רוי:יפו

יפו (לופט פאָטאָ)

יפו סלאָפּ פארק (2009)

מעל מיל

די לייכטטורעם אין יפו

ווייזט דעם פלוי מאַרק

יפו איז אן אלטע פארט שטאָט דרום פון היינטיגן תל אביב. זי איז פון די עלטסטע פארט שטעט אין דער וועלט. היינט איז זי א טייל פון דער תל אביב מוניציפאליטעט.

ביז דעם צווייטן וועלט קריג איז יפו געווען אן אראבישע שטאט, וואס די אצ"ל האט איינגענומען, די צפון טייל דערפון אין אפריל 1948, און די הגנה די איבריגע טיילן פון דער שטאט, און די אראבער האבן מערסטנטייל פארלאזט די שטאט, דורכן ים קיין עזה.

דורכאויס דער מלחמה און פריער, האבן די איינוואוינערס אין יפו אסאך פראבלעמען געמאכט פאר די אידן אין יפו און תל אביב. ביי די פאגראמען זענען אידן אומגעקומען, אראבישע צילשיסער פלעגן שיסן אויף יידישע פארבייגייער, אין דער דערנעבנדיקער תל אביב.

אין יאר 1951 האט די ישראל רעגירונג, באשטעטיקט די פאראייניגונג, פון תל אביב-יפו, פאר איין שטאט. די שטאט תל אביב איז פריער געווען א פראווינצער שטאט פון יפו, און יעצט איז יפו, א געגענט אין תל אביב.

אין די לעצטע פאר יאר, גיט די תל אביבער שטאטראט אויס אסאך געלט, אויף אויפצוהאלטן היסטארישע ערטער אין יפו, נאכדעם וואס יארן לאנג האט מען עס פארנאכלעסיקט, און געבויט דארט אויף אלטע פלעצער, געביידעס, וואס נעמען אוועק פונעם היסטארישן ווערט פונעם געגנט.

יפו געפונט זיך אין צענטער פון מדינת ישראל, און א היסטארישער פארט, וואס האט געברענגט דערצו, אז די אלע שטעט אין דער געגנט פון גוש דן, זאלן דארט אויפגעשטעלט ווערן, ווי תל אביב, רמת גן, פתח תקוה, בני ברק, חולון, בת ים, און נאך אסאך.

געשיכטע

יפו אַנטיקוויטיעס מוזעאום אין די אלטע בלייבט זענען אנטפלעקט אין יפו: די בלייבט פון אַ גליטשיק בערגל יפו אַרום די היקסאָס צייט, 18 יארהונדערט פאר דער ציווילער רעכענונג. דאס פעלד וואָס איז יעצט אין די "גאַרדאַן גייט ראַמסעס" יישוב בלייבט זענען אנטפלעקט אין די שפּעט 17 יאָרהונדערט בק און דער ערשטער העלפט פון די 16 יאָרהונדערט בק. לייט בראנדז עפאכע (צווייט העלפט פון די 16 יאָרהונדערט בק און 15 יאָרהונדערט בק בלייבט פון ציגל בנינים אויף שטיין יסודות.

יפו איז געווען ערשט דערמאנט אין פסוק אין פיז פון 1470 בק מצרי, וואס באָוס פון זיין קאַנגקוועסט דורך ינערפיראַנס טהוטמאָסע ווו, וואס געניצט אַ טראָדזשאַן פערד פאָקוס-באַהאַלט דעם אַרמד מלחמה אין קערב, און געבן געשאַנק קערב צו דער גענעראל פון דער שטאָט. א דיטיילד באַשרייבונג פון דעם מלחמה איז געבראכט פּאַפּירוס כייראָוגליפיק שרייבן בריטיש מוזעאום אין לאָנדאָן. די אַמאַרנאַ אותיות צו געדענקען יפו, פאַראַאָניק נאָמען ק-ף און. מצרים רולד דורך יפו און דורך ים ביז דער 12טה יאָרהונדערט בק. מצרי בייזיין אין ישראל און רעהאָבאָאַם פארבליבן בעשאַס די 10 יאָרהונדערט בק און דורך דעם בלייבט לייגן צו דער מצרי בייזיין האַשאַביאַה לאַסטיד ביז די 8 יאָרהונדערט בסע.

געאגראפיע

אלט יפו איז געבויט אויף אַ פעלדז הויך, אַ האַלב-אינזל אַז ארלנגיין דער ים פארפאסט פון ליימסטאָון בערגל. בערגל איז טייל פון דער מערב באַרגרוקן, איינער פון די דריי ינטערסעקטינג רידזשאַז צוזאמען די בארטן פלוין פון מדינת ישראל. אַנדראָמעדאַ שטיין און שטיינער אַרום עס זענען אויך טייל פון דעם באַרגרוקן, נאָד פון דער ים. באַרגרוקן אויף דעם ברעג יקספּאָוזד צו אָקעאַן כוואליעס און איז דערפאַר אדורכגעגאנגען אַ פּראָצעס פון אַברייזשאַן און אַברייזשאַן טאַבלעס בעדראַק יקספּאָוזד אין די פאָרעם פון גרויס אָקעאַן כוואליעס באָרדז שפּילן זיי. צפון ים מאַפּט די לוחות קענען ווערן געזען פון ברעג נאָך זיי זענען טריינד פאַר ביידינג.

דרויסנדע לינקס

• יפו 3D דריי-דימענשאַנאַל בילדער פון יפו אויף די "דריט אויסמעסטונג" (העברעיש)
• אויף יפו פּלאַץ מט"ח (העברעיש)

שטעט אין מדינת ישראל

דער בלאט קומט פון יידיש-וויקיפעדיע.
אריגינעלער בלאט • ערלויבעניש cc-by-sa 3.0.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!