דרעפט:פרופס
פּרופּס, פאמיליע פון העברעאישער דרוקער, פארלעגער און בוכהאנדלער אין אמסטערדאם.
פאטער
שלמה בן יוסף (געש' ה'תצ"ד), וועמענס טאטע איז מעגליך אויך געווען א העברעאישער דרוקער, האט זיך אוועקגעשטעלט אלס בוכהאנדלער אין אמסטערדאם און פארבונדן מיט אנדערע דרוקערס פון 1697 ביז 1703.
אין 1704 האט ער אויפגעשטעלט אן אייגענע העברעאישע פרעסע, וואס האט פראדוצירט בעיקר ליטורגישע ביכער אָבער אויך אַ ברייטערע ריי ווערק אין הלכה, אגדה, קבלה, מוסר און היסטאריע.
אין 1714 האָט פּרופּס אָנגעהויבן דרוקן אַ תלמוד אויסגאַבע אין קאָנקורענץ מיט דער וואָס שמואל ב. שלמה מארש און רפאל ב. יהושע דע פּאַלאַסיאָס, אָבער איז געווארן געצוואונגען דורך זיי צו אָפּשטעלן אין מיינונג פון זייער פריערדיגן רבנישע מאָנאָפּאָל.
פון 1715 האָבן פּרופּס אַרויסגעגעבן רעקלאַמעס פון ביכער, וואָס ער האָט אַרויסגעגעבן, און אין 1730 האָט ער אַרויסגעגעבן אַ פאַרקויף-קאַטאַלאָג ('אפּריון שלמה'), דער ערשטער אַזאַ העברעאישער אויסגאַבע.
זין
ביי זיין טויט, האבן באשטימטע אפּוטרופּסים ווייטער געארבעט די פרעסע, און אפילו ווען זיינע זין יוסף (געש' 1786), יעקב (געש' 1779) און אברהם (געש' 1792) האבן איבערגענומען, האבן זיי געהאנדלט אונטער'ן אלטן נאמען.
צווישן 1752 און 1765 האָבן די זין — איצט אונטער זייער אייגענעם נאָמען — געדרוקט אַ גמרא־אויסגאַבע מיט איבעררייסונגען, טיילווייז צוליב פּרואוון צו דרוקן אַ גמרא אין זאלצבאך, קעגן וועלכן זיי האָבן ערפאָלגרייך געהאַלטן דעם אייגענעם רבנישע מאָנאָפּאָל.
אין יאר 1761 האבן זיי אפּגעקויפט די טיפאגראפישע מאטעריאלן פון דער אטיאס־פרעסע, אבער די געשעפטן האבן זיך געמינערט.
אין 1785 האָט יוסף פּרופּס פאַרקויפט דאָס מערסטע פון זיין ווערק צו קורצבעק פון וויען, און ווען ער איז געשטאָרבן מיט אַ יאָר שפּעטער, האָט זיין אַלמנה און זין — אַ געוויסע צייט אין שותּפות מיט אַברהם פּרינס — ווייטער געדרוקט אויף אַ קליינעם פאַרנעם ביז 1812.
פון 1774 ביז זיין טויט האט יעקב פרופס געארבעט אליין; זיינע אלמנה און זין זענען פארבליבן ביז 1793 און ביז 1797 אין שותפות מיט שלמה (גע' 1833), זון פון אברהם פרופס; שלמה האָט געארבעט אַליין ביז 1827.
אברהם פּרופּס איז געווען אַקטיוו אַליין אין 1776—79; נאכדעם האט ער אוועקגעפירט זיין געשעפטן קיין אפענבאך, אבער זיין זון, וועלכער האט געארבעט מיט אים, איז ביים פאטער'ם טויט, צוריקגעקומען קיין אמסטערדאם.
דוד, א זון פון יעקב פרופס, האט געדרוקט פון 1810 ביז 1849 בשותפות מיט ה' וואן עמדע און זיין אלמנה, ווען די פרעסע איז פארקויפט געווארן צו לעוויסאן וואס האט עס פארגעזעצט ביז 1869; די ברידער לעוויסאן זענען געבליבן טעטיג ביז 1917.
ביבליאגראפיע
- משה שטיינשניידער, Cat Bod, 3021–22
- חיים דוב בריש פרידברג, תולדות הדפוס העברי באירופה ב, תרצ"ז, עמ' 36–40
- ר. נ.נ. ראבינאוויץ, מאמרר על הדפסת התלמוד (1887), 94, 103–5.