אים ווען ער איז אלט געווען פופצין יאר חכם רב בכור אזולאי שלום בכל מדות טובות (המעלות לשלמה דק"ג) זיין טאטע ר' [[יצחק זרחיה אזולאי]] שרייבט אויף אים מדותיו מה עצמו ראשיהם (בהסכמה לספרו שער יוסף). | ||
ער זעלבסט פארצייכנט אין זיינע ספרים ווי שטארק ער האט זיך געהיט פון פארשעמען מענטשן אפילו ווען זיי זענען נישט געווען גערעכט, ווי ער שרייבט אויף א גדול וואס האט געפרעגט קשיות אויף ראשונים: כל הקשויות אינם כלום, אך אין לדבר בדרוש ולהלבין פניו ח"ו (מעגל טוב ע' 63). איינמאהל שרייבט ער הייתי סובל הרבה מאד, ומהודא ומשבח אנחא שנתן בי כח לסבול ונתן לי שכל טוב להתנהג כהוגן וכשרוה והצילנו מידו (מעגל טוב ע' 29). | ער זעלבסט פארצייכנט אין זיינע ספרים ווי שטארק ער האט זיך געהיט פון פארשעמען מענטשן אפילו ווען זיי זענען נישט געווען גערעכט, ווי ער שרייבט אויף א גדול וואס האט געפרעגט קשיות אויף ראשונים: כל הקשויות אינם כלום, אך אין לדבר בדרוש ולהלבין פניו ח"ו (מעגל טוב ע' 63). איינמאהל שרייבט ער הייתי סובל הרבה מאד, ומהודא ומשבח אנחא שנתן בי כח לסבול ונתן לי שכל טוב להתנהג כהוגן וכשרוה והצילנו מידו (מעגל טוב ע' 29). | ||
| שורה 165: | שורה 158: | ||
געווען אמאל וואס ער איז געווען אין פאריז האט זיך געוואנדען צו אים א גרויסער מיליאנער וואס האט געהייסן שמואל פיג'וטו, ער האט זיך געוואלט ג'טן פון זיין ווייב, אבער זי האט נישט געוואלט, האט דער מיליאנער צוגעזאגט פארן חיד"א טויזענטער פראנק אויב ער פירט דורך דעם גט פאר זיין ווייב, דער חיד"א שרייבט אז ער האט אים געענפטערט, קוק אויב ווילסטו איך זאל מאכן שלום צווישן אייך דאן מאך איך עס אומזיסט אהן קיין געלד, ווייל דיין פרוי איז א עהרליכע פיינע פרוי, אויב אבער א גט וועל איך בשום אופן נישט טועהן (מעגל טוב 121) | געווען אמאל וואס ער איז געווען אין פאריז האט זיך געוואנדען צו אים א גרויסער מיליאנער וואס האט געהייסן שמואל פיג'וטו, ער האט זיך געוואלט ג'טן פון זיין ווייב, אבער זי האט נישט געוואלט, האט דער מיליאנער צוגעזאגט פארן חיד"א טויזענטער פראנק אויב ער פירט דורך דעם גט פאר זיין ווייב, דער חיד"א שרייבט אז ער האט אים געענפטערט, קוק אויב ווילסטו איך זאל מאכן שלום צווישן אייך דאן מאך איך עס אומזיסט אהן קיין געלד, ווייל דיין פרוי איז א עהרליכע פיינע פרוי, אויב אבער א גט וועל איך בשום אופן נישט טועהן (מעגל טוב 121) | ||
עס איז אינטערעסאנט צו שרייבן אז אין זיינע ספרים שרייבט ער איינמאהל ווען מען איז זיך מתוודה אז מען האט צופיל געשריגן אויפן פרוי "גערנו בנשינו ובנינו ומשרתינו שלא כדת ושלא כדין (כף אחת סי' י"ט). אויף עטליכע פלעצער שרייבט ער וועגען שלום בית "ביותר יהיה לו שלום עם אשתו ויזהר לכבדה" (מורה באצבע סי' ד' וסי' א' סעי' ח). | עס איז אינטערעסאנט צו שרייבן אז אין זיינע ספרים שרייבט ער איינמאהל ווען מען איז זיך מתוודה אז מען האט צופיל געשריגן אויפן פרוי "גערנו בנשינו ובנינו ומשרתינו שלא כדת ושלא כדין (כף אחת סי' י"ט). אויף עטליכע פלעצער שרייבט ער וועגען שלום בית "ביותר יהיה לו שלום עם אשתו ויזהר לכבדה" (מורה באצבע סי' ד' וסי' א' סעי' ח). | ||
| שורה 173: | שורה 165: | ||
ער האט שטענדיג געצויגן צו זיך מאסן מענטשן, ווי ער איז געגאנגען האט זיך פארזאמלט אסאך מענטשען, יודען און גוים צוגלייך, און האט געקוקט אויף אים מיט ווינדער און ליבשאפט, אפילו פיינט פון אידן האט זיך געבויגן פאר אים. פון זיינע ספרים זעהט מען אויך ער האט געקענט עטליכע שפראכן ווי אראביש, ספרדיש, פורטעגעזיש, איטאלקיש, און אויך פראנצויזיש (זעה מעגל טוב עמוד 34, עמוד 126, 128, 169ת 145). | ער האט שטענדיג געצויגן צו זיך מאסן מענטשן, ווי ער איז געגאנגען האט זיך פארזאמלט אסאך מענטשען, יודען און גוים צוגלייך, און האט געקוקט אויף אים מיט ווינדער און ליבשאפט, אפילו פיינט פון אידן האט זיך געבויגן פאר אים. פון זיינע ספרים זעהט מען אויך ער האט געקענט עטליכע שפראכן ווי אראביש, ספרדיש, פורטעגעזיש, איטאלקיש, און אויך פראנצויזיש (זעה מעגל טוב עמוד 34, עמוד 126, 128, 169ת 145). | ||
איינמאהל זייענדיג אין פראנקרייך האט אים א שר גענומען צו זיך אין זיין קאבינעט, דאס איז געועון אין פלאץ אין קעניג, דער פראנצוזישער קעניג האט אים געזעהן פון דערווייטענס, ער איז נתפעל געווארן פון זיין צורה, און געפרעגט: וועמענס אמבעסאדאר איז ער, צו וועלכער לאנד ? (מעגל טוב ע' 123). | איינמאהל זייענדיג אין פראנקרייך האט אים א שר גענומען צו זיך אין זיין קאבינעט, דאס איז געועון אין פלאץ אין קעניג, דער פראנצוזישער קעניג האט אים געזעהן פון דערווייטענס, ער איז נתפעל געווארן פון זיין צורה, און געפרעגט: וועמענס אמבעסאדאר איז ער, צו וועלכער לאנד ? (מעגל טוב ע' 123). | ||
| שורה 180: | שורה 171: | ||
{{הויפט ארטיקל|חיד"א, זיינע ספרים}} | {{הויפט ארטיקל|חיד"א, זיינע ספרים}} | ||
== זיינע תלמידים == | == זיינע תלמידים == | ||
| שורה 189: | שורה 179: | ||
== זעט אויך == | == זעט אויך == | ||
* [[חיד"א, זיינע ספרים#די השפעה פון זיינע ספרים|די השפעה פון דעם חיד"א'ס ספרים]] | * [[חיד"א, זיינע ספרים#די השפעה פון זיינע ספרים|די השפעה פון דעם חיד"א'ס ספרים]] | ||
* [[קבלה]] | * [[קבלה]] | ||
| שורה 197: | שורה 186: | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
{{גרונטסארטיר:אזולאי, חיים יוסף דוד}} | {{גרונטסארטיר:אזולאי, חיים יוסף דוד}} | ||
| שורה 204: | שורה 192: | ||
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר המנוחות]] | [[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר המנוחות]] | ||
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ארץ ישראל]] | [[קאַטעגאָריע:רבנים אין ארץ ישראל]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | |||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||