בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "גרענעץ" ב־"גרעניץ"
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: יידן ← אידן (8)) |
ק (החלפת טקסט – "גרענעץ" ב־"גרעניץ") |
||
| שורה 19: | שורה 19: | ||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
אין דעם 13טן יארהונדערט איז [[אנאטאליע]] געווען צעטיילט אין א געלאטעכץ פון אומאפהענגיקע טערקישע פרינציפאליטעטן, באקאנט ווי די אנאטאלישע בייליקן. איינער פון די דאזיגע בייליקן, אין דעם געגנט פון [[ביטיניע]] אויפן | אין דעם 13טן יארהונדערט איז [[אנאטאליע]] געווען צעטיילט אין א געלאטעכץ פון אומאפהענגיקע טערקישע פרינציפאליטעטן, באקאנט ווי די אנאטאלישע בייליקן. איינער פון די דאזיגע בייליקן, אין דעם געגנט פון [[ביטיניע]] אויפן גרעניץ פון דער ביזאנטישער אימפעריע, איז געווען אנגעפירט דורכן טערקישן שבט־אנפירער [[אסמאן]] (געש' 1324), א מענטש פון וועמען מען ווייסט כמעט גארנישט, און פון וועמען שטאמט דער נאמען אטאמאן. די ערשטע נאכפאלגער פון אסמאן זענען געווען סיי פון טערקישע אפשטאם סיי ביזאנטישע רענעגאנטן, א גרויסער טייל פון זיי געווארענע מוסולמענער. אסמאן האט פארשפרייט זיין פרינציפאליטעט ווען ער האט באהערשט ביזאנטישע שטעט לענגאויס דעם טייך [[סאקאריע]]. ס'זענען נישט פאראן קיין סך מקורות וועגן דער תקופה, דערפאר איז נישט קלאר וויאזוי די פריערדיגע אטאמאנען האבן געדאנזשעט צו געוועלטיקן איבער זייערע שכנים. | ||
אין דעם 13טן יארהונדערט איז [[אנאטאליע]] געווען צעטיילט אין א געלאטעכץ פון אומאפהענגיקע טערקישע פרינציפאליטעטן, באקאנט ווי די אנאטאלישע בייליקן. איינער פון די דאזיגע בייליקן, אין דעם געגנט פון [[ביטיניע]] אויפן | אין דעם 13טן יארהונדערט איז [[אנאטאליע]] געווען צעטיילט אין א געלאטעכץ פון אומאפהענגיקע טערקישע פרינציפאליטעטן, באקאנט ווי די אנאטאלישע בייליקן. איינער פון די דאזיגע בייליקן, אין דעם געגנט פון [[ביטיניע]] אויפן גרעניץ פון דער ביזאנטישער אימפעריע, איז געווען אנגעפירט דורכן טערקישן שבט־אנפירער [[אסמאן]] (געש' 1324), א מענטש פון וועמען מען ווייסט כמעט גארנישט, און פון וועמען שטאמט דער נאמען אטאמאן. די ערשטע נאכפאלגער פון אסמאן זענען געווען סיי פון טערקישע אפשטאם סיי ביזאנטישע רענעגאנטן, א גרויסער טייל פון זיי געווארענע מוסולמענער. אסמאן האט פארשפרייט זיין פרינציפאליטעט ווען ער האט באהערשט ביזאנטישע שטעט לענגאויס דעם טייך [[סאקאריע]]. ס'זענען נישט פאראן קיין סך מקורות וועגן דער תקופה, דערפאר איז נישט קלאר וויאזוי די פריערדיגע אטאמאנען האבן געדאנזשעט צו געוועלטיקן איבער זייערע שכנים. | ||
אין דעם יארהונדערט נאכן טויט פון אסמאן דער ערשטער, האט אטאמאנישע הערשאפט אנגעהויבן זיך פארשפרייטן איבער אנאטאליע אין די באלקאן לענדער. אסמאנ'ס זון, ארהאן, האט איינגענומען די שטאט בורסע אין צפון-מערב אנאטאליע אין 1326, און האט געמאכט זי די נייע הויפטשטאט פון דער אטאמאנישער מדינה. מיט דעם ניצחון האבן די ביזאנטן פארלוירן זייער קאנטראל איבער צפון-מערב אנאטאליע. די וויכטיקע שטאט סאלאניקי איז געכאפט געווארן פון די ווענעטן אין 1387. דער אטאמאנישער ניצחון ביי קאסאווא אין 1389 האט געצייכענט דעם סוף פון סערבישע מאכט אין דעם געגנט, און האט געעפנט דעם וועג פאר אטאמאנישער פארברייטערונג אין אייראפע אריין.<ref>{{cite book|author=Robert Elsie|title=Historical Dictionary of Kosova|url=https://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA95|year=2004|publisher=Scarecrow Press|pages=95–96|isbn=978-0-8108-5309-6}}</ref> דער [[קאמף פון ניקאפאליס]] אין 1396, ברייט געהאלטן דער לעצטער גרויסער [[קרייצצוג]] פון דער [[מיטל אלטער]], האט נישט געקענט צוריקהאלטן דעם גאנג פאראויס פון די זיגנדיקע אטאמאנישע טערקן.<ref>{{cite book|author=David Nicolle|title=Nicopolis 1396: The Last Crusade|url=https://books.google.com/books?id=_hUst0z-oEQC|year=1999|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-85532-918-8}}</ref> | אין דעם יארהונדערט נאכן טויט פון אסמאן דער ערשטער, האט אטאמאנישע הערשאפט אנגעהויבן זיך פארשפרייטן איבער אנאטאליע אין די באלקאן לענדער. אסמאנ'ס זון, ארהאן, האט איינגענומען די שטאט בורסע אין צפון-מערב אנאטאליע אין 1326, און האט געמאכט זי די נייע הויפטשטאט פון דער אטאמאנישער מדינה. מיט דעם ניצחון האבן די ביזאנטן פארלוירן זייער קאנטראל איבער צפון-מערב אנאטאליע. די וויכטיקע שטאט סאלאניקי איז געכאפט געווארן פון די ווענעטן אין 1387. דער אטאמאנישער ניצחון ביי קאסאווא אין 1389 האט געצייכענט דעם סוף פון סערבישע מאכט אין דעם געגנט, און האט געעפנט דעם וועג פאר אטאמאנישער פארברייטערונג אין אייראפע אריין.<ref>{{cite book|author=Robert Elsie|title=Historical Dictionary of Kosova|url=https://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA95|year=2004|publisher=Scarecrow Press|pages=95–96|isbn=978-0-8108-5309-6}}</ref> דער [[קאמף פון ניקאפאליס]] אין 1396, ברייט געהאלטן דער לעצטער גרויסער [[קרייצצוג]] פון דער [[מיטל אלטער]], האט נישט געקענט צוריקהאלטן דעם גאנג פאראויס פון די זיגנדיקע אטאמאנישע טערקן.<ref>{{cite book|author=David Nicolle|title=Nicopolis 1396: The Last Crusade|url=https://books.google.com/books?id=_hUst0z-oEQC|year=1999|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-85532-918-8}}</ref> | ||
| שורה 48: | שורה 48: | ||
אין די טעג פונעם סולטאן מעהמעט דער צווייטער, איז דער יידישער לבוש געווען א רויטער הויב, אן איבערציער פון באוול און שווארצע שיך. דערנאך, אין דער תקופה פונעם סולטאן מוראט דער דריטער, האט מען גע'אסר'ט די אידן צו גיין אנגעטון זיידענע קליידער, די פרויען האבן נישט געטארט טראגן טייערע צירונג. | אין די טעג פונעם סולטאן מעהמעט דער צווייטער, איז דער יידישער לבוש געווען א רויטער הויב, אן איבערציער פון באוול און שווארצע שיך. דערנאך, אין דער תקופה פונעם סולטאן מוראט דער דריטער, האט מען גע'אסר'ט די אידן צו גיין אנגעטון זיידענע קליידער, די פרויען האבן נישט געטארט טראגן טייערע צירונג. | ||
דער סולטאן [[מוראט דער פערטער]] האט געמאכט נאך הארבער פאר די אידן מער ווי אלע אנדערע אטאמאנישע סולטאנען. דער דאזיגער מצב פון די אידן האט געברענגט א געוויסע עמיגראציע צו די | דער סולטאן [[מוראט דער פערטער]] האט געמאכט נאך הארבער פאר די אידן מער ווי אלע אנדערע אטאמאנישע סולטאנען. דער דאזיגער מצב פון די אידן האט געברענגט א געוויסע עמיגראציע צו די גרעניץ פראווינצן פון דער אימפעריע און אינדרויסן פון דער אימפעריע. אין דעם 18טן יארהונדערט און אין אנהייב 19טן יארהונדערט זענען די יידישע קהילות ווייטער אראפגעגאנגען. טאג טעגלעך האבן די אידן געליטן פון בילבולים, שטייערן, און נאך. | ||
פונעם פערטן יארצענדלינג פונעם [[19טער י"ה|19טן יארהונדערט]] זענען געשען דייטיקע ענדערונגען אין די לעבן און פאליטישן צושטאנד פון די אידן. די אידן האבן געבעטן א נאמינאציע וואס זאל זיין גלייך צו דער פאזיציע פון די גריכישע און ארמענישע פאטריארכן. אין 1836 האט דער סולטאן [[מאהמוט דער צווייטער]] באשטעטיגט די פאזיציע, און דער ערשטער וואס איז געווען באשטימט איזן געווען רבי [[אברהם הלוי]], מיטן טיטל [[חכם באשי]]. ער איז געווען פאראנטווארטלעך אויפן קאפשטייעט און אויך אויף באשטראפן מענטשן פון דער יידישער געמיינדע. | פונעם פערטן יארצענדלינג פונעם [[19טער י"ה|19טן יארהונדערט]] זענען געשען דייטיקע ענדערונגען אין די לעבן און פאליטישן צושטאנד פון די אידן. די אידן האבן געבעטן א נאמינאציע וואס זאל זיין גלייך צו דער פאזיציע פון די גריכישע און ארמענישע פאטריארכן. אין 1836 האט דער סולטאן [[מאהמוט דער צווייטער]] באשטעטיגט די פאזיציע, און דער ערשטער וואס איז געווען באשטימט איזן געווען רבי [[אברהם הלוי]], מיטן טיטל [[חכם באשי]]. ער איז געווען פאראנטווארטלעך אויפן קאפשטייעט און אויך אויף באשטראפן מענטשן פון דער יידישער געמיינדע. | ||