רוי:פידלער אויפן דאך
אַ פידלער אויפן דאַך איז אַ גאָר פּאָפּולערע מוזיקאַלישע פאָרשטעלונג און אַ פילם געשפילט אויף דער ענגלישער שפראַך, וואָס איז באַזירט אויפן בוך טביה דער מילכיקער, געשריבן פון שלום עליכם. דער ערשטער באַשטראַל פון דער פאָרשטעלונג איז געווען 1964 אין בראָדוויי. שפּעטער זענען אַרויס ווערסיעס אין אַ סך פאַרשידענע לשונות, מיט ייִדיש בתוכם.
דער העלד פון דער מעשׂה איז דער מילכיקער טביה (אינעם פילם געשפּילט פון חיים טאָפאָל). ער וווינט מיט זיין ווייב גאָלדע און זייערע פינף טעכטער אין אַנאַטעווקע, רוסלאַנד.
טביה שפיגלט אָפּ אַ תמימות'דיקן טראַדיציאָנאַלן ג-ט'ס פאָרכטיקן ייִד. דער עיקר וואָס די מעשׂה ברענגט אַרויס איז דאָס איבערקערעניש אָנהייב לעצטן יאָרהונדערט, אַז אָנשטאָט גיין צום שדכן (אין דעם פאַל יענטע די שדכנ'טע - מאָלי פּיקאָן) און דער טאַטע זאָל באַשליסן מיט וועמען די קינדער זאָלן חתונה האָבן, באַשליסן זיי דאָס איצטער אליין לויט זייער געפיל און לויט דעם, וועמען זיי האָבן ליב.
ביים ערשטן קינד, צייטל, וועלכע פאַרליבט זיך אין מאָטל קאַמזויל דעם שניידער, גיט איר עס דער טאַטע נאָך נאָכדעם וואָס זי האָט זיך געבעטן ביי אים אַז זי וויל נישט חתונה האָבן מיט לייזער וואָלף אַ קצב אַן אַלמן ווי עס איז געווען אָפגעשמועסט צווישן יענטע, לייזער וואָלף און טביה. אַזוי אויך ביי דער צווייטער טאָכטער האָדל, וואָס וויל חתונה האָבן מיט פּערטשיק, אַ ייִדישער בחור אַ סאָציאַליסטישער רעוואָלוציאָנער, גיט טביה איר אויך נאָך. זי איז אַפילו גרייט צו פאָרן קיין סיביר באַזוכן פּערטשיקן אין לאַגער און טביה ווייסט אַז מעגלעך וועט ער זי מער נישט זען און זי וועט לכאורה נישט האָבן קיין טראַדיציאָנעלע חתונה.
אָבער ביי דער דריטער און געליבטסטער פון אים טאָכטער, חוה'לע, וואָס פאַרליבט זיך אינעם גוי פיעדקע, קען ער שוין נישט איינשטימען מיט דעם און ער האַקט אָפּ מיט איר.
דער פילם ענדיגט זיך ווי מען פאַרטרייבט די אידן פון אַנאַטעווקע, און טביה פאָרט קיין ניו יאָרק, אַמעריקע. לייזער וואָלף קיין שיקאַגאָ און יענטע קיין א"י.
דער נאָמען "אַ פידלער אױפן דאַך" איז באשיינט געווארן פון מארק שאַגאַלס געמעלן.
באַוווּסטע ניגונים
די ניגונים אין דעם פילם זענען זייער אויפגעכאַפּט און פּאָפּולער, און זיי ווערן אַ סך נאָכגעזונגען ביזן היינטיגן טאָג. די סאַמע באַוואוּסטע פון זיי זענען׃
- די תּורה ("טראַדישען")
- ווען איך בין אַ ראָטשילד ("איף אײַ וואָז אַ ריטש מען")
- לחיים ("לחיים טו לײַף")
וועבלינק
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!