אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:חיים גראדע"
ק (החלפת טקסט – "צײַט" ב־"צייט") |
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: בֿ ← ב (2), ױ ← וי, װ ← וו (2), וווּ ← וואוּ) |
||
| שורה 6: | שורה 6: | ||
ער איז געווען דער זון פון שלמה מרדכי גראַדע, אַ [[מלמד]] פון [[העברעאיש]] און א [[משכיל]]. | ער איז געווען דער זון פון שלמה מרדכי גראַדע, אַ [[מלמד]] פון [[העברעאיש]] און א [[משכיל]]. | ||
אַלס קינד אין [[ווילנע]] האָט ער געלערנט בײַם [[אברהם ישעיה קארעליץ|חזון איש]]. געלערנט | אַלס קינד אין [[ווילנע]] האָט ער געלערנט בײַם [[אברהם ישעיה קארעליץ|חזון איש]]. געלערנט צווישן אַנדערע אין [[ביאליסטאק|ביאַליסטאָקער]] [[מוסר]]–[[ישיבה]] אויפן [[נאווהארדאקער ישיבה|נאווהארדאקער]] סטיל, די דאָזיגע ערפאַרונג זײנע האָט אים געדינט אַלס אינספּיראַציע שפּעטער בײם שרײבן די באַרימטע ביכער. | ||
ער האָט אויך | ער האָט אויך טײלווײז געלערנט אין [[שולע|וועלטלעכע שולן]] און ווי אַן אויטאָדידאַקט. | ||
צו 22 יאָר אַוועק פון | צו 22 יאָר אַוועק פון ישיבה און אָנגעהויבן שרייבן לידער (ערשטע פּובליקירטע לידער אין דער צייטונג "ווילנער טאָג“ אין 1932). ער איז אַרײַנגענומען געוואָרן אין דער גרופּע [[יונג ווילנע]], פון וועלכער ער איז — צוזאַמען מיט [[אברהם סוצקעווער|אַברהם סוצקעווער]] — דער פּראָמינענטסטער פאָרשטייער. זײַן ערשט לידערבוך, "יאָ“, איז דערשינען אין ווילנע אין 1936. | ||
נאָכן אָנפאַל פון נאַצישן [[דײַטשלאַנד]] אויף ליטע, בעת דער [[צווייטער וועלט–מלחמה]], אין יוני 1941, איז גראַדע געראָטן צו אַנטלויפן אין [[סאוועטן פארבאנד|ראַטן–פאַרבאַנד]], | נאָכן אָנפאַל פון נאַצישן [[דײַטשלאַנד]] אויף ליטע, בעת דער [[צווייטער וועלט–מלחמה]], אין יוני 1941, איז גראַדע געראָטן צו אַנטלויפן אין [[סאוועטן פארבאנד|ראַטן–פאַרבאַנד]], וואוּ ער האָט זיך אויפגעהאַלטן ביז [[1946]]. דערנאָך געוווינט אַ האַלב יאָר אין [[פּוילן]] און אַ יאָר אין [[פּאַריז]], ביז ער האָט אין 1948 זיך באַזעצט אין ניו–יאָרק. | ||
== ביבליאגראפיע == | == ביבליאגראפיע == | ||
| שורה 43: | שורה 43: | ||
[[קאַטעגאָריע:יידיש שפראך שרייבערס]] | [[קאַטעגאָריע:יידיש שפראך שרייבערס]] | ||
[[קאַטעגאָריע:יידישע דיכטער]] | [[קאַטעגאָריע:יידישע דיכטער]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אומבאקוקט]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
רעוויזיע פון 15:48, 8 דעצעמבער 2022
חיים גראַדע (4טן אפריל, 1910, ווילנע - 26סטן יוני, 1982, ניו–יאָרק) איז געווען איינער פון די אָנגעזעענסטע שרײַבער אויף ייִדיש פונעם צוואַנציקסטן יאָרהונדערט.
ביאגראפיע
חיים גראדע איז געבוירן געווארן אין ווילנע, רוסלענדישע אימפעריע, הײַנט ליטע דעם 4טן אפריל 1910. ער איז געווען דער זון פון שלמה מרדכי גראַדע, אַ מלמד פון העברעאיש און א משכיל.
אַלס קינד אין ווילנע האָט ער געלערנט בײַם חזון איש. געלערנט צווישן אַנדערע אין ביאַליסטאָקער מוסר–ישיבה אויפן נאווהארדאקער סטיל, די דאָזיגע ערפאַרונג זײנע האָט אים געדינט אַלס אינספּיראַציע שפּעטער בײם שרײבן די באַרימטע ביכער.
ער האָט אויך טײלווײז געלערנט אין וועלטלעכע שולן און ווי אַן אויטאָדידאַקט.
צו 22 יאָר אַוועק פון ישיבה און אָנגעהויבן שרייבן לידער (ערשטע פּובליקירטע לידער אין דער צייטונג "ווילנער טאָג“ אין 1932). ער איז אַרײַנגענומען געוואָרן אין דער גרופּע יונג ווילנע, פון וועלכער ער איז — צוזאַמען מיט אַברהם סוצקעווער — דער פּראָמינענטסטער פאָרשטייער. זײַן ערשט לידערבוך, "יאָ“, איז דערשינען אין ווילנע אין 1936.
נאָכן אָנפאַל פון נאַצישן דײַטשלאַנד אויף ליטע, בעת דער צווייטער וועלט–מלחמה, אין יוני 1941, איז גראַדע געראָטן צו אַנטלויפן אין ראַטן–פאַרבאַנד, וואוּ ער האָט זיך אויפגעהאַלטן ביז 1946. דערנאָך געוווינט אַ האַלב יאָר אין פּוילן און אַ יאָר אין פּאַריז, ביז ער האָט אין 1948 זיך באַזעצט אין ניו–יאָרק.
ביבליאגראפיע
די עגונה, ראמאן, 1961
- די קלויז און די גאס
- דורות, 1945
- דער מאמעס צוואה, 1949
- דער מאמעס שבתים, 1955
- דער מענטש פון פייער
- דער שולהויף, 1958
- דער שטומער מנין
- יא, 1936
- מוסרניקעס, 1939
- מיין קריג מיט הערש ראסיינער, עסײ (פון דעהם האָט מען געמאַכט דעהם פילם דער ויכוח)
- פארוואקסענע וועגן, 1947
- פליטים, 1947
- עלעגיע אויפן חזון איש
- עמוד האש
- צמח אטלאס
- שיין פון פארלאשענע שטערן, 1950
וועבלינקען
- חײַם גראַדע לייענט פון זײַן אַרבעט
- חײם גראַדע רעדט איבער דעם באַטײַט פון דער מאָדערנער ייִדישער ליטעראַטור
דער פרייער מוסרניק שרייבער און פאעט חיים גראדע
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!