אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:נאצי געטאס"

קיין ענדערונג אין גרייס ,  פֿאַר 3 יאָר
ק
החלפת טקסט – " יידן " ב־" אידן "
ק (החלפת טקסט – "יידישקייט" ב־"אידישקייט")
ק (החלפת טקסט – " יידן " ב־" אידן ")
שורה 1: שורה 1:
[[טעקע:Krakow_Ghetto_Gate_73170.jpg|left|thumb|250px|טויער פון דער [[קראקעווער געטא]]]]
[[טעקע:Krakow_Ghetto_Gate_73170.jpg|left|thumb|250px|טויער פון דער [[קראקעווער געטא]]]]
דאס ווארט '''געטא''' שטאמט פון [[איטאליעניש]]. אין דער [[מיטל אלטער]] אין [[איטאליע]] זענען געווען קליינע היימישע דערפלאך ווו יידן האבן געוווינט מיט אן אייגענער [[קולטור]]. די ערשטע געטא איז געווען אין [[ווענעדיג]].
דאס ווארט '''געטא''' שטאמט פון [[איטאליעניש]]. אין דער [[מיטל אלטער]] אין [[איטאליע]] זענען געווען קליינע היימישע דערפלאך ווו אידן האבן געוווינט מיט אן אייגענער [[קולטור]]. די ערשטע געטא איז געווען אין [[ווענעדיג]].


היינט ניצט מען דאס ווארט "געטא" מיט א [[ציניש]]ן אויסדרוק אנצוווייזן שטעט און דערפלעך וואו אידן וואוינען פון אייגן ווילן אונטער שטרענגע רבנישע אנווייזונגען ווי צום ביישפיל [[וויליאמסבורג]], [[טאהש]], [[קאשוי]], [[נייטרא]], [[בני ברק]], [[מאה שערים]] אד"ג.
היינט ניצט מען דאס ווארט "געטא" מיט א [[ציניש]]ן אויסדרוק אנצוווייזן שטעט און דערפלעך וואו אידן וואוינען פון אייגן ווילן אונטער שטרענגע רבנישע אנווייזונגען ווי צום ביישפיל [[וויליאמסבורג]], [[טאהש]], [[קאשוי]], [[נייטרא]], [[בני ברק]], [[מאה שערים]] אד"ג.
שורה 7: שורה 7:
דאָס װאָרט '''געטאָ''' אין באַציונג צו די [[שואה|קאַטעסטראָפע פונעם ייִדנטום]] אין דער [[צװײטער װעלט מלחמה]], איז אַ װױנונג־פערטל װוּ די [[דײַטשלאַנד|דײַטשן]] האָבן באַװעגט אַהין [[ייִד]]ן איבערהױפּט פון [[מזרח אייראפע|מיזרח־אײראָפּע]] בשעת דער צװײטער־װעלט־קריג.
דאָס װאָרט '''געטאָ''' אין באַציונג צו די [[שואה|קאַטעסטראָפע פונעם ייִדנטום]] אין דער [[צװײטער װעלט מלחמה]], איז אַ װױנונג־פערטל װוּ די [[דײַטשלאַנד|דײַטשן]] האָבן באַװעגט אַהין [[ייִד]]ן איבערהױפּט פון [[מזרח אייראפע|מיזרח־אײראָפּע]] בשעת דער צװײטער־װעלט־קריג.


[[כסליו]] [[ה'ת"ש]] (סוף 1939) האט דער נאציסטישער הויפט קאמאנדאנט [[ריינהארד היידריך]] באפעלט צו צענטראליזירן און צונויפנעמען אלע יידן פון מיזרח [[פוילן]] אין איינציקע ענגע וווינונג-פערטלעך וואס זאל זיין נעבן א קרייצוועג פון באנען.
[[כסליו]] [[ה'ת"ש]] (סוף 1939) האט דער נאציסטישער הויפט קאמאנדאנט [[ריינהארד היידריך]] באפעלט צו צענטראליזירן און צונויפנעמען אלע אידן פון מיזרח [[פוילן]] אין איינציקע ענגע וווינונג-פערטלעך וואס זאל זיין נעבן א קרייצוועג פון באנען.


די געטאס האבן באדינט די [[נאצי]]ס צו קאנטראלירן אויף די יידן, און קענען אויספירן זייער [[אידיאלאגיע]] פון פארניכטן דעם יידישן פאלק. אין די געטאס האט מען שטארק געפייניקט און דערנידערט די יידן [[גייסט]]ליך און פיזיש, ארום 20 פראצענט יידן פון די גרויסע געטאס זיינען געשטארבן פון [[פיין]], [[געצוונגטע ארבעט]], [[הונגער]] אא"וו. אבער פאר די דרויסנדיקע וועלט האבן די נאציס באהאלטן זייערע אומפארשעמטע אקטן, און דערקלערט אז די געטאס זיינען גוטע [[אויטאנאמיע|אויטאנאמישע]] פלעצער פאר די יידן.
די געטאס האבן באדינט די [[נאצי]]ס צו קאנטראלירן אויף די יידן, און קענען אויספירן זייער [[אידיאלאגיע]] פון פארניכטן דעם יידישן פאלק. אין די געטאס האט מען שטארק געפייניקט און דערנידערט די אידן [[גייסט]]ליך און פיזיש, ארום 20 פראצענט אידן פון די גרויסע געטאס זיינען געשטארבן פון [[פיין]], [[געצוונגטע ארבעט]], [[הונגער]] אא"וו. אבער פאר די דרויסנדיקע וועלט האבן די נאציס באהאלטן זייערע אומפארשעמטע אקטן, און דערקלערט אז די געטאס זיינען גוטע [[אויטאנאמיע|אויטאנאמישע]] פלעצער פאר די יידן.


די גרעסטע געטא איז געווען די [[ווארשעווער געטא]] מיט ארום 450,000 מענטשן און דערנאך [[לאדזשער געטא]] מיט ארום 200 טויזנט מענטשן. די נאציס האבן באשטימט א [[יודענראט]] (א ראט פון יידן) זאל קאנטראלירן און מאכן ארדענונג אין די געטאס.
די גרעסטע געטא איז געווען די [[ווארשעווער געטא]] מיט ארום 450,000 מענטשן און דערנאך [[לאדזשער געטא]] מיט ארום 200 טויזנט מענטשן. די נאציס האבן באשטימט א [[יודענראט]] (א ראט פון יידן) זאל קאנטראלירן און מאכן ארדענונג אין די געטאס.
שורה 21: שורה 21:
* [[דערצאיונג]]: אין געטא איז נישט געוועזן קיין פארמאלע [[שולע]]ס פאר קינדער, נאר אומפארמאלע שולעס וואס זייער ווייניק קינדער האבן זיך מיטגעטיילט. אזוי האבן די קינדער זיך געדרייט פוסט און ליידיק אין די גאסן אין פארלויף פון 3 יאר.
* [[דערצאיונג]]: אין געטא איז נישט געוועזן קיין פארמאלע [[שולע]]ס פאר קינדער, נאר אומפארמאלע שולעס וואס זייער ווייניק קינדער האבן זיך מיטגעטיילט. אזוי האבן די קינדער זיך געדרייט פוסט און ליידיק אין די גאסן אין פארלויף פון 3 יאר.
* [[אידישקייט]]: די נאציס האבן פארבאטן צו איינפירן יידישע [[מצווה|מצוות]] און [[מנהג]]ים, אבער טראצדעם האבן די [[רעליגיע]] שטילערהייט מקיים געווען תורה און מצוות. הרב [[יצחק ניסנבוים]] האט באשטימט דעם באגריף "קידוש החיים", און האט געזאגט אז ביי די שואה איז דאס לעבן "קידוש החיים" וויכטיקער פון "[[קידוש השם]]", און מע מעג אויפגעבן פון היטן די תורה אויף צו בלייבן לעבן.
* [[אידישקייט]]: די נאציס האבן פארבאטן צו איינפירן יידישע [[מצווה|מצוות]] און [[מנהג]]ים, אבער טראצדעם האבן די [[רעליגיע]] שטילערהייט מקיים געווען תורה און מצוות. הרב [[יצחק ניסנבוים]] האט באשטימט דעם באגריף "קידוש החיים", און האט געזאגט אז ביי די שואה איז דאס לעבן "קידוש החיים" וויכטיקער פון "[[קידוש השם]]", און מע מעג אויפגעבן פון היטן די תורה אויף צו בלייבן לעבן.
* [[ארבעט]]: די נאציס האבן געצווונגען די יידן ארבעטן געצוונגטע ארבעט (ארבעט אָן א באשטימטן צוועק, ווי צב"ש אריבערפירן שטיינער פון איין ארט צום צווייטן אהין און צוריק). פון [[אייר]] [[ה'ת"ש]] (יוני 1940) האבן די נאציס געבויעט באשטימטע [[ארבעטס לאגער]]. פיל פויערס זיינען געשטארבן פון די שווערע ארבעט נאך וואס צודערצו זיינען זיי געווען הונגעריק.
* [[ארבעט]]: די נאציס האבן געצווונגען די אידן ארבעטן געצוונגטע ארבעט (ארבעט אָן א באשטימטן צוועק, ווי צב"ש אריבערפירן שטיינער פון איין ארט צום צווייטן אהין און צוריק). פון [[אייר]] [[ה'ת"ש]] (יוני 1940) האבן די נאציס געבויעט באשטימטע [[ארבעטס לאגער]]. פיל פויערס זיינען געשטארבן פון די שווערע ארבעט נאך וואס צודערצו זיינען זיי געווען הונגעריק.


עס איז אינטרעסאנט צו אויפמערקן אז כאטש די אלע אויסטערלישע שווערקייטן האבן זיך די יידן דערהאלטן, עס איז כמעט נישט געווען קיין [[זעלבסטמארד]]ער אין די געטאס.
עס איז אינטרעסאנט צו אויפמערקן אז כאטש די אלע אויסטערלישע שווערקייטן האבן זיך די אידן דערהאלטן, עס איז כמעט נישט געווען קיין [[זעלבסטמארד]]ער אין די געטאס.


[[קאַטעגאָריע:געטאס|*]]
[[קאַטעגאָריע:געטאס|*]]