35,369
רעדאגירונגען
ק
טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ײַ ← יי (5), ײ ← יי, יידן ← אידן (2), דוקא ← דווקא , , ← , , פתח תקוה ← פתח תקווה
ק (החלפת טקסט – "טן מיי" ב־"טן מאי") |
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ײַ ← יי (5), ײ ← יי, יידן ← אידן (2), דוקא ← דווקא , , ← , , פתח תקוה ← פתח תקווה) |
||
| שורה 37: | שורה 37: | ||
אין די ערשטע יארן האט ישראל געהאט אנטוויקלט ווייניג נאטירלעכע רעסורסן און האט אימפארטירט מער ווי עקספארטירט. אין די שפעטערע יארן האט אבער איר עקספארט פיל אויפגעבליט מיטן שנעלער עקאנאמישער אנטוויקלונג אין פארשידענע געביטן ווי לאנדווירטשאפט און נאך. אויך האט זי לעצטנס ערפארלגרייך אנטדעקט און אנטוויקלט נייע רעזערוון פון נאטורליכן גאז. | אין די ערשטע יארן האט ישראל געהאט אנטוויקלט ווייניג נאטירלעכע רעסורסן און האט אימפארטירט מער ווי עקספארטירט. אין די שפעטערע יארן האט אבער איר עקספארט פיל אויפגעבליט מיטן שנעלער עקאנאמישער אנטוויקלונג אין פארשידענע געביטן ווי לאנדווירטשאפט און נאך. אויך האט זי לעצטנס ערפארלגרייך אנטדעקט און אנטוויקלט נייע רעזערוון פון נאטורליכן גאז. | ||
דער שטאַט '''ישראל''', געגרינדעט [[ה'תש"ח]] (1948), עקזיסטירט | דער שטאַט '''ישראל''', געגרינדעט [[ה'תש"ח]] (1948), עקזיסטירט היינט מערסטנס אינערהאַלב די היסטארישע גרעניצן פון לאַנד '''[[ארץ ישראל]]''', דאס [[אידישע]] [[לאנד]] אין [[מערב]] [[אזיע]]. אנדערש ווי אלע לענדער, באטראכט זיך ישראל אלס דאָס היימאָרט צו די אַלע וועלכע געהערן זיך אָן צו דער אידישער [[רעליגיע]], איז אָבּער ישראל דעמאקראטיש וואס איז שטארק קעגנזאץ צו דער אידישער רעליגיע, טראָצדעם וואָס זי טראָגט אויסערליך דעם נאָמען '''ישראל'''. | ||
מאנכע גרופּעס אינערהאלב דער רעגירונג פּרובירן זי פאראידישן און אנדערע זי צו פאר'גוי'שן, אָבער דער פינף-און-זעכציג יעריגער נאָכאַנאַנדער רעליגיעזער שטרייט איז | מאנכע גרופּעס אינערהאלב דער רעגירונג פּרובירן זי פאראידישן און אנדערע זי צו פאר'גוי'שן, אָבער דער פינף-און-זעכציג יעריגער נאָכאַנאַנדער רעליגיעזער שטרייט איז וואַרשיינליך אַן ענדלאָזער און פאַרלוירענער. | ||
די [[פאלעסטינע|פאלעסטינער]] [[אראבער]] פאָדערן שטרענג די געביטן פון [[יהודה און שומרון]] (באוואוסט אלס דער מערב ברעג) מיטן ציל עווענטועל צו גרינדן א [[פּאַלעסטינע]]ר שטאַט. | די [[פאלעסטינע|פאלעסטינער]] [[אראבער]] פאָדערן שטרענג די געביטן פון [[יהודה און שומרון]] (באוואוסט אלס דער מערב ברעג) מיטן ציל עווענטועל צו גרינדן א [[פּאַלעסטינע]]ר שטאַט. | ||
רוב [[פרומע]] [[ייד]]ן דענקען אז די '''מדינה''' וועט אויפגעלעזט ווערן אינגיכן, און אלע פרומע | רוב [[פרומע]] [[ייד]]ן דענקען אז די '''מדינה''' וועט אויפגעלעזט ווערן אינגיכן, און אלע פרומע אידן האָפן אויף דעם טאָג אין וועלכן [[משיח|משׁיח]] וועט אַנטפּלעקט ווערן און אויסלייזן די אידן פון [[גלות]] און זיי אַרויפברענגען אין [[ארץ ישׂראל]]. | ||
די באפעלקערונג פון ישראל, אזוי ווי דאס [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]] דעפינירט זי, איז געווען געשאצט 8,146,300 מענטשן אין 2014. | די באפעלקערונג פון ישראל, אזוי ווי דאס [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]] דעפינירט זי, איז געווען געשאצט 8,146,300 מענטשן אין 2014. | ||
| שורה 57: | שורה 57: | ||
די גרינדונג פון ישראל אין יאר [[ה'תש"ח]] איז געווען דורך אידן וואס שטאמען אממערסטנס פון [[שבט יהודה]] און איז אויפגעשטעלט געווארן, און גרעסטן טייל, צווישן די גרעניצן פון דעם היסטארישן [[ארץ ישראל]]. | די גרינדונג פון ישראל אין יאר [[ה'תש"ח]] איז געווען דורך אידן וואס שטאמען אממערסטנס פון [[שבט יהודה]] און איז אויפגעשטעלט געווארן, און גרעסטן טייל, צווישן די גרעניצן פון דעם היסטארישן [[ארץ ישראל]]. | ||
דער [[רמב"ם]] שרייבט<ref>הלכות מלכים ומלחמות פרק י"א הלכה ד</ref> אז דער פולקאמער צוריקקער און אויפבוי פון דער יידישער מלוכה אין [[ארץ ישראל]] וועט צושטאנד קומען | דער [[רמב"ם]] שרייבט<ref>הלכות מלכים ומלחמות פרק י"א הלכה ד</ref> אז דער פולקאמער צוריקקער און אויפבוי פון דער יידישער מלוכה אין [[ארץ ישראל]] וועט צושטאנד קומען דווקא דורך א מאן פון [[בית דוד]] וואס וועט זיך פירן אין די וועגן פון [[דוד המלך]], דאס הייסט ער וועט דינען גאט און זיך באשעפטיגן אין [[תורה]]. טאמער וועט ער מצליח זיין אז דאס גאנצע יידישע פאלק זאל זיך פאראייניגן אונטער עם און ער וועט איינעמען ארץ ישראל און צוריקקערן 'אלע' אידן קיין ארץ ישראל און ער וועט פירן מלחמות מיט די ארומיגע פעלקער און זיי אלע באזיגן און אזוי אויך וועט ער אויפבויען דער [[בית המקדש]], דעמאלטס וועט מען וויסן אויף זיכער אז גאט האט עם אויסגעוועלט צו זיין דער ממשיך פון מלכות בית דוד. דאס אלעס איז דערווייל נאכנישט צושטאנד געקומען, דערפאר זענען גלויביגע אידן נישט איינשטימיג אז דער היינטיגער ישראל איז דער ווידער אויפבוי פון דער יידישע מלוכה אין ארץ ישראל, און זיי זאגן נאכאלץ ביים דאווענען 'ולירושלים עירך ברחמים תשוב'. | ||
=== ישראל === | === ישראל === | ||
| שורה 64: | שורה 64: | ||
== געאגראפיע == | == געאגראפיע == | ||
ישראל געפינט זיך ביים מזרח עק פונעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]], און האט גרענעצן מיט [[לבנון]] אין צפון, [[סיריע]] אין צפון־מזרח, [[ירדן]] אין מזרח און [[עגיפטן]] און דעם [[עזה פאס]] אין דרום־מערב. | ישראל געפינט זיך ביים מזרח עק פונעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]], און האט גרענעצן מיט [[לבנון]] אין צפון, [[סיריע]] אין צפון־מזרח, [[ירדן]] אין מזרח און [[עגיפטן]] און דעם [[עזה פאס]] אין דרום־מערב. | ||
ישראל האט א לאנגע וואסער ברעג מיטן מיטלענדישן ים אין מערב, און א קליינע וואסער ברעג צו דרום אין אילת מיטן [[אילת איינגאס]] אינעם [[ים סוף]], און ליגט צווישן [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] {{ר|רעכטס=יא}}29° – 34°N , און [[מערידיאן|מערידיאנען]] {{ר|רעכטס=יא}}34° – 36°E. | ישראל האט א לאנגע וואסער ברעג מיטן מיטלענדישן ים אין מערב, און א קליינע וואסער ברעג צו דרום אין אילת מיטן [[אילת איינגאס]] אינעם [[ים סוף]], און ליגט צווישן [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] {{ר|רעכטס=יא}}29° – 34°N, און [[מערידיאן|מערידיאנען]] {{ר|רעכטס=יא}}34° – 36°E. | ||
ס'איז פאראן א [[בארג קייט]] וואס גייט אדורך דעם לאנד פון צפון צו דרום. צו מערב פון די בערג איז דער בארטן־פלוין און צו דרום געפינט זיך דער [[נגב]] מדבר. צו מזרח פון די בערג געפינט זיך א טאל מיט דעם [[כנרת]] אזערע אין צפון און דער [[ירדן טייך]] וואס פליסט אריין אין [[ים המלח]] אין דרום. דער ברעג פונעם ים המלח איז די נידריגסטע יבשה אין דער וועלט, 417 מעטער אונטער דעם ים־פלאך. | ס'איז פאראן א [[בארג קייט]] וואס גייט אדורך דעם לאנד פון צפון צו דרום. צו מערב פון די בערג איז דער בארטן־פלוין און צו דרום געפינט זיך דער [[נגב]] מדבר. צו מזרח פון די בערג געפינט זיך א טאל מיט דעם [[כנרת]] אזערע אין צפון און דער [[ירדן טייך]] וואס פליסט אריין אין [[ים המלח]] אין דרום. דער ברעג פונעם ים המלח איז די נידריגסטע יבשה אין דער וועלט, 417 מעטער אונטער דעם ים־פלאך. | ||
| שורה 101: | שורה 101: | ||
== דעמאגראפיע == | == דעמאגראפיע == | ||
אין יאר [[2006]] שטייט די צאל פון די באפעלקערונג ביי 7,026,632 איינוווינער. 76% זענען | אין יאר [[2006]] שטייט די צאל פון די באפעלקערונג ביי 7,026,632 איינוווינער. 76% זענען אידן, און פון זיי 12% זענען [[פרומע]]. 20% זענען אראבער מיט [[דרוזן]], און די איבעריקע 4% זענען פון אנדערע פעלקער. | ||
אריינרעכנדיג די מערב בערג און די עזה פאס שטייט די באפעלקערונג פון 51% אידן און 48% [[פאלעסטינער]] (אין 2011) | אריינרעכנדיג די מערב בערג און די עזה פאס שטייט די באפעלקערונג פון 51% אידן און 48% [[פאלעסטינער]] (אין 2011) | ||
| שורה 123: | שורה 123: | ||
| אשדוד || 212,278 | | אשדוד || 212,278 | ||
|- | |- | ||
| פתח | | פתח תקווה || 210,376 | ||
|- | |- | ||
| באר שבע || 196,335 | | באר שבע || 196,335 | ||
| שורה 162: | שורה 162: | ||
[[קאַטעגאָריע:ישראל|*]] | [[קאַטעגאָריע:ישראל|*]] | ||
[[קאַטעגאָריע:מקומות הקדושים]] | [[קאַטעגאָריע:מקומות הקדושים]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אומבאקוקט]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||