מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "שופר בלאזן"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
הגהה
(פארברייטערט) צייכן: רויע רעדאגירונג |
ק (הגהה) |
||
| שורה 14: | שורה 14: | ||
== מקור== | == מקור== | ||
אין [[פרשת פנחס]], איז דערמאנט ראש השנה ווי א טאג וואס מען בלאזט: | אין [[פרשת פנחס]], איז דערמאנט ראש השנה ווי א טאג וואס מען בלאזט: | ||
{{ציטוט|תוכן=וּבַחֹדֶשׁ הַשְּׁבִיעִי בְּאֶחָד לַחֹדֶשׁ מִקְרָא קֹדֶשׁ יִהְיֶה לָכֶם כָּל מְלֶאכֶת עֲבֹדָה לֹא תַעֲשׂוּ '''יוֹם תְּרוּעָה''' יִהְיֶה לָכֶם|מקור={{ | {{ציטוט|תוכן=וּבַחֹדֶשׁ הַשְּׁבִיעִי בְּאֶחָד לַחֹדֶשׁ מִקְרָא קֹדֶשׁ יִהְיֶה לָכֶם כָּל מְלֶאכֶת עֲבֹדָה לֹא תַעֲשׂוּ '''יוֹם תְּרוּעָה''' יִהְיֶה לָכֶם|מקור={{תנ"ך|במדבר|כט|א}}}} | ||
די תורה איז נישט מסביר | די תורה איז נישט מסביר וויאזוי מען איז מקיים די מצוה. אבער [[חז"ל]] האבן ארויס געלערנט אין א [[גזירה שווה]] פון יובל אז מען דארף בלאזן מיט א [[שופר]]. | ||
== טעמי המצוה == | == טעמי המצוה == | ||
אין גמרא שטייט אז דער בלאזן אין שופר איז א געשריי צום | אין גמרא שטייט אז דער בלאזן אין שופר איז א געשריי צום רבונו של עולם ער זאל געדענקען די אידן לטובה{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|טז|א}} ו{{בבלי|ראש השנה|כו|א|ללא=שם}}. {{בבלי|ראש השנה|כו|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=כמה דכייף}}}}, אזוי ווי די [[כהנים]] בלאזן אין חצוצרות ביי א עת צרה, און אין די מצוה איז מרומז אז דער טאג איז א יום דין און א משפט. | ||
דער רמב"ם שרייבט{{הערה|{{ | דער רמב"ם שרייבט{{הערה|{{רמב"ם|תשובה|ג|ד|ספר=מדע}}}} אז די בלאזן קומט מרמז זיין פארן מענטש זאל תשובה טוהן. | ||
און עס איז דא אזעלכע וואס זענען מסביר אז די בלאזן | און עס איז דא אזעלכע וואס זענען מסביר אז די בלאזן ווייזט אויף שמחה, אזוי ווי מען בלאזט ווען מען קרוינט א קעניג{{הערה|אברבנאל וספורנו שם על פי {{תנ"ך|מלכים א|א|לט}} {{תנ"ך|מלכים ב|ט|יג}} {{תנ"ך|תהלים|צח|ו}}}}, און דערפאר דארף מען דאס מאכן בשמחה מער פון יעדע שמחה של מצוה{{הערה|{{רמב"ם|לולב|ח|טו|ספר=זמנים}}, מנהג הגר"א וואס איז געברענגט אין שאלתות כתר ראש אות קד}}. | ||
[[רב סעדיה גאון]]{{הערה|עס איז געברענגט אין זיין נאמען, אין ספר [[אבודרהם]] הלכות ראש השנה דף רס"ט, און אין ספר [[מנורת המאור (אבוהב)]] סימן רצ"ד.}} זאגט צען טעמים אויף מצוות תקיעת שופר: | [[רב סעדיה גאון]]{{הערה|עס איז געברענגט אין זיין נאמען, אין ספר [[אבודרהם]] הלכות ראש השנה דף רס"ט, און אין ספר [[מנורת המאור (אבוהב)]] סימן רצ"ד.}} זאגט צען טעמים אויף מצוות תקיעת שופר: | ||
| שורה 27: | שורה 27: | ||
# '''התראה לעבריינים:''' {{ציטוטון|לְהַכְרִיז: הָרוֹצֶה לָשׁוּב יָשׁוּב, וְאִם לֹא יָשׁוּב – דָּמוֹ בְּרֹאשׁוֹ. וְלֹא יִתָּכֵן לִהְיוֹת הַתְרָאָה גְּדוֹלָה מִזֹּאת.}} | # '''התראה לעבריינים:''' {{ציטוטון|לְהַכְרִיז: הָרוֹצֶה לָשׁוּב יָשׁוּב, וְאִם לֹא יָשׁוּב – דָּמוֹ בְּרֹאשׁוֹ. וְלֹא יִתָּכֵן לִהְיוֹת הַתְרָאָה גְּדוֹלָה מִזֹּאת.}} | ||
# '''זכר למעמד הר סיני:''' {{ציטוטון|שֶׁנִּזְכֹּר תְּקִיעַת הַשּׁוֹפָר בְּיוֹם מַעֲמַד הַר סִינַי, שֶׁנֶּאֱמַר: ''"וַיְהִי קוֹל הַשֹּׁפָר הוֹלֵךְ וְחָזֵק מְאֹד"'' <small>({{תנ"ך|שמות|יט|יט}})</small>.}} | # '''זכר למעמד הר סיני:''' {{ציטוטון|שֶׁנִּזְכֹּר תְּקִיעַת הַשּׁוֹפָר בְּיוֹם מַעֲמַד הַר סִינַי, שֶׁנֶּאֱמַר: ''"וַיְהִי קוֹל הַשֹּׁפָר הוֹלֵךְ וְחָזֵק מְאֹד"'' <small>({{תנ"ך|שמות|יט|יט}})</small>.}} | ||
# '''זכר לדברי הנביאים:''' {{ציטוטון|שֶׁנִּזְכֹּר דִּבְרֵי הַנְּבִיאִים, שֶׁנִּמְשְׁלוּ דִּבְרֵיהֶם לָנוּ כִּתְקִיעַת שׁוֹפָר, שֶׁנֶּאֱמַר: ''"וְשָׁמַע הַשֹּׁמֵעַ אֶת־קוֹל הַשּׁוֹפָר וְלֹא נִזְהָר וַתָּבוֹא חֶרֶב וַתִּקָּחֵהוּ דָּמוֹ בְּרֹאשׁוֹ יִהְיֶה"'' <small>({{תנ"ך|יחזקאל|לג|ד})</small>.}} | # '''זכר לדברי הנביאים:''' {{ציטוטון|שֶׁנִּזְכֹּר דִּבְרֵי הַנְּבִיאִים, שֶׁנִּמְשְׁלוּ דִּבְרֵיהֶם לָנוּ כִּתְקִיעַת שׁוֹפָר, שֶׁנֶּאֱמַר: ''"וְשָׁמַע הַשֹּׁמֵעַ אֶת־קוֹל הַשּׁוֹפָר וְלֹא נִזְהָר וַתָּבוֹא חֶרֶב וַתִּקָּחֵהוּ דָּמוֹ בְּרֹאשׁוֹ יִהְיֶה"''<small>({{תנ"ך|יחזקאל|לג|ד}})</small>.}} | ||
# '''זכר לחורבן בית המקדש:''' {{ציטוטון|שֶׁנִּזְכֹּר חָרְבַּן בֵּית הַמִּקְדָּשׁ, שֶׁהָיָה בְּקוֹלוֹת וְשׁוֹפָרוֹת וּתְרוּעוֹת מִלְחֶמֶת הָאוֹיְבִים, שֶׁנֶּאֱמַר: ''"כִּי קוֹל שׁוֹפָר שָׁמַעְתְּ נַפְשִׁי תְּרוּעַת מִלְחָמָה"'' <small>({{תנ"ך|ירמיה|ד|יט}})</small>.}} | # '''זכר לחורבן בית המקדש:''' {{ציטוטון|שֶׁנִּזְכֹּר חָרְבַּן בֵּית הַמִּקְדָּשׁ, שֶׁהָיָה בְּקוֹלוֹת וְשׁוֹפָרוֹת וּתְרוּעוֹת מִלְחֶמֶת הָאוֹיְבִים, שֶׁנֶּאֱמַר: ''"כִּי קוֹל שׁוֹפָר שָׁמַעְתְּ נַפְשִׁי תְּרוּעַת מִלְחָמָה"'' <small>({{תנ"ך|ירמיה|ד|יט}})</small>.}} | ||
# '''זכר לעקידת יצחק:''' {{ציטוטון|כְּמוֹ שֶׁאָמְרוּ: ''"אָמַר הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא: תִּקְעוּ לְפָנַי בְּשׁוֹפָר שֶׁל אַיִל, כְּדֵי שֶׁאֶזְכֹּר לָכֶם עֲקֵידַת יִצְחָק בֶּן אַבְרָהָם וַאֲקַבֵּל תְּשׁוּבַתְכֶם וְאַצִּילְכֶם מִיַּד אוֹיְבֵיכֶם וְשׂוֹטְנֵיכֶם"'' <small>({{ויקיטקסט|ראש השנה טז א|ר"ה טז, א}})</small>.}} | # '''זכר לעקידת יצחק:''' {{ציטוטון|כְּמוֹ שֶׁאָמְרוּ: ''"אָמַר הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא: תִּקְעוּ לְפָנַי בְּשׁוֹפָר שֶׁל אַיִל, כְּדֵי שֶׁאֶזְכֹּר לָכֶם עֲקֵידַת יִצְחָק בֶּן אַבְרָהָם וַאֲקַבֵּל תְּשׁוּבַתְכֶם וְאַצִּילְכֶם מִיַּד אוֹיְבֵיכֶם וְשׂוֹטְנֵיכֶם"'' <small>({{ויקיטקסט|ראש השנה טז א|ר"ה טז, א}})</small>.}} | ||
| שורה 43: | שורה 43: | ||
== סארטן בלאזן == | == סארטן בלאזן == | ||
[[טעקע:4 sjofar tonen.ogg|210px|ממוזער|תקיעה, שברים, תרועה און נאך א תקיעה]] | [[טעקע:4 sjofar tonen.ogg|210px|ממוזער|תקיעה, שברים, תרועה און נאך א תקיעה]] | ||
חז"ל האבן ארויס געלערנט אז די [[מצוה]] פון בלאזן מיטן [[שופר]] ראש השנה איז אזוי ווי די מצוה פון בלאזן ביים [[יובל]]. און וויבאלד עס שטייט דריי מאל די ווארט תרועה ביי די פסוקים פון ראש השנה און יובל{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|כט}}, {{תנ"ך|ויקרא|כג}} ו{{תנ"ך|ויקרא|כה| | חז"ל האבן ארויס געלערנט אז די [[מצוה]] פון בלאזן מיטן [[שופר]] ראש השנה איז אזוי ווי די מצוה פון בלאזן ביים [[יובל]]. און וויבאלד עס שטייט דריי מאל די ווארט תרועה ביי די פסוקים פון ראש השנה און יובל{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|כט}}, {{תנ"ך|ויקרא|כג}} ו{{תנ"ך|ויקרא|כה|אן=ספר}}}}, לערנט מען אויס אז מען דארף בלאזן דריי מאל. פון די פסוק {{ציטוטון|והעברת שופר תרועה ... תעבירו שופר בכל ארצכם}}{{הערה|{{תנ"ך|ויקרא|כה|ט}}}} האבן [[חז"ל]] ארויס געלערנט אז מען דארף בלאזן א גלאטע תקיעה פאר און נאך יעדן תרועה{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב}}-לד.}}. קומט אויס אז די מצוה פון תורה איז בלאזן ניין מאל - דריי תרועות און זעקס תקיעות. | ||
אבער [[חז"ל]] האבן זיך מסתפק געווען וואס מיינט דאס א 'תרועה': צו מיינט עס א "שברים", אדער א "תרועה", אדער מיינט עס ביידע צוזאמען איינע נאך די אנדערע (שברים - תרועה): | אבער [[חז"ל]] האבן זיך מסתפק געווען וואס מיינט דאס א 'תרועה': צו מיינט עס א "שברים", אדער א "תרועה", אדער מיינט עס ביידע צוזאמען איינע נאך די אנדערע (שברים - תרועה): | ||
| שורה 95: | שורה 95: | ||
פארן בלאזן אין שופר מאכט מען די ברכה: | פארן בלאזן אין שופר מאכט מען די ברכה: | ||
{{ציטוט|בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלקֵינוּ מֶלֶךְ הָעולָם, אֲשֶׁר קִדְּשָׁנוּ בְּמִצְוֹתָיו וְצִוָּנוּ לִשְׁמוֹעַ קוֹל שׁוֹפָר.}} | {{ציטוט|בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלקֵינוּ מֶלֶךְ הָעולָם, אֲשֶׁר קִדְּשָׁנוּ בְּמִצְוֹתָיו וְצִוָּנוּ לִשְׁמוֹעַ קוֹל שׁוֹפָר.}} | ||
ביי די ערשטע טאג פון [[ראש השנה]] (אדער ביים צווייטן טאג ווען דער ערשטן טאג קומט אויס שבת) לייגט מען צו אויך א שהחיינו. און ביים צווייטן טאג (ווען דער ערשטן טאג קומט נישט אויס ביי שבת), לויט דער שולחן ערוך מאכט מען נישט קיין שהחיינו{{הערה|שם=שועתר| | ביי די ערשטע טאג פון [[ראש השנה]] (אדער ביים צווייטן טאג ווען דער ערשטן טאג קומט אויס שבת) לייגט מען צו אויך א שהחיינו. און ביים צווייטן טאג (ווען דער ערשטן טאג קומט נישט אויס ביי שבת), לויט דער שולחן ערוך מאכט מען נישט קיין שהחיינו{{הערה|שם=שועתר|שלחן ערוך או"ח תר.}} און לויט דער רמ"א מאכט מען יא{{הערה|שם=שועתר}}. אין די קהילות וואס קומען פון מערב זייט פון אשכנז פירט מען זיך ווי דער שולחן ערוך{{הערה|מנהגי בית הכנסת לבני אשכנז לשנת תש"ף, אין [[ירושתנו]] יא, עמ' 7.}}. וויבאלד אז די ברכה איז אויך אויף די תקיעות פון מוסף, האבן די [[גאונים]] געשריבן אז מען טאר נישט אויסרעדן צווישן{{הערה|רא"ש פרק ד סימן יב {{שוע|אורח חיים|תקצב|ג}}}}. | ||
== די מצוה איז צו בלאזן אדער צו הערן == | == די מצוה איז צו בלאזן אדער צו הערן == | ||
בדרך כלל מאכט מען די מצוה דורך דעם וואס איינער בלאזט און אלע הערן. אבער עס איז דא א גרויסע שאלה וואס איז דער עיקר החיוב: צו בלאזן אדער צו הערן. דהיינו, צו אלע וואס הערן זענען יוצא ווייל די מצווה איז נאר צו הערן, אדער איז עס ווייל מדין [[שומע כעונה]] הייסט דאס כאילו זיי האבן אויך געבלאזן{{הערה|הערן מוז מען לויט אלעמען, ווייל אויב האט ער געבלאזן אין א בור און ער האט נישט געהערט האט ער נישט יוצא געווען. רא"ש}}. | בדרך כלל מאכט מען די מצוה דורך דעם וואס איינער בלאזט און אלע הערן. אבער עס איז דא א גרויסע שאלה וואס איז דער עיקר החיוב: צו בלאזן אדער צו הערן. דהיינו, צו אלע וואס הערן זענען יוצא ווייל די מצווה איז נאר צו הערן, אדער איז עס ווייל מדין [[שומע כעונה]] הייסט דאס כאילו זיי האבן אויך געבלאזן{{הערה|הערן מוז מען לויט אלעמען, ווייל אויב האט ער געבלאזן אין א בור און ער האט נישט געהערט האט ער נישט יוצא געווען. רא"ש}}. | ||
א נפקא מינא וואס קומט ארויס פון די שאלה (און די שאלה איז שוין געברענגט ביי די גאונים) איז וועלכע ברכה דארף מען מאכן - 'לשמוע קול שופר' אדער 'על תקיעת שופר'{{הערה|דעת רבנו תם איז געברענגט אין רא"ש ראש השנה פרק ד סימן י' און תוספות רא"ש ראש השנה דף לב עמוד א ומנהג צרפת הקדום}}, און די אנגענומענע שיטה איז צו זאגן 'לשמוע קול שופר'{{הערה|אוצר הגאונים ראש השנה סימנים קא-קד וקיא, [[בה"ג]], {{ | א נפקא מינא וואס קומט ארויס פון די שאלה (און די שאלה איז שוין געברענגט ביי די גאונים) איז וועלכע ברכה דארף מען מאכן - 'לשמוע קול שופר' אדער 'על תקיעת שופר'{{הערה|דעת רבנו תם איז געברענגט אין רא"ש ראש השנה פרק ד סימן י' און תוספות רא"ש ראש השנה דף לב עמוד א ומנהג צרפת הקדום}}, און די אנגענומענע שיטה איז צו זאגן 'לשמוע קול שופר'{{הערה|אוצר הגאונים ראש השנה סימנים קא-קד וקיא, [[בה"ג]], {{רמב"ם|שופר|ג|י|ספר=זמנים}} ו{{רמב"ם|ברכות|יא|יד|ספר=אהבה}} רא"ש על פי דער ירושלמי וואס איז געברענגט אין ראבי"ה}}. אויך דער רמב"ם ברענגט ראיות אז די מצוה איז צו הערן, ווייל אויב האט ער געבלאזן און נישט געהערט האט ער נישט יוצא געווען{{הערה|שו"ת [[תשובות הרמב"ם|פאר הדור]], סימן נא}} אבער עס איז דא [[אחרונים]] וואס ברענגען ראיות אז די מצוה איז אויך צו בלאזן{{הערה|[[שאגת אריה]] סימן ו}} און אזוי ווי מען זאגט ביי שופרות "שומע קול תרועת עמו ישראל". | ||
די סיבה וואס מען זאגט 'לשמוע קול שופר' און נישט 'על שמיעת קול שופר' איז ווייל הערן קען מען נישט יוצא זיין מיט א שליח{{הערה|רא"ש פסחים פרק א סימן י. און אזוי איז גע'פסק'נט אין {{שוע|אורח חיים|תקפה|ב}}}}. | די סיבה וואס מען זאגט 'לשמוע קול שופר' און נישט 'על שמיעת קול שופר' איז ווייל הערן קען מען נישט יוצא זיין מיט א שליח{{הערה|רא"ש פסחים פרק א סימן י. און אזוי איז גע'פסק'נט אין {{שוע|אורח חיים|תקפה|ב}}}}. | ||
== ווער איז מחויב אין די מצוה == | == ווער איז מחויב אין די מצוה == | ||
יעדער מענטש פון כלל ישראל איז מחויב אין די מצוה חוץ פון ווייבער און א [[חרש]] [[שוטה]] ו[[קטן]], אבער אנדערש פון אלע פלעצער אין חז"ל וואס א חרש הייסט איינער וואס סיי קען נישט הערן און סיי קען נישט רעדן, דא אפילו איינער וואס קען נאר נישט הערן איז אויך נישט חייב און קען נישט מוציא זיין אנדערע{{הערה|{{ | יעדער מענטש פון כלל ישראל איז מחויב אין די מצוה חוץ פון ווייבער און א [[חרש]] [[שוטה]] ו[[קטן]], אבער אנדערש פון אלע פלעצער אין חז"ל וואס א חרש הייסט איינער וואס סיי קען נישט הערן און סיי קען נישט רעדן, דא אפילו איינער וואס קען נאר נישט הערן איז אויך נישט חייב און קען נישט מוציא זיין אנדערע{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תקפט|ב}}.}}. | ||
=== פרויען === | === פרויען === | ||
| שורה 114: | שורה 114: | ||
אין אסאך שולן איז דא אן עקסטערע צייט וואס דעמאלט בלאזט מען פאר די פרויען. | אין אסאך שולן איז דא אן עקסטערע צייט וואס דעמאלט בלאזט מען פאר די פרויען. | ||
== ראש השנה וואס קומט אויס | == ראש השנה וואס קומט אויס אום שבת == | ||
היינטיגע צייטן בלאזט מען נישט ווען די ערשטע טאג פון ראש השנה קומט אויס [[שבת]], ווייל חז"ל האבן גוזר געווען צו נישט בלאזן ווייל אפשר וועט ער נישט מצליח זיין צו בלאזן גוט און ער וועט גיין צו איינער זאל אים אויסלערנען, און ער וועט טראגן דעם שופר פיר אמות אין א רשות הרבים, און דאס איז א חילול שבת. דערפאר בלאזט מען נאר דעם צווייטן טאג. | |||
אין שו"ת [[תורה לשמה]] איז ער מחדש אז די עיקר תקנה פון חז"ל איז געווען צוליב אן אנדערע סיבה:{{ציטוט|תוכן=הטעם דשמא יעבירנו ד' אמות ברשות הרבים לא אמרו רז"ל אלא בשביל לעשות טעם פשטי ונגלה לגזרתם לפני המון ישראל, כדי שתתקבל גזרתם אצל כל אדם ולא תהיה גזרה שאין בה טעם. אך אין זה עיקר הטעם שלהם, אלא העיקר הוא מפני שהם ידעו ברוח קדשם שהתיקון הנעשה ע"י מצות אלו ביום זה, הנה כאשר חל יום זה בשבת הנה הוא נעשה מאיליו מכח קדושת השבת, ואין צריך לעשותו על ידינו.|מקור=תורה לשמה סימן תלו|מירכאות=כן}} | |||
אין שו"ת [[תורה לשמה]] איז ער מחדש אז די עיקר תקנה פון חז"ל איז געווען | |||
== סדר התקיעות == | == סדר התקיעות == | ||
דער סדר וואס איז איינגעפירט אין רוב פלעצער איז אז נאך קריאת התורה גייען ארויף צום בימה דער '''בעל תוקע''' וואס ער בלאזט און דער '''מקריא''' וואס ער ליינט פאר פארן בעל תוקע וועלכע סארט תקיעה אדער תרועה צו בלאזן. דער בעל תוקע איז איינער וואס קען גוט בלאזן, און דער מקריא איז בדרך כלל א חשובער מענטש, ווי דער רב פון שול אדער דער רבי אדער ראש ישיבה וכדו'. | |||
{{חלונית|כותרת=ששת פסוקי "קר"ע שט"ן"|תוכן= | {{חלונית|כותרת=ששת פסוקי "קר"ע שט"ן"|תוכן= | ||
'''<big>ק</big>'''ולי שמעת אל תעלם אזנך לרוחתי לשועתי <small>({{תנ"ך|איכה|ג|נו}})</small>. | '''<big>ק</big>'''ולי שמעת אל תעלם אזנך לרוחתי לשועתי <small>({{תנ"ך|איכה|ג|נו}})</small>. | ||
{{הערה|למנהג חב"ד: '''<big>ק</big>'''ולי שמעה כחסדך ה' כמשפטך חיני <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|קמט}})}}</small>.{{ש}}'''<big>ר</big>'''אש דברך אמת ולעולם כל משפט צדקך <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|קס}})</small>. {{ש}}'''<big>ע</big>'''רב עבדך לטוב אל יעשקוני זדים <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|קכב}})</small>. {{ש}}'''<big>ש</big>'''ש אנכי על אמרתך כמוצא שלל רב <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|קסב}})</small>. {{ש}}'''<big>ט</big>'''וב טעם ודעת למדני כי במצותיך האמנתי <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|סו}})</small> {{ש}}'''<big>נ</big>'''דבות פי רצה נא ה' ומשפטיך למדני <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|קח}})</small> | {{הערה|למנהג חב"ד: '''<big>ק</big>'''ולי שמעה כחסדך ה' כמשפטך חיני <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|קמט}})}}</small>.{{ש}}'''<big>ר</big>'''אש דברך אמת ולעולם כל משפט צדקך <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|קס}})</small>. {{ש}}'''<big>ע</big>'''רב עבדך לטוב אל יעשקוני זדים <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|קכב}})</small>. {{ש}}'''<big>ש</big>'''ש אנכי על אמרתך כמוצא שלל רב <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|קסב}})</small>. {{ש}}'''<big>ט</big>'''וב טעם ודעת למדני כי במצותיך האמנתי <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|סו}})</small> {{ש}}'''<big>נ</big>'''דבות פי רצה נא ה' ומשפטיך למדני <small>({{תנ"ך|תהילים|קיט|קח}})</small> | ||
|רוחב=35%}} | |רוחב=35%}} | ||
פארן בלאזן זאגט מען זיבן מאל [[למנצח לבני קרח מזמור (כל העמים)|"למנצח לבני קרח מזמור"]] {{תנ"ך|תהילים|מז}}, און | פארן בלאזן זאגט מען זיבן מאל [[למנצח לבני קרח מזמור (כל העמים)|"למנצח לבני קרח מזמור"]] {{תנ"ך|תהילים|מז}}, און נאכדעם זאגט מען זעקס פסוקים וואס הייבן זיך אן מיט די אותיות פון קר"ע שט"ן, נאכדעם זאגט מען די פסוק עלה אלוקים בתרועה ה' בקול שופר{{הערה|{{תנ"ך|תהילים|מז|ו}}}}, און דער ציבור זאגט מיט פסוק בפסוק, דערנאך מאכט דער בעל תוקע די ברכות "אקב"ו לשמוע קול שופר" און "שהחיינו" און בלאזט דריי מאל '''תשר"ת'''{{הערה|ביי די תקיעות איז דער מנהג צו בלאזן שברים תרועה אין איין אטעם}} און דריי מאל '''תש"ת''' און דריי מאל '''תר"ת''', צוזאמען 30 קולות. דערנאך זאגט מען דריי פסוקים "אשרי העם יודעי תרועה" וכו' און די צוויי פסוקים שפעטער.({{תנ"ך|תהילים|פט|טז|}}). | ||
ביי חזרת הש"ץ פון מוסף בלאזט מען נאך יעדע ברכה פון מלכויות זכרונות ושופרות '''תשר"ת'''{{הערה|ביי די תקיעות איז דער מנהג אשכנז צו בלאזן שברים תרועה אין | ביי חזרת הש"ץ פון מוסף בלאזט מען נאך יעדע ברכה פון מלכויות זכרונות ושופרות '''תשר"ת'''{{הערה|ביי די תקיעות איז דער מנהג אשכנז צו בלאזן שברים תרועה אין צוויי אטעם}} '''תש"ת''' און '''תר"ת'''. דערנאך זאגט מען "היום הרת עולם" און "ארשת שפתינו". לויט נוסח ספרד בלאזט מען אויך ביי די שטילע שמונה עשרה. ביים קדיש נאך מוסף איז מען משלים די תקיעות צו הונדערט קולות. עס איז דא וואס פירן זיך נאך דעם דאווענען צו הערן נאך סארטן תקיעות לויט אנדערע מנהגים.{{הערה|ווי גלאטע שברים אדער א תימנישע תרועה וכדומה}} | ||
== יהי רצון אדער וידוי צווישן די תקיעות == | == יהי רצון אדער וידוי צווישן די תקיעות == | ||
עס איז וואס פירן זיך צו זאגן [[וידוי]] צווישן איין סדר פון תקיעות צו די אנדערע (למשל צווישן תשר"ת תשר"ת תשר"ת צו תש"ת תש"ת תש"ת}. דער מנהג קומט פון שער הכוונות.{{הערה|זעט אין שער הכוונות, ביי די הקדמה צו דרושי ראש השנה: "ואמנם אפילו בלחש לא היה נוהג להתודות אלא בעת תקיעת שופר דמיושב".}} דער מנהג האבן געברענגט אסאך פוסקים.{{הערה|[[ | עס איז וואס פירן זיך צו זאגן [[וידוי]] צווישן איין סדר פון תקיעות צו די אנדערע (למשל צווישן תשר"ת תשר"ת תשר"ת צו תש"ת תש"ת תש"ת}. דער מנהג קומט פון שער הכוונות.{{הערה|זעט אין שער הכוונות, ביי די הקדמה צו דרושי ראש השנה: "ואמנם אפילו בלחש לא היה נוהג להתודות אלא בעת תקיעת שופר דמיושב".}} דער מנהג האבן געברענגט אסאך פוסקים.{{הערה|[[של"ה]], [[מגן אברהם]], [[יעב"ץ]], און [[שער הציון]] אויף {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקצב|ג}} סעיף קטן יט.}} עס איז געווען אזעלכע וואס האבן חושש געווען אז דער וידוי איז א הפסק צווישן די ברכה צו די תקיעות, און דערפאר האבן זיי געהייסן צו נאר טראכטן די וידוי און דאס נישט זאגן מיטן מויל.{{הערה|אזוי זאגט דער [[דרך החיים (ספר)|דרך החיים]], און עס איז געברענגט אין [[משנה ברורה]] אויף {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקצב|ג}} סעיף קטן יב.}} ביים היינטיגן דור האט [[רבי עובדיה יוסף]] געהאלטן אזוי,{{הערה|זעט [[יביע אומר]] חלק א סימן לו וחלק ג סימן לב.}} און [[רבי יוסף שלום אלישיב]]{{הערה|זיין שיטה איז געברענגט אין יביע אומר חלק ג סימן לב.}} און [[רבי בן ציון אבא שאול]]{{הערה|שו"ת אור לציון חלק א סימן לט.}} האבן זיך געקריגט מיט אים. | ||
ביי די אשכנזים איז דא א נוסח פון א יהי רצון צו זאגן אימיטן די תקיעות. ביי | ביי די אשכנזים איז דא א נוסח פון א יהי רצון צו זאגן אימיטן די תקיעות. ביי אסאך מחזורים שטייט ביי די יהי רצון א נוסח "ישוע שר הפנים", וואס אנדערע זאגן אז דער צענזור האט דאס אריינגעשריבן און דאס איז נאך א סיבה לויט זיי צו נישט זאגן די יהי רצון.{{הערה|זעט אין [[יביע אומר]] חלק א אורח חיים סימן לו סעיף קטן יח, און ביי די מאמר פון פרופ' [[דוד תמר]], "הערות לנוסח תפילות ופיוטים", '''[[שמעתין]]''' 107–108, עמוד 188–189.}} | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||