רוי:יעדוואבנער פאגראם

דער יעדוואבנער פאגראם האט פאסירט אין יולי 1941, ווען די פוילישע בירגער פון יעדוואבנע האבן דורכגעפירט א בלוטיקע פאגראם, קעגן זייערע יידישע שכנים.

פאר יארן לאנג איז דער מיינונג געווען, אז די נאציס האבן דורכגעפירט דעם פאגראם. ביז דער היסטאריקער, יאן טאמעס גראס, אן אמעריקאנער, פון יידיש-פוילישער אפשטאם, האט נאך לאנגע פארשונגען אין די געשעעניש, געשריבן אז די שולדיגע אין פאגראם זענען פאלאקן, און עס האט גאנץ ווייניק געהאט צו טון מיט די עס.עס. אדער אנדערע דייטשע פאראנטווארטליך אין אומברענגען יידן.

לויטן ריבענטראפ מאלאטאוו אפמאך, איז די געגנט אריבער צו די סאוועטן פארבאנד, ווען די צווייטע וועלט מלחמה האט אויסגעבראכן. אבער נאך דער דייטשע אינוואזיע אויף סאוויעט רוסלאנד יוני 1941, איז די געגנט אריבער צו די דייטשן. דייטשע איינזעצגרופען האבן גלייך אנגעהויבן מיט זייער סיסטעמאטישע ארבעט פון אומברענגען אידן. אין יולי 1941, זענען צווישן 380 אין 1,600 אידן, פון א דארף מיט 2,500 איינוואוינער, פארברענט געווארן לעבעדיגערהייט אין שטאלן.

עס איז נישט באוויסט גענוי וויפיל זענען אומגעקומען.

ווען דער היסטאריקער גראס, האט פארעפנטליכט זיין באריכט, איז געווארן א שטורעם אין פוילן, נאכדעם וואס יארן לאנג, זענען די איינזעצגרופען געווען באשולדיגט, אלס די וואס האבן דורכגעפירט דעם מארד. טייל האבן געשריבן אז ריכטיק אז פוילישע האבן געהאט א דירעקטע האנט אין דעם מארד, איז עס נישט געווען זייער איניציאטיוו, אנדערע האבן געטענהט אז די נומער 1,600 איז אן איבערגעטריבענע, און 380 זענען אומגעקומען. מענטשן וואס זענען געווען דארט ווען די פאגראם האט פאסירט, זענען אויך צוטיילט, עטליכע ווייסן צו זאגן פון דייטשן וואס האבן זיך דארט געפונען, בעת אנדערע טענהן, אז עס זענען בכלל נישט געווען קיין דייטשן אין דארף.

היינט איז זיכער, אז פוילישע האבן געהאט א האנט, אין די מאסן מארד. די פראגע אויב נאציס זענען געווען איז ביז היינט נישט פארענטפערט.

אין 2001, האט דער פוילישער פרעזידענט, אנערקענט פאראנטווארטליכקייט פון די פאלאקן אין די מארד, און געבעט אנטשולדיגונג, פון די אידן. אין א רעדע וואס האט אויפגערודערט פוילן.

ער האט געזאגט, דאס אז צווישן די רודפים און אומברענגערס, ווייסן אונז אויף זיכער, אז עס האבן טיילגענומען פוילישע, בירגער פון פוילישע רעפובליק זענען אומגעקומען דורך אנדערע בירגער. פאר דעם קרימינאלן טהאט, בעטן אונז פארגעבונג פון די שאטנס פון די אומגעקומענע, און זייערע פאמיליעס. איך בעט אנטשולדיגונג היינט, אלס פוילישער בירגער און פרעזידענט, אין מיין נאמען און אין נאמען פון אלע פוילישע בירגער, וואס זענען אויפגעשוידערט פון די מארד. וואס גלייבן אין די שטאלץ פון די פוילישע מדינה, מוז אריינרעכענען אלע וואס זענען טראגיש אומגעקומען דורך פוילישע בירגער, אומגערעכטערהייט מיט רשעות און ווייטאג.

מערערע האבן קריטיקירט פרעזידענט קאשניעווסקי אויפן רעדע, זאגנדיק אז עס איז נישט קלאר, ווער עס האט דורכגעפירט דעם מארד.

דרויסנדע לינקס

דער בלאט קומט פון יידיש-וויקיפעדיע.
אריגינעלער בלאט • ערלויבעניש cc-by-sa 3.0.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!