דרעפט:דוד המלך

דור יידישער מלך, גרינדער פון דער יידישער קעניגלעכער דינאַסטיע ,,מלכי בית דוד, טראדיציאנעלער מחבר פון די מזמורים אין תהלים; לויט דער טראַדי- ציע איז דוד המלך געבוירן געװאָרן אין יאָר ב' אלפים תתנ"ד (907 פאַר דער איצטיקער צייטרעכענונג) און איז גע" שטאָרבן אין עלטער פון 70 יאָר אין יאָר ב' אלפים תתקכייד (837 פאַר דער איצ- טיקער צייטרעכענונג); לויט טייל וויסג- שאַפטלעכע כראנאָלאָגישע פֿאָרשונגען (פון רבי עזריה מן האדומים, מחבר פון ,מאור עינים!!, און אַנדערע) איז די צייט פון דוד המלך נאָך פריער מיט לערך 150 יאָר; די פאַרשידענע ספורים וועגן לעבן פון דוד און װוי אזוי ער איז געװאָרן מלך און אויך די פּאַסירונגען פון זיין שפּע- טערן לעבן ווערן איבערגעגעבן אין תנייך, אין ספר שמואל א' פון קאַפּיטל טי ביז צום סוף ספר שמואל ב' און אויך די ערשטע 2 קאַפּיטלעך פון ספר מלבים א', וי אויך אין טיילן פון דברי הימים א" און זיין סדר היהוס אין ספר רות. -- לויט די דאָזיקע סיפּורים איז דוד געווען דער יינגסטער זון פון ישי, אַ לאַנדװירט פון בית לחם אין שבט יהודה. אין יע" נער צייט איז געווען קעניג איבער אַלע יידישע שבטים דער ערשטער יידישער מלך שאול, וועלכער האָט עובר געװען אויף געוויסע אָנזאָגן פון שמואל הנביא, און שמואל האָט דעריבער אין געהיים געזאַלבט דודן אַלס מלך. דוד האָט אָבער דאָס נישט אויסגענוצט באלד, נאָר האָט געלעגנחייט איבערצונע- מען די מלוכה. עס ווערט ווייטער דער" ציילט, אַז װוען די פּלשתים און זייער גרויסער גיבור גלית הפּלשתי האָבן גע" פּײיניקט די יידן און שאול האָט געלאָזט אויסרופן, אַז װער עס װעט טויטן גליתן וועט באקומען שאולס טאָכטער פאַר אַ ווייב, האָט דוד געהרגעט גליתן און איז געװאָרן שאולס איידעם און ער האָט גע" שפּילט פאַר שאול אויף אַ פידל. שאול האָט מיט דער צייט אָנגעהױיבן צו באַ" מערקן, אַז דוד שטרעבט איבערצונעמען די מלוכה, און ער האָט אָנגעהויבן דודן צו פאַרפאָלגן, וועלנדיק אים טויטן, דוד איז אַנטלאָפּן אין די מדבריות פון לאנד, װאָס האָט געהערט צום שבט יהודה: דאָרט האָבן זיך צו אים צונויפגעקליבן אַנדערע אַנטלאָפענע מענטשן, גיבורים, װאָס זע" נען געווען פאַרביטערט אויפן לעבן (,כל איש מר נפש"') און דוד איז געװאָרן אי" בער זיי דער עלטסטער (ויהי עליהם לשריי, שמואל א' כ"ג. שאול האָט געפּרואווט אים אויך דאָרט נאָכיאָגן, און דוד איז אַנטלאָפן צו די פּלשתים. דער" ווייל איז פאָרגעקומען די מלחמה צװוישן די פּלשתים און די יידן; שאול און זיינע 3 זין זענען אומגעקומען אין דער מל- חמה. דעמאָלט איז דוד געװאָרן מלך בלויז איבער שבט יהודה מיט חברון אַלס רעזידענץ-שטאָט. ערשט דערנאָך ווען שאולס נאָכפאָלגער, זיין זון איש בושת, איז דערמאָרדערט געװאָרן, איז דוד געװאָרן מלך איבער גאַנץ ארץיישראל. דוד האָט געפירט מלחמות מיט די שכ" נותדיקע פעלקער, וועלכע פלעגן באַפאַלן יידן, מיט די פּלשתים, עמון, מואב, אדום, ארם און ער האָט זיי באזיגט. אין זיין צייט איז די יידישע מלוכה געווען אַמ" שטאַרקסטן אין דער געשיכטע, און ארץ" ישראל איז געװאָרן ‏ אויסגעברייטערט אַרײינעמענדיק אַ סך שכנות-לענדער (איז די שפּעטערדיקע קואלן האָט מען די לענדער גערופן ,,כיבוש דוד, די דט- ראָבערונגען פון דוד). אָבער אין פא- מיליע-לעבן האָט דוד געהאַט פיל פּײן- לעכע איבערלעבונגען. די מעשה פון זיין זון אמנון, וועלכער האָט פאַרגוואלדיקט זיין שוועסטער תמר, און די דערמאָרדונג פון אמנון דורך זיין ברודער אבשלום, דער אויפשטאַנד פון אבשלום קעגן זיין אייגענעם פאָטער דוד, און אבשלומס טויט, זענען די פּערזענלעכע טראגישע פּאַסירונגען אין דודס לעבן, װוי דאָס ספר שמואל דערציילט זיי, דאָס ספר שמואל דערציילט אויך נישט נאָר די גוטע מע- שים פון דוד נאָר אויך זיינע שלעכטע מעשים; די געשיכטע וי ער האָט אומ- געבראכט שאולס עטלעכע פאַרבליבענע קינדער, די מעשה וי ער האָט צוגענומען ביי זיינס אַ מיליטער-מאַן, אוריה החתי, זיין ווייב בת שבע, און ער האָט אַזױ איינגעאָרדנט, אַז אוריה זאָל אומקומען אין דער מלחמה. דאָס ספר שמואל שטרייבט אנטער אַז דוד האָט תשיבה געטאָן אויף זיין דאָזיקן אויפירונג און די גמרא זאָגט ,כל האומר דוד חטא אינו אלא טועה. וועגן די לעצטע טעג פון דוד המלך ווערט דערציילט װי ער האָט איינגענומען דעם באַרג ציון ביי ירושלים און ער האָט געװאָלט דאָרט בויען דאָס בית המקדש, נאָר גאָט האָט אים געזאָגט, אַז ווייל ער האָט געפירט מלחמות און פאַרגאָסן בלוט קאָן ער נישט בויען דאָס בית המקדש; און ענדלעך וי ער האָט פאַרן טויט באַשטימט זיין זון שלמה אַלס מלך, הגם זיין זון אדוניהו איז געװוען עלטער, און וי ער האָט פאַרן טוט גע- בענטשט שלמהן, און ער האָט אים אָנ- געזאָגט צו טויטן עטלעכע זיינע פיינט, ווען ער איז געשטאָרבן, דערציילט דאָס ספר מלכים א' ב', ,ויקבר בעיר דוד", האָט מען אים קובר געװען אין זיין שטאָט, דאָס הייסט אויפן באַרג ציון לוט אַ שפּעטערדיקע טראדיציע איז ער געשטאָרבן אין 2טן טאָג שבועות. -- אחוץ וועגן דודס טעטיקייט אַלס מלך ווערט אויך איבערגעגעבן דורך דער טרא" דיציע, אַז דוד האָט מחבר געווען די מז" מורים פון תהלים, אויף וועלכן עס איז פאַראַן דודס נאָמען,. דוד איז דעריבער גערופן געװאָרן ,;נעים זמירות ישראל" (וועגן תהלים געבן מיר ביים זוכװאָרט ,תהלים). --- מיטן נאָמען דוד זענען פאַרבונדן געװאָרן שוין אין דער צייט פון תני"ך האָפענונגען פון דער אויסליי- זונג פון יידישן פאָלק, פון אַ משיחישער צוקונפט. עס איז געווען אַ טיפער גלויבן, אַז דוד איז נישט געשטאָרבן נאָר ער לעבט (דער שפּעטערדיקער אויסדרוק , דוד מלך ישראל חי וקיים') און ער וועט זיין דער מלך איבער דעם פאַריי- ניקטן יידישן פאָלק. ווען יחזקאל הנביא (קאפּיטל לייז) זאָגט די נבואה פון דער צוקונפטיקער גאולה ווי יידן װעלן אויס- געלייזט ווערן פון גלות בבל, גיט ער צו די ווערטער ,ועבדי דוד מלך עליהם" (און מיין קנעכט דוד װעט זיין מלך איבער זיי),. די אידייע, אַז די מלכות-בית-דוד, די אָפּשטאַמענדע דורות פון דוד המלך, וועלן קעניגן איבער די יידן, געפינען מיר אין אַ ריי ערטער אין תנ"ך, װי אין ירמיהו ליז, ,לא יכרת לדוד איש יושב על כסא ישראלי' (עס װעט נישט פאַר" שניטן ווערן פון דוד אַ מאַן װאָס װעט זיצן אויפן טראָן פון די יידן), און אין דעם משיחישן קאַפּיטל פון ישעיה י"א ווערט אויך פארבונדן די גאולה-האָפע- נונג מיט ויצא חוטר מגזע ישי" (און עס ווערט אַרױיסגײן אַ שפּראצונג פון דעם אָפּשטאַמונג פון ישי, דאָס הייסט דודס פּאָטער). אין הושע ג' װערט דאָס גע- זאָגט דייטלעכער (אחר ישיבו בני ישראל ובקשו את ה' אלהיהם ואת דוד מלכם'", און דערנאָך ועלן צוריקומען די יידן און זוכן זייער גאָט און זייער מלך דוד); דאָס זעלבע אויך אין ירמיה כ"ג (והקי" מותי לדוד צמח צדיק'), שפּעטער, אין דער צייט פון בית שני איז שוין געווען ביי יידן גאָר טיף איינגעפלאַנצט דער גלויבן, אַז משיח ועט זיין פון דודס אָפּשטאַמונג; אין דער גמרא הייסט משיח טיילמאָל סתם ,,בן דוד (סנהדרין צ"ז,

בן דוד באיי און אַנדערע ערטער). אין

סוכה נייב און אַנדערע ערטער געפינען מיר דעם אויסדרוק ,,משיח בן דודי. פון די גאָר שפּעטערדיקע אגדות איז אָנצו- נעמען, אַז עס איז געװוען אפילו דער גלויבן, אַז דוד המלך אַליין איז משיח, אַז דוד איז נישט געשטאָרבן, נאָר ער גע- פינט זיך אין אַ מערה, און געויינלעך ווערט ער פאָרגעשטעלט אַלס אַן אַלטער מאַן מיט אַ לאַנגער באָרד און אַ קרוין אויפן קאָפּ און אַ תהלים אין דער האַנט -- און ווען עס װועט קומען די צייט פון דער גאולה וועט ער אַרויסקומען און אויס- לייזן די יידן (די לעגענדעס אין ספרל ,שבחי ירושלים', די צונויפגענומענע סיפּורים אין מרדכי בן יחזקאלס ,,ספר המעשיותיי און אַנדערע). מיט דוד המ- לכס נאָמען איז אויך שפּעטער פאַרבונדן געװאָרן די סעודה מלוה מלכה פון שבת- צונאַכטס, ווען מען זאָגט אויך די מזמו- רים וועגן ,,מלך המשיח בן דוד". אין די פאָלקס-לעגענדעס ווערן דערציילט סי- פּורים וועגן דער מלוה מלכה און דוד המלך, און וי פאַרשידענע צדיקים און סתם פרומע יידן האָבן געטראָפן דוד המ" לך אין דער מערה אָדער אין גן עדן התח- תון און מיט אים צוזאמען געגעסן מלוה מלכה. -- עס ווערט געוויזן אין ירושלים אויפן בארג ציון די ,קברי מלכי בית דוד, וואוהין יעדן טאָג נאָך שבועות קומען יידן זאָגן תהלים. אויך ועגן די דאָזיקע קברי מלכי בית דוד װערן אי- בערגעבן פיל פאָלקס-לעגענדעס, װאָס זענען פאַרעפנטלעכט געװאָרן אין /אג- דות ארץ-ישראל, -- אַ לאַנגע צייט זע- נען געװוען ביי יידן פאַמיליעס, װאָס האָבן געהאָט אין זייער טראַדיציע, אַז זיי שטאַמען אָפּ פון דוד המלך; אין דער צייט פון דער צווייטער העלפט פון בית שני ביז צום סוף פון די גאונים אין בבל האָבן די ראש הגולהס אין בבל זיך מתייחס געווען צו דוד המלך; דאָס זעלבע האָבן אין ארץיישראל די נשיאים פון הלל הזקנס פאַמיליע זיך מתייחס געווען צו מלכות בית דוד, ביז היינטיקער צייט זענען פאַראַן פאַמיליעס, וועלכע האָבן טראַדיציאנעלע סדר היחוס רשימות פון מלכות בית דוד,. זיי זענען צנונויפגע" זאַמלט געװאָרן אין ליפשיצעס ,גדולת שאול"". -- וועגן /,מגן דוד" זע ,;מגן דוד"

דער ארטיקל נעמט אריין טעקסט פון דער ייִדישער פאָלקס־ענציקלאָפּעדיע (פּיעטרושקא), וואָס איז היינט אינעם רשות־הרבים. רעכטן פאר טוישונגען בלייבן רעזערווירט.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. העלפט איבערשרייבן!