מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "פארויס" ב־"פאראויס"
ק (החלפת טקסט – "ױ" ב־"וי") |
ק (החלפת טקסט – "פארויס" ב־"פאראויס") |
||
| שורה 7: | שורה 7: | ||
אַסטראָנאָמיע העלפט אונדז מיט אונדזער צייט און נוצן זיך מיט דעם נייטיקן [[קאַלענדאַר]] וואָס פירט אונדזערע טעג, וואָכן, חדשים, און יאָרן אין זייער שטייגער, לויט די [[זון]] אָדער ([[לבנה]]). | אַסטראָנאָמיע העלפט אונדז מיט אונדזער צייט און נוצן זיך מיט דעם נייטיקן [[קאַלענדאַר]] וואָס פירט אונדזערע טעג, וואָכן, חדשים, און יאָרן אין זייער שטייגער, לויט די [[זון]] אָדער ([[לבנה]]). | ||
אין די אמאליגע צייטן איז אסטראנאמיע געווען די אבזערוואציעס און | אין די אמאליגע צייטן איז אסטראנאמיע געווען די אבזערוואציעס און פאראויסזאגען פון די באוועגונגען פון די הימלישע קערפער וואס מען קען זען מיט די אויגן. היינט ווערט אסטראנאמיע אפט גערעכנט כמעט די זעלבע ווי [[אסטראפיזיק]].<ref>{{cite book|last1=Unsöld|first1=Albrecht|last2=Baschek|first2=Bodo|title=Classical Astronomy and the Solar System|date=2001|pages=6–9}}</ref> | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
| שורה 16: | שורה 16: | ||
א גאר וויכטיגע אנטוויקלונג איז געווען דער אנהייב פון מאטעמאטישער און וויסנשאפטלעכער אסטראנאמיע, וואס האט אנגעהויבן ביי די בבליים, וואס האבן אראפגעלייגט די יסודות פאר שפעטערדיקע אסטראנאמישע טראדיציעס אין אנדערע ציוויליזאציעס.<ref>{{cite journal|title=Scientific Astronomy in Antiquity|author=Aaboe, A.|journal=[[Philosophical Transactions of the Royal Society]]|volume=276|issue=1257|date=1974|pages=21–42|jstor=74272|doi=10.1098/rsta.1974.0007|bibcode=1974RSPTA.276...21A}}</ref> די בבליים האבן אנטפלעקט אז ליקוי לבנה'ס חזר'ן זיך איבער אין א ציקל וואס מען רופט א סאראס.<ref>{{cite web|url=http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/SEsaros/SEsaros.html|title=Eclipses and the Saros|publisher=NASA|accessdate=28סטן אקטאבער 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071030225501/http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/SEsaros/SEsaros.html|archivedate=30סטן אקטאבער 2007|deadurl=yes}}</ref> | א גאר וויכטיגע אנטוויקלונג איז געווען דער אנהייב פון מאטעמאטישער און וויסנשאפטלעכער אסטראנאמיע, וואס האט אנגעהויבן ביי די בבליים, וואס האבן אראפגעלייגט די יסודות פאר שפעטערדיקע אסטראנאמישע טראדיציעס אין אנדערע ציוויליזאציעס.<ref>{{cite journal|title=Scientific Astronomy in Antiquity|author=Aaboe, A.|journal=[[Philosophical Transactions of the Royal Society]]|volume=276|issue=1257|date=1974|pages=21–42|jstor=74272|doi=10.1098/rsta.1974.0007|bibcode=1974RSPTA.276...21A}}</ref> די בבליים האבן אנטפלעקט אז ליקוי לבנה'ס חזר'ן זיך איבער אין א ציקל וואס מען רופט א סאראס.<ref>{{cite web|url=http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/SEsaros/SEsaros.html|title=Eclipses and the Saros|publisher=NASA|accessdate=28סטן אקטאבער 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071030225501/http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/SEsaros/SEsaros.html|archivedate=30סטן אקטאבער 2007|deadurl=yes}}</ref> | ||
נאך די בבליים זענען זינענדיקע | נאך די בבליים זענען זינענדיקע פאראויסיקע טריט אין אסטראנאמיע געמאכט אין [[אוראלט גריכנלאנד]] און דער העלעניסטישער וועלט. האט געזוכט א ראציאנאלע פיזיקאלישע אויפקלערונג פאר הימלישע פענאמענען.<ref>{{Cite book|last=Krafft|first=Fritz|date=2009|contribution=Astronomy|editor-last=Cancik|editor-first=Hubert|editor2-last=Schneider|editor2-first=Helmuth|title=Brill's New Pauly|ref=harv|title-link=Brill's New Pauly}}</ref> אין דעם 3טן יארהונדערט פאר דער ציווילער רעכענונג האט [[אריסטארכוס פון סאמאס]] געשאצט די גרייס און דיסטאנץ פון דער לבנה און דער זון, און ער האט פארגעשטעלט א מאדעל פון דער [[זון סיסטעם]] וואו די ערד און די פלאנעטן דרייען זיך ארום דער זון, וואס מען רופט היינט דעם [[העליאצענטריזם|העליאצענטרישן]] מאדעל.<ref>{{cite journal|title=Aristarchus's On the Sizes and Distances of the Sun and the Moon: Greek and Arabic Texts|journal=Archive for History of Exact Sciences|date=May 2007|first=J.L.|last=Berrgren|author2=Nathan Sidoli|volume=61|issue=3|pages=213–54|doi=10.1007/s00407-006-0118-4}}</ref> אין דעם 2טן יארהונדערט פאר דער ציווילער רעכענונג האט היפארכוס אנטפלעקט [[פרעצעסיע]], האט אויסגערעכנט די גרייס און דיסטאנץ פון דער לבנה און האט ערפינדעט די ערשטע אסטראנאמישע געצייג ווי דער [[אסטראלאב]].<ref>{{cite web|url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Hipparchus.html|title=Hipparchus of Rhodes|last=|first=|date=|website=|publisher=School of Mathematics and Statistics, [[University of St Andrews]], Scotland|accessdate=28סטן אקטאבער 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071023062202/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Hipparchus.html|archivedate=23סטן אקטאבער 2007|deadurl=no}}</ref> היפארכוס האט אויך געשאפן א קאטאלאג פון 1020 שטערן, און מערסטע פון די [[שטערנגרופע|שטערנגרופעס]] פון דעם צפונדיקן האלבקיילעך שטאמען פון גריכישער אסטראנאמיע.<ref>{{cite book|last=Thurston|first=H.|title=Early Astronomy|url=https://books.google.com/books?id=rNpHjqxQQ9oC&pg=PA2|year=1996|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-0-387-94822-5|page=2}}</ref> | ||
=== וויסנשאפטלעכע רעוואלוציע === | === וויסנשאפטלעכע רעוואלוציע === | ||