מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "כסלו"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
פארברייטערט, בילדער
(פארברייטערט) |
(פארברייטערט, בילדער) |
||
| שורה 11: | שורה 11: | ||
== נאמען == | == נאמען == | ||
[[טעקע:Hanukkah חג חנוכה.jpg|קליין|לינקס|[[חנוכה]] ווערט געפייערט אין חודש כסלו]] | |||
אין אנהייב זענען די חדשים אין אידישן קאלענדאר גערופן געווארן לויט זייער צאל, אנגעהויבן פון ניסן; דער חודש האט אלזא געהייסן "החודש התשיעי"{{הערה|{{תנ"ך|ירמיהו|לו|ט}}}}. דער רעלעוואנטער מאנאט איז גערופן געווארן "כסלו" אין [[בבל]] און אין [[מעסאפאטאמיע]] בכלל, פון אכד'יש Kislīmu מיט א אומקלארע באדייט{{הערה|{{צ-מאמר|שם=The Names of the Assyro-Babylonian Months and Their Regents|קישור=https://www.jstor.org/stable/3259081|כתב עת=Journal of Biblical Literature|שנת הוצאה=1892|עמ=72–94|כרך=11|doi=10.2307/3259081|מחבר=W. Muss-Arnolt}}|כיוון=שמאל}}. אין די תקופה פון [[גלות בבל]] און [[שיבת ציון]] איז דער נאמען אריינגעקומען אויך אין אידישע באנוץ, ווי די נעמען פון אלע חדשים{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|א|ב}}}}, און עס ווערט דערמאנט אין [[תנ"ך]]: {{ציטוטון|בְּאַרְבָּעָה לַחֹדֶשׁ הַתְּשִׁעִי בְּכִסְלֵו}}{{הערה|{{תנ"ך|זכריה|ז|א}}. עס ווערט אויך דערמאנט א צווייטע מאל אין {{תנ"ך|נחמיה|א|א}}}}. | אין אנהייב זענען די חדשים אין אידישן קאלענדאר גערופן געווארן לויט זייער צאל, אנגעהויבן פון ניסן; דער חודש האט אלזא געהייסן "החודש התשיעי"{{הערה|{{תנ"ך|ירמיהו|לו|ט}}}}. דער רעלעוואנטער מאנאט איז גערופן געווארן "כסלו" אין [[בבל]] און אין [[מעסאפאטאמיע]] בכלל, פון אכד'יש Kislīmu מיט א אומקלארע באדייט{{הערה|{{צ-מאמר|שם=The Names of the Assyro-Babylonian Months and Their Regents|קישור=https://www.jstor.org/stable/3259081|כתב עת=Journal of Biblical Literature|שנת הוצאה=1892|עמ=72–94|כרך=11|doi=10.2307/3259081|מחבר=W. Muss-Arnolt}}|כיוון=שמאל}}. אין די תקופה פון [[גלות בבל]] און [[שיבת ציון]] איז דער נאמען אריינגעקומען אויך אין אידישע באנוץ, ווי די נעמען פון אלע חדשים{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|א|ב}}}}, און עס ווערט דערמאנט אין [[תנ"ך]]: {{ציטוטון|בְּאַרְבָּעָה לַחֹדֶשׁ הַתְּשִׁעִי בְּכִסְלֵו}}{{הערה|{{תנ"ך|זכריה|ז|א}}. עס ווערט אויך דערמאנט א צווייטע מאל אין {{תנ"ך|נחמיה|א|א}}}}. | ||
צווישן אנדערע פארשלאגן פאר די [[עטימאלאגיע]] פון דעם נאמען, ווערט שפעקולירט אז עס נעמט זיך פון דער טערמין פאר דיק און פעט, ווייל די פעלדער ווערן באגאסן מיט [[רעגן]]{{הערה | צווישן אנדערע פארשלאגן פאר די [[עטימאלאגיע]] פון דעם נאמען, ווערט שפעקולירט אז עס נעמט זיך פון דער טערמין פאר דיק און פעט, ווייל די פעלדער ווערן באגאסן מיט [[רעגן]]{{הערה|ירעם נתניהו, [https://lib.cet.ac.il/pages/printitem.asp?item=21610 ואלה שמותם] אויף מט"ח}}, אדער באדייט עס האפענונג, ווייל אין די צייט קוקט מען ארויס פאר רעגן{{הערה|{{אוצר החכמה|קלמן אליעזר פרנקל|עולת החודש|12832|עמוד=92}}}}. אין [[מדרש]] ווערט ערקלערט אז עס צייגט אויף "[[אריאן|כסיל]]", א שטערן גרופע וואס שיינט בעיקר אין דעם חודש{{הערה|מדרש שמות החדשים, געדרוקט אין ספר תורה שלמה, כרך י-יא עמ' קע"ז}}. | ||
די פאלאשן רופן דעם חודש 'כיסלו'. | די פאלאשן רופן דעם חודש 'כיסלו'. | ||
אין די פסוקים שטייט "כסלו", אן קיין י'. אין די [[תרגומי התנ"ך|תרגומים]] זענען פארהאן גרסאות וואו עס שטייט "כסליו" מיט א י' נאך דעם ל'{{הערה|שם=תהד|תרומת הדשן, סימן רל"ג}}. לויט טייל ראשונים דארף מען שרייבן אין א [[גט]] מיט א י'{{הערה|שלטי הגיבורים אויף מרדכי, גיטין סימן תמ"ו}}, און די קדמונים האבן זיך ארויסגעדרייט פון שרייבן א גט אין כסלו צוליב דעם ספק{{הערה|שם=תהד}}; להלכה דארף מען אבער שרייבן אן א י'{{הערה|{{שלחן ערוך|אבן העזר|קכו|כד}}}}. אויב האט מען געשריבן מיט א י' איז עס כשר{{הערה|ים של שלמה, גיטין פרק ד' סימן ל'}}, און אפילו אויב האט מען געשריבן "כיסלו" - דער י' נאך דעם כ' - איז עס כשר{{הערה|ברכת המים אויף סדר הגט, אות ק"ד}}. | |||
== סימבאלן און אייגנשאפטן == | == סימבאלן און אייגנשאפטן == | ||
[[טעקע:ScorpioZippori.jpg|קליין|לינקס|דער מזל קשת פון חודש כסלו, א טייל פון דעם מאזאאיק אין דער אלטער [[בית הכנסת]] אין [[ציפורי]]]] | |||
דער [[גלגל המזלות|מזל]] פון דעם חודש איז [[מזל קשת]]{{הערה|שם=יצירה|[[ספר יצירה]] [https://www.sefaria.org.il/Otzar_Midrashim%2C_Sefer_Yetzirah.5.16 פרק ה' משנה ט"ו]}}, צוליב א שטערן גרופע וואס האט אמאל געדינט אלס הינטערגרונט צו די [[זון]] אין דעם חודש{{ביאור|די נעמען פון די מזלות וואס ווערן דא דערמאנט, זענען געבארגטע טערמינען פאר פאזיציעס פון דער זון איבערן {{קישור שפה|עברית|מישור המילקה|עקליפטיק}}, אבער די עצם שטערן גרופעס נאך וועמען זיי הייסן זענען שוין פון לאנג אפגערוקט{{הערה|{{רמב"ם|יסודי התורה|ג|ז}}}}.}}. אין די [[ים המלח מגילות]] פון דער כת פון קומראן איז [[מזל גדי]] דער מזל פון חודש כסלו. | דער [[גלגל המזלות|מזל]] פון דעם חודש איז [[מזל קשת]]{{הערה|שם=יצירה|[[ספר יצירה]] [https://www.sefaria.org.il/Otzar_Midrashim%2C_Sefer_Yetzirah.5.16 פרק ה' משנה ט"ו]}}, צוליב א שטערן גרופע וואס האט אמאל געדינט אלס הינטערגרונט צו די [[זון]] אין דעם חודש{{ביאור|די נעמען פון די מזלות וואס ווערן דא דערמאנט, זענען געבארגטע טערמינען פאר פאזיציעס פון דער זון איבערן {{קישור שפה|עברית|מישור המילקה|עקליפטיק}}, אבער די עצם שטערן גרופעס נאך וועמען זיי הייסן זענען שוין פון לאנג אפגערוקט{{הערה|{{רמב"ם|יסודי התורה|ג|ז}}}}.}}. אין די [[ים המלח מגילות]] פון דער כת פון קומראן איז [[מזל גדי]] דער מזל פון חודש כסלו. | ||
| שורה 25: | שורה 29: | ||
דער צירוף פון [[שם הוי"ה]] אין דעם חודש איז ויה"ה{{הערה|[[אר"י]], פרי עץ חיים, שער י"ט פרק ג'}}, וואס גייט ארויס פון פסוק {{ציטוטון|'''וַ'''יַּרְא '''י'''וֹשֵׁב '''הָ'''אָרֶץ '''הַ'''כְּנַעֲנִי}}{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|נ|יא}}ִ}}. | דער צירוף פון [[שם הוי"ה]] אין דעם חודש איז ויה"ה{{הערה|[[אר"י]], פרי עץ חיים, שער י"ט פרק ג'}}, וואס גייט ארויס פון פסוק {{ציטוטון|'''וַ'''יַּרְא '''י'''וֹשֵׁב '''הָ'''אָרֶץ '''הַ'''כְּנַעֲנִי}}{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|נ|יא}}ִ}}. | ||
לויט געוויסע מקורות איז דער חודש אן אויסדערוועלטער עת רצון{{הערה|ברית מנוחה, דרך ב' ניקוד ט'}}. | |||
דער ערשטער האלב חודש ענדיגט די צייט פון "זרע", און דער צווייטער האלב חודש הייבט אן די צייט פון "חורף", וועלכע ווערן דערמאנט אין פסוק{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ח|כב}}}} {{ציטוטון|זֶרַע וְקָצִיר וְקֹר וָחֹם וְקַיִץ וָחֹרֶף וְיוֹם וָלַיְלָה לֹא יִשְׁבֹּתוּ}}{{הערה|{{בבלי|בבא מציעא|קו|ב}}}}. | דער ערשטער האלב חודש ענדיגט די צייט פון "זרע", און דער צווייטער האלב חודש הייבט אן די צייט פון "חורף", וועלכע ווערן דערמאנט אין פסוק{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ח|כב}}}} {{ציטוטון|זֶרַע וְקָצִיר וְקֹר וָחֹם וְקַיִץ וָחֹרֶף וְיוֹם וָלַיְלָה לֹא יִשְׁבֹּתוּ}}{{הערה|{{בבלי|בבא מציעא|קו|ב}}}}. | ||
| שורה 30: | שורה 36: | ||
== דינים און מנהגים == | == דינים און מנהגים == | ||
אויב האט נאכנישט גערעגנט ביז צו חודש כסלו, טוט בית דין באשטימען [[תענית]]ים אויפן ציבור{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תקעה|ב}}}}. | אויב האט נאכנישט גערעגנט ביז צו חודש כסלו, טוט בית דין באשטימען [[תענית]]ים אויפן ציבור{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תקעה|ב}}}}. | ||
אין רוב יארן הייבט מען אן אין דעם חודש צו זאגן [[ותן טל ומטר]] אין [[חוץ לארץ]]{{הערה|מהרי"ל, תפילת פסח אות ד'}}. | |||
טייל נעמען אן אז מען קען פראווען א [[חתונה]] אויך אין סוף חודש כסלו, אנדערש ווי אנדערע חדשים{{הערה|זעט: שדי חמד, אסיפת דינים מערכת חתן וכלה אות כ"א; שערי הלכה ומנהג, חלק ד' עניני אבן העזר}}. | |||
== מועדים וזמנים == | == מועדים וזמנים == | ||