אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "חודש"

דער באשטימטער לוח באניצט היינט, דאקעגן, רעכנט זיך לויט א "מולד אמצעי", אין וועלכע דער צייט אפשניט פון איין מולד ביזן קומענדיגן איז 29 טעג מיט 12 [[שעה|שעות]] און 793 [[חלק (צייט)|חלקים]] (44 [[מינוט]]ן מיט 3 און א דריטל [[סעקונדע]]ס){{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|ו|ג}}; {{טור|אורח חיים|תכז}}}}, כאטש דער פאקטישער צייט אפשניט פון איין באנייאונג פון די לבנה צום קומענדיגן קען זיין מיט עטליכע שעה קורצער אדער לענגער ווי דער דורכשניט{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יב|ב|מפרש=אבן עזרא}}; שו"ת תשב"ץ, חלק ראשון, סימן ק"ג און ק"ד; יסוד עולם, מאמר שלישי פרק ט"ו און מאמר רביעי פרק ח'.}}. נאר ראש חודש תשרי ([[ראש השנה]]) איז פארבינדן מיט דעם דורכשניטליכן מולד{{ביאור|ראש השנה ווערט באשטימט אין דער טאג ווען עס געפאלט דער דורכשניטליכער מולד תשרי, חוץ אין פאל פון די [[אידישער לוח#דחיות|דחיות]] (ווי [[לא אד"ו ראש]]), ווען עס ווערט אפגעשטופט מיט א טאג און צומאל מיט צוויי{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|ז|ו}}}}.}}; די לענג פון די חדשים, און ממילא אויך די טעג ווען די אנדערע ראשי חדשים פאלן אויס, רעכענען זיך לויט א באשטימטע פארמאט אין וועלכע ספעציפישע חדשים פארמאגן אלעמאל דעם זעלבן צאל טעג - טייל פארמאגן אלעמאל 29 טעג, וואס הייסט א "חודש חסר", און טייל זענען אלעמאל דרייסיג טעג לאנג, א "חודש מלא"{{הערה|{{רמב"ם|קידוש החודש|ח|ב|ה}}; {{טור|אורח חיים|תכז}}}}. צוויי אויסנאמען זענען [[חשוון]] און [[כסלו]], וואס זייער לענג טוישט זיך אויך אינעם באשטימטן לוח, געוואנדן אינעם [[קביעות פון יאר]]{{ביאור|דער געווענליכער סדר, פון זעקס חדשים מלאים און זעקס חסרים פאר יעדע יאר, וואלט געשטימט ווען דער צייט אפשניט פון איין מולד ביזן קומענדיגן וואלט געווען פונקט 29.5 טעג. דער צייט אפשניט איז אבער מיט 793 חלקים לענגער, א חילוק וואס באטרעפט נאנט צו 9 שעה נאך צוועלף חדשים. צו אויסגלייכן דעם חשבון, דארף זיין דורכשניטליך 26 חדשים מלאים פאר יעדע 23 חדשים חסרים. א טייל פונעם אונטערשייד ווערט געדעקט דורך די עיבור יארן, אין וועלכע דער צוגעקומענער אדר א' איז שטענדיג מלא, אבער עס בלייבט נאך רעשט פון בערך א טאג פאר יעדע פינף יאר, וואס ווערט ערפילט ווען חשוון איז מלא. {{ש}}פון די אנדערע זייט דארפן טייל יארן זיין קורצער ווי דער געווענליכער סדר, צוליב די [[אידישער לוח#דחיות|דחיות]] וועלכע צווינגען אנצוהייבן דעם יאר שפעטער אבער שטופן נישט אפ דעם קומענדיגן. דאס ווערט אויסגעפירט דורך דעם וואס כסלו ווערט א חודש חסר.}}.

געציילטע חדשים ווערן אויך דערמאנט אין תנ"ך מיט אנדערע נעמען: "ירח האיתנים" פאר [[תשרי]]{{הערה|וַיִּקָּהֲלוּ אֶל-הַמֶּלֶךְ שְׁלֹמֹה כָּל-אִישׁ יִשְׂרָאֵל, בְּיֶרַח הָאֵתָנִים בֶּחָג הוּא הַחֹדֶשׁ הַשְּׁבִיעִי ({{תנ"ך|מלכים א|ח|ב}})}}; "ירח בול" פאר [[חשוון]]{{הערה|וּבַשָּׁנָה הָאַחַת עֶשְׂרֵה בְּיֶרַח בּוּל, הוּא הַחֹדֶשׁ הַשְּׁמִינִי, כָּלָה הַבַּיִת לְכָל-דְּבָרָיו וּלְכָל-מִשְׁפָּטָו; וַיִּבְנֵהוּ שֶׁבַע שָׁנִים ({{תנ"ך|מלכים א|ו|לח}})}}; "חודש זיו" פאר [[אייר]]{{הערה|וַיְהִי בִשְׁמוֹנִים שָׁנָה וְאַרְבַּע מֵאוֹת שָׁנָה לְצֵאת בְּנֵי-יִשְׂרָאֵל מֵאֶרֶץ-מִצְרַיִם, בַּשָּׁנָה הָרְבִיעִית בְּחֹדֶשׁ זִו, הוּא הַחֹדֶשׁ הַשֵּׁנִי, לִמְלֹךְ שְׁלֹמֹה עַל-יִשְׂרָאֵל: וַיִּבֶן הַבַּיִת לַה' ({{תנ"ך|מלכים א|ו|א}})}}. די נעמען טרעפט מען אויך אין [[כנען|כנענ'ישע]] אויפשריפטן{{הערה|{{צ-ספר|מחבר=יצחק אבישור|שם=כתובות פיניקיות והמקרא|מו"ל=א. רובינשטיין|שנת הוצאה=1979|עמ=142|קישור=}}}}, און אין תנ"ך ווערן זיי נאר דערמאנט אין [[ספר מלכים]].