רוי:הענריק איבסן
 | |
| פאטרעט פון הענריק איבסן הנריק דורך הענריק אולריק, יאר 1879 | |
| געבורט | מערץ 20 1828 |
|---|---|
| פטירה | מאי 23 1906 (אלט: 78) |
| שם לידה | Henrik Johan Ibsen |
| שפות היצירה | נארוועגיש, דעניש |
| סוגה | דראמא, דיכטונג |
| זרם ספרותי | רעאליזם |
| תקופת הפעילות | 1850–1906 (בערך 56 יאָרן) |
| https://www.nb.no/forskning/ibsen/ | |
| חתימה |
 |
הענריק יאהאן איבסן (נארוועגיש: Henrik Johan Ibsen; מערץ 20 1828 – מאי 23 1906) איז געווען א נארוועגישער דראמאטורג און דיכטער, וועלכער ווערט פאררעכנט אלס א פאטער פון די מאדערנע דראמא אין דער מערב וועלט מיט זיין רעאליסטישן איינפלוס.
ביאגראפיע
איבסן איז געבוירן געווארן צו אַ פארהעלטמעסיג פארמעגליכע משפּחה אין דער קליינער פּאָרט שטאָט שיאַן, נארוועגיע, אַ שטאָט וואָס איז געווען באַקאַנט הויפטזעכליך פאר אירע האָלץ שיקונגען. אַ קורצע צייט נאָך זיין געבורט, האט זיין משפּחה פארלוירן זייער פאַרמעגן, און זיין פאטער איז פארזונקען געווארן אין אַ טיפע דעפּרעסיע.
איבסן האט פאַרלאָזט זיין היים און איז געוואָרן אַן ארבעטער ביי אן אפטייקער אין די עלטער פון 15, ווען ער אָנגעהויבן צו שרייבן פּיעסעס. זייַן ערשטער פּיעסע, "קאַטאַלינאַ" (1848), איז פארעפנטליכט געווארן ווען ער איז געווען 20, אָבער עס איז קיינמאָל נישט געווען אויפגעשפילט. זייַן ערשטער אויפגעשפילטע פּיעסע איז געווען "די בוריאַל מאַונד" (1850), אָבער עס האָט נישט צוגעצויגן פיל אויפמערקזאַמקייט. דערנאָך האט איבסן נישט געשריבן פאר עטליכע יאָר. שפּעטער, ער איז געווען איינגעשטעלט פאר עטליכע יאָר ביי דעם נארוועגישן טעאַטער, וואו ער איז געווען פאַרמישט אין דער פּראָדוקציע פון איבער 145 פּיעסעס אלס אַ שרייבער, דירעקטאָר און אויפשפילער. במשך פון דעם צייט, ער האָט נישט פארעפנטליכט קיין אייגענע נייע פּיעסעס. טראָץ זיין דורכפאַל צו דורכברעכן אלס אַ דראמאטורג, האט איבסן געזאמלט ערפאַרונג אין דעם נארוועגישן טעאַטער, ערפארונג וואָס האָט זיך אַרויסגעוויזן צו זיין זייער ווערדפול ווען ער איז צוריקגעקומען צו שרייבן.
אין 1857 איז ער אָנגעקומען קיין אסלא, וואו זיין פינאנציעלער מצב איז געווען שווער. ער האָט געהייראט סוזאן אין 1859, און אין דעם זעלבן יאָר געבוירן זייער איינציגער זון סיגורד איבסן (שפעטער א שרייבער, אדוואקאט און פּאָליטיקער). די משפּחה'ס פינאנציעלער מצב איז געווען שלעכט, און אין 1864, אנטוישט מיט זיין לעבן אין נאָרוועגיע, האט ער עמיגרירט צו איטאליע. ער איז נישט צוריקגעקומען צו זיין היימלאַנד פאר 27 יאָר, אָבער ווען ער איז צוריקגעקומען איז ער שוין געווען אַ בארימטער כאטש קאָנטראָווערסיאַלער דראמאטורג.
זיין הצלחה האט אנגעהויבן צו שיינען אין 1865. צוזאמען מיט זיין סוקסעס און רום האט ער אריינגעשנירלט אלץ מער פון זיינע מיינונגען און קריטיק פון געזעלשאפט אין זיינע פיעסעס, שטעלנדיג אים אין צענטער פון קאנטראווערסיע לענגאויס אייראפע.
איבסן איז אין ענדע צוריקגעקומען קיין נארוועגיע אין 1891, שוין זייענדיג בארימט און נאך וואס זיינע ווערק האבן געהאט א טיפן איינפלוס אויף די נארוועגישע געמיינדע, וואס איז אין די צייט אריבער פון די וויקאטארישע עפאכע צום מאדערניזם. הענריק איבסן איז געשטארבן אין אסלא, אין יאר 1906.
צו ליינען מער
- Michael Leverson Meyer, Ibsen: A Biography, Doubleday, 1971
- The Life and Work of Henrik Ibsen: the Greatest Dramatist of his Age and the Father of Modern Drama, 2005
- Ivo de Figueiredo, Henrik Ibsen: the Man and the Mask, Yale University Press, 2019
- Evert Sprinchorn, Ibsen's Kingdom: the Man and his Works, Yale University Press, 2020
- Rem Tore (ed.), Narve Fulsas (ed.), Ibsen In Context, Cambridge University Press, 2021
דרויסנדע לינקס
- אפיציעלע וועבזייטל פון הענריק איבסן
- Ibsen.net - אלעס איבער איבסן (ענגליש)
- ווערק (ענגליש)
- זיינע ווערק אויף אידיש
 |
דאס איז א דרעפט ארטיקל. עס איז אַן אַרבעט אין פּראָגרעס וואָס איז אָפן פאַר רעדאַגירונג דורך סיי וועם. ווען דער דרעפט איז פארטיג, ביטע גייט איבער דעם אריבערפירן טשעקליסט, זיכער צו מאכן אז עס איז גרייט. דערנאך קענט איר בעטן פון די דרעפט אריבערפירער אז זיי זאלן עס איבערגיין און אריבערפירן צום הויפט געביט. (אייער בקשה וועט פובליצירט ווערן אין המכלול:אריבערפירן דרעפטס, און דארט וועט אויך ערשיינען דער ענטפער - אויב פעלט אויס). |