דרעפט:אוצר הגדולים אלופי יעקב
אוצר הגדולים אלופי יעקב איז א מאנומענטאלע ניין-באנדיגע ווערק אויף דער געשיכטע פון די גרויסע אידישע פּערזענליכקייטן פון דער תקופה פון די ערשטע גאונים ביז נאך דער פארענדיגונג פון שולחן ערוך און זיינע הגהות. עס איז געשריבן געווארן דורך רבי נפתלי יעקב הכהן קאהן (תרמ"ה–1971).
ביאגראפיע פון מחבר
רבי נפתלי יעקב הכהן קאהן איז געבוירן געווארן י"ט תשרי תרמ"ה (1884) אין טעטש, אוקראינע[1] אדער נאנאש, אונגארן.
ער איז געווען דער זון פון משה און פּערל כהן. ער איז געווען אן אייניקל פון בארימטע רבנים ווי דער רמ"א, דער מהרש"א, און דער ש"ך. ער איז געווען א תלמיד פון רבי משה גרינוואלד, דער בעל "ערוגת הבושם".
ביי אכצן יאר האט ער באקומען סמיכה לרבנות ולדיינות פון זיינע רביים און אויך פון רבי משולם ראטה, דער מחבר פון "קול מבשר". אין דעם זעלבן יאר האט ער חתונה געהאט מיט שרה טויבא, די טאכטער פון הרב חיים דב ווערצבערגער, שוחט פון טעטש.
נאָך זיין חתונה איז ער באַשטימט געוואָרן א דיין און מורה הוראה אין דער שטאט קירליבאבא (Cârlibaba) אין בוקאווינא.
אין תש"א (1941) איז ער דעפּארטירט געווארן קיין טראנסניסטריע, וואו ער האט זיך געפונען אין א געטא דריי יאר.
נאָך דער צווייטער וועלט־מלחמה איז ער אַריבער קיין מיהאיפּאלווא אין אונגארן, און די איבערגעבליבענע פון דער קהילה האבן אים אויסגעקליבן ווי זייער רב. אין מיהאיפאלווא האט ער געגרינדעט א בית דין צו מתיר זיין עגונות וואָס האבן איבערגעלעבט די חורבן־לאגערן.
אין תש"ח האט ער עולה געווען קיין ארץ ישראל און זיך באַזעצט אין חיפה, וואו ער האט געדינט אלס רב אין זיין בית מדרש. ער האט געדינט פאר א תקופה אלס ר"מ אין דער ישיבה פון "מקור ברוך" פון סערט וויזשניץ.
ער איז געווען א גרויסער גאון אין אלע טיילן פון דער תורה און האט אויך געשריבן דעם ספר "סבר נפתלי" עה"ת וש"ס.
ער איז נפטר געווארן אין ט"ו כסלו תשל"ב (1971) אין חיפה, ישראל, אין עלטער פון 87 יאר. לויט זיין בקשה איז ער נקבר געווארן אין בית החיים שומרי שבת אין בני ברק, נאנט צום אוהל פון זיין רבי'ן, דער בעל "אהבת ישראל" פון וויזשניץ זצ"ל.
כאראקטער
לויט א הספד פון רבי אליעזר האגער, סערעט וויזשניצער רבי, איז ר' נפתלי יעקב געווען באקאנט מיט זיין גרויסקייט אין תורה און אין גייסטיגע עניינים, און אין דער זעלבער צייט האט ער אויך פארשטאנען וואס טוט זיך אין דער וועלט. ער האט גוט געקענט די נאטור פון מענטשן אין דער נידעריגער וועלט און ווי אזוי צו פירן פּשוטע מענטשן. דערביי האט דער סערעטער רבי דערציילט אַן אנעקדאט ווי רבי נפתלי יעקב האט געוויזן זיין עניוות און זארג פאר אנדערע. ער האָט זיך באמיט צו טרייסטן משפחות נאך דעם טראגישן געשעעניש אין מעלות. ער האט געהאלטן אז עס פעלן היינט צוטאגס אזעלכע פירער וואס קענען געבן חיזוק און הדרכה ווי אזוי זיך צו פירן אין אלע טאג־טעגליכע עניינים[2].
ספר אוצר הגדולים אלופי יעקב
דער ספר איז אַן אויספירליכע זאמלונג פון ביאגראפיעס פון טויזנטער פון די גרעסטע רבנים און חכמים פון די גאונים ביז די תקופה נאך דעם שולחן ערוך, א תקופה פון בערך טויזנט יאר (פון ד'ש"נ ביז ה'ש"נ).
דער ספר באשטייט פון ניין חלקים, 2,714 זייטן. דער ערשטער טייל הייבט אָן מיט "ספר פתח האוצר", וואס איז א מין הקדמה צום גאנצן ספר און האט א באזונדער שער-בלאט, די הקדמה ערקלערט טערמינען וואס ווערן גענוצט אין די באשרייבונגען פון די לעבנס פון אידישע געלערנטע, מיט ביישפּילן ווי דער ספרדישער מנהג צו אויסלאזן דאס ווארט "בן" (זון פון) און די באַדייטונג פון "אדוני".
דער ספר אנטהאלט אויך אינפארמאַציע וועגן ווייניגער באקאנטע פערזאנען, באזירט אויף כתבי־יד און אנדערע מקורים. די חלקים זיבן ביז ניין זענען ארויסגעגעבן געווארן אין חיפה. דער ספר איז ארויסגעגעבן געווארן צווישן די יארן תשכ"ז און תש"ל (בערך 1966-1970).
קריטיק
ישכר דוב פעטמאן פון ברוקלין האט, אין א סעריע בריוו צו "המאור", שארף קריטיקירט דעם ספר און זיין מחבר (נישט ארויסשרייבנדיג זיין נאמען) איבער "זיופים און פארדרייטע מיינונגען וואס ער טרעפט אין דער רבני'שער ענציקלאפּעדיע". פעטמאן קריטיקירט "דער מחבר" פארן פארדרייען היסטארישע פאקטן, מאכן טעותים אין פארשטיין אלטע מקורות, ברענגען מיינונגען וואס זענען נישט אין איינקלאנג מיט די טראדיציאנעלע אידישע השקפה, ציטירן פון פרייע פארשער און מזוייפ'דיגע מקורות, און נישט ריכטיג אפשאצן די ווערט פון פריערדיגע גדולי ישראל און הייליגע ספרים.
איין דוגמא וואס פעטמאן ברענגט איז וועגן א ברייתא פון רב אדא בר אהבה, וואס דער קריטיקירטער שרייבער האלט פאר געפעלשט. פעטמאן דערווייזט אבער אז דער רמב"ם אליין האט זיך פארלאזט אויף רב אדא'ס חשבונות. ער טענה'ט אז דער קריטיקירטער שרייבער וואלט דאס געוואוסט ווען ער וואלט געלערנט די גמרא מער פונקטליך. פעטמאן ברענגט אויך א ראיה פון רב הונא אין ראש השנה צו שטיצן רב אדא'ס חשבון.
פעטמאן קריטיקירט אויך דעם שרייבער פאר זיינע מיינונגען אויף גדולי ישראל ווי דער של"ה הקדוש, דער חתם סופר און זיין תלמיד מהר"ם ליפמאן רבי פון אונגוואר. ער באשולדיגט דעם שרייבער אין נישט ריכטיג פארשטיין זייערע ווערטער, ספעציעל וועגן א תפילה פון רב טביומי. פעטמאן טענה'ט אז דער שרייבער האט נישט געהאט קיין "חוש היסטורי" און האט געמאכט ליצנות פון די פריערדיגע גדולי ישראל.
ער באשולדיגט דעם שרייבער פון דעם ספר אין זיין א "מאסטער פון שקר" און אין פארדעקן זיין אמת'ע מקורות, אנשטאט ציטירן פון אלטע ספרים, ציטירט ער פון מאדערנע פארשער וואס האבן פארדרייטע מיינונגען. פעטמאן טענה'ט אז דער שרייבער קאפּירט פון ספרים פון פרייע פארשער און מאכט זיך ווי ער ווייסט פון אלטע מקורות.
פעטמאן קריטיקירט אים אויך פאר זיינע מיינונגען וועגן קבלה, דעם זוהר און רבינו חיים וויטאל. ער באשולדיגט אים אין מאכן לעכערליך די הייליגע כתבים און גדולי המקובלים.
פעטמאן ברענגט אויך אן עקזעמפעל וועגן א טעות וואס דער שרייבער האט געמאכט וועגן דעם סדר פון וואכן אין די צייטן פון אדם הראשון, און ווי ער האט נישט ריכטיג פארשטאנען די ווערטער פון זוהר הקדוש. ער קריטיקירט אים פאר ברענגען פאלשע טענות און נישט פארשטיין די יסודות פון די הייליגע ספרים.
אויך רעדט פעטמאן וועגן קריטיק אויף רבי אברהם אבולעפיא און רבי משה בוטריל, און ווי דער שרייבער ברענגט ראיות פון צייטונגען פון פרייע פארשער אן צו פארשטיין די אמת'ע מצב פון די ענינים.
דרויסנדיגע לינקס
- אוצר הגדולים - חלק א
- אוצר הגדולים - חלק ב
- אוצר הגדולים - חלק ג
- אוצר הגדולים - חלק ד
- אוצר הגדולים - חלק ה
- אוצר הגדולים - חלק ו
- אוצר הגדולים - חלק ז
- אוצר הגדולים - חלק ח
- אוצר הגדולים - חלק ט
- הכהן, נפתלי יעקב (1884-1971), אויפ'ן וועבזייטל פון דער מדינת ישראל נאציאנאלער ביבליאטעק
- רבי נפתלי יעקב הכהן קאהן (1884 - 1971) - גענעאלאגיע, Geni
- אוצרות סבר נפתלי - דרשו
- הכהן, נפתלי יעקב (1884-1971), אויפ'ן וועבזייטל פון דער מדינת ישראל נאציאנאלער ביבליאטעק
רעפערענצן
- ↑ GENI.
- ↑ מילי דהספדא שנאמרו ע"י כ"ק מרן אדמו"ר בעל החכמת אליעזר זי"ע מסערט ויז'ניץ בסעודת הילולא של רבינו שנערכה בביהכנ"ס חליסה בחיפה - ט"ו כסלו תשל"ו, עלון אוצרות סבר נפתלי 40, וישלח תשפ"ב.